Partnerstwa według Barki

Barbara Sadowska

Modelowe Centra Gospodarki Społecznej w Poznaniu i Czarnkowie

 Centrum Gospodarki Społecznej w Poznaniu

Fundacja Barka wspiera partnerstwa tworzone jako Ośrodki Wsparcia Gospodarki Społecznej albo Centra Ekonomii Społecznej. Zakłada je od 2006 r. Pierwsze trzy zostały utworzone w Poznaniu, Drezdenku i Kwilczu w ramach projektu „Ekonomia Społeczna w Praktyce”, współfinansowanego z PIW Equal. Z kolei od 2008 r. prowadzi w Poznaniu Regionalne Centrum Ekonomii Społecznej (RCES) o charakterze regionalnym. Przedsięwzięcie jesr współfinansowane z PO KL (Działanie 7.2.2. - projekt „Regionalne Centrum Ekonomii Społecznej w Poznaniu”). RCES zajmuje się inicjowaniem i animowaniem partnerstw lokalnych, których celem jest rozwój gospodarki społecznej na terenie objętym działaniami partnerstwa. Do końca 2011 r. Barka doprowadziła do zawiązania 15 partnerstw lokalnych na terenie Wielkopolski (w ramach trzech kolejnych projektów współfinansowanych z PIW Equal i POKL), m.in. w gminie Kwilcz, Lwówek Wlkp. Kawęczyn, Orchowo oraz w Poznaniu na os. Jana III Sobieskiego, w dzielnicy Śródka i Darzybór.

RCES zajmuje się:

1. Inicjowaniem partnerstw lokalnych na rzecz rozwoju gospodarki społecznej - działanie skierowane do przedstawicieli samorządów, ośrodków pomocy społecznej, powiatowych urzędów pracy, spółdzielni mieszkaniowych, organizacji obywatelskich oraz innych podmiotów ukierunkowanych na rozwój lokalny.

2. Edukacją liderów GS.

3. Doradztwem dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym w zakresie zakładania i prowadzenia podmiotów GS.

4. Opieką konsultantów dla grup inicjatywnych spółdzielni socjalnych.

5. Szkolenia dla grup inicjatywnych spółdzielni socjalnych i organizacji obywatelskich z zakresu zakładania i prowadzenia przedsiębiorstwa, marketingu, księgowości, pozyskiwania funduszy.

6. Usługami doradcze dla spółdzielni socjalnych i organizacji obywatelskich w zakresie marketingu, prawa i księgowości.

7. Promocją GS:

1. Organizacja konferencji,

2. Kampanie społeczne promujące GS i zatrudnienie w tym sektorze,

3. Prowadzenie wortalu internetowego poświęconego GS w Wielkopolsce,

4. Publikacje i artykuły dotyczące GS.

Ponadto Barka była również partnerem w projekcie realizowanym przez WYG International. W jego ramach przyczyniła się do powstania kolejnych 10 partnerstw lokalnych, w tym modelowego partnerstwa w Gminie Czarnków.

Metoda Barki na zakładanie partnerstw

Fundacja Barka posiada kilkuletnie doświadczenia w tworzeniu partnerstw na rzecz rozwoju ekonomii społecznej. Dzięki temu wypracowała metodologię działań prowadzących do zawiązania partnerstwa. Za podstawę sukcesu uznaje to, aby przekonać do idei współpracy na rzecz GS osób kluczowych na danym terenie, głównie władze samorządowe i władze instytucji samorządowychm czyli wójta, burmistrza, kierownika OPS, przewodniczącego rady gminy, przewodniczącego rady osiedla. Zdaniem Barki, jeżeli zyska się przychylność takich osób, wówczas to one stają się inicjatorami dalszych kroków, a przedstawiciel RCES pełni jedynie rolę wspierającą i ukierunkowującą na właściwe cele.

Zawiązywanie partnerstwa wymaga zazwyczaj przejścia przez trzy etapy.

I. Pierwszy etap ma charakter edukacyjny. W jego ramach przeprowadzone powinny być szkolenia dla przedstawicieli instytucji i organizacji z terenu gminy czy osiedla z zakresu integracji społecznej, przedsiębiorczości społecznej i funkcjonowania partnerstwa. W tej fazie zasadniczą rolę odgrywają praktycy, którzy wprowadzili na swoim terenie rozwiązania GS. Dużą rolę powinny odegrać także osoby, które niegdyś były wykluczone społecznie, a które dzięki GS zmieniły swoje życie i zaangażowały się w pomoc innym.

Z powyższego względu na spotkania partnerskich grup inicjatywnych Barka zapraszała np. burmistrza Gminy Byczyna, który przedstawiał zaangażowanie samorządu w powstawanie i funkcjonowanie spółdzielni socjalnych, Wójta Gminy Czarnków i kierownika OPS prezentujący powstanie CIS-u, spółdzielni socjalnej Słoneczko oraz powiatowego CES-u w Czarnkowie, dyrektora Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej (ZGM) z Częstochowy. Ten ostatni opisywał, w jaki sposób współpraca ZGM z lokalnym CIS-em przyczyniła się do rozwiązania problemów osób zadłużonych.

Gdy spotkania prowadzą praktycy, możliwe jest przekazanie wiedzy zbudowanej na doświadczeniu, a także efektywne motywowanie uczestników do podjęcia podobnych wyzwań. Edukacja ma tu wyraźnie charakter formacyjny i prowadzi do zmiany postaw.

W spotkaniach uczestniczą również osoby, które same doświadczyły wykluczenia, a obecnie prowadzą przedsiębiorstwa społeczne, spółdzielnie socjalne, tworząc miejsca pracy dla innych osób bezrobotnych, pomagając im w rozwiązywaniu problemów życiowych (np. zadłużenia) czy wspierając w wychodzeniu z uzależnienia. Ich świadectwo wywiera na słuchaczach silne wrażenie.

Kontakt z człowiekiem, który jednak zmienił swoje życie, wzbudza w refleksję wśród osób, które na co dzień funkcjonują w systemie pomocy społecznej. Jednocześnie to one są , członkami partnerskich grup inicjatywnych. Otóż oni często nie wierzą w możliwość zmiany u swoich „klientów”. Narzekają na ich roszczeniową postawę i obarczają ich odpowiedzialnością za niepowodzenie kolejnych form wsparcia. Świadectwo odmienionych ludzi, pomaga im przezwyciężyć pesymizm.

II. Drugim etapem jest powstanie grupy partnerskiej. Podejmuje ona wspólne opracowanie programu rozwoju GS na danym terenie. Najpierw przeprowadzana jest diagnoza problemów społecznych. Oznacza to często przezwyciężenie dotychczasowej sytuacji, ponieważ że gminy nie prowadzą w tym zakresie żadnych badań, ograniczając się do sprawozdawczości wymaganej ustawowo.

W gminach jest czasami tak, że jeżeli jakiś problem nie znajduje odzwierciedlenia np. w sprawozdaniach OPS-u czy statystykach pup-u, to tak, jakby go nie było. Pracownicy instytucji pomocy społecznej są świadomi, że występuje, ale nie próbują ująć go ani od strony statystycznej, ani analitycznej.

Przykładem mogą być tu dłużnicy nie korzystający ze świadczeń pomocy społecznej, czy rolnicy żyjący na granicy ubóstwa. Przeważnie nie ma również statystyk dotyczących uzależnień, ukrytego bezrobocia, szarej strefy. Wszyscy wiedzą, że takie zjawiska występują, ale gminy przeważnie nie widzą potrzeby prowadzenia ich pogłębionej diagnozy.

Analiza przeprowadzana na spotkaniach partnerskich nie może, oczywiście, zastąpić takiej oficjalnej diagnozy. Uświadamia jednak jej potrzebę i dostarcza danych szacunkowych.

Na tej podstawie partnerstwo projektuje rozwiązania dopasowane do lokalnych warunków. Program rozwoju GS w gminie jest opracowywany w formie pisemnej i staje się załącznikiem do Porozumienia partnerskiego, które jest podpisywane uroczyście przez wszystkich członków partnerstwa.

III. Trzeci etap (w sensie logicznym, a nie koniecznie czasowym) polega na wdrażaniu zaplanowanych działań. Partnerzy zaczynają intensywnie pracować pomiędzy spotkaniami, podejmując kolejne kroki zmierzające do powołania CIS-u, spółdzielni socjalnej czy nowej organizacji obywatelskiej.

