Zalety głośnego czytania dzieciom

 

            Głośne czytanie, to wspaniały wynalazek, jest proste, nie potrzebujemy tytułów naukowych 
ani drogiego sprzętu. Książki można wypożyczyć, wymienić z rodzicami starszych dzieci, kupić. Zawsze jednak powinniśmy zwrócić baczną uwagę na treść książki, przyjrzeć się jej walorom językowym oraz przesłaniom, jakie niesie.

           Pierwszy etap rozwoju naszych małych czytelników uzależniony jest od przemyślanej inicjatywy dorosłych. Małe dziecko pozostawione bez zabawki zrobi ją sobie z każdego przedmiotu: kamienia, patyka, łyżki. Jeśli natomiast dziecko nie zetknie się z książką, nigdy nie będzie jej potrzebowało, nie będzie po nią sięgało. To dorośli muszą rozbudzić w dziecku potrzebę sięgania po  książkę i umiejętnie ją pielęgnować. Trafne są tu słowa Sławomira Mrożka: "Nikt nie rodzi się z potrzebą czytania, potrzebę tę się nabywa, ale nie można jej nabywać bez pierwszej, drugiej i którejś z kolei przeczytanej książki, która tę potrzebę najpierw rozbudzi, 
a potem rozwinie i odwrotnie: od czytania można się odzwyczaić. Uniwersalne prawo "im bardziej, tym bardziej" i "im mniej, tym mniej" działa także i w tej dziedzinie. Czytelnicy nieuleczalni, czytelnicy nałogowcy zdarzają się rzadziej niż tacy, którzy nigdy w nałóg nie popadną."[1]

            Kiedy udostępniamy dziecku pierwszą książeczkę, traktuje ją jako zabawkę, stąd książeczki do kąpieli, książeczki piankowe, układanki, czy „gryzaczki” .Do poznania właściwej funkcji książki jeszcze daleko. 
Pierwsze książki- rozkładane harmonijki to zazwyczaj ilustracje znanych dziecku przedmiotów z bezpośredniego i pośredniego otoczenia. "Czytając" te książki, to my dorośli snujemy opowieści nawiązujące do obrazków, nadajemy im nazwy, wskazujemy przedmioty w rzeczywistości. Nieco już później wytwarza się swoista więź 
z tekstem literackim, jeszcze później zrozumienie układów fabularnych, następstw zdarzeń, relacji przyczynowo-skutkowych.[2] 

           Kiedy w ofercie dla najmłodszych, obejmującą najprzeróżniejsze książki-zabawki, jest takie zróżnicowanie, czy nadal potrzebny jest dorosły pośrednik, który wprowadza dziecko w świat książki? 
Tak, ponieważ te książki-zabawki operują znakiem (graficznym, literackim) i zadaniem dorosłego jest wprowadzenie malucha w świat języka znaków.[3] 

            Wiek przedszkolny - to okres radości słuchania bajek, baśni i legend. Z logiki przestawionych tam zdarzeń dziecko uczy się wyciągania prawidłowych wniosków. W miarę dorastania zainteresowania czytelnicze przedszkolaka stają się coraz rozleglejsze. Chętnie słucha "bajek łańcuszkowych", łańcuszkowych wierszyków, doskonali sobie umiejętność śledzenia losów bohatera, rozumie sens użytych zwrotów. Wielokrotnie przeżywa, potrafi słuchać ulubionych utworów codziennie, odkrywając wciąż na nowo zaskakujące historie, jeśli tylko 
w otoczeniu znajdzie się cierpliwy rodzic, brat, siostra czy nauczyciel.

            Dla tych dzieci, które w domu nie zaznały przyjemności słuchania bajek na kolanach rodziców, dziadków czy starszego rodzeństwa, to właśnie przedszkole stwarza szansę inicjacji czytelniczej. W warunkach gorszych, bo w grupie zamiast indywidualnie, bez silnych kontaktów emocjonalnych, które cechuje czytanie 
w domu. Odbiór w grupie ma jednak też zalety: buduje poczucie przynależności, wzmacnia wspólne reakcje. 

