Wystawa Ziem Odzyskanych - cykl propagandowych wystaw i imprez, prezentujący osiągnięcia odbudowy terenów uzyskanych przez Polskę po II wojnie światowej, który miał miejsce we Wrocławiu w 1948 r. (21 lipca - 31 października).

Uroczystego otwarcia 21 lipca 1948 dokonał prezydent RP Bolesław Bierut, w obecności m.in. Józefa Cyrankiewicza, Hilarego Minca i Stanisława Szwalbe. Szereg wystaw i prelekcji miał za zadanie podsumowanie trzech lat działalności Ministerstwa Ziem Odzyskanych, kierowanego przez Władysława Gomułkę oraz potwierdzenie słuszności przekazania Polsce Ziem Odzyskanych. Z okazji wystawy przed Halą Ludową ustawiono, stojącą tam do dziś, stalową Iglicę, a także m.in. wysoką wieżę ze zwykłych ocynkowanych wiader, stanowiące symbole powojennej odbudowy przemysłu. Trwającą 100 dni wystawę zwiedziło około 2 mln osób, w tym uczestnicy trwającego w dniach 25 - 28 sierpnia Światowego Kongresu Intelektualistów w Obronie Pokoju reprezentujący 46 krajów świata. Wystawa stała się dużym sukcesem propagandowym władz, a dla Wrocławia była okazją do przyspieszenia procesu porządkowania miasta i oddania do użytku pewnej ilości odrestaurowanych obiektów.

Wystawa była podzielona na 3 sektory.

• Sektor A to obecne tereny wokół Hali Stulecia.Znajdowały się tam następujące działy:

• zniszczenia,

• ludność,

• dochód społeczny,

• jedność Śląska,

• węgiel,

• Odra i komunikacja,

• Wybrzeże,porty,eksport wyżywienie i rolnictwo(Pawilon Prostokątny),

• człowiek (Hala Stulecia).

• Sektor B (obecne tereny ZOO) to część społeczno-gospodarcza:

• mechanizacja rolnictwa,

• Centralny Związek Spółdzielczy,

• Centrala Rybna,

• Centrala spółdzielczości Pracy i Wytwórczości,

• "Czytelnik",

• Rolnicza Centrala Mięsna,

• Wytwórczość Rolnicza,

• Centrala spożywców,rolnicza i ogrodnicza,,

• izba rzemieślnicza,

• Prywatny przemysł fermentacyjny,

• Pawilon Min.Komunikacji,

• Pawilon Min.Rolnictwa wraz z pawilonem wsi,

• Pawilon Min.Leśnictwa,

• Pawilon Min.Żeglugi,

• Pawilon Centrali tekstylnej,

• Pawilon rybactwa,

• Pawilon weterynarii,

• Ponadto w części B znajdowało się m.in.

• wesołe miasteczko,

• stoiska hodowlane i domki pracownika i robotnika.

• Sektor C to nieistniejący dziś Plac Młodzieżowy.Tu prezentowano 3 lata powojennej odbudowy Wrocławia.

• Europa to nasza historia - wystawa o historii zjednoczenia Europy prezentowana we Wrocławiu w dniach od 1 do 5 sierpnia 2009 roku w hali Stulecia. Wystawę zwiedziło 85 tysięcy gości z Polski i zagranicy, wśród których znalazły się takie znane nazwiska świata polityki, mediów i kultury jak Tadeusz Mazowiecki, Vaclav Havel, Bogdan Zdrojewski, Paweł Adamowicz, Tomasz Lis, Adolf Juzwenko, Adam Michnik, Jerzy Borowczak, Krzysztof Pomian, Benoit Remiche (Dyrektor Generalny Muzeum Europy) obecni ambasadorzy Belgii i Czech, Stanisłau Stanisławawicz Szuszkiewicz czy Krzysztof Zanussi.

Historia powstania wystawy [edytuj]

Ekspozycja pierwotna [edytuj]

Pierwotna ekspozycja powstała w Brukseli pół wieku po podpisaniu Traktatów Rzymskich w celu uczczenia tej rocznicy jako zalążek stałej ekspozycji powstającego w Brukseli^[1]. Pomysłodawcą wystawy znanej w Polsce pod nazwą „Europa - to nasza historia” było belgijskie stowarzyszenie non-profit Muzeum Europy, a wykonawcą firma Tempora S.A. Pierwotna ekspozycja zatytułowana „To nasza historia! 50 lat przygody europejskiej” była pokazywana w Brukseli w Site Tour & Taxi^[2] przez 8 miesięcy - od 26 października 2007 do 12 maja 2008.

Treść wystawy [edytuj]

Treścią wystawy jest historia powstawania zjednoczonej Europy (od 1945 do 2007 roku) przeplatana osobistymi przeżyciami i wrażeniami dwudziestu siedmiu obywateli z 27 krajów europejskich. Historia Europy została pokazana nie tylko jako historia zarówno instytucji, znanych osobistości, jaki historia wszystkich Europejczyków.

Adaptacja polska [edytuj]

Wystawa w podstawowej wersji składała się z dziesięciu, a w wersji polskiej z 12 przestrzeni tematycznych. Nad przystosowaniem wystawy do warunków Polskich czuwał profesor Krzysztof Pomian, dyrektor naukowy Muzeum Europy i jednocześnie przewodniczący komitetu naukowego powołanego w tym celu w porozumieniu z Miastem Wrocław. W komitecie znaleźli się: - prof. Włodzimierz Borodziej z Uniwersytetu Warszawskiego, Mariusz Hermansdorfer Dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu, prof. Tomasz Shramm z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. Wojciech Wrzesiński z Uniwersytetu Wrocławskiego. Celem adaptacji było zwrócenie uwagi na rolę Polski, jako inicjatora zmiany układu sił i wszelkich następujących po tym fakcie przemian politycznych na świecie. Wystawa we Wrocławiu została uzupełniona o elementy, odnoszące się do „środkowoeuropejskiej Jesieni Ludów”, a przede wszystkim ukazane zostały źródła czerwca '89, w szczególności powstanie i działalność Solidarności i rola Jana Pawła II w kształtowaniu wolnej Polski i Europy.

Podział na przestrzenie tematyczne [edytuj]

(opracowanie na podstawie oficjalnego katalogu wystawy Europa - to nasza historia)

1. Europa wojen, Europa pokoju

2. Byłem... - 27 obywateli pochodzących z 27 krajów Unii Europejskiej, 27 przejmujących historii. Razem opowiadają one, każda na swój sposób, historię Europy.

3. 1945: Europa, rok zero

4. 1946-1951: Rewolucja europejska

5. 1944-1956: Pokonany zwycięzca

6. 1951-1989: Europa podzielona

7. 1975-1989: Polska: niewyobrażalne staje się rzeczywistością

8. 1989: Koniec imperium - mur berliński runął w nocy w czwartek 9 listopada 1989 roku.

9. 1989-2009: Ku zjednoczeniu

10. Europa w dobie globalizacji

11. Łączy nas wspólna przeszłość

12. Traktaty rzymskie

27 bohaterów [edytuj]

Jednym z największych atutów wystawy było ukazanie bardzo osobistej, emocjonalnie opowiedzianej historii 27 uczestników najważniejszych wydarzeń. Ci ludzie to „zwyczajni” obywatele wszystkich krajów należących dziś do Unii Europejskiej, każdy z nich opowiedział swoją „niezwyczajną” historię. Wśród nich znaleźli się między innymi Inga i Klaus Stuermer, którzy wykopali tunel pod murem berlińskim i uciekli do Niemiec Zachodnich; Gyuli Csicsa z Węgier, który jako 12-latek prowadził dziennik podczas węgierskiej rewolucji. Polskim narratorem został Jerzy Borowczak - działacz Solidarności, uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej.

Tysiąc eksponatów z całej Europy [edytuj]

Ekspozycję stworzyły plansze informacyjne, zdjęcia, projekcje filmowe, symulacje komputerowe, przedmioty życia codziennego, obrazy - łącznie ok. 1000 oryginalnych eksponatów i obiektów, pochodzących z blisko 80 muzeów Europy, USA i Polski. Zwiedzający wkroczyli w świat instalacji i eksponatów: mogli zobaczyć symbol podziału Europy - Checkpoint Charlie - przejście graniczne między wschodnią i zachodnią częścią Berlina, gigantyczne makiety pocisków, w tym prezentowanego w skali 1:1 amerykańskiego Pershinga oraz sowieckiego SS20 z trzema głowicami jądrowymi. Bardzo sugestywnym elementem wystawy była makieta pomnika „Zniszczone miasto”. Pomnik ten, jak głosi legenda, zaprojektowany został dla Warszawy przez wybitnego rzeźbiarza Osipa Zadkina, ale trafił do Rotterdamu, po tym jak władze Polski Ludowej odmówiły jego przyjęcia.

Przykładowe eksponaty, które można było zobaczyć na wystawie:

• Friendsrolle, Ołowiana taśma z wygrawerowanymi nazwami wszystkich paktów pokojowych zawartych od 260 p.n.e. do 1981 roku

• „Żywa” fotografia 27 bohaterów wystawy z 27 krajów Unii Europejskiej

• Panoramiczne, podświetlone zdjęcie zbombardowanej Kolonii (podłoga)

• Zdjęcia z obozu koncentracyjnego w Auschwitz

• Stojak na choinkę zrobiony z granatu

• Lampa ze szczątków pocisku, Belgia, 1945 - 1948

• Paczka od Czerwonego Krzyża dla jeńców wojennych, 1946

• Kartki żywnościowe z Francji, Belgii, Niemiec z lat 1945-50

• Przemówienie Winstona Churchila

• Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, egzemplarz luksemburski

• Pierwsza sztaba europejskiej stali z napisem EUROPA wytopiona w hucie stali Belvat w Luksemburgu, 1953

• Przepustka nr 001 Wspólnot Europejskich dla Roberta Schumana

• Paszport dyplomatyczny Roberta Schumana

• Rękopis mowy wygłoszonej prze Josepha Becha podczas kolacji na zakończenie konferencji mesyńskiej, 1955

• List Josepha Becha do rodziców, 1915

• Paszport dyplomatyczny Josepha Becha,

• List Konrada Adenauera do Josepha Becha, 1966

• Kapelusz Konrada Adenauera

• Zraszacz „ulepszony” przez Konrada Adenauera

• Dyplom Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju dla Johana Willema Beyena, 1952

• Pudełko na cygara ofiarowane Johanowi Willemowi Beyenowi, przewodniczącemu delegacji holenderskiej z okazji porozumień w Bretton Woods, 1944

• Kartki z kalendarza Jeana Moneta, 1950

• Laska Jeana Monneta,

• Status Komitetu Akcji na Rzecz Stanów Zjednoczonych Europy, 1955

• Nakaz aresztowania Alcade de Gaspariego, 1927

• Notatka Berii do Stalina stanowiąca rozkaz zamordowania polskich oficerów, 1940

• Przedmioty należące do straconych więźniów, odnalezione w Katyniu około 50 lat po masakrze

• Legitymacja nr 1 Komitetu Centralnego PZPR należąca do Bolesława Bieruta

• Haftowana konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, ofiarowana Bolesławowi Bierutowi przez kolejarki

• Konstytucja Polski Rzeczpospolitej Ludowej w języku rosyjskim z poprawkami naniesionymi przez Stalina

• Konstytucja Polski Rzeczpospolitej Ludowej w języku polskim z poprawkami Stalina przetłumaczonymi przez Bieruta

• Bilet wstępu na ceremonie pogrzebowe po śmierci Stalina wystawione na nazwisko Bierut, 1953

• Karta zwolnienia z więzienia Kazimierza Moczarskiego, autora książki Rozmowy z Katem, 1956

• Amerykański balistyczny pocisk jądrowy Pershing oraz pocisk rosyjski SS-20 (makiety)

• Popiersie Ghandiego

• Mundur i wyposażenie spadochroniarza francuskiego w Chinach

• Ulotka frontu wyzwolenia Mozambiku

• portret Ryszarda Kapuścińskiego

• Bikini, torebka damska, nylonowe pończochy,

• Strój nocny Baby Doll w stylu Brigitte Bardot,

• Gry wideo Atari i gra komputerowa dla Commodore 64, lata

• Przenośna wieża hi-fi z wzmacniaczem, magnetofonem i adapterem

• Cela tortur z narzędziami tortur

• Powrót Andreasa Papandreau do Grecji, 1974

• Maszyna do drukowania niepodległych ulotek

• Checkpoint Charlie - dawne przejście graniczne między Berlinem wschodnim I zachodnim

