VII wykład 15.10.2009

PROGRAMY PROMOCJI

struktura

Wymagane elementy programu:

I. Orientacja na system - każdy program powinien uwzględniać:

• interakcje zachodzące między człowiekiem a jego rolami społecznymi/członka rodziny, społeczności lokalnej, szkolnej, pracowniczej

• uwarunkowania kulturowe

• determinanty takie jak płeć, wiek, dochód, poziom wykształcenia

• osobista hierarchia wartości i umiejscowienie w niej zdrowia

II. Interdyscyplinarność -

• postrzeganie człowieka przez pryzmat wiedzy medycznej, psychologicznej, społecznej, ekonomicznej

• udział specjalistów z różnych dziedzin i wykorzystanie różnych metod badawczych

III. Orientacja na rozwiązanie problemu -

• wdrożenie programu poprzedzone rozpoznaniem problemu /realność/ - nie realizować np. programu redukcji masy ciała wśród osób bez nadwagi

IV. Orientacja na zdrowie - powinna być punktem wyjścia

• unikać koncentrowania na chorobie i czynnikach ryzyka (palenie papierosów), a poszukiwać tych zmiennych, które wpływają na zdrowie

V. Międzysektorowość -

• zakłada współpracę pomiędzy ochroną zdrowia, sektorami życia politycznego, społecznego

VI. Uczestnictwo -

• współudział osób dla których program jest tworzony, np. program w zakładzie pracy czy szkole - uczestnicy współdecydują o kształcie

VII. Wymiana międzynarodowa -

• możliwość wykorzystania programu w innym kraju celem wymiany doświadczeń

Zasady planowania programu:

• zasada realności - zamierzony cel realny do osiągnięcia, osadzony w konkretnych warunkach środowiskowo - czasowych, materialno - finansowych, ludzkich

• zasada otwartości - szeroka konsultacja zamierzeń w sferze planowania, wyboru priorytetów, szczegółowego układu programu

• zasada ewolucji - „małe kroki”, nie chcieć zbyt dużo na raz, ustalone cele priorytetowe, przemyślany konsekwentny proces

• zasada uczenia przez działanie - „powiedz mi a zapomnę”, „pokaż mi a zapamiętam”, „pozwól mi zrobić a zrozumiem”

BUDOWA PROGRAMU

Określenie:

• struktury programu

• kryteriów dla programu, gwarantuje szybką ich ocenę

• zapewnia porównywalność

Struktura programu:

I. Nazwa programu

- krótka, przemyślana kwintesencja projektu np. „ Nadciśnienie - o tym trzeba wiedzieć”

II. Uzasadnienie realizacji programu

Opracowanie diagnozy:

• społeczno - demograficznej

• epidemiologicznej lub zachowań zdrowotnych itp.

Diagnoza problemu ……

Diagnoza problemu powinna być oparta o diagnozę:

• demograficzną - opis grupy, do której kierujemy program w ujęciach zmiennych demograficznych: wiek, płeć, miejsce zamieszkania, stan cywilny, wykształcenie

• epidemiologiczną - uwzględnienie podstawowych wskaźników epidemiologicznych, śmiertelność, zachorowalność, inwalidztwo

• społeczną - określa zjawiska mające wpływ na zdrowie: bezrobocie, przemoc, alkoholizm, narkomania, przestępczość

• behawioralną - obejmuje zachowania prozdrowotne i antyzdrowotne

Z diagnozy powinny wynikać cele główne i szczegółowe.

III. Cele programu

Odpowiadają na pytanie:

• jakiej zmiany się oczekuje i kogo ma dotyczyć ta zmiana?

• Co? Gdzie? Kiedy? Dla kogo? Za ile?

Muszą uwzględniać:

• potrzeby

• oczekiwania osób, do których program jest kierowany

Używa się określeń:

• zmniejszyć, ocenić, zwiększyć

• poznać, polepszyć, zrozumieć
  np. „Poznanie przez osoby chore na nadciśnienie tętnicze zasad zdrowego żywienia”

Cel:

• powinien być skonkretyzowany i zgodny z możliwościami finansowymi,
  np. w trakcie programu 100% uczestników szkolenia otrzyma ulotki na dany temat.

Cel główny programu:

• odpowiada na pytanie jakiej zmiany oczekujemy po realizacji programu i kogo ma dotyczyć ta zmiana

Cele szczegółowe:

• wskazują kierunki działania, aby osiągnąć cel główny

• jedną z metod jest Kryterium SMART

kryterium SMART

S = specyficzne - tzn. precyzyjnie nazywać oczekiwane rezultaty: zmniejszyć, zredukować,

wyeliminować, zwiększyć

M = mierzalne - można określić co chcemy osiągnąć

A = aprobowane - akceptowane przez osoby, dla których program jest kierowany

R = realne - w momencie startu 50% szans na realizację

T = terminowe - czy można określić czas , w jakim cel zostanie zrealizowany

IV. Opis programu:

• informacje o odbiorcach programu

• przyjęte sposoby i metody działania

• etapy realizacji programu z uwzględnieniem podziału na zadania w określonym czasie

