Głęboka

M. Piszczek „Przewodnik dla nauczycieli uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu znacznym i umiarkowanym” str.78-110

KONSTRUOWANIE SYTUACJI WYCHOWAWCZYCH SPRZYJAJĄCYCH OZWOJOWI SPOLECZNEMU DZIECI I MŁODZIEŻY UPOSLEDZONYCH UMYSŁOWOW W STOPNIU UMIARKOWANYM I ZNACZNYM

1. Do ważniejszych zadań nauczycieli- wychowawców oraz terapeutów należy konstruowanie takich planów i sytuacji wychowawczych, które z jednej strony będą sprzyjały optymalnemu rozwojowi społecznemu i poznawczemu wychowanków, a z drugiej uatrakcyjnią realizacje zadań tak, by ich częste powtórzenia podtrzymywały motywacje i zaangażowanie.

2. Tworząc programy wychowawcze warto mieć na względzie fakt, iż braki i nieprawidłowości w rozwoju społecznym uczniów upośledzonych umysłowo znacznie częściej są uwarunkowane ich „upośledzeniem” socjalnym i edukacyjnym niż deficytami intelektualnymi.

3. Do ważniejszych wyznaczników podmiotowości osoby z upośledzeniem umysłowym i takiego jej traktowania w procesie uspołeczniania zaliczyć można:

- umiejętność reagowania i porozumiewania się (werbalnie lub pozawerbalnie) z otoczeniem

- zdobywanie maksymalnej niezależności życiowej w zakresie zaspokajania podstawowych potrzeb

- osiąganie zaradności w codziennym życiu adekwatnie do własnego, indywidualnego poziomu sprawności i umiejętności

- wspólne określanie celów wychowawczych i strukturalizację zadań prowadzących do osiągania celów

- określenie kryteriów umiejętności i sprawności dla celów samokontroli i samooceny swych działań

- stwarzanie warunków do wielostronnej aktywności, które sprzyjają przybliżaniu się do celów

4. Wychowanie jest specyficznym rodzajem międzyludzkiego komunikowania się. W zależności od układu wychowania różnie układać się może rola wychowawcy i wychowanka, a tym samym rożny może być charakter i strategie wychowania. Niesymetryczność Ja i Ty może prowadzić do nadmiernego dyrygowania lub narzucania swojej woli jednej ze stron, utraty „partnerstwa” i rozpadu relacji. Niestety w świadomości wielu osób dziecko jest nadal słabą osobą, którą można łatwo sterować.

5. Obok kierowania procesem rewalidacji i rehabilitacji osób upośledzonych wyłania się równie ważne zadanie przeciwdziałania upośledzeniu społecznemu osób niepełnosprawnych. Obecnie system oczekiwań wobec ludzi upośledzonych umysłowo zmienia się na ich korzyść, a proces ich społecznego rozwoju wiążę się z formowaniem u nich czy przez nich samych określonych cech osobowości i umiejętności społecznego działania, spełniających istotną funkcję regulatora zachowania.

6. Przystosowanie społeczne jako jeden z ważniejszych aspektów procesów socjalizacyjnych jednostki jest uzależnione od spełniania oczekiwań i wymagań, jakie otoczenie do niej kieruje oraz od potrzeb i motywów, jakie ona pragnie zaspokoić. Za pozytywne przejawy uznaje się więc takie formy postępowania społecznego, w których osoba upośledzona stopniowo dostosowuje swoje zachowania do norm społecznych, co w efekcie sprzyja rozwojowi osobowości oraz samorealizacji.

7. Dzieci i młodzież z gł. NI nie pełniące żadnych ról społecznych zgodnie z zasadami regułami panującymi w grupie są przeważnie mniej akceptowane, a często wręcz odrzucane i izolowane przez grupę.

Sytuacje sprzyjające wyzwalaniu poczucia niezależności:

Chcąc nauczyć dzieci upośledzone jakieś czynności, trzeba im stopniowo i powoli, wielokrotnie krok po kroku pokazywać, jak się daną czynność wykonuje oraz zapewnić czas na samodzielne ćwiczenia i dowolne eksperymentowanie. W działaniach wychowawczych powinno być miejsce na to by dzieci i młodzież wykazywali zaradność i samodzielność w prostych codziennych sytuacjach, by mieli prawo wyboru i decydowania o formach spędzania wolnego czasu, rozwijania zainteresowań, podtrzymywania kontaktów towarzyskich, tam gdzie to tylko możliwe. Ciągłe wyręczanie dzieci głębiej upośledzonych umysłowo, nadmierne pomaganie we wszystkim, ułatwianie wykonywania nawet najprostszych czynności nie daje im sposobności do poznania swoich ograniczeń. Nagminne chwalenie dziecka za aktywność ,z którą już sobie daje rade, także buduje skrzywdzony obraz jego możliwości i obniża samokrytycyzm. O swej bezradności dzieci upośledzone przekonują się nawet w najprostszych sytuacjach: „mama mnie ubiera, pani odkręca farby”. Niewątpliwie zwiększa to zależność od otoczenia. Trudność w procesie wychowawczym stanowi więc wypośrodkowanie celu jakim jest wyzwolenie poczucie niezależności osoby upośledzonej, przy zachowanej zależności od innych ludzi. Stad ważne jest, aby wychowawca dając dziecku swobodę, np. w wyborze zadania czy sytuacji, ograniczał swoją rolę do dyskretnego czuwania nad działaniami wychowanka oraz do subtelnej ingerencji w ukierunkowaniu tej aktywności.