• Lista nazwisk 2809 rozpoznanych osób zamordowanych w okresie stalinowskim

• Pośmiertne zdjęcia Stalina

• Czuwanie w siedzibie belgijskiej Partii Komunistycznej po smierci Stalina, 1953

• „Trybuna Ludu” z 5 marca 1953 z informacją o chorobie Stalina na 1 stronie

• Czapki oficerskie wojsk Układu Warszawskiego (Albania, Bułgaria, Czechosłowacja, Niemiecka Republika Demokratyczna, Polska, Rumunia, Węgry, Związek Radziecki)

• Album z XX zjazdu Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego

• Zdjęcie powstańców węgierskich wokół obalonego przez nich pomnika Stalina, 1956

• Miniatura czołgu T54 użytego w Pradze przeciw demonstrantom podczas praskiej wiosny

• Polski afisz sławiący kobiety hutniczki

• Polskie podręczniki szkolne

• Koszulki wyrażające poparcie dla pierestrojki

• Plakietki i naklejki z podobizną Gorbaczowa

• Podróż Jana Pawła II do Polski, zdjęcie, 1983

• Krucyfiks ofiarowany przez Solidarność Janowi Pawłowi II, 1982

• Ogłoszenie stanu wojennego, afisz, 13 grudnia 1981

• Sylwetka Jerzego Borowczaka, Polaka, jednego z 27 bohaterów Wystawy

• List biskupów polskich do biskupów niemieckich ze słynnymi słowami „Przebaczamy i prosimy o przebaczenie” podpisany m.in. przez Kominka, Wyszyńskiego i Wojtyłę

• Kapelusz kardynalski i pastorał, których używał Kominek

• Zdjęcie Wałęsy w trakcie audiencji u Jana Pawła II, 1981

• „Trybuna Ludu” i „Życie Warszawy” z 1 września 1980 roku

• Kask robotniczy ze Stoczni Gdańakiej z napisem „Solidarność”

• Kopiarka i sprzęt do drukowania używany przez opozycjonistów do drukowania materiałów w tzw. drugim obiegu

• Afisz domagający się legalizacji Solidarności, 1980

• Komiks z drugiego obiegu „500 dni Solidarności”

• „Tygodnik Solidarność” oficjalne pismo solidarności, numer 1. z 3 kwietnia 81 roku

• Zdjęcie Frydrycha, twórcy wrocławskiej opozycyjnej Pomarańczowej Alternatywy

• „Kto się boi papieru toaletowego” - ulotka rozpowszechniana przez Pomarańczową Alternatywę

• Plakaty wyborcze namawiające do udziału w pierwszych wolnych wyborach w kraju

• Nominacja Tadeusza Mazowieckiego prezesa Rady Ministrów, 24 sierpnia 1989

• Materiały Wyborcze Solidarności: afisze, nalepki, ulotki, znaczki, 1989

• Okrągły Stół, luty - kwiecień 1989

• Francuski afisz solidaryzujący się z Solidarnością

• List gończy za Władysławem Frasyniukiem

• Lista osób zmarłych podczas Stanu Wojennego

• Gazeta Wyborcza” nr 1 ze zdjęciem Lecha Wałęsy na pierwszej stronie, 8 maja 1989

• Obalony pomnik Stalina leżący na ziemi

• Upadek (wyburzanie) muru Berlińskiego, Berlin, 12 listopada 1989

• Oficjalna uroczystość i rozbiórka przejścia granicznego Checkpoint Chrlie, zdjęcie, 1990

• Wybór nowego Papieża, Polaka, Jan Paweł II, zdjęcie - Rzym, 1979

• Lech Wałęsa z Tadeuszem Mazowieckim wychodzą z sądu po złożeniu podania o rejestrację statutu NSZZ Solidarność. Warszawa, 1980

• Klinika nr 6, sterylna izolatka, badanie pooperacyjne człowieka wysłanego na miejsce katastrofy w Czarnobylu. Moskwa, 1987

