Józef Piłsudski 1867-1935
Przeszedł długą i niezwykłą drogę , zanim staną w 1918 roku na czele odrodzonego państwa polskiego . Już za życia , jako twórca niepodległości Polski , stał się legendą . Choć otaczała go aura bohatera narodowego , nie uniknął błędów ulegał namiętnościom , miewał okresy załamania . Jako polityk był zarówno przedmiotem zajadłej krytyki , jak i obiektem bezgranicznego uwielbienia .
Ten pogromca bolszewików i zaciekły wróg komunizmu przez wiele lat był członkiem partii socjalistycznej . Przeszedł przez wszystkie szczeble hierarchii PPS-u , trafił na zesłanie i do więzienia . Zdobyte wówczas nawyki konspirancyjne pozostały mu do końca życia . Robił wrażenie zamkniętego w sobie , a nawet ponurego , nie wyjawiał swych planów , ufał nie wielu ludziom .
Przed I wojną światową wypracował własną koncepcję odzyskania przez Polskę niepodległości , która w opinii współczesnych wydawała się pozbawioną sensu utopią . Po latach okazało się , że była to najwłaściwsza droga .
Gdy w sierpniu 1920 roku pod Warszawę dotarła nawała bolszewicka , Piłsudski stanął przed największym wyzwaniem i podjął ogromne ryzyko . Rozstrzygnął wojnę mistrzowskim manewrem nad rzeką Wieprz , który sam wymyślił i przeprowadził . Marszałek ocalił wtedy Polskę , a może i Europę . Pierwsze lata niepodległości rozczarowały go , więc usunął się do swego dworku w Sulejówku . Wrócił do polityki po dramatycznym zamachu majowym . Na jego wizerunek padł wówczas cień "grabierza" demokracji i brutalnego dyktatora . Pierwszy marszałek odrodzonej Polski nie zawahał się przelać krew własnych żołnierzy w bratobójczej walce . Decyzja ta do dziśpozostaje kontrowersyjna , ale niewątpliwie intencją Marszałka było uporządkowanie spraw państwowych .
Szedł po władzę pod hasłem odnowy materialnej narodu i państwa , lecz wkrótce sam musiał przyznać , że powstała " czwarta brygada " najliczniejsza , bo złożona z karierowiczów i oportunistów . Z drugiej strony , przez lata decydując niemal o wszystkim , swą indywidualnością pozbawił innych możliwości samodzielnego działania . Nawet najlepsi spośród grona jego współpracowników nadawali się tylko do roli wykonawców rozkazów .
Tworząc podstawy polskiej polityki zagranicznej . Marszałek wysunął koncepcję " balansowania " między Niemcami a Rosją Radziecką . Obawiając się powtórki scenariusza rozbiorowego , nie chciał dopuścić do zbliżenia obu tych krajów . Sojusz z Francją uważał za konieczny , ale nie ufał paryskim politykom .
Marszałek swą intuicją wyczuwał grożące Polsce niebezpieczeństwa , lecz nie był już w stanie im zapobiec . Zmarł w 1935 roku na nowotwór złośliwy .
" Wy w wojnę beze mnie nie leźcie , wy ją beze mnie przegracie " - jakże prorocze wkrótce okazały się te słowa .