SAMUEL BECKETT biografia


SAMUEL BECKETT - BIOGRAFIA

KTO:
       dramaturg, prozaik i eseista
NARODOWOŚĆ:
       irlandzka
URODZONY:
       13 kwietnia 1906, Dublin
ZMARŁ:
       22 grudnia 1989 w Paryżu
DZIEŁA:
      "Whoroscope" (1930) - poemat
      "Proust" (1931) - studium krytyczne
      "Murphy" (1938) - powieść
      "Watt" (1953) - powieść
      "Molloy" (1951) - powieść
      "Malone umiera" (1951) - powieść
      "Nienazywalne" (1953) - powieść
      "Czekając na Godota" (1954) - sztuka
      "Końcówka" (1957) - sztuka
      "Ostatnia taśma Krappa" (1959) - sztuka
      "Szczęśliwe dni" (1961) - sztuka
      "Komedia" (1964) - sztuka
      "Oddech"(1970) - sztuka
      "Nie ja" (1973) - sztuka
      "Kroki" (1976) - sztuka

Z UZASADNIENIA NAGRODY NOBLA:

Otrzymał ją za to, że "w nowych dla dramatu i prozy formach ukazuje wzniosłość człowieka w jego skrajnym opuszczeniu".

FAKTY Z ŻYCIORYSU:

Samuel Beckett urodził się i wychowywał w protestanckiej rodzinie dublińskiego geodety. W młodości fascynował go sport: uprawiał krykiet, rugby, boks i pływanie. Podczas studiów romanistycznych w Trinity College w Dublinie (1923-27) oczarowany został twórczością Luigi Pirandella. Przez rok uczył się też w Belfaście, a w latach 1928-30 przebywał jako lektor języka angielskiego w Paryżu, gdzie poznał Jamesa Joyce' a, którego został przyjacielem i sekretarzem. Po powrocie do Irlandii Beckett znów pojawił się w Trinity College, tym razem w charakterze wykładowcy języka francuskiego. W 1930 r. zadebiutował wydanym w formie druku bibliofilskiego poematem pod nieprzetłumaczalnym tytułem "Whoroscope", będącym monologiem Kartezjusza - filozofa, którego Beckett cenił i wnikliwie studiował. W roku następnym opublikował studium krytyczne "Proust", poświęcone wielkiemu pisarzowi francuskiemu. W Irlandii czuł się pisarz źle, podobnie jak jego przyjaciel Joyce. Twierdził, że jego potencjał twórczy słabnie pod "naciskiem irlandzkiego życia". Nic też dziwnego, że po śmierci ojca w 1933 r. i otrzymaniu z tego tytułu wysokiej renty, Beckett wyprowadza się do Londynu, gdzie kończy kurs psychoanalizy, a następnie do Paryża, w którym osiedla się na stałe.

       W 1938 r. wydaje swoją pierwszą powieść pt. "Murphy", po której uznany zostaje za kontynuatora powieści eksperymentalnej oraz następcę Jamesa Joyce'a i Virginii Woolf. Sam Beckett w późniejszym wywiadzie dla "New York Timesa" powie: "Joyce im więcej wiedział, tym więcej mógł. Jako artysta zdąża do wszechwiedzy i do wszechmocy. Moją specjalnością jest niemożność i niewiedza (...) - coś, co z samej definicji jest niezgodne ze sztuką". Podczas II wojny światowej pisarz uczestniczy w Ruchu Oporu, aresztowany ucieka z rąk Gestapo. "Wolałem Francję w stanie wojny niż Irlandię w stanie pokoju", stwierdzi po latach. Za działalność antyfaszystowską otrzymuje Złoty Krzyż Wojenny. W czasie okupacji pisze w języku francuskim powieść "Watt", która ukaże się w 1953 r. Tytuł utworu to gra słów: "what" oznacza po angielsku "co", tak więc Watt - nazwisko bohatera, poszukującego racjonalnych rozwiązań w irracjonalnym świecie - symbolizuje pytanie o treści egzystencjalnej. Watt służy u pana nazwiskiem Knott, co oznaczać może pełną komplikacji odpowiedź na pytanie zawarte w nazwisku bohatera ("knot" oznacza po angielsku "węzeł", "not" - "nie"). W dodatku Knott jest niewidzialny i nieuchwytny, a jego pozbawione sensu rządy przypominają kafkowski "Zamek".

       W latach 1951-53 Beckett wydaje powieściową trylogię, na którą składają się: "Molloy" (1951), "Malone umiera" (1951) oraz "Nienazywalne" (1953). Pisarz odchodzi od podstawowych cech powieści tradycyjnej, takich jak: tożsamość bohatera i jego cechy indywidualne. U Becketta wszystko zostaje zatarte, w ostatniej części trylogii dochodzi do takiego rozmycia, że bohater jest "tylko świadomością, czystą jaźnią; podmiotem, który nie może mieć imienia ani cech przestrzennych, gdyż nadałoby mu to cech przedmiotu". Człowiek zostaje, więc w powieściach Becketta zredukowany jedynie do form czystej negacji i cierpienia. Przerażony światem beznadziejności objawiającym się w jego powieściach Beckett postanowił zwrócić się w stronę teatru, bowiem formalne wymogi sceniczne zmuszały go do szukania, konkretności dla swoich bohaterów. Już w 1949 r. napisał (wydał dopiero w 1954 r.) najgłośniejszą sztukę: "Czekając na Godota". Data jej premiery w Paryżu - 5 stycznia 1953 r. - uważana jest za przełomową w historii teatru. Narodził się wówczas teatr absurdu, którego czołowymi przedstawicielami obok Becketta będą m.in. Eugene Ionesco i Sławomir Mrożek. Podobnie jak w powieściowej trylogii narracja linearna przeszła w cykliczną, tak w "Godocie" zdarzenia kręcą się w koło, z nieznacznymi tylko wariacjami. Sztuka ta pokazuje, że sprawy transcendentne są złudzeniami, a ludzie nie potrafią rzeczywistości, która jest im dana wypełnić inaczej niż absurdem. Jako credo Becketta mogłoby służyć często przytaczane przez niego powiedzenie Demokryta z Abdery: "Nic nie jest bardziej rzeczywiste niż nic".