               Początek doświadczeń czytelniczych nie jest jednak wyizolowanym procesem. Równocześnie przecież, chcemy czy nie chcemy, trwa fascynacja telewizyjna i filmowa. Dlatego nie jest obojętne, po jaką książkę sięgamy i jak ją czytamy dzieciom, jeśli chcemy, by to książka, a nie agresywne filmy wywierała na dziecko decydujący wpływ. Ogromne znaczenie mają tu jeszcze wzorce zachowań dostarczane dziecku przez najbliższe rodzinne otoczenie oraz to czy istnieje w domu, chociaż najmniejszy księgozbiór nawet niezbyt bogaty, ale stanowiący tradycje i kulturę domu.

                Już od ponad dwóch lat mając na uwadze te cenne wskazówki my jako placówka publiczna angażujemy się w działania na rzecz kampanii „Cała Polska Czyta Dzieciom”. W roku szkolnym 2003/2004 przystąpiliśmy również do programu Klubu Czytających Przedszkoli. W ramach tego programu promujemy 
i realizujemy codzienne czytanie dzieciom w przedszkolu, przez co najmniej 20 min dziennie o stałej porze. Regularnie zapraszamy rodziców, dziadków oraz innych dorosłych, aby czytali dzieciom. Zorganizowaliśmy 
i doposażyliśmy bibliotekę przedszkolną „Sowy Mądrej Głowy”, z której chętnie korzystają dzieci i ich rodzice wypożyczając książki do domu. Dzieci same wybierają sobie bajki, a rodzice zobligowani są w ten sposób do czytania w domu. Podjęliśmy także współpracę z pobliską Bibliotekę Publiczną Nr 38 i prowadzimy wyprawy do niej, gdzie dzieci uczą się zasad korzystania z biblioteki oraz biorą udział w rozlicznych imprezach: urodzinach „Kubusia Puchatka”, czy głośnym czytaniu przez aktorów.

                 Czytaniu w naszym przedszkolu towarzyszy dzieciom wiele zajęć i imprez okolicznościowych inspirowanych lekturą. Kiedy przystąpiliśmy do klubu dzieci złożyły uroczystą obietnice oraz trzymały okolicznościowe znaczki. Odbyła się impreza zatytułowana „Topole czytają bajki”, czyli środowiskowe spotkanie, na którym nauczycielki przedstawiły bajkę o „Czerwonym Kapturku” dla dzieci z całego osiedla. Dzieci z przedszkola przygotowały „Korowód bajek”, przebierając się za ulubione postacie. Odbyła się także impreza 
z okazji urodzin H. Ch. Andersena zatytułowana „Andersenada”, gdzie każda z grup zainscenizowała jedną bajkę tego autora, odbyły się liczne konkursy, zgadywanki oraz wieczorne czytanie bajek przy świecach. Podczas Dnia dziecka bawiliśmy się nie jeden dzień, lecz cały tydzień pod hasłem „Tydzień z książką”, obdarowaliśmy dzieci książkami, przeprowadziliśmy konkursy i rywalizacje wspólnie z rodzicami.

              Na co dzień każda grupa w przedszkolu wyjątkowo dba o swój kącik książki, do którego dzieci zaglądają niezwykle chętnie. Rodzice są informowani o wydarzeniach i działaniach, jakie podejmujemy, otrzymują od nas informatory, ulotki o celowości głośnego czytania oraz doborze lektury.

               Mamy również w swoim gronie pedagogicznym koordynatora Klubu Czytających Przedszkoli 
w Szczecinie, który wspiera nasze działania materiałami promocyjnymi.

 

opr. mgr Dorota Ćwiertnia

Przedszkole Publiczne Nr 74
w Szczecinie

[1] S. Mrożek, ABC, Gazeta Wyborcza 1999, 7-8 sierpnia

[2] J. Papuzińska: Inicjacje literackie. Warszawa 1988, s. 44 - 50

[3] D. Świerczyńska-Jelonek: 
     Kultura literacka dzieci i młodzieży u progu XXI wieku. Nowe Książki 2001 nr l s. 77

---