Sytuacje rozwijające umiejętności społeczne:

- zabawy lustrzane

- zabawy w dyrygenta

- zabawy w naśladowanie

- odgrywanie ról np. gospodarza klasy, dyżurnego, pomocnika dla mniej sprawnego kolegi

W początkowej pracy z dziećmi lub młodzieżą upośledzoną umysłowo nieprzestrzeganie przez nich zasad i reguł może wynikać z różnych przyczyn: z niewiedzy, nieporozumienia lub z faktycznej niemożności ich przestrzegania spowodowanej niepełnosprawnością.

Chcąc rozwijać umiejętności społeczne dzieci i młodzieży upośledzonych zawsze trzeba mieć na uwadze wytwarzanie pozytywnych więzi emocjonalnych pomiędzy członkami grupy. Nic tak wspaniale nie łączy grupy, jak wspólne cele, zadania, określone zajęcia wykonywane w tym samym czasie przez wszystkich.

Sytuacje sprzyjające rozwojowi komunikacji i nabywaniu kompetencji komunikacyjnej:

Warunki życia wielu dzieci upośledzonych, ubóstwo lub brak więzi emocjonalnych niekorzystnie wpływają na ich gotowość komunikacyjną i bywają przyczyną niskiej kompetencji komunikacyjnej. Należy aranżować takie sytuacje które uświadamiają istnienie wielu ról oraz dają sposobność opanowania umiejętności identyfikowania się z wieloma rolami. Odpowiednio skonstruowane gry i zabawy inscenizacyjne, imitujące określone miejsca mogą korzystnie wpływać na kształt wypowiedzi dziecka, określić krąg tematyczny prowadzonej rozmowy i gatunek wypowiedzi. Dzięki takim ćwiczeniom i aktywnemu udziałowi dziecka a w zabawie wzrasta szansa na wzbogacenie i uporządkowanie jego słownictwa, na zdobycie umiejętności budowania własnych spontanicznych wypowiedzi w określonym zabawom kontekście. Nie powinno zabraknąć krótkich opisów wybranych metod, form, środków wykreowanych sytuacji wychowawczych, które sprzyjają rozwojowi społecznemu i które aktywizują działanie dzieci i młodzieży upośledzonej w stopniu umiarkowanym i znacznym.

Inne metody aktywizujące rozwój społeczny:

- gry i zabawy interakcyjne

- gry i zabawy inscenizacyjne

- tańce integrujące grupę

- zabawy muzyczno-rytmiczne

- gry dydaktyczne

M. Piszczek „Przewodnik dla nauczycieli uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu znacznym i umiarkowanym” str.5-20

PROPOZYCJE KONSTRUKCJI PROGRAMU EDUKACJI UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU UMIARKOWANYM I ZNACZNYM

Podstawą jest podstawa programowa z dnia 4.01.2001r stworzona przez czynnych zawodowo pedagogów specjalnych. Podstawa uwzględnia potrzeby specyficzne osób z ni.

Podstawowe założenia edukacji osób z ni w stopniu umarkowanym i znacznym

Integralna realizacja funkcji wychowawczych, dydaktycznych i opiekuńczych szkoły uwzględniając specyficzne formy i metody pracy oraz zasady nauczania.

Założenia:

Nauczyciel ma prawo wyboru szczególnych metod, form pracy i środków dydaktycznych.

Podstawa programowa nie wyróżnia osobnych zadań i treści dla kolejnych etapów edukacji w szkole podstawowej jak i gimnazjalnej.

Indywidualny program edukacyjny powinien być opracowywany przez wszystkich nauczycieli i innych specjalistów pracujących z uczniem.

Cele edukacjne:

Treści edukacyjne

4grupy treści:

/rozpisane w tekście w załączniku/

Posługiwanie się Podstawą programową przy tworzeniu IPE

Konieczne jest udzielenie odpowiedzi na pytania:

---