II.

W partnerstwach zainicjowanych przez RCES zrealizowano następujące inicjatywy:

• Centrum Inicjatyw Społecznych (CIS), Centra Ekonomii Społecznej (CES), spółdzielnia socjalna w Czarnkowie,

• CIS w Rydzynie,

• CIS w Orchowie

• Spółdzielnia socjalna w dzielnicy Winogrady w Poznaniu

• Spółdzielnia socjalna w Pleszewie

• Spółdzielnia socjalna w Przygodzicach

Realizacji powyższego typu przedsięwzięć wymaga wsparcia doradczo-szkoleniowego. Dlatego RCES zatrudnia specjalistów w zakresie spółdzielczości socjalnej, przedsiębiorczości społecznej, zatrudnienia socjalnego, a także prawa, księgowości, marketingu i pozyskiwania funduszy przez podmioty GS. Eksperci pracują z osobami i podmiotami z terenu danego partnerstwa, pomagając im założyć i rozwinąć działalność przedsiębiorczą ukierunkowaną na cele społeczne.

Ważne jest tu kompleksowe podejście. Dzięki niemu powstające podmioty nie są pozostawiane samym sobie po zakończeniu działań RCES. W gminie praca zaczyna się od zbudowania partnerstwa i ukształtowania świadomości osób z kluczowych instytucji i organizacji. Staje się to gwarantem trwałości wypracowanych rezultatów.

Partnerstwo przyjmuje na siebie odpowiedzialność nie tylko za powstanie CIS-u czy spółdzielni socjalnej, ale również za ich dalsze funkcjonowanie. Przedstawiciele RCES pracują w gminie przez kilka miesięcy. Po tym czasie partnerstwo staje się zwykle na tyle silne, żeby kontynuować przyjętą drogę rozwoju GS. Nie zawsze się tak dzieje. Niektóre partnerstwa przestają de facto działać zaraz po zakończeniu udziału w projekcie. Wydaje się jednak, że podjęty wysiłek nie jest zmarnowany i zasiane ziarno kiedyś wykiełkuje.

W partnerstwach zainicjowanych przez RCES zrealizowano m.in. następujące inicjatywy:

• Poznań Zawady - powołanie kilku spółdzielni socjalnych, w tym Spółdzielni Socjalnej Przyjaźń, Coop, Art.-Smak, Witaj PL, powołanie Fundacji CORRECTIO CIVITAS, kontynuacja CES przy Fundacji Pomocy Wzajemnej Barka, rozszerzenie zakresu działania Przedsiębiorstwa Społecznego Barki Sp. z o.o. powołanie Obywatelskiego Instytutu Monitoringu i Rekomendacji Sp. z o.o.

• Poznań - Piątkowo - powołanie spółdzielni socjalnych: Tajemniczy Ogród, Tamaryszek, Ogro-Bud, Super Ład, Monia, rozszerzenie działalności CIS przy Stowarzyszeniu ETAP, powołanie przy Stowarzyszeniu ETAP filii CES,

• Lwówek Wlk. - powołanie kilkunastu stowarzyszeń samopomocowych i zawiązanie przez nie Społecznego Związek Organizacji Ziemi Lwóweckiej z formą działalności odpłatnej, 3 spółdzielnie socjalne (EKO-FARMA, Marszewo, Gratex), , przedsiębiorstwo społeczne przy Stowarzyszeniu Wielkopomoc w Posadówku (second hand shop),

• Kwilcz - kilkanaście stowarzyszeń, 3 spółdzielnie socjalne (Świt, Kwilecka, KRAM), CIS przy Stowarzyszeniu ROSE, CIS przy Stowarzyszeniu Integracyjnym Wspólnoty Barka, Przedsiębiorstwo społeczne przy w/w Stowarzyszeniu, Przedsiębiorstwo Społeczne „ Diakonijne Dzieło Zatrudnienia” Sp. z o.o., powołanie Stowarzyszenia Mieszkańców Osiedla Ekologicznego w Chudobczycach,

• Kawęczyn - CIS przy Kawęczyńskim Stowarzyszeniu Pomocy Społecznej w partnerstwie z samorządem gminy Kawęczyn,

• Rydzyna - CIS przy Stowarzyszeniu Pro-Activ,

• Czarnków - CES na Powiat Czarnkowsko - Trzcianecki przy Stowarzyszeniu Nasze Jędrzejewo we współpracy z samorządem, CIS przy Fundacji Gębiczyn, Spółdzielnia Socjalna Słoneczko,

• Poznań Jeżyce - CIS przy Fundacji Barka,

• Ostrów Wielkopolski - powstanie CES-u przy Stowarzyszeniu Bezrobotnych,

• Odolanów - CIS przy Stowarzyszeniu „Trzeźwości” w partnerstwie z samorządem, Spółdzielnia Socjalna KWANT,

• Winogrady (os. Zwycięstwa) - powstanie Stowarzyszenia NOWE PERSPEKTYWY działające na rzecz mieszkańców os. Zwycięstwa,

• Krzemieniewo - w efekcie spotkań partnerstwa osoby bezrobotne z gminy Krzemieniewo będą kierowane do CIS-u w Rydzynie, który przekształcił się w CIS powiatowy,

• Gołuchów - powstanie Stowarzyszenia SENIOR XXI oraz Stowarzyszenia KAJEWIANKA,

• Orchowo - CIS powołany jako samorządowy zakład budżetowy,

• Sieraków - w trakcie rejestracji są 4 stowarzyszenia, w tym Stowarzyszenie DLA WSI PRZEMYŚL oraz Stowarzyszenie MALOWANA WIEŚ,

• Pobiedziska - powstanie Stowarzyszenie PATENT, które zamierza zarejestrować CIS,

• Pleszew - Spółdzielnia Socjalna ALFA (z mieszkańców Schroniska dla bezdomnych prowadzonego przez Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta)

• Kucharki (gmina Gołuchów) - powstanie Stowarzyszenia Przyjaciół Szkoły i Przedszkola w Kucharkach „Dla Dzieci”, a dwa następne przygotowują się do rejestracji,

Etap realizacji tego typu przedsięwzięć wymaga wsparcia doradczo-szkoleniowego. RCES zatrudnia specjalistów w zakresie spółdzielczości socjalnej, przedsiębiorczości społecznej, zatrudnienia socjalnego, a także prawa, księgowości, marketingu i pozyskiwania funduszy przez podmioty GS. Eksperci pracują z osobami i podmiotami z terenu danego partnerstwa, pomagając im założyć i rozwinąć działalność przedsiębiorczą ukierunkowaną na cele społeczne.

Ważne jest tu kompleksowe podejście, dzięki któremu powstające podmioty nie są pozostawiane samym sobie po zakończeniu działań RCES. To właśnie rozpoczęcie pracy w gminie od zbudowania partnerstwa i ukształtowania świadomości osób z kluczowych instytucji i organizacji staje się gwarantem trwałości wypracowanych rezultatów. Partnerstwo przyjmuje na siebie odpowiedzialność nie tylko za powstanie CIS-u czy spółdzielni socjalnej, ale również za ich dalsze funkcjonowanie. Przedstawiciele RCES pracują w gminie przez kilka miesięcy. Po tym okresie czasu partnerstwo powinno być na tyle silne, żeby kontynuować przyjętą drogę rozwoju GS. Nie zawsze się tak dzieje. Niektóre partnerstwa przestają de facto działać zaraz po zakończeniu udziału w projekcie. Wydaje się jednak, że podjęty wysiłek nie jest zmarnowany i zasiane ziarno kiedyś wykiełkuje.

3. Centrum Gospodarki Społecznej w Gajewie (powiat czarnkowsko-trzcianecki)

Monika Piotrowska

Partnerstwo Ziemi Czarnkowskiej na Rzecz Rozwoju Gospodarki Społecznej jako jedno z pierwszych swoich przedsięwzięć utworzyło Centrum Ekonomii Społecznej (powiat czarnkowsko-trzcianecki).

Partnerstwo to powstało w 2009 roku i zostało zawiązane przy współpracy z Fundacją „Barka”. Przedstawiciele organizacji pozarządowych i jednostek samorządu terytorialnego podpisali porozumienie, w ramach którego zbudowali płaszczyznę platformy inicjującej działania w obszarze ekonomii solidarnej.