V. Opracowanie planu pracy:

• plan musi być precyzyjny aby umożliwiał ewaluację - jak przebiegała realizacja zadań
  i czy osiągnięto cel

V. Harmonogram programu:

Graficzne przedstawienie opisu programu, np. w podziale na miesiące:
(tabelka, której nie mogę rozczytać)

VI. Zadania poszczególnych realizatorów:

• każdy jest odpowiedzialny za konkretne działanie

VII. Budżet programu:

• realne przedstawienie kosztów programu i dostępnych środków finansowych

(kolejna tabelki, której nie mogę rozczytać)

VIII. Zakładane rezultaty programu:

• np. przeszkolenie

• wydanie ulotki

• stworzenie lobby

IX. Sposób oceny/ewaluacji programu:

• sensowne wnioski i opracowanie użytecznych propozycji dla przyszłych działań:

• ocena procesu, np. reakcja uczestników na szkolenie - kwestionariusz

• pozwala na wprowadzenie modyfikacji, eliminowanie elementów zbędnych

• ocena wyników bezpośrednich , np. pytania o zachowania, wiedzę umiejętności

• ocena efektów końcowych, np. pytania o cele odległe w czasie np. wskaźniki zachorowalności, śmiertelności

Ewaluacja…..

Ewaluacja powinna być prowadzona na trzech poziomach:

• ewaluacja procesu - dotyczy realizacji tj. czy zrealizowano program, kto brał udział, ilu było uczestników, jak został przyjęty, co budziło kontrowersje i dlaczego?

• ewaluacja wyniku - czy cele zostały zrealizowane?

• ewaluacja wpływu - czy program przyniósł efekty ogólne, dotyczące nie tylko uczestników

X. Informacje o instytucjach współpracujących lub przewidzianych:

• nazwa instytucji

• nazwiska osób

• kontakt i sposób współpracy

PROGRAMY PROMOCJI ZDROWIA

Powinny:

• być skierowane do populacji całego regionu, województwa

• odpowiadać priorytetowym potrzebom zdrowotnym

Wyniki i efekty zleconych działań winny wskazywać na poprawę zdrowia na poziomie określonej populacji.

Celowe jest by podejmowane działania miały charakter długotrwałego procesu inwestowania w zdrowie społeczeństwa.

FINANSOWANIE:

• winno być zaplanowane i stabilne

• niekorzystnym jest ograniczanie środków finansowych

Środki finansowe mogą pochodzić ze źródeł:

• publicznych

• prywatnych

Mogą to być:

• samorządy terytorialne

• Narodowy Fundusz Zdrowia

• Ministerstwo Zdrowia

• Sektory, agencje ubezpieczeniowe

• Firmy farmaceutyczne, prywatni sponsorzy

ODPOWIEDZIALNOŚĆ:

Zgodnie z ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej podmiotami odpowiedzialnymi za:
opracowanie, realizację, finansowanie, programów zdrowotnych są:

• województwo

• powiat i gmina

Wydatkowanie środków na promocję jest określane w stosownych uchwałach budżetowych (ze środków publicznych).

Odrębnym źródłem są:

środki przeznaczone na programy profilaktyczne i promocję zdrowia w dyspozycji Narodowego Funduszu Zdrowia.

PROGRAMY

• akcesja Polski do Unii - to nowe drogi pozyskiwania środków finansowych
  w ramach programów wspólnotowych, funduszy strukturalnych i pozaunijnych mechanizmów finansowych

• od 2003 roku istnieje nowy Wspólnotowy Program w Dziedzinie Zdrowia Publicznego na lata 2003-2008 z budżetem w wysokości 312 milionów euro.

Działaniem priorytetowym dla programu jest w ramach polityki i działań Wspólnoty:

• poprawa informacji i wiedzy o zdrowiu, m.in. budowa baz danych i systemy ich przekazywania

• promocja zdrowia i zapobieganie chorobom przez oddziaływanie na determinanty zdrowia

przede wszystkim

• substancje uzależniające

• styl życia

• zdrowie seksualne

• genetyczne uwarunkowania zdrowia

• zapobieganie chorobom i urazom

• zwiększenie zdolności szybkiego reagowania w sposób skoordynowany na zagrożenia zdrowotne, zgodnie z polityką Unii Europejskiej i Światowej Organizacji Zdrowia

• obrona

• tworzenie koalicji

• wspólne działania na rzecz zdrowia,

to jedno z najważniejszych zadań dla Regionu Europejskiego

• poszczególne sektory

• partnerzy w działaniach

mają dostrzegać

• wzajemne korzyści z inwestowania w zdrowie, polegające na przeznaczaniu środków finansowych na kształtowanie i rozwijanie zdrowia całej populacji

• tworzenie koalicji sektora zdrowia z innymi

• budowanie idei partnerstwa na rzecz zdrowia i realizacji,

ma wiele aspektów

1. Aspekt społeczny

- wiąże się z odbiorem społecznym, im więcej instytucji w programie, tym bardziej wiarygodne działanie i lepszy odbiór społeczeństwa

