JADWIGA KUCZYŃSKA - KWAPISZ - EDUKACJA DZIECI NIEWIDOMYCH I SŁABOWIDZĄCYCH W POLSCE - HISTORIA, TERAŹNIEJSZOŚĆ I WIZJE PRZYSZŁOŚĆI.
Pierwsze formy kształcenia niewidomych zaczęły się rozwijać w XIX wieku.
Nauczanie dzieci tych rozpoczął ks. Jakub Falkowski.
Przyjmował po kilkoro, od 1821 roku do Instytutu Głuchoniemych w Warszawie.
Później utworzono pierwszą klasę.
Placówka zmieniła nazwę na Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych.
Na początku przyjmowano chłopców, po 32 latach dziewczęta.
Uczono czytania i pisania, najpierw stosując liniowy alfabet wypukły, do 1864 brajla.
Rozwijano kształcenie muzyczne.
Starano się przedłużyć opiekę nad wychowankami poza czas pobytu w szkole. Zorganizowano Towarzystwo Niewidomych Muzyków. Pomagano członkom w wynajmowaniu mieszkań, w znalezieniu pracy, prowadziło kasę zapomogową.
Drugi zakład dla polskich dzieci niewidomych był Zakład Ciemnych we Lwowie.
Placówka rozpoczęła działalność w 1851 roku, powstała dzięki fundacji hr. Wincentego Zaremby - Skrzyńskiego, który chciał uczcić pamięć swego niewidomego syna.
Szkoła ta istnieje obecnie na Ukrainie.
Trzeci zakład - w zaborze pruskim, w Wolsztynie, w 1853 roku, później przeniesiony do Bydgoszczy.
Na przełomie XIX i XX wieku w zakładach dla niewidomych uczyło się około 200 polskich dzieci. Potrzeby w tym zakresie realizowano w niewielkim stopniu, gdyż to był dopiero początek rozwoju szkolnictwa specjalnego na świecie, brak było podrzędnej koncepcji kształcenia niewidomych.
Koncepcje szeroko ujmującą sprawy niewidomych i ich kształcenie, wypracowała w początkach XX wieku Róża Czacka.
W 22 roku życia straciła wzrok, przyjęła to jako wyzwanie do zajęcia się sprawą niewidomych. Zwiedzała ośrodki kształcenia we Francji, Szwajcarii i Austrii.
W 1911 założyła Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi.
Od chwili rozpoczęcia działalności do wybuchu I wojny światowej Towarzystwo zorganizowało opiekę dla rodzin, biuro przepisywania książek, zakład dla niewidomych dziewcząt, szkołę dla chłopców, przedszkole oraz dział Tyflologiczny.
Po odzyskaniu odległości - szybki rozwój szkół dla niewidomych.
W 1918 założyła Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża, którego zadaniem była i jest praca dla niewidomych.
W 1922 rozpoczęła budowę Zakładu dla Niewidomych w Laskach koło Warszawy.
W tym samym czasie w Polsce wiedzę naukową o niewidomych rozwijała Maria Grzegorzewska.
Dzieło naukowe ,, Psychologia niewidomych'' (zachował się tylko pierwszy tom, drugi spłonął podczas powstania warszawskiego).
Prowadziła prace nad przystosowaniem metody ośrodków zainteresowań O. Decroly' ego do metodyki pracy w klasach początkowych w szkole dla dzieci niewidomych.
Wpływ na kierunek zmian zachodzących w edukacji i rehabilitacji niewidomych i słabo widzących w Polsce miały takie osoby jak:
Prof. Stanley Suterko z Uniwersytetu w Michigan (koncepcja przygotowania niewidomych do samodzielności, od tego czasu zmienił się sposób nauczania orientacji przestrzennej i koncepcji rehabilitacji.
Dr Herman Gresnigt, który zmienił podejście do wczesnej interwencji.
Obecnie uczniowie z ograniczonym widzeniem mogą kształcić się w systemie specjalnym i integracyjnym.
10 ośrodków szkolno wychowawczych:
W Bydgoszczy, Dąbrowie Górniczej, Krakowie, Laskach, Lublinie, Łodzi, Owińskach (kolo Poznania), Radomiu, Sopocie, Warszawie i Wrocławiu.
Reforma edukacji zakłada rozwijanie wczesnej interwencji - wspierania dziecka i jego rodziny, upowszechnienie systemu integracyjnego, włączenie rodziców we współdecydowanie o wyborze szkoły, wprowadzenie nowych technologii informatycznych, zwłaszcza w wprowadzenie komputerów i dostępu do Internetu - te technologie są zarazem wyzwaniem i szansą.
Dużą pomoc dla niewidomych świadczy Polski Związek Niewidomych, dzisiejszy skupia 77 tysięcy osób, w tym ponad 6 tysięcy dzieci,. W jego strukturę wchodzi 16 okręgów odpowiadających podziałowi administracyjnemu. Związek prowadzi bibliotekę PZN, dysponuje cennymi zbiorami literatury. Dział tyflologii wydaje specjalistyczne publikacje, zajmuje się tłumaczeniem zagranicznej literatury. Na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej drukuje podręczniki szkolne.
Pomoc materialną dla osób niewidomych świadczy również Państwowy Fundusz Rehabilitacji Niepełnosprawnych, pozwala np. tanio nabyć sprzęt komputerowy.
Strategie na nowy wiek powinny dokonywać się poprzez:
Stosowanie nowych technologii informatycznych
Wychowanie od niezależności
Tworzenie systemów wsparcia w zależności od indywidualnych potrzeb
Wychowanie do umiejętnego kreowania swojej przyszłości
Dążenie do integracji
Gdy pojawia się dziecko niewidome w rodzinie, od momentu jego wykrycia rodzice powinni uzyskać wsparcie zespołu interdyscyplinarnego. Dziecko mieszka w rodzinie, a specjaliści wspomagają jego rozwój przez taktowne porady dla rodziców w miejscu jego zamieszkania albo na turnusach rehabilitacyjnych. Uczeń na różnych etapach edukacji przechodzi z systemu integracyjnego do specjalnego w zależności od decyzji własnych i rodziców. Na każdym szczeblu nauczania otrzymuje wsparcie specjalistyczne. Obok typowych dla wszystkich zajęć szkolnych uczy się technik brajlowskich, komputerowych, orientacji przestrzennej, czynności życia codziennego.
1