Berlin-Rzym 1936, oś, Niemcy uznają podbój Etipopii, dokonano podziału stref wpływów na Bałkanach i w regionie naddunajskim
Berlin-Rzym-Tokio 1936-40, pakt antykominternowski, pakt stalowy, pakt trzech
Locarno 1925, traktaty- Ang, Fr, Blg, Włch, Nmc (PL i Czsłw); pakt reński (nienaruszalność granic między Nmc, a Fr i Blg); traktaty arbitrażowe (Nmc, a Czchsłw i PL - rozstrzyganie spraw spornych na drodze pokojowej)
Monachium (konferencja) 29 IX 1938, Chamberlain+ Daladiera+ Hitler+ Mussolini, Sudety przyłączone do Niemiec
Norymberga 1935, wykluczenie Żydów z życia społecznego Niemiec
Nowela sierpniowa 2 VIII 26, zmiana w konstytucji marcowej, prezydent - uprawnienie do rozwiązywania sejmu i senatu, upoważniony do wydawania dekretów z mocą ustawy, ograniczono prawo sejmu do zgłaszania votum nieufności wobec rządu
pakt antykominternowski 1936, Niemcy+Japonia, a w 37 też Włochy, zwalczanie wpływów kominternu, w rzeczywistości chęć opanowania całego świata
pakt stalowy 1939, niemiecko-włoski sojusz wojskowy
pakt trzech 1940, (pakt berliński), Włch+Nmc+Jpn, podział świata pomiędzy sygnariuszy
Rapallo 1922, ZSRR+Niemcy, zawiązanie stosunków politycznych i gospodarczych
Ribbentrop-Mołotow 23 VIII 1939, pakt o nieagresji między Niemcami a ZSRR, podział Europy Środkowej i Wschodniej, na obszarach należących do państwa polskiego strefy interesów Niemiec i ZSRR będą rozgraniczone wzdłuż linii rzek Narwi, Wisły i Sanu
Ryga 18 III 1921, pokój ryski między polską a ZSRR, granica polsko-radziecka miała przebiegać na linii Dzisna-Dokoszyce-Słucz-Ostroróg-Zbrucz, ZSRR - zwrot dzieł sztuki i zabytków kultury z okresu rozbiorów, wypałta dla PL 30 mln rubli
Spa (konferencja) VII 1920, Grabski przedstawicielem PL, za pomoc Angli i Fransji w walce z bolszewikami zgodził się pozostawić Wilno w granicach litwy i przyjąć decyzje Rady Najwyższej w sprawie granicy z Czechosłowacją, plebiscyt na Śląsku Cieszyńskim, Spiszu i Orawie anulowany
|
Abel John krystaliczna insulina, 26
Banting Fryderyk wyodrębnienie insuliny, 21
Bohr Niels Henrik teoria budowy atomu, 13
Chadwick James pierwsza sztuczna reakcja jądrowa, 19
Fleming Aleksander penicylina
Hahn Otto rozszczepienie jądra uranu, 38
Heidegger Martin egzystencjalizm
Husserl Edmund fenomenologia
Joliot-Curie odkrycie sztucznej promieniotwórczości, 34
Lumière Bracia pionierzy kinematografi
Marconi Gugielmo radio
Russell Bertrand neopozytywizm
Rutheford Ernest pierwsza sztuczna reakcja jądrowa, 19
Strassmann Fritz rozszczepienie jądra uranu, 38
|
POLSKA 18, XI wybuch wojny polsko ukraińskiej
18, 14 XI Rada Regencyjna przekazuje pełnie władzy Piłsudskiemu
18, 22 XI Piłsudski ogłasza się Tymczasowym Naczelnikiem Państwa
18, 27 XII wybuch powstania wielkopolskiego
19, 16 I powołanie nowego rządu (premier=Paderewski)
19, I wybory do sejmu ustawodawczego
19, VI wybory w Wielkopolsce
19, 16/17 VIII I powstanie śląskie
20, 21 IV Piłsudski podpisuje umowę z Semenem Petlurą (ukraina)
20, 01 VII przekazanie części władzy Radzie Obrony państwa (zagrożenie od bolszewików)
20, VII konferencja w Spa (Grabski)
20, 11 VII plebiscyt na powiślu, warmii i Mazurach
20, 12/25 VIII bitwa warszawska (cus nad wisłą)
20, 19/20 VIII II powstanie śląskie
20, IX bitwa nad Niemnem
21, II polsko-francuski ukłed sojuszniczy
21, 17 III konstytucja marcowa
21, 18 III pokój w Rydze
21, 20 III plebiscyt na Górnym Śląsku
21, 2/3 V III powstanie Śląskie
22, XI wybory do sejmu i senatu
22, 9 XII zwołano Zgromadzenie Narodowe w celu wyboru prezydenta, Gabriel Narutowicz (PSL)
22, 20 XII nowe wybory, Stanisław Wojciechwski
26, 12 V Piłsudski wyrusza na Warszawe
26, 31 V Zgromadzenie Narodowe wybiera Piłsudskiego na prezydenta (przekazuje władze Mościckiemu)
26, 2. VIII nowela sierpniowa
32 pakt o nieagresji polska i ZSRR
34 berlin, deklaracja o nieagresji polska i nimcy
35, 23 IV konstytucja kwietniowa
OGÓLNE 19, 28 VI traktat wersalski
19, 10 IX traktat w Saint-Germain-en-Laye (Austria)
19, 27 XI traktat w Neuilly-sur-Seine (Bułgaria)
20, 04 VI traktat w Trianon (Węgry)
20, 10 VIII traktat w Sevres (Turcja)
21 Nowa Ekonomiczna Polityka (1927 serwanie - industrializacja)
22 konferencja waszyngtońska
22 traktat w Rapallo
22 marsz na Rzym (Mussolini)
25 traktaty w Locarno
25 faszyści wprowadząja we Włoszech system dyktatorski
29 plan Younga
29, 24 X czarny czwartek
35 Włochy atakują Etiopie, po roku Etiopia częścią Włoch (trktat w Addis Abebie)
39 wojska włoskie zajmują Albanię
|
NIEMCY 18, 09 XI niemcy stają się republiką, Zgromadzenie Narodowe w Weimerze przyjmuje konstytucję, Ebert Friedrich prezydentem
20 Hitler - powstanie NSDAP
23 Monachium, nieudana próba puczu przez NSDAP
33, I prezydent Niemiec mianował Hitlera kanclerzem
33 pożar w gmachu Reichstagu
34, 30 VI noc długich noży (wymordowano kierownictwo S.A.)
34 umiera Hindenburg, Hitler ogłasza się wodzem
35 ustawy norymberskie
35 utworzenie Wehrmacht (siły zbrojne)
36 oś Berlin-Rzym
36 remilitaryzacja Nadrenii
38, 12 III rząd austriacki - uchwała o przyłączeniu Austrii do Niemiec
38, 29 IX konferencja w Monachium
39, III ogłoszenie niepodległości przez Słowacje (uzależniona od Niemiec)
39 wkrocenie do Czech wosj niemieckich, utworzony protektorat Czech i Moraw |
HISZPANIA 30 dyktator Miguel Primo de Rivera ustąpuje
31, IV zwycięstwo republikanów w wyborach municypalnych
31 obalenie monarchii i ogłoszenie republiki
36 gen. Francisco Franco wszczął rebelie przeciwko republice (sprzymierzeńcy- Włoch i Niemcy)
36, IV wojska franksistowskie zdławiły opór republiki, wprowadzono system autorytarny, Franco zostaje dyktatorem
SKRÓTY WKPb Wszechzwiązkowa Komunistyczna Partia bolszewików
Czeka Ogólnorosyjska Nadzwyczajna Komisja do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem (Feliks Dzierżyński)
OGPU Zjednoczony Państwowy Zarząd Polityczny (byłe Czeka)
NKWD Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych (byłe OGPU)
NEP Nowa Ekonomiczna Polityka, Rosja, zezwolenie na istanienie drobnego, prywatnego rzemiosła, hadndlu i przemysłu i firm z kapitałem zagranicznym