Do partnerstwa przystąpiły następujące organizacje i instytucje:

• Stowarzyszenie „Nasze Jędrzejewo”,

• Stowarzyszenie Gajewo-Bukowiec” Wspólna Sprawa”,

• Stowarzyszenie „Nasza Leśna Wieś”, Fundacja ”Gębiczyn”,

• Czarnkowska Spółdzielnia Mieszkaniowa

• przedstawiciele samorządu gminnego, Miasta Czarnków i Gminy Czarnków - ich jednostki organizacyjne (Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, a także Starostwo Powiatowe i Powiatowy Urząd Pracy w Czarnkowie).

W czerwcu 2011 r. szeregi partnerstwa zasilili przedsiębiorcy: INTERAK, METROLOG, STEICO S.A., KOMAT, Forum Gospodarcze Powiatu Czarnkowsko-Trzcianeckiego - Związek Pracodawców Prywatnych, Spółdzielnię Socjalną "SŁONECZKO",  Bank BGŻ - Oddział w Czarnkowie oraz Bank Spółdzielczy w Czarnkowie.

Podpisane porozumienie tworzy nieformalną platformę niezbędną do przeprowadzenia skutecznych działań na rzecz reintegracji społecznej i zawodowej. Stanowi podstawę i punkt wyjścia dla procesu projektowania i realizacji przedsięwzięć przedsiębiorczych w aspekcie lokalnym.

Działania powyższe realizowane są poprzez rozwijanie przedsiębiorczości społecznej wspierającej zatrudnienie osób bezrobotnych i osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Obok Centrum Ekonomii Społecznej ww. partnerstwo ma na swoim dorobku utworzenie Centrum Integracji Społecznej w Gębiczynie, a także Spółdzielnię Socjalną „Słoneczko”.

Utworzenie Centrum Ekonomii Społecznej w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim (PCT) w 2010 roku wynikało z potrzeby zmiany trudnej sytuacji na tutejszym rynku pracy.

Przyczyną bezrobocia była słabość lokalnego rynku pracy. Działało tu tylko kilka większych firm, które z uwagi na spowolnienie gospodarki kraju były w ciężkiej sytuacji ekonomicznej i decydowały się na zmniejszenie zatrudnienia. Liczba osób bezrobotnych wzrastała i wynosiła 4618 osób (w tym 55,6% kobiet). Liczba osób długotrwale bezrobotnych.: 1736 /37,6%/, w tym 1204 kobiet /69%/. Problem bezrobocia dotykał głównie kobiet oraz osób zamieszkujących na wsi 52,1% (w tym K 57,2%),
a także niepełnosprawnych - 171 (PUP Czarnków - 30.09.2009r.). Osoby wykluczone miały problemy w znalezieniu pracy na otwartym rynku. Alternatywą był sektor ekonomii solidarnej, który generuje miejsca pracy dla osób mniej konkurencyjnych.

Jakie problemy skłoniły partnerstwo lokalne do utworzenia CES-u w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim?

• Brak wiedzy na temat sektora gospodarki solidarnej w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim wśród partnerów społecznych:

Nie powstawały inicjatywy tworzenia przedsiębiorstw społecznych, a istniejące organizacje pozarządowe to organizacje „starego typu” funkcjonujące akcyjnie, zależnie od dotacji. Funkcjonujące NGO miały głównie charakter charytatywny i nie postrzegały siebie jako pracodawcy, nie zatrudniały pracowników. Organizacje pozarządowe potrzebowały doradztwa, jak zaplanować i zarejestrować działalność gospodarczą, której celem byłoby tworzenie nowych miejsc pracy.

• Doświadczenia związane z zakładaniem pierwszej w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim spółdzielni socjalnej wskazywały na fakt braku instytucji na terenie powiatu, która wspierałaby rozwój działań w obszarze społecznej gospodarki rynkowej. Osobom zakładającym spółdzielnie socjalne niezbędna jest wiedza z zakresu pozyskiwania funduszy, marketingu, księgowości, zakładania i prowadzenia podmiotów ES, prawa,
  a także mechanizmów dotyczących procesu reintegracji społecznej i zawodowej, a co za tym idzie włączenia osób pozostających na marginesie życia społecznego w nurt życia społeczno-ekonomicznego we wspólnocie lokalnej. Brakowało w powiecie oferty szkoleniowej dla podmiotów ES.

• Brak przyjaznego otoczenia dla podmiotów ES - środowiska lokalne nie były zorganizowane, a to one są gwarancją powstawania i trwałości podmiotów ES. Partnerzy lokalni pomagają w powstaniu nowych podmiotów ES, a następnie poprzez zlecanie usług dbają o ich kondycję ekonomiczną. Warunkiem rozwoju społecznej gospodarki rynkowej jest powstawanie lokalnych partnerstw tworzących i wspierających przedsiębiorczość społeczną.

• Słaba świadomość zagadnień ekonomii solidarnej wśród pracowników instytucji takich, jak: Powiatowe Urzędy Pracy, Ośrodki Pomocy Społecznej, a także Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. W polityce społecznej dominuje pasywny model pomocy osobom będącym w trudnej sytuacji życiowej. Należałoby rozwijać model pro-aktywny włączający osoby zagrożone wykluczeniem społecznym do życia społeczno-gospodarczego danej wspólnoty lokalnej wykorzystując narzędzia ES.

Finansowanie, partnerzy

Projekt Centrum Ekonomii Społecznej w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki ( Priorytet VII Promocja Integracji Społecznej, Działanie 7.2 Przeciwdziałanie Wykluczeniu i Wzmocnieniu Sektora Ekonomii Społecznej, Poddziałanie 7.2.2 Wsparcie Ekonomii Społecznej). Na realizację projektu pozyskano z Europejskiego Funduszu Społecznego kwotę 959 039,00 zł.

Liderem projektu jest Stowarzyszenie „Nasze Jędrzejewo”. Partnerzy: Gmina Czarnków, Powiat Czarnkowsko-Trzcianecki, Gmina Miasta Czarnków, Fundacja „Gębiczyn”, Stowarzyszenie na rzecz rozwoju Gębiczyna „ Nasza Leśna Wieś”, Stowarzyszenie Gajewo-Bukowiec „Wspólna Sprawa”, Czarnkowska Spółdzielnia Mieszkaniowa.

Efekt synergii

Realizacja projektu w partnerstwie niesie ze sobą znaczną wartość dodaną, wyrażoną w efekcie synergii, wynikającym ze wspólnej realizacji zadań partnerów, wypracowaniem wspólnego rozwiązania problemu oraz odejścia od fragmentarycznych i nieskoordynowanych działań podejmowanych przez różne podmioty w obszarze wykluczenia społecznego.

Projekt przyczynił się również do kontynuowania rozpoczętej współpracy w ramach Partnerstwa Ziemi Czarnkowskiej na Rzecz Rozwoju Ekonomii Społecznej między instytucjami samorządu terytorialnego i NGO.

Organizacja - comiesięczne spotkania partnerów

W chwili obecnej to właśnie Centrum Ekonomii Społecznej pełni funkcję koordynatora działań partnerstwa lokalnego.

W ramach działalności CES organizowane są comiesięczne spotkania partnerów w celu omawiania bieżących trudności, z jakimi borykają się nowo powstałe podmioty na terenie Miasta i Gminy Czarnków. W ramach spotkań partnerzy wspólnie zastanawiają się nad możliwością zlecania usług powstałym przedsiębiorstwom społecznym.

Ponadto spotykający się zespół pełni rolę Grupy Sterującej projektem pod nazwą Rady Projektu posiadającej następujące kompetencje: demokratyczne podejmowanie kluczowych decyzji wiążących wszystkich partnerów, kontrola realizacji projektu na poziomie strategicznym oraz weryfikacja zgodności projektu z przyjętymi wcześniej celami i założeniami ram czasowych.

Centrum Ekonomii Społecznej udziela porad:

• prawno-księgowych, w zakresie zasad funkcjonowania spółdzielni socjalnych
  i przedsiębiorstw społecznych, pozyskiwania środków na rozpoczęcie działalności z PUP (kapitał początkowy dla spółdzielni socjalnych), Funduszu Inicjatyw Obywatelskich (FIO) oraz ze środków Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (POKL).