       W 1957 r. dramaturg wydaje jeszcze bardziej statyczną i hermetyczną jednoaktówkę "Końcówka", której bohater, ślepy paralityk wraz z rodziną i służbą siedzi w zamkniętym pokoju i czeka na koniec świata. Według Becketta główna postać jego dramatu to "król w szachowej partii, przegranej od samego początku". Rozgrywka na scenie kończy się patem. Ogromną sławę przyniosła twórcy kolejna jednoaktówka "Ostatnia taśma Krappa" z 1959 r., w której stary, samotny bohater słucha na taśmie magnetofonowej swoich młodzieńczych monologów sprzed trzydziestu lat i komentuje je z pozycji rozgoryczonego i zawiedzionego życiem starca. Z optymistyczną koncepcją Pascala, który przedstawił człowieka jako "trzcinę myślącą", polemizuje Beckett w swej dwuaktowej sztuce "Szczęśliwe dni" z 1961 r. Równie pesymistyczne w swojej wymowie i utrzymane w konwencji teatru absurdu są inne sztuki Becketta: m.in. "Komedia" (1964), "Oddech"(1970), "Nie ja" (1973), "Kroki" (1976).

       W 1969 r. w uznaniu za to, że "w nowych dla dramatu i prozy formach ukazuje wzniosłość człowieka w jego skrajnym opuszczeniu" Samuel Beckett otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Przewodniczący jury zauważył, że głęboki pesymizm twórcy "zawiera miłość do człowieczeństwa, która wzrasta w miarę zanurzania się w bezdenność obrzydliwości i rozpaczy, i kiedy rozpacz wydaje się bezgraniczna, to okazuje się, że jego cierpienie też nie ma granic". Według wielu krytyków nikt w XX w. nie wypowiedział dosadniej ostatecznej niewiary w sens ludzkiej egzystencji niż Beckett. Laureat zgodził się przyjąć nagrodę pod warunkiem, że nie będzie uczestniczył w ceremonii jej wręczania, a sam uciekł przed dziennikarzami do Tunezji.

       W latach 70-tych oprócz jednoaktówek, które sam wystawiał w teatrach Anglii i Niemiec, pisał też słuchowiska radiowe i sztuki telewizyjne. Z biegiem lat jego utwory, charakteryzujące się rozbiciem logicznego porządku języka, stają się coraz krótsze. Dotyczy to także małych form prozatorskich, które Beckett nazywa po prostu "tekstami". Kiedy w 1967 r. na łamach "Encountera" Ihab Hassan publikuje artykuł, w którym twierdzi, że analogii do współczesnej literatury szukać należy nie w biologii czy psychologii, ale w teorii liczb, Beckett odpowiada mu "tekstem" zatytułowanym "Ping" i składającym się z ciągu słów sensownych oraz bezsensownych w różnych kombinacjach i powtórzeniach. Zdaniem Davida Lodge'a utwór jest znakomitym rebusem dla szaradzisty. Przez cały okres twórczości Beckett pozostaje wierny słowom, które zawarł w młodzieńczym studium o Prouście: "Sztuka to apoteoza samotności. Nie ma porozumienia, ponieważ nie ma środków porozumienia". Wynikiem tej konstatacji okazał się postępujący w jego utworach redukcjonizm. Zmarł w 1989 r. w Paryżu. Jego dzieło tak oto podsumował angielski dramaturg Harold Pinter: "Jest on najodważniejszym, najbardziej bezlitosnym spośród współczesnych pisarzy i im bardziej wpycha mi nos w gówno, tym bardziej jestem mu wdzięczny".

Justyna Sobczak

- 4 -



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Samuel Beckett Dramaty
Samuel Beckett Czekając na Godota streszczenie
Theatre On Trial Samuel Becket Anna McMullan
PSYCHOLOGICAL IMAGE OF MAN IN SAMUEL BECKETT`S NOVELS
Coleridge, Samuel Taylor Biografia
Samuel Beckett Czekajac na Godota
Samuel Beckett Czekając na Godota
Aspettando Godot Samuel Beckett
Samuel Beckett Czekając na Godota (opracowanie)
Samuel Beckett Czekając na Godota
KOMEDIA Samuel Beckett
McMullan, Theatre on Trial Samuel Beckett s Later Drama
Samuel Beckett Czekajac na Godota
Samuel Beckett copy2
SAMUEL BECKETT Čekání na Godotta

więcej podobnych podstron