GUŁAG Zarząd Główny Obozów, administrowanie zespołem obozów (łagrów) na terenie ZSRR
NSDAP Narodowo-Socjalistyczna Partia Robotnicza
S.A. odziały szturmowe, bojówki partyjne NSDAP
SS Sztafety Ochronne NSDAP
Komintern Międzynarodówka Komunistyczna
BBWR Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem
OWP Obóz Wielkiej Polski
SN Stronnictwo Narodowe
ONR Obóz Narodowo Radykalny
OZN Obóz Zjednoczenia Narodowego
|
Traktaty pokojowe 1. Niemcy (Wersal, 28 VI 1919) - utraciły na rzecz: Francji - Alzację i Lotaryngię, Belgii - okręg Eupen i Malmédy, Polski - Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie, Czechosłowacji - Kraik Hulczyński. Utworzono Wolne Miasto Gdańsk. Kłajpeda i okręg Saary zostały poddane pod międzynarodową kontrolę, na terenie Szlezwiku, Górnego Śląska, Warmii i Mazur miały być przeprowadzone plebiscyty, niemieckie kolonie podzielono pomiędzy zwycięzców i przekazano pod opiekę Ligi Narodów. Wprowadzono demilitaryzację strefy nadreńskiej, ograniczono liczebność armii niemieckiej do 100 tys., wprowadzono zakaz posiadania czołgów, lotnictwa, okrętów podwodnych, nakazano zniszczyć fortyfikacje. Na Niemcy nałożono obowiązek wypłaty (do 1951) odszkodowań wojennych w wysokości 132 mld marek w złocie. 2. Austria (Saint-Germain-en-Laye, 10 IX 1919) - likwidował monarchię austro-węgierską (Austro-Węgry) i tworzył republikę austriacką, zakazując jej przyłączenia do Niemiec. Ograniczał siły zbrojne Austrii do 30 tys. i nakładał na nią obowiązek reparacji. Austria uznawała niepodległość Czechosłowacji i Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (Jugosławia) oraz zrzekała się określonych terytoriów na rzecz sąsiadujących z nią państw. 3. Bułgaria (Neuilly-sur-Seine, 27 XI 1919) - W wyniku postanowień traktatowych Bułgarzy utracili na rzecz Królestwie Serbów, Chorwatów i Słoweńców (SHS) (od 1929 Królestwo Jugosławii) okręgi: caribrodzki, bosilegradzki i dolinę Strumicy. Do Rumunii przyłączono południową Dobrudżę utraconą w 1913, którą w czasie działań I wojny światowej odzyskali Bułgarzy. Zachodnia część Tracji przeszła pod administrację Ententy, która w 1920 przekazała ten teren Grecji. Oznaczało to utratę przez Bułgarię dostępu do Morza Egejskiego i pozbawiło ją plantacji tytoniu. Bułgarzy obarczeni zostali odszkodowaniem wojennym w wysokości 2,25 mld franków w złocie. Zniesiono armię z powszechnego poboru i pozwolono utrzymać jedynie 33 tys. żołnierzy z zaciągu ochotniczego. Na Bułgarię spadł też obowiązek dostarczenia Serbii węgla i zwrotu uprowadzonego w czasie wojny bydła i koni. 4. Węgry (Trianon, 4VI 1920) - Likwidował on monarchię austro-węgierską. Wprowadzał redukcję armii węgierskiej do 35 tys. żołnierzy, likwidował lotnictwo wojskowe, nakładał obowiązek zapłaty odszkodowań wojennych. Węgry straciły ponad 70% ziemi i 60% ludności: na rzecz Austrii - Burgenland, na rzecz Czechosłowacji - Ruś Zakarpacką i Słowację, na rzecz Rumunii - Siedmiogród i wschodnia część Banatu, na rzecz Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców - Wojwodinę i Baczkę. 