• Tadeusz Mazowiecki, szef pierwszego niekomunistycznego rządu w kraju Układu Warszawskiego, z Lechem Wałęsą po objęciu funkcji premiera. Warszawa, 24 sierpnia 1989

• Ludzki łańcuch: Półtora miliona obywateli krajów bałtyckich tworzy ludzki łańcuch, by przekreślić podpisany 50 lat wcześniej pakt Hitler-Stalin i zaprotestować przeciw sowieckiej okupacji swych krajów. Wilno-Ryga-Tallin, 1989

• Traktaty współczesnej Europy: Układ z Schengen, Traktat z Maastrich

• Kontener transportowy - symbol globalizacji

• „Deszcz obrazów” - instalacja demonstrująca kulturowy dobytek Europy

• Traktat akcesyjny pieczętujący wstąpienie Polski do Unii Europejskiej

Wystawa w liczbach [edytuj]

• Wystawę odwiedziło 85000 widzów

dodatkowo:

• Wystawę towarzysząca "Na Okrągło" odwiedziło ok. 3000

• W grę edukacyjną zagrało 15000 osób

• Uruchomienie Wrocławskiej Fontanny oglądało ok. 25000 widzów

• W imprezie Europa na widelcu uczestniczyło 30000 biesiadników

• powierzchnia wystawy: 2500 m²

• wybudowano prawie 5 km² ścian w Hali

• wybudowano ok. 2 km² sufitów

• zainstalowano 450 m² ekranów do projekcji multimedialnych

• położono prawie 2 km² izolacji akustycznych ścian i sufitów

• zainstalowano 20 km kabla elektrycznego

• zamontowano 1200 żarówek

• położono 1 km² dywanów

• położono 500 m² posadzek

• zużyto 2000 litrów farby

• zużyto 12 ton stali

Wystawa mieszkaniowa na osiedlu Weißenhof (Stuttgart), Weißenhofsiedlung, została zorganizowana w 1927 przez Werkbund pod kierownictwem artystycznym Miesa van der Rohe na wzgórzu w północnej części Stuttgartu.

Wystawa składała się z kilkunastu modelowych domów jednorodzinnych wolno stojących, szeregowych i wielorodzinnych, które projektowali różni architekci, posiadających jednak stosunkowo jednolity wyraz architektoniczny dojrzałego modernizmu. Budynki posiadały płaskie dachy, duże okna, prawie wszystkie miały kubiczne kształty i gładkie, białe elewacje.

W czasie tylko 21 tygodni zbudowano 21 budynków z łącznie 63 mieszkaniami, które po zakończeniu wystawy zostały zasiedlone. Osiedle od czasu powstania było wyśmiewane przez ówczesną prasę. Po przejęciu władzy przez nazistów postanowiono osiedle wyburzyć, w tym celu rząd rzeszy kupił je od miasta. Ze względu na początek wojny z planów zrezygnowano. Ponieważ w czasie II wojny światowej na terenie osiedla zorganizowano punkty obrony przeciwlotniczej, część budynków ucierpiała w nalotach.

Po wojnie rozebrano nawet lekko uszkodzone budynki, zaś pozostałe poddano dość przypadkowym przebudowom. Na wolnych działkach wzniesiono w latach 50. nowe budynki. W 1958 osiedle uzyskało status zabytku, a w latach 80. przeprowadzono renowację zachowanych obiektów i przywrócono stan zbliżony do pierwotnego. Obecnie w renowacji znajduje się dom bliźniaczy Le Corbusier i Jeannereta, wyposażenie wnętrza połowy domu zostanie zrekonstruowane i udostąpnione do zwiedzania.

Uczestnicy wystawy [edytuj]

• Peter Behrens

• Victor Bourgeouis

• Le Corbusier i Pierre Jeanneret

• Richard Döcker

• Josef Frank

• Walter Gropius

• Ludwig Hilberseimer

• Ludwig Mies van der Rohe

• Jacobus Johannes Pieter Oud

• Hans Poelzig

• Adolf Rading

• Hans Scharoun

• Adolf Gustav Schneck

• Mart Stam

• Bruno Taut

---