PRZEMIANY HISTORIOGRAFII EUROPEJSKIEJ PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
Koniec II WŚ spowodował zmiany:
warunków uprawiania historii
sposobu pojmowania przez historyków charakteru i roli historii
porządek pojałtański określił warunki uprawiania historii
stara historia zawiodła bo nie potrafiła wyjaśnić tego co się stało
Mac Bloch podkreślał, że jeżeli historia pozostanie taką jaką jest ludzie stracą do niej zaufanie co grozi zerwaniem z tradycjami intelektualnymi. Rewizja - dotyczyła podstaw teoretyczno - metodologicznych.
Sir Maurice Powicke (Anglik) zakwestionował świętą zasadę tradycyjnej historiografii głoszącej, że historię tworzy się na drodze indukcyjnej, na podstawie naukowo stwierdzonych faktów. Sformułowano relatywistyczną koncepcję poznania historycznego.
Polemika rozwinęła się wokół indywidualistycznego historycyzmu, szczególnie w Niemczech, gdzie ścierały się dwie sprzeczne tendencje:
konserwatywne skrzydło zmierzało do rewaloryzacji historiograficznej tradycji
dążenie do zasadniczej rewizji tradycji indywidualistycznego historycyzmu i oparcia niemieckiej nauki historycznej na nowych podstawach teoretyczno - metodologicznych
Barraclough w wydanej książce w 1955 roku pt. Historia w zmieniającym się świecie, na którą złożyły się teksty drukowane już wcześniej, nawoływał do zrewidowania podstaw i postulatów historycznego myślenia - postulował odrzucenie modelu historii, opartego na doktrynie indywidualistycznego historycyzmu. Został wówczas za to poddany krytyce. Naukowców gnębiło pytanie o sens dziejów, czy historia może dostarczyć podstaw do racjonalnego przewidywania historycznego i czy uzasadnione jest rozpatrywanie jej w kwestiach teologicznych.
Pogląd taki był skierowany przeciw koncepcji rozwijanym przez historiografię marksistowską, która stała się alternatywą dla nauki historycznej w wielu krajach uzależnionych od ZSRR. Stalinowski wariant przyjęty w krajach satelicki w latach 40' był wymuszony i ukierunkowany na nową problematykę.
Karl Popper w pracach:
Nędza historycyzmu
Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie
Podjął się krytyki historycyzmu rozumianego jak filozofii dziejów, które upatrują w nich realizację jakiegoś celu. Prowadzi to do totalitarystycznych konsekwencji, uważał, że przyszłość zależy od nas samych. Pojęcie historycyzmu nowo stworzone było opozycyjne do koncepcji nomologicznych i indywidualistycznych.
Krytykę skierował przeciw dwóm wersjom historycyzmu:
Historycznej filozofii faszyzmu
Marksistowskiej filozofii dziejów
Opowiedział się on za tradycyjną, powszechnie już kwestionowaną tezą historiograficznego idiografizmu, głoszącą, że historia powinna się zajmować ustalaniem indywidualnych faktów. Zaaprobowanie doktryny „konieczności historycznej” zadaje gwałt kategoriom moralności.
Historiograficzna rewolucja:
Załamanie się wiary w walory poznawcze historiografii takiej, jaka była dotychczas uprawiana, wielostronna krytyka założeń, na jakich opierały się jej główne modele, w połączeniu ze zmianą generacyjną złożyły się na gwałtowne przyspieszenie przemian.
Umożliwiła jednak historykom, że tym, co uniemożliwia podobne uzgodnienie stanowisk, jest nie tyel różna wiedza o faktach, ile głębsze rozbieżności, warunkujące sposoby postrzegania badanej rzeczywistości. Pobudziło to historyków do poddania ściślejszym rygorom metodologicznym swej własnej praktyki badawczej.
Uteoretycznienie historii nie polega na jej wiązaniu z każdą dowolna teorią, ale tylko z teoriami określonego rodzaju - załamanie się doktryny indywidualistycznego historycyzmu. Tpolski wyraźnie podkreślił, że na grunt historii trzeba wprowadzić teorie innych nauk (socjologii) i budować własne odpowiadające potrzebom badań nad różnymi epokami Historiografia powojenna podkreślała swoją autonomiczność i chętnie otwierała się na nowe nauki społeczne.
Doniosłą rolę w przemianach odegrało francuskie pismo Annales pod kierownictwem Fernanda Baudela - stworzył on promieniujący na cały świat ośrodek nowej myśli naukowej, grupując oprócz historyków innych przedstawicieli nauk.
Nauka niemiecka nie przyjmowała propozycji zgłaszanych przez francuskich reformatorów. Rozwijali badania nad historią „całego społeczeństwa”.
Zwrot
Zmiana w sposobie myślenia o historii, historiografii, poznania historycznego
Kryzys tradycyjnego historycyzmu
Historyka obecnie uważamy za interesującego wówczas gdy jest wrażliwym artystą oraz filozofem, pisarzem, krytykiem a przede wszystkim indywidualnością
str. 3