5. Turcja (Sevres, 10 VIII 1920) - Likwidował on imperium osmańskie, pozbawiając Turcję ziem arabskich, wysp na Morzu Egejskim, wschodniej Tracji i okręgu Smyrny. Przewidywał utworzenie Armenii i Kurdystanu. Ograniczał suwerenność państwa tureckiego poprzez redukcję sił zbrojnych, kontrolę nad gospodarką, a także poddanie cieśnin tureckich pod międzynarodowy nadzór. |
Koncepcja inkorporacyjna - Dmowski, cała Galicja, większość Sląska Cieszyńskiego, Górny Śląsk, Wielkopolska, Pomorze Gdańskie, południowa część ówczesnych Prus Wschodnich, Królestwo Polskie oraz większość terytoriów przedrozbiorowych na wschodzie (Bezpośrednia inkorporacja do Polski m.in. Wileńszczyzny, zachodniej Białorusi i Ukrainy, Stopniowa polonizacja tych ziem) Koncepcja federacyjna - Piłsudski, powrót do granic z 1772, Stworzenie federacji państw razem z Litwą, Białorusią i Ukrainą
Granica Zachodnia: Powstanie wielkopolskie XII 1918 - II 1919 r. wyzwoliło Wielkopolskę spod władzy niemieckiej. O przebiegu granicy polsko-niemieckiej zdecydować miała konferencja wersalska. Traktat wersalski przyznawał Polsce obszar Wielkopolski (bez Wschowy, Babimostu, Międzyrzecza i Skwierzyny)oraz część Pomorza Gdańskiego. Gdańsk otrzymał status wolnego miasta. O przynależności Górnego Śląska, Warmii, Mazur i Powiśla miały zdecydować plebiscyty przeprowadzone wśród ludności. 1. Warmia i Mazury - Plebiscyt przeprowadzono w VII 1920 r. Intensywna propaganda niemiecka (Polska państwem sezonowym) i terror wobec działaczy narodowych (zabójstwo B. Linki) W efekcie jedynie 3% głosujących opowiedziało się za przynależnością do Polski. Ostatecznie do Polski przyłączono jedynie kilka przygranicznych gmin. 2. Górny Śląsk - Na sytuację Górnego Śląska miały wpływ trzy powstania śląskie I powstanie śląskie (VIII 1919 r.) - niezadowolenie z powodu ogłoszenia decyzji o plebiscytach II powstanie śląskie (VIII 1920 r.) - sprzeciw wobec sposobu przygotowania plebiscytu III powstanie śląskie (V 1921 r.) - sprzeciw wobec zafałszowanych wyników plebiscytu z III 1921 r. Zawieszenie broni podpisano 5 VIII 1921 r. Rada Ambasadorów konferencji wersalskiej przyznała Polsce mniejszą część obszaru Górnego Śląska (29% obszaru plebiscytowego), były to jednak tereny najlepiej uprzemysłowione
Granica wschodnia: 1. Walki polsko-ukraińskie - Do końca marca 1919 r. wyparto wojska ukraińskie za Zbrucz. Do początków września opanowano sytuację na Wołyniu zmuszając do zawieszenia broni wojska Ukraińskiej Republiki Ludowej pod dowództwem Symona Petlury 2. Wojna z bolszewikami - pokój w Rydze, Granica polsko-radzieckiej na linii Dzisna - Dokoszyce - Słusz - Ostróg - Zbrucz 3. Zajęcie Wileńszczyzny przez gen Żelichowskiego
Granica południowa: Rada Ambasadorów zgodnie z konferencją w Spa podjela decyzje o granicy PL z Czechosłowacją. Większość Spisza i Orawy dla Czechosłowacji, podział Śląska Cieszyńskiego wzdłuż rzeki Olzy
|
|