83. Prawne instrumenty planistyczne w ochronie środowiska
Zachowanie równowagi i zdolności samoregulacji środowiska uznaje się za warunek dalszego istnienia i działania człowieka. Obecnie przyjmuje się trzy kierunki ochrony przyrody:
- zachowawczy - zakłada zachowanie środowiska w niezmienionym stanie przez stosowanie systemu prawnego (nakazów i zakazów), wyznaczającego zasady użytkowania zasobów przyrody, np. umowy o rezygnacji z produkcji artykułów szkodliwych dla środowiska (aerozole, detergenty), ustalanie dopuszczalnych norm zanieczyszczeń, ustanawianie obszarów chronionych (parki narodowe, pomniki przyrody);
- technologiczny - polega na usuwaniu ze środowiska metodami technicznymi różnych form zanieczyszczeń oraz zastępowaniu technologii brudnych technologiami czystymi, np. montowanie filtrów, budowa oczyszczalni ścieków, utylizacja odpadów, rekultywacja terenów zdegradowanych;
- planistyczny (kształtowanie środowiska) - polega na planowaniu takich form gospodarczej działalności, które przynoszą środowisku minimalne szkody, np. przejście na rolnictwo ekologiczne.
Racjonalna ochrona i kształtowanie środowiska to działania w ramach planistycznej strategii ochrony. U jej podstaw leży przyjęcie zasad filozofii proekologicznej, która zakłada:
- dogłębną znajomość i poszanowanie praw przyrody;
- oszczędne korzystanie z zasobów przyrody;
- podporządkowanie dążeń ekonomicznych celom ekologicznym;
- przejście na formy gospodarowania przynoszące zmniejszenie negatywnych dla środowiska skutków działalności.
Działaniom ochronnym sprzyja stosowanie międzynarodowego monitoringu środowiska, czyli badanie stanu jego poszczególnych elementów, rozpoznawanie źródeł zagrożeń oraz ostrzeganie przed zmianami, które mogą te zagrożenia spowodować. Dane uzyskane w ten sposób służą planowemu kształtowaniu środowiska, w którym zakłada się następujące działania ochronne:
- budowę mechanicznych, chemicznych lub biologicznych oczyszczalni ścieków przemysłowych i komunalnych;
- stosowanie w przemyśle zamkniętych obiegów wody;
- montowanie na kominach urządzeń filtrujących pyły i gazy przemysłowe;
- wprowadzanie czystych technologii produkcji;
- stosowanie w procesach produkcji recyklingu, czyli wielokrotnej przeróbki surowców wtórnych pozyskiwanych z odpadów;
- zakładanie stref ochronnych wokół zakładów przemysłowych;
- konieczność rekultywacji terenów zdegradowanych;
- utylizowanie odpadów przemysłowych i komunalnych;
- stosowanie w transporcie samochodowym katalizatorów spalin i benzyny bezołowiowej;
- zakładanie wzdłuż dróg roślinnych pasów ochronnych i montaż ekranów dźwiękochłonnych;
- ograniczanie chemizacji rolnictwa i stopniowe przechodzenie na rolnictwo ekologiczne.
Przegląd instrumentów z dziedziny planowania na szczeblu
centralnym, regionalnym i lokalnym :
Poziom centralny - Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju
Poziom regionalny - Plan zagospodarowania przestrzennego województwa
Poziom lokalny - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (plan miejscowy)
PODSTAWY PRAWNE
· Ustawa z dnia 16 października 1991r. o ochronie przyrody (tekst Dz. U. nr 99, poz.
1079 z dnia 14 września 2001r),
· Ustawa z dnia 13 września 1966 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach ( Dz.
U. Nr 132, poz.622 \ z póź. zm.)
· Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. nr 62, poz. 627
z póź. zm.),
· Ustawa zdnia 7 czerwca 2001 o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzeniu ścieków ( Dz.U. Nr 72, poz 747 )
· Ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy - prawo ochrony środowiska,
ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. nr 100, poz. 1085, z póź.
zm.),
· Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U. nr 115, poz. 1229),
· Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. o odpadach (Dz. U. nr 62, poz. 628, z póź. zm.),
· Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. z
2001 r., nr 63, poz. 638, z póź. zm.),
· Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie
depozytowej (Dz. U. nr 63, poz. 639 z póź. zm.),
· Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.
U. nr 80, poz. 717),
· Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 09 kwietnia 2003 w sprawie sporządzania
planów gospodarki odpadami (Dz. U. nr 66 poz. 620),
· Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001r. w sprawie rodzajów
odpadów lub ich ilości, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji
odpadów oraz kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, które mogą prowadzić
uproszczoną ewidencję odpadów (Dz. U. nr 152, poz. 1735),
8
· Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów
niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych
poziomów niektórych substancji (Dz. U. nr 87, poz. 796),
· Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r.w sprawie komunalnych
osadów ściekowych ( Dz. U. Nr 134, poz. 1140 ).
· Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia
rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz
szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do
sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisk. (Dz. U. nr 179, poz. 1490),
· Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 r. w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spoŜycia przez ludzi ( Dz. U> Nr 203, poz.1718 ),
· Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości
odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. nr 1, poz. 12),
· Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 czerwca 2003 w sprawie wymagań w
zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. nr 110 poz. 1057),
· Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu
wyznaczania obszaru i granic aglomeracji ( Dz. U. Nr 283, poz. 2841 ),
· Dyrektywa Rady Komisji Europejskiej 97/11/EC z 3 marca 1997, wnosząca poprawki
do Dyrektywy 85/337/EEC dotyczącej oceny wpływu na środowisko niektórych
projektów publicznych i prywatnych,
· Polityka ekologiczna państwa (1991 r.) i II Polityka ekologiczna państwa (2001 r.),
· Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002 - 2010
· Polityka ekologiczna państwa na lata 2003 - 2006 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2007 - 2010,
· Polska 2025, długookresowa strategia trwałego i zrównowaŜonego rozwoju,
· Krajowy plan gospodarki odpadami (2002 r.),
· Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych,
· Agenda 21 - Ramowy Program Działań,
· Strategia zrównowaŜonego rozwoju Unii Europejskiej (2001 r.) oraz Unijne programy
ochrony środowiska.