2. Aspekt ekonomiczny

- współfinansowanie programów przez wiele podmiotów zwiększa ich jakość i dostępność

- program dobrze zabezpieczony finansowo daje większe szanse na jego pełną realizację i efektywność

3. Aspekt polityczny

- aktywność polityczna jest niezbędna do zaangażowania polityków w sprawy profilaktyki i promocji zdrowia

- strategie profilaktyczne zawsze wnikliwie analizują determinanty zdrowia

- dostarcza to politykom wiedzę o potrzebach populacji

- umożliwia podejmowanie korzystnych decyzji prawnych finansowych na szczeblach lokalnych i krajowych

- dla strategii profilaktycznych to dobry gwarant ich realizacji

Poparcie polityczne, wsparcie polityków jest bodźcem dla innych sektorów do czynnego włączenia się w budowanie koalicji na rzecz zdrowia

Ocena jakości programów

Powinna uwzględniać:

• Czy cele są jasno określone?

• Czy grupa, dla której jest opracowany program, jest dobrana prawidłowo?

• Czy środki przeznaczone na realizację programu są wystarczające?

• Czy informacja o realizacji programu ma szanse dotrzeć do odbiorców?

• Czy można zmierzyć efekty programu?

Błędy na etapie konstruowania programu:

• niejasno określone cele programu - wieloznaczne, niemierzalne, nierealne

• nieprawidłowy dobór metod i form oddziaływania

• nieuwzględnienie poziomu rozwoju odbiorcy - zbyt trudne, zbyt proste treści kształcenia lub kształtowania umiejętności

• jednokierunkowość programu, koncentrowanie się na czynnikach ryzyka - brak uwagi na czynnikach chroniących i kształtowanie umiejętności, pozwalających na większą skuteczność

• zbyt duży udział działań o charakterze informacyjnym

• brak narzędzi służących do ewaluacji programu

Błędy na etapie realizacji programu:

• wdrażanie programu bez wstępnej diagnozy populacji, dla której kierowany jest program

• niewłaściwy dobór realizatorów programu

Elementy programu promocji zdrowia:

• Diagnoza problemu

• Uzasadnienie podjęcia tematu i realizacji programu

I. Grupa docelowa:

Pracownicy służb mundurowych.

II. Cel główny:

Zapobieganie zachorowaniom na WZW typu A i B.

Intensyfikacja szczepień.

Ograniczenie/zmniejszenie zachorowalności, a co za tym idzie zmniejszenie kosztów

leczenia.

III. Cele szczegółowe:

- spopularyzowanie wiedzy o WZW typu A i B

- zmniejszenie zachorowań

- zmniejszenie kosztów zatrudnienia związanych z absencją pracownika z powodu zachorowań na WZW typu A i B

- prowadzenie działalności profilaktycznej  szczepienia

- analiza ekonomiczna  korzyści

- ograniczenie ryzyka zachorowań na WZW typu A i B

IV. Adresaci programu:

policjanci, żołnierze, strażnicy, strażacy i służby więzienne na terenie całego kraju -
czynni pracownicy resortowi

V. Czas realizacji programu

…………………………............................

VI. Miejsce realizacji programu

Poradnie i gabinety medyczne właściwe dla miejsca funkcjonowania jednostek wojskowych, komend policji.

VII. Realizatorzy programu

• firma farmaceutyczna

• jednostki wojskowe

• komendy policji, straży miejskiej

• komendy straży pożarnej

• służby więzienne

VIII. Personel realizujący program:

Personel medyczny, zatrudniony w służbach resortowych właściwych dla terenu działania.

IX. Metody realizacji programu:

• akcja reklamowo - informacyjna

• przygotowanie i przeszkolenie koordynatora programu

• przeprowadzenie działań edukacyjnych, motywujących przełożonych i pracowników do zaszczepienia się.

• zorganizowanie i wykonanie szczepień pracownikom poszczególnych resortów szczepionką ………..., które przeprowadza personel medyczny służb resortowych wg następującego schematu:

• pierwsza dawka w dowolnie wybranym terminie

• druga dawka - po upływie 1 miesiąca

• trzecia dawka - po upływie 3 miesięcy od podania

X. Koszt programu

• zakup szczepionek finansuje zakład pracy - ceny hurtowe

• cena zajezdną szczepionkę przy zakupie:
  300 szt. wynosi ….... zł
  < 300 szt. wynosi ….... zł

XI. Metody oceny skuteczności programu

Podsumowanie i ocena skuteczności realizacji programu na podstawie:

• przeprowadzonej akcji informacyjno - edukacyjno - reklamowej

• liczby zakładów poszczególnych resortów zgłoszonych do realizacji programu szczepień szczepionką ………..,

• określenia zasięgu i terenu realizacji programu

• liczby przeprowadzonych szczepień/liczba osób zaszczepionych

XII. Ewaluacja programu

To działania, za pomocą których opisujemy rezultaty końcowe zaistniałych faktów, zarówno z pozytywnej, jak i negatywnej strony.

Analiza liczby zachorowań (spadek/wzrost), a co za tym idzie, analiza kosztów leczenia
- zmniejszenie czy nie.

8

---