• udziela też doradztwa w zakresie rozeznania rynku lokalnego i poszukiwania obszarów aktywności dla spółdzielni socjalnych i przedsiębiorstw społecznych. W rozeznaniu rynku aktywnie uczestniczą partnerzy lokalni, którzy dysponują zarówno wiedzą na temat sytuacji na lokalnym rynku pracy jak i możliwością zlecania usług powstającym podmiotom ekonomii społecznej.

Efekty

Podczas trwania projektu (przez okres 2 lat) w ramach działalności Centrum Ekonomii Społecznej zgodnie z rezultatami projektu powstało:

• 6 partnerstw lokalnych w gminach powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego,

• 4 spółdzielnie socjalne,

• dwa centra integracji społecznej

• 6 organizacji pozarządowych.

Rola władz gminy

Znaczącą rolę w utworzeniu Centrum Ekonomii Społecznej odgrywa Gmina Czarnków. Przekazała ona na siedzibę CES-u budynek po dawnej Szkole Podstawowej w Gajewie. Na potrzeby CES-u została zaadaptowana część budynku (4 pomieszczenia o pow. 185 m²). Siedziba została umeblowana i wyposażona w ramach środków unijnych. Na ten cel została przeznaczona kwota 30 895,00 zł.

Na działania wspierające rozwój partnerstw lokalnych w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim składa się:

• Kompleks szkoleń - cykl 6 jednodniowych szkoleń obejmujących swym zakresem następujące tematy: ES w praktyce, tworzenie partnerstw, przedsiębiorstwa społeczne - dobre praktyki, zasady finansowania podmiotów ES, analiza SWOT, tworzenie strategii rozwoju podmiotów ES, ES w rozwoju lokalnym. Szkolenia tematycznie podzielone są na trzy bloki: przedsiębiorczość społeczna, integracja społeczna oraz partnerstwa lokalne.

• Wizyty studyjne, których celem jest zapoznanie zainteresowanych z istniejącymi przedsiębiorstwami społecznymi, w trakcie dwudniowej wizyty ww. mogą zobaczyć, jak tego typu inicjatywy sprawdzają się w praktyce, jaki jest ich wpływ na rozwój gminy.

• Warsztaty, w których uczestnicy opracowują pod okiem facylitatora koncepcję partnerstwa na rzecz rozwoju ES w gminie oraz strategię rozwoju ES w gminie i podpiszą porozumienie na rzecz rozwoju ES w gminie. W procesie tym jednym z elementów składowych jest przeprowadzenie analizy SWOT.

Partnerstwo Krzyskie

Partnerstwo Krzyskie zostało utworzone w ramach działalności Centrum Ekonomii Społecznej w miejsko-wiejskiej gminie Krzyż Wlkp. Porozumienie partnerstwa zostało podpisane w Urzędzie Miasta w Krzyżu Wlkp. Dotyczyło ono rozwoju ekonomii solidarnej, której celem byłaby aktywizacja lokalnej społeczności i podjęcie działań adresowanych w szczególności do osób bezrobotnych i zagrożonych wykluczeniem społecznym.

W obecności Starosty Powiatu, Wójta Gminy Czarnków, członków Partnerstwa Ziemi Czarnkowskiej, a także założycieli Fundacji Pomocy Wzajemnej "Barka" dokument porozumienia podpisali:

• burmistrz Krzyża Wlkp., kierownik Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej,

• prezes Krzyskiego Stowarzyszenia Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych, Ich Rodzin i Przyjaciół,

• proboszcz parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, Caritas przy parafii pw. NSPJ,

• przedstawiciel Powiatowego Urzędu Pracy w Czarnkowie,

• przedstawiciel krzyskiego oddziału Polskiego Centrum Pomocy Społecznej,

• dyrektor Niepublicznego Przedszkola "Krecikowo" w Lubaczu Wielkim,

• przedstawiciel LZS ”Relax” w Krzyżu Wlkp.,

• prezes Oddziału Polskiego Związku Emerytów, Rencistów i Inwalidów,

• przedstawiciel Spółdzielni Mieszkaniowej Lokatorsko-Własnościowej w Trzciance (posiadającej swoje zasoby mieszkaniowe w Krzyżu Wlkp.),

• przedstawicielka Zespołu Szkół w Krzyżu Wlkp.,

• nadleśniczy Nadleśnictwa Krzyż Wlkp.,

• przedstawiciel lokalnego biznesu (właściciel sieci sklepów spożywczych).

Podczas spotkań partnerów zrodził się zamiar utworzenia Centrum Integracji Społecznej. Zostało ono mieszczone w budynku parafii Kościoła pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa w Krzyżu Wlkp. W tworzenie CIS-u w Krzyżu zaangażował się bardzo ksiądz proboszcz, który na działalność ww. podmiotu przekazał w użyczenie budynek parafialny znajdujący się tuż obok kościoła. Osoby pozostające wiele lat poza rynkiem pracy będą tam zdobywały umiejętności pozwalające im na samodzielne świadczenie pracy na otwartym rynku pracy.

W związku z tym Krzyskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych, Ich Rodzin i Przyjaciół złożyło wniosek do Wojewody Wielkopolskiego i otrzymało status Centrum Integracji Społecznej. Działania o podobnym charakterze zostały podjęte również w pozostałych gminach powiatu czarnkowsko-trzcianeckiego, gdzie eksperci projektu pracują jednocześnie z grupami inicjatywnymi partnerstw lokalnych i spółdzielni socjalnych.

W gminie Krzyż Wlkp. trwają także prace nad utworzeniem spółdzielni socjalnej zajmującej się organizowaniem spływów kajakowych rzeką Drawą.

Z uwagi na walory turystyczne rejonu krzyskiego istnieje zapotrzebowanie na obsługę turystyczną. Przy wsparciu władz samorządowych nowo powstała spółdzielnia ma szanse zaistnieć na rynku pracy, w szczególności z uwagi na fakt, iż w każdy weekend w sezonie letnim z kajaków korzysta ok. 1600 turystów, a burmistrz wyraża zainteresowanie pomocą zawiązującemu się podmiotowi.

Gmina Wieleń - tworzenie Centrum Integracji Społecznej

W gminie Wieleń grupa inicjatywna partnerstwa lokalnego podjęła decyzję o utworzeniu Centrum Integracji Społecznej w Nowych Dworach (gm. Wieleń). Ogromna świadomość o znaczeniu ww. podmiotu przedstawicieli partnerstwa spowodowała , że z ich inicjatywy powstało Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych "Wspólna Sprawa". Centrum Integracji Społecznej będzie mieścić się w budynku sali wiejskiej, która dotychczas była używana jedynie okazjonalnie.

Główny cel działania 16 członków stowarzyszenia m. in.:

promocję obszaru działania miasta i gminy Wieleń, powiatu czarnkowsko - trzcianeckiego,

• prowadzenie działalności oświatowej i wychowawczej na rzecz społeczności lokalnej,

• prowadzenie działalności sportowej, turystycznej i krajoznawczej,

• ochronę i promocję zdrowia,  

• pomoc osobom niepełnosprawnym i samotnym,

• przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, 

• promocję obszaru, instytucji oraz przedsiębiorstw działających lokalnie,

• inicjowanie aktywności publicznej, integrację społeczności lokalnej.

Grupy inicjatywne partnerstw lokalnych

Grupy inicjatywne partnerstw lokalnych zostały zawiązane również w gminach Trzcianka i Lubasz. Proces kształtowania partnerstw lokalnych wymaga zaangażowania władz lokalnych (wójta burmistrza).

Niestety, nie w każdej gminie udaje się takie zaangażowanie osiągnąć, co stanowi poważną barierę w rozwoju partnerstw lokalnych na rzecz przedsiębiorczości społecznej.

Eksperci Centrum Ekonomii Społecznej pracują jednocześnie również z grupami inicjatywnymi spółdzielni socjalnych.

Jednak brak zainteresowania budowaniem partnerstw lokalnych w poszczególnych gminach wymaga ogromnego zaangażowania ze strony ekspertów w poszukiwaniu zleceń na lokalnym rynku pracy dla przyszłych spółdzielców. W gminach, gdzie powstają lokalne partnerstwa ogromną rolę pełnią przedstawiciele podmiotów mających możliwości zlecania usług przyszłym spółdzielcom (samorząd oraz lokalni przedsiębiorcy) bądź Centrom Integracji Społecznej.

Dzięki ogromnemu zaangażowaniu osób zatrudnionych w CES-ie, a także osób wspierających działalność ww. instytucji aktualnie dobiegają końca działania przygotowujące dwie grupy do założenia spółdzielni socjalnych. Założyciele jednej z tych grup są uczestnikami Centrum Integracji Społecznej w Gębiczynie, gdzie praca w warsztacie remontowo-budowlanym i pielęgnacji zieleni przygotuje ich do świadczenia usług w tym zakresie na lokalnym rynku pracy. Natomiast drugą grupę stanowi 5 kobiet bezrobotnych z Gminy Połajewo, które zamierzają otworzyć cukiernię.

Zadaniem CES jest również animowanie nowych stowarzyszeń w miejscowościach, gdzie inicjatywy obywatelskie nie są jeszcze podejmowane. Powołały stowarzyszenia na terenie Gminy Czarnków:

• Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Śmieszkowa,

• stowarzyszenie „Wspólna Droga” powołane przez mieszkańców wsi Romanowo Dolne, Romanowo Górne i Walkowice (cel jest m.in.: budowanie trwałych więzi gospodarczych i społecznych między mieszkańcami wsi, rozwiązywanie problemów społecznych, podejmowanie działań służących rozwojowi przedsiębiorczości, wzbogacanie infrastruktury, wspieranie rozwoju kulturalno-sportowego i oświatowego, organizację wypoczynku dzieci i młodzieży, ochronę dziedzictwa kulturowego, pozyskiwanie środków na działalność z dostępnych funduszy pomocowych w celu zainicjowania stowarzyszeń obywatelskich, które mogą korzystać z doradztwa w zakresie pozyskiwania środków).

Zdaniem Barbary Sadowskiej, dzięki takim inicjatywom polityka społeczna w Polsce powoli ulega przeobrażeniom. Coraz częściej mówimy o tym, że system rozdawania zasiłków nie sprawdził się, bezradność wśród klientów pomocy społecznej stała się zjawiskiem dziedziczonym przez kolejne pokolenia, co stało się zjawiskiem bardzo niepokojącym.

Dorasta już trzecie pokolenie, dla których zasiłki z pomocy społecznej są wyuczonym sposobem na życie. Mówi się coraz częściej o tym, że powinniśmy dać wędkę zamiast ryby. I to jest oczywiste, jednakże niezwykle trudne. Świadczy o tym skala ubóstwa i wykluczenia społecznego we współczesnym świecie. W samej tylko Unii Europejskiej problem ludzi, którzy wymagają wsparcia z różnych powodów dotyczy około 80 milionów ludzi. W walce z ubóstwem i wykluczeniem społecznym opartej na stwarzaniu dotkniętym nim osobom możliwości na zmianę swojej sytuacji ogromną rolę odgrywają działania przedsiębiorcze.

Szansą na rozwiązywanie problemów społecznych osób będących na marginesie życia społecznego i gospodarczego jest społeczna gospodarka rynkowa, którą Centrum Ekonomii Społecznej w Gajewie popularyzuje poprzez promowanie działań w obszarze ekonomii solidarnej poprzez organizowanie konferencji, artykuły w prasie lokalnej, audycje w mediach, stronę internetową, opracowanie i wydanie biuletynów, a także organizowanie wizyt studyjnych.

Jest to niezwykle ważne zadanie Centrum Ekonomii Społecznej z uwagi na budowanie wśród społeczeństwa świadomości na temat społecznej gospodarki rynkowej i jej rozwoju w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim.

Działania na rzecz rozwoju gospodarki społecznej w województwie lubuskim

Barbara Sadowska

Fundacja Barka prowadzi CES w ramach projektu „zintegrowany system działań ekonomii społecznej” w województwie lubuskim. Ma on poważne zadania związane z przygotowaniem władz regionalnych i powiatowych oraz partnerów lokalnych do powołania centrów/ośrodków wsparcia gospodarki społecznej (OWES/CES). Obecnie nie ma takich w województwie lubuskim. Dlatego podjęta została współpraca z Urzędem Marszałkowskim Województwa Lubuskiego w Zielonej Górze oraz z Departamentem Polityki Społecznej.

W ramach powołanego Partnerstwa tworzone są lokalne strategie rozwoju gospodarki społecznej w wybranych gminach województwa lubuskiego tj. w gminie Dobiegniew, Nowa Sól i Skwierzyna.

Gmina Dobiegniew

W gminie Dobiegniew działania dotyczące rozwoju przedsiębiorstw społecznych są już bardzo zaawansowane. W skład zbudowanego tam Partnerstwa Ziemi Dobiegniewskiej weszli:

• burmistrz i skarbnik gminy Dobiegniew,

• przewodnicząca rady miasta,

• kierownik ośrodka pomocy społecznej,

• kierownik PUP,

• prezes spółki komunalnej,

• Stowarzyszenie Rozwoju Małej Przedsiębiorczości,

• przedsiębiorstwo agroturystyczne „Zielony Dach” oraz „Willa - Stare Osieczno”.

Partnerzy wypracowali strategię na rzecz rozwoju gospodarki społecznej w gminie Dobiegniew. Jej głównym elementem było powołanie CIS-u, a w dalszym etapie powoływanie spółdzielni socjalnych. Gmina boryka się z dużym, bezrobociem (25%) oraz z pasywnością i roszczeniowością klientów pomocy społecznej.

W związku z tym Rada Miejska w Dobiegniewie podjęła uchwałę w sprawie utworzenia Centrum Integracji Społecznej w Dobiegniewie w formie samorządowego zakładu budżetowego. W uchwale określa się, że:

1. Źródłem przychodów własnych CIS jest odpłatnie wykonywanie zadań zleconych przez instytucje, organizacje, firmy oraz osoby prywatne (partnerstwo lokalne).

2. CIS może otrzymać dotacje z budżetu Miasta i Gminy Dobiegniew w wysokości do 50% swoich kosztów działalności.

W uzasadnieniu powołania CIS-u określa się, że:

1. Centra Integracji Społecznej w myśl Ustawy o zatrudnieniu socjalnym realizują zadania z zakresu reintegracji zawodowej i społecznej, co stanowi aktywną formę przeciwdziałania marginalizacji społecznej i zawodowej osób długotrwale bezrobotnych, uzależnionych, niepełnosprawnych, bezdomnych oraz dotkniętych innymi dysfunkcjami społecznymi.

2. Tego typu jednostka ma do spełnienia bardzo ważną funkcję w systemie polityki społecznej i poprzez realizację swoich zadań stanowi uzupełnienie działań takich jednostek jak Ośrodki Pomocy Społecznej, Powiatowe Urzędy Pracy, Ośrodki Terapii Uzależnień oraz organizacje pozarządowe.

3. Na terenie Miasta i Gminy Dobiegniew w chwili obecnej ok. 25% mieszkańców pozostaje zagrożonych wykluczeniem społecznym z w/w powodów.

4. Mając na uwadze powyższe, celem przeciwdziałania dalszej marginalizacji tej grupy osób zasadnym jest powołanie Centrum Integracji Społecznej w Dobiegniewie w formie samorządowego zakładu budżetowego.

CIS w Dobiegniewie uzyskał dotację od Marszałka Województwa Lubuskiego na zakup wyposażenia warsztatów i adaptację pomieszczeń. Partnerzy lokalni wspólnie określili obszary dla funkcjonowania warsztatów zawodowych CIS-u:

• Warsztat budowlano-porządkowy, który wykonuje usługi dla Urzędu Gminy, zakładu leczniczego, dla prywatnych zleceniodawców;

• Warsztat usług opiekuńczych - usługi zlecane są przez MOPS oraz osoby prywatne;

• Warsztat pielęgnacji zieleni oraz usług leśnych wykonuje usługi zlecane przez Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej oraz Wspólnotę Mieszkaniową w Dobiegniewie oraz na rzecz Nadleśnictwa Powiatu Strzelce Krajeńskie;

• Warsztat gastronomiczny współpracuje ze stołówką szkolną wykonując posiłki dla uczniów oraz na zlecenie MOPS.

Strukturę CIS-u, oprócz uczestników, stanowi kierownik, pracownik socjalny/doradca zawodowy, trzech instruktorów warsztatów zawodowych, oraz księgowość. Koszt utrzymania CIS-u w Dobiegniewie wynosi 180 000 złotych + koszty świadczeń integracyjnych pokrywanych w ramach funduszu pracy. CIS liczy 30 uczestników (w ramach zatrudnienia socjalnego otrzymują świadczenie integracyjne w wys. 760 zł miesięcznie), którzy wraz z instruktorami zawodów są w stanie wypracować 100% kosztów funkcjonowania CIS-u.

W CIS w Dobiegniewie jest to pierwszy CIS w Polsce, który opiera swoją działalność o lokalny rynek, prowadząc jednocześnie reintegrację społeczno-zawodową osób długotrwale pozostających poza głównym nurtem życia społeczno-gospodarczego.

Koszty funkcjonowania CIS-u:

Koszty personelu:

1. Trzech instruktorów zawodów - 3/4 etatu

2. Konserwator sprzętu - 1/4 etatu

3. Pracownik socjalny - 1/2 etatu

4. Księgowa - 1/2 etatu

5. Pracownik administracyjny - 1/2 etatu

6. Specjalista ds. BHP I PPOŻ - 1/20 etatu

7. Kierownik - 1 etat

Współpraca z psychologiem i doradcą zawodowym realizowana jest w ramach porozumienia Partnerstwa lokalnego na podstawie umów cywilnoprawnych, koszt instruktora zawodu w warsztacie gastronomicznym pokrywa firma ZEAO w Dobiegniewie.

ŁĄCZNIE (wraz z kosztami pracodawcy): ok. 12 500 zł miesięcznie

Koszty utrzymania biura:

1. Telefony (3 komórkowe, 1 stacjonarny), Internet: ok. 350 PLN/M-C

2. Materiały biurowe: ok. 50 PLN/M-C

3. Czynsz, woda, ścieki, energia, CO, wywóz śmieci: ok. 600PLN/M-C

ŁĄCZNIE: ok. 1000 PLN/M-C

Inne koszty:

1. Koszty utrzymania pojazdu (LPG): ok. 500 PLN/M-C

2. Bony żywnościowe dla uczestników: 16 OSÓB x 60 PLN tj. 960 PLN

ŁĄCZNIE: 1460 PLN/M-C

ŁĄCZNIE: ok. 15 000 PLN/M-C, czyli 180 000 PLN/ROK tj. 9000 PLN/ROK/1 uczestnika, czyli 750 PLN/M-C/1 uczestnika.

Źródła zleceń dla CIS w Dobiegniewie

Zlecenia stałe:

1. Usługi opiekuńcze - ok. 6000 PLN/M-C

2. Obsługa ośrodka rekreacyjnego i Muzeum - 3500 PLN/M-C

3. Sprzątanie w OPS - 300 PLN/M-C

4. Obsługa parkingów przy supermarketach „GEZET” I „POLO” - 2200 PLN/M-C

Łącznie zlecenia stałe: 12 000 PLN/M-C

Do wypracowania przez warsztat remontowo- porządkowy: 3000 PLN/M-C

Dzięki tego typu inicjatywom rozwija się rzeczywista przedsiębiorczość i spójność społeczna. Nastąpiła konsolidacja partnerstwa lokalnego wokół kwestii włączenia w system wzajemnych relacji i usług niedawnych outsiderów z pożytkiem dla nich samych i całego środowiska lokalnego. Kolejnym etapem strategii w Dobiegniewie będzie powoływanie spółdzielni socjalnych spośród absolwentów CIS-u i zakorzenianie ich w lokalnym rynku we współpracy z sektorem publicznym i sektorem biznesu.

Działania na rzecz rozwoju gospodarki społecznej w Częstochowie

Barbara Sadowska

W Urzędzie Miasta Częstochowa odbywały się spotkania zmierzające do przygotowania planu rozwoju gospodarki społecznej dla Częstochowy. Ale miały one również miejsce w siedzibach innych partnerów np. w MOPS, w Starostwie Częstochowskim, w siedzibie Fundacji Św. Barnaby itp.

Rośnie liczba przedstawicieli instytucji i osób fizycznych zainteresowanych gospodarką społeczną. W czasie spotkań poszczególne instytucje i organizacje przedstawiły informacje dotyczące specyfiki obszaru, na którym pracują, problemów społecznych, grup szczególnie zagrożonych wykluczeniem społecznym, dotychczas stosowanych metod pracy itp.

Plan działania Partnerstwa powstał na bazie informacji uzyskanych od:

• przedstawicieli Urzędu Miasta Częstochowy tj. od Wiceprezydenta ds. Pomocy Społecznej, Naczelnika Wydziału Funduszy Unijnych, Naczelnika ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi, Dyrektorów Wydziału Pomocy Społecznej, Zarządu Gospodarki Mieszkaniowej, Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego;

• Fundacji Świętego Barnaby;

• Stowarzyszenia Akcja Katolicka Archidiecezji Częstochowskiej (prowadzącego CIS);

• Fundacji Chrześcijańskiej „Adullam”;

• Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy „Agape”;

• Spółdzielni Socjalnej „Eko-edytor”;

• Spółdzielni Socjalnej „Audytor”;

• Powiatowego Urzędu Pracy w Częstochowie;

• Wielobranżowej Spółdzielni Socjalnej „Barka”;

• Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Częstochowie.

W ramach projektu odbyły się też spotkania z Prezydentem Miasta Częstochowa, ze Starostą Powiatu Częstochowskiego, z przedstawicielami Spółdzielni Mieszkaniowych „Północ”, „Hutnik”, „Nasza Praca”, z Agencją Rozwoju Regionalnego, przedstawicielami LGD „Zielony Wierzchołek Śląska”, „Bractwo Kuźnic”, „Razem na Wyżyny”, LGD „Partnerstwo Północnej Jury”, przedstawicielami Nadleśnictwa Gidle i Złoty Potok, z Małopolskim Funduszem Poręczeń z Krakowa.

Partnerzy lokalni przygotowali plan działań dotyczy rozwiązywania problemów społecznych i mieszkaniowych poprzez zastosowanie instrumentów gospodarki społecznej takich jak: centra integracji społecznej, kluby integracji społecznej, stowarzyszenia i fundacje uruchamiające działalność przedsiębiorczą, spółdzielnie socjalne, spółki pożytku publicznego itp. Plan działania dotyczy reintegracji społeczno-zawodowej następujących środowisk:

• dłużników lokali czynszowych w stosunku do zasobów lokalowych i spółdzielni mieszkaniowych;

• klientów pomocy społecznej

• osób długotrwale bezrobotnych

• osób uzależnionych

• osób bezdomnych

• osób o niskim poziomie wykształcenia

• osób niepełnosprawnych

• mieszkańców mieszkań socjalnych itp.

W wyniku spotkań edukacyjno-formacyjnych, warsztatów eksperckich (łącznie 16 spotkań), 3-dniowej wizyty studyjnej w Wielkopolsce, 5-dniowego stażu wypracowane zostały następujące rezultaty:

• zainteresowanie Prezydenta i Wiceprezydenta oraz dyrektorów wydziałów UM Częstochowa gospodarką społeczną (szczególnie ZGM, MPK itp.);

• organizacje obywatelskie przeszły w większym stopniu od działań opartych wyłącznie na dotacjach do uruchamiania działań przedsiębiorczych, umożliwiających stworzenie przestrzeni do reintegracji przez pracę oraz wypracowywanie środków na misję organizacji;

• włączenie Ośrodka Pomocy Społecznej do współpracy z organizacjami obywatelskimi poprzez projekt systemowy realizowany we współpracy z CIS i spółdzielniami socjalnymi, rekrutacji osób dla powstających podmiotów GS oraz uruchamiania dla nich rynku zleceń;

• włączenie w Partnerstwo spółdzielni mieszkaniowych, które w naturalny sposób są predysponowane do współpracy z przedsiębiorstwami społecznymi typu spółdzielnie socjalne;

• akceptacja Rady Miasta Częstochowy dla podejmowania nowej jakości działań w partnerstwie publiczno-społeczno-prywatnym;

• dobra komunikacja pomiędzy partnerami i dobre rozumienie czym jest gospodarka społeczna;

• różnorodność partnerów reprezentujących różne środowiska i potencjały.

Problemy, na które odpowiada Parterstwo Ziemi Częstochowskiej

W powiecie częstochowskim stopa bezrobocia kształtuje się na poziomie 15,8% (obecnie zarejestrowanych jest 28.414 bezrobotnych). Z raportu PUP pt. "Sytuacja na rynku pracy miasta Częstochowy i powiatu częstochowskiego" ze stycznia 2012 roku wynika, że bezrobocie utrzymuje się na mniej więcej stałym poziomie od kilku miesięcy. Wprawdzie stopa bezrobocia w powiecie jest mniejsza niż średnia wojewódzka (16,2%) i krajowa (17,6%). Niepokojący jest jednak fakt, że coraz większy odsetek wśród poszukujących zatrudnienia w Częstochowie i okolicach stanowią ludzie młodzi (obecnie jest to 1316 absolwentów). W grudniu zarejestrowanych zostało 441 absolwentów szkół ponadpodstawowych, czyli o 133 więcej niż w miesiącu poprzednim i stanowili oni aż 20% nowo rejestrujących się bezrobotnych.

Jednocześnie rząd zapowiedział ograniczenie funduszu pracy o blisko jedną trzecią, tj. o 28% Oznacza to, że w Częstochowie i powicie jest mniej środków na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu: szkolenia, kursy, staże, roboty publiczne, jednorazowe dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej, tworzenie nowych miejsc pracy itd.

Tym bardziej jest to niepokojące w chwili, gdy osób bez pracy przybywa. Statystyki pokazują tendencją wzrostową stopy bezrobocia. 30 listopada 2010 roku odnotowano w regionie częstochowskim 19 702 bezrobotnych, z czego w samej Częstochowie 12 866, a w powiecie 6 836 osób.

Dla porównania równo rok wcześniej było tak: ogółem osób bezrobotnych w regionie było 17 526, w Częstochowie 11 108, w powiecie 6 418. 30 października 2010 roku stopa bezrobocia w powiecie częstochowskim wynosiła 15,6%, w Częstochowie 11,2%, w województwie śląskim 9,6%, a w Polsce 11,5%. Z kolei dane z 30 listopada 2009 roku były następujące: stopa bezrobocia w powiecie wynosiła 14,7%, w Częstochowie 10,1%, w województwie 8,9%, w całej Polsce 11,4%.

Jak wskazywały statystyki MOPS, zasadniczą przyczyną, w związku z którą mieszkańcy wnioskowali o pomoc było właśnie bezrobocie. Długotrwały brak pracy, doprowadza do ubóstwa, które było drugim, co do ważności, powodem przyznawania pomocy. Znaczna część bezrobotnych posiada kwalifikacje nieadekwatne do stale rozwijającego się rynku pracy (są to najczęściej osoby długotrwale bezrobotne). Przeważająca część osób bezrobotnych posiada niski poziom wykształcenia (zasadnicze zawodowe, gimnazjalne lub niższe). W znacznym stopniu utrudnia im to możliwość zdobycia pracy i powoduje długotrwałe problemy w znalezieniu stałego źródła utrzymania. W związku z powyższym głównym problemem, z którego wynikała konieczność realizacji projektu była dezaktywacja zawodowa i społeczna klientów pomocy społecznej w Gminie Częstochowa. Grupą o szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy są osoby niepełnosprawne oraz bezdomne. Pozostałe problemy, na które napotykają osoby będące klientami systemu pomocy społecznej to:

• niewystarczający potencjał zawodowy i społeczny;

• niewystarczające kompetencje edukacyjne, społeczne i zawodowe;

• niewystarczające umiejętności w poruszaniu się na rynku pracy;

• niewystarczający potencjał kadrowy i finansowy.

Ta sytuacja doprowadziła przedstawicieli różnych środowisk w Częstochowie do integracji ich potencjałów i do wypracowania nowych mechanizmów współpracy.

Innowacyjny mechanizm współpracy Partnerów w Częstochowie

Wypracowany mechanizm współpracy w Partnerstwie Ziemi Częstochowskiej polega na tym, że CIS prowadzony przez Stowarzyszenie Akcja Katolicka wypracowuje środki na swoje utrzymanie (nie korzysta z dotacji) poprzez wykonywanie usług na rzecz Zarządu Gospodarki Mieszkaniowej i Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego. Działalność ta nie jest działalnością gospodarczą w rozumieniu Ustawy o prowadzeniu działalności gospodarczej, tylko działalnością odpłatną pożytku publicznego według Ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Uczestnicy CIS-u otrzymują świadczenia integracyjne (obligatoryjnie) w wys. 100% zasiłku dla bezrobotnych (z wyjątkiem 1 miesiąca próbnego, w którym uczestnik otrzymuje 50% zasiłku dla bezrobotnych). Uczestnictwo w CIS jest oparte na stosunku tzw. zatrudnienia socjalnego, a świadczenie integracyjne stanowi formę rekompensaty za aktywność/pracę w warsztatach zawodowo-edukacyjnych (okres uczestnictwa w CIS liczy się do okresu zatrudnieniowego).

Jednocześnie wydatki na pomoc socjalną poniesioną przez MOPS, w wyniku powołania CIS stają się mniejsze, gdyż osoba skierowana do CIS otrzymuje środki na aktywizację zawodową
z Funduszu Pracy (świadczenie integracyjne), co odciąża fundusze gminne przekazywane dotychczas w postaci zasiłków przez OPS.

Wypracowana została w Partnerstwie klarowna oferta dla dłużników mieszkań komunalnych
i dłużników MPK, którzy przystępując do CIS, mają możliwość wykonywania usług dla ZGM i MPK pod przewodnictwem instruktorów zawodów. Oprócz świadczenia integracyjnego mają możliwość wypracowania premii motywacyjnej, dzięki czemu spłacają swoje zadłużenie według indywidualnych ustaleń. Jednocześnie ZGM, MPK, umarza im odsetki od zadłużenia.

Trzeba też podkreślić, że cena usługi wykonywanej przez CIS jest niższa niż ceny proponowane przez firmy komercyjne, gdyż działalność CIS-u jest działalnością odpłatną pożytku publicznego (prace wykonuje się po kosztach), a działalność firm komercyjnych jest działalnością gospodarczą „for profit” (z reguły cena usługi jest dużo wyższa).

Dodatkową wartością takiego zintegrowanego działania jest fakt, że uczestnicy CIS w ramach warsztatów są przygotowywani do zakładania spółdzielni socjalnych, a po zakończeniu uczestnictwa w CIS nadal są brani pod uwagę w kontynuacji usług na rzecz ZGM, MPK, i innych Partnerów, co daje im perspektywę na poprawę ich statusu i rzeczywistą możliwość rozwiązania ich trudnej sytuacji. Następuje dzięki temu autentyczna inwestycja w rozwój środowisk dotychczas zaniedbanych, co wpływa na podniesienie ich potencjału, na poprawę ich sytuacji społeczno-ekonomicznej, a tym samym na rozwój całej wspólnoty.

Uczestnicy CIS mają też możliwość odbywania staży w różnych zakładach pracy. Bardzo często szefowie tych zakładów uczestniczą w spotkaniach partnerstwa lokalnego i podejmują współpracę
z CIS-ami ze względu na uświadomioną odpowiedzialność społeczną, ale również ze względu na możliwość ulg podatkowych związanych z zatrudnieniem absolwenta CIS. Firmy komercyjne mogą także być zleceniodawcami w stosunku do CIS.

Zlecanie zadań publicznych CIS-om i spółdzielniom socjalnym odbywa się na podstawie zamówień z wolej ręki oraz z zastosowaniem klauzul społecznych, które dają możliwość zamawiającemu określenia specyficznych warunków zamówienia tzn. oprócz ceny usługi, doświadczenia zawodowego oferenta, terminu wykonania usługi, można przyznać dodatkowe punkty podmiotowi, który do wykonania danej czynności zatrudni osoby długotrwale bezrobotne lub osoby niepełnosprawne. Klauzule społeczne można zastosować na podstawie nowelizacji prawa o zamówieniach publicznych z 16 lipca 2009 roku.

Prezydent Częstochowy i dyrektor ZGM wyrazili opinię o bardzo dobrej jakości usług wykonywanych przez uczestników CIS. Zapowiedzieli zapotrzebowanie na kilka CIS-ów w Częstochowie (nawet do dziesięciu) prowadzących reintegrację przez pracę nawet dla 500 osób bezrobotnych rocznie.

Jak rozkładają się zadania w Partnerstwie

- Urząd Miasta Częstochowy:

Zarząd Miasta Częstochowa systemowo podszedł do delegowania zadań publicznych na organizacje obywatelskie. Pojawią się nowe możliwości prowadzenia placówek przez organizacje obywatelskie oraz wykonywania usług komunalnych (zapis ten został wprowadzony do wieloletniego programu współpracy z organizacjami obywatelskimi, co umożliwia zlecenia poprzez konkursy).

Prezydent Częstochowy wydał decyzję o stosowaniu klauzuli społecznej w zamówieniach publicznych przez dyrektorów wydziałów UM Częstochowa;

- Stowarzyszenie Akcja Katolicka Archidiecezji Częstochowskiej:

Wznowiło działalność CIS od dnia 1 października 2011 dla ok. 35 osób w czterech grupach warsztatowych:

1. Utrzymanie i pielęgnacja terenów zielonych (2 warsztaty)

2. Utrzymanie czystości i porządkowanie pomieszczeń (2 warsztaty)

Wznowienie działalności było możliwe dzięki wypracowanym na spotkaniach mechanizmom współpracy CIS z Zarządem Gospodarki Mieszkaniowej, Miejskim Przedsiębiorstwem Komunikacyjnym, Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej oraz Powiatowym Urzędem Pracy w Częstochowie.

- Fundacja Św. Barnaby:

Realizuje projekt we współpracy z Fundacją Agape i Barką UK w zakresie przygotowania streetworkerów (osoby, które pokonały swoje problemy) do pracy z osobami znajdującymi się
w najtrudniejszej sytuacji życiowej. Wypracowana została ścieżka wsparcia dla osób bezdomnych poprzez terapię, pobyt w hostelu, uczestnictwo w CIS, przygotowanie do pracy w spółdzielni socjalnej lub na wolnym rynku.

Fundacja Św. Barnaby jest kolejną organizacją, która przygotowuje się do uruchomienia CIS-u w Częstochowie (będzie to drugi CIS). Złożyła wniosek do wojewody o nadanie statusu CIS. W ramach spotkań partnerów wypracowana została koncepcja CIS, który prowadził będzie 3 warsztaty dla 25 osób:

• warsztat usług leśnych i pielęgnacji zieleni (zlecenia od Nadleśnictwa i spółdzielni mieszkaniowych);

• warsztat budowlano-remontowy (zlecenia od ZGM i wspólnot mieszkaniowych);

• warsztat gastronomiczno-porządkowy (zlecenia od MOPS, który dysponuje środkami na dożywianie w wys. 1 mln zł/ rocznie); zlecenia od Urzędu Miasta, od organizacji społecznych na organizację konferencji, uroczystości okolicznościowych, itp.

- Stowarzyszenie Wzajemnej Pomocy Agape:

Kontynuuje projekt „Częstochowska strefa aktywizacji zatrudnienia w ramach 7.2.1.; pomoc osobom bezdomnym w nabyciu nowych kwalifikacji, zatrudnienia i usamodzielnienia; praca w kierunku stworzenia spółdzielni socjalnych np. zieleni miejskiej, usługach opiekuńczych, pracach porządkowych, tworzenia mieszkań chronionych;

- Spółdzielnia Socjalna „Eko-edytor”:

Prowadzi działania w obszarze małej poligrafii; druk ulotek, broszur, ksero, laminowanie, bindowanie, roll-up. Nieodzowna jest dalsza współpraca z Urzędem Miasta Częstochowy i partnerami dla dalszego rozwoju spółdzielni socjalnej;

- Spółdzielnia Socjalna „Audytor”:

Powstała z potrzeby aktywizacji zawodowej wysoko wykwalifikowanych i doświadczonych inżynierów pozostających okresowo bez stałego zatrudnienia. Spółdzielnię tworzą inżynierowie różnych branż związani ideą oszczędzania energii. Pomysł założenia Spółdzielni powstał podczas studiów podyplomowych, w których założyciele uczestniczyli, a które miały na celu uzyskanie państwowych uprawnień Audytorów Energetycznych.

Spółdzielnia „Audytor” oferuje wykonanie: świadectw energetycznych, audytów remontowych, audytów energetycznych. W ramach oferty dla gmin i miast proponuje wykonanie „Projektu założeń do planu zapotrzebowania w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe”, a więc realizację jednego z najważniejszych zadań stawianych zarządom gmin przez Ustawę Prawo Energetyczne.

Spółdzielnia wykonuje również opracowanie zadań związanych z oszczędzaniem energii oraz wdrażaniem rozwiązań wykorzystujących w większym stopniu energię odnawialną. Dotyczy to instalacji solarnych, kolektorów słonecznych, instalacji wiatrowych, pomp ciepła, rekuperacji oraz biomasy i biogazu. Planowane są również bezpłatne szkolenia dla mieszkańców miast i gmin w zakresie sposobów oszczędzania energii.

- Powiatowy Urząd Pracy w Częstochowie:

Wspiera osoby bezrobotne poprzez system dotacji na założenie działalności gospodarczej w postaci spółdzielni socjalnej lub działalności indywidualnej refunduje składki ZUS dla powstających spółdzielni socjalnych oraz świadczenia integracyjne dla osób uczestniczących w programie CIS (obecnie 35 osób);

- Wielobranżowa Spółdzielnia Socjalna „Barka”:

Wspiera rozwój mieszkalnictwa społecznego dla rodzin, które znalazły się w niedostatku. Spółdzielnia może pełnić funkcję inwestora zastępczego i podwykonawcy wyspecjalizowanego
w budowie tzw. "bezpiecznych osiedli" oraz wykonawcy prac wykończeniowych w budownictwie socjalnym i porządkowaniu terenów. Spółdzielnia socjalna podjęła współpracę ze Spółdzielnią Mieszkaniową „Północ” w zakresie porządkowania terenów zielonych umożliwiając podjęcie pracy dotychczasowym dłużnikom. Spółdzielnia Socjalna przygotowuje się do uruchomienia kolejnego CIS w Częstochowie.

- MOPS Częstochowa:

Realizuje projekt systemowy poprzez CIS, motywuje dotychczasowych klientów do uczestnictwa
w CIS i do powoływania spółdzielni socjalnych, współpracuje z CIS-em i ze spółdzielniami socjalnymi w zakresie poszukiwania rynku zleceń.

MOPS powołał KIS-u, w którym realizowany jest program aktywizacji społeczno-zawodowej.

- Spółdzielnia Mieszkaniowa Północ:

Zlecenia porządkowe, pielęgnacji zieleni; prace porządkowe w dzielnicy Częstochowa Północ. Życzeniem Spółdzielni Mieszkaniowej jest, aby osoby wykonujące prace rekrutowały się spośród dłużników/mieszkańców dzielnicy Północ.

- Katowickie Forum Organizacji Społecznych (KaFOS):

Uruchomia Centrum Ekonomii Społecznej w ramach POKL 7.2.2 (wniosek ma dotyczyć wsparcia szkoleniowego doradczego i finansowego dla spółdzielni socjalnych) we współpracy z przedstawicielami Partnerstwa Ziemi Częstochowskiej.

- Fundacja Chrześcijańska Adullam;

Prowadzi szkolenia zawodowe dla osób w krańcowych sytuacjach socjalnych w ramach projektów MPiPS; wspiera powstanie spółdzielni socjalnej przez bezrobotną młodzież.

Katalog możliwych zleceń dla podmiotów gospodarki społecznej w mieście Częstochowa

Głównym obszarem aktywności dla przedsiębiorstw społecznych są w Częstochowie zlecenia pochodzące ze spółek i wydziałów Urzędu Miasta Częstochowa. Zaprojektowano utworzenie 10 centrów integracji społecznej i kilka spółdzielni socjalnych, dla których zleceniodawcą będzie ZGM, MPK i MOPS oraz Urząd Miasta Częstochowa. W ramach spotkań partnerów lokