Gleby i krajobrazy Polski
Gleba składa się z: luźnych cząstek mineralnych i organicznych(próchnicy), powietrza, wilgoci, mikro organizmów.
Czynniki glebotwórcze: skała macierzysta, świat organiczny, woda, warunki klimatyczne, rzeźba terenu, czas tworzenia się gleby.
Gleby strefowe: bielicowe, brunatne, płowe. Związane są z umiarkowaną strefą klimatyczna i występującymi w niej lasami iglastymi, lisciastymi i mieszanymi .gleby brunatne i płowe-57% pow. Żelazo się osadza dlatego brunatne.Tworzą się pod lasami mieszanymi, liściastymi w obszarach występowania glin polodowcowych. gleby bielicowe -25%- poziom wmywania i wymywania. Tworzą się na piaszczystym podłozu pod lasami iglastymi. Pół. i środk. Polska.czarnoziemy-1%, najlepsze gleby na Ziemi. Wytworzone zostały na skałach lessowych. Zwiazane są z klimatem umiark., ciepłym, kontynentalnym i terenami poro
śniętymi trawą.Połud. i środ. Polska
Gleby astrefowe:nie są związane ze strefami klimatycz. i roślinnymi występującymi na Ziemi. Wytwarzane są dzięki akumulacji mułów rzecznych, bagnom. Czarne ziemie-2% ciemne zabarwienie dzięki zawartości próchnicy.Powstały na terenach zarośniętych jezior i bagien na poj.Kujawskim,Równinie Wroc
Ławskiej, Niź. Szczecińskiej
Mady-5%.ich żyzność zależy od ilości i jakości osadzanego materiału. Najlepsze występują w dolnym brzegu rzeki- żyzne. Powstały z osadów nanoszonych przez wylewające rzeki.Żuławy Wiślane.Rędziny:zawieraja dużo wapnia.Wytworzone zostały na zwietrzałych skałach wapiennych i gipsowych.Występują na wapiennych wyżynach. Gleby bagienne-należą do nich gleby torfowe i mułowo-torfowe. Powstają w wyniku gromadzenia się resztek roślinności bagiennej w warun. Beztlenowych, spowodowanych silnym nawilgoceniem terenu. Występują na obszarach bagien, zarastających jezior i w dolinach rzecznych; Kotlina Biebrzynska, Polesie Lubelskie. Gleby inicjalne :zwane początkowego stadium rozwojowego. Mają słabo wykształcony profil glebowy, są płytkie, o małej zawartości próchnicy. Występują w górach i na obszarach rekultywowanych
91%- niziny: 28,7% lasy powierzchni Polski.
Rekultywacja gleb-powoli przez wprowadzanie roślin próchnico twórczych i odpowiednie nawożenie przywraca się glebie jej pierwotną wartość .Obszar młodoglacjalny- obejmuje niziny nadmorskie i pojezierza .Jego rzeźba ukształtowała się w okresie najmłodszego zlodowacenia-bałtyckiego. Moreny czołowe,liczne jeziora. Obszar staroglacjalny- niziny środkowopolskie. występują złagodzone formy terenów polodowcowych. Płytkie jeziora, płaskie pagórki, teren równinny.
Niż Polski: *im dalej na wschód tym klimat bardziej kontynentalny.*klimat umiarkowany, przejściowy.*tem. Średnie zima.-1 do -5. lato16-18*opady ok.600mm.Czynniki zewn. kształtujące rzeźbę terenu: wietrzenie, wiatr, działanie lodowców. Pojezierza: krajobraz młodoglacjalny, pogórkowaty krajobraz. Pojezierze pomorskie-Wierzyca,język kaszubski itd.. Bydgoszcz
Poj. Chełmińsko-Dobrzyńskie- najmniejszy obszar poj. Polskich.
Czarne ziemie, mady, gleby brunatne.Toruń,Chełmno-wiklina
Poj. Mazurskie-największe, najgłębsze rynny jeziorne. Jez. Śniardwy i Mamry. Najostrzejszy klimat, duża lesistość, pokłady rud żelaza. Olsztyn, Giżycko
Poj. Wielkopolskie-rozległe pradoliny i doliny rzeczne, gleby bielicowe i płowe, czarne ziemi bagienne-Poj.Kujawskie. Najłagodniejszy klimat, najdłuższy okres wegetacyjny, najmniejsze roczne sumy opadów .Bogate złoża węgla brunatnego, ropa naftowa skały budowlane. Włocławek-porcelana stołowa. Poznań- największa w Europie palmiarnia . Niziny Polskie- obszar staroglacjalny. Rudy miedzi, wegiel brunatny, gaz ziemny.Gleby bielicowe, płowe i brunatne. Nizina Wielkopolska-krajobraz równinny, rolniczy,bogate złoza wegla brunatnego, gazu ziemnego. Kalisz- włókno, Łódź
Niź. Mazowiecka-największy region geograficzny polski. Jest prawie bezleśna i bez jezior, małe sumy opadów atmosferycznych-550mm, duże wahania temperatur. Gleby bielicowe i płowe. Warszawa. Niź. Podlaska- budowa płytowa, bagna, krajobraz nizinny, mady, brunatne i bielicowe.
Białystok. Polesie Lubelskie- zatorfione równiny i dużo małych jezior. Kopalnia Bogdanka-wegiel kamienny, skały ulegają procesowi krasowienia, jeziora krasowe Włodawa. Niź. Śląska- mady ,gleby wykształcone na lessach, rzeźba staroglacjalna, lasy mieszane. Bory Dolnośląskie. Zima zaczyna się później i kończy wcześniej .Najlepsze warunki do rozwoju rolnictwa, największe złoża w polsce rud miedzi, autostrada A4. Wrocław. Wyżyny Polskie.leżą na poludnie od nizin polskich, na północ od kotlin podkarpackich, krajobraz zróżnicowany. Wyż. Śląska-Pustynia Błędowska, rzeki krótkie-region należy do ubogich w wodę.gleby bielicowe i płowe o zaburzonych profilach glebowych- skażenie toksyczne metalami ciężkimi. Katowice- huty żelaza, cynku. Wyż. Krakowsko-Częstochowska- zbudowana z wapieni jurajskich , najwyższe wzniesienie-Góra Zamkowa. Jary krasowe-Dolina Prądnika, są tam ostańce wapienne. Powstaja one w wyniku procesu krasowienia.Wyż. posiada 600 jaskiń! Gleby:rędziny i gleby na lessach. Częstochowa- waży węzeł kolejowy kraju. Niecka Nidziańska-lecznicze źródła mineralne:Busko Zdrój,mała lesistość, zima -3,5 do -2, lato 19, 550-600mm.Wyż. Kielecko-Sandomierska -środkową jej część zajmują Góry Swiętokrzyskie.-należą do najstarszych w polsce.-szczyt Łysica 612 m n.p.m. Jaskinia Raj.przedłużeniem Gór jest Wyż.Sandomierska-liczne wawozy,
Równinny, bezleśny krajobraz, na lessach utworzyły się czarnoziemy, rędziny. Eksploatuje się wapienie.
Klimat Gór jest surowy,śr. Tem. 7, 800mm. Żeromski, Sienkiewicz.Sandomierz-zabytki architektoniczne
Kielce. Wyż. Lubelska i Roztocze-na południu wał Roztocza, jest niecką, występuje less, eksploatuje się margle, less. Wody mineralne, najmłodsze zagłębie węgla kamiennego. Gleby: czarnoziemy, redziny.
Roztocze-zbudowane z wapieni kredowych i margli.,szer.15km, dł. 180km.,obszar mocno zalesiony,klimat kontynentalny. Tem.zima -4,5 do -3,lato 18-19. 550-800mm. Lublin
Kotliny Podkarpackie -złoża ropy naftowej,gazu ziemnego, siarki. 75% pow. Zyzne gleby-brunatne ,czarnoziemy,mady.Jeden z najcieplejszych regionów kraju. Roczna śr.tem.8. styczeń -3,lato 18,5 .600-700mm.Kotlina Sndomierska- Stalowa Wola-huta żelaza,Mielec-samoloty. Kraków-historyczna stolica polski. Kotlina Oświęcimska-jest ważnym ośrodkiem przemysły chemicznego w kraju. Znajduje się muzeum martrologii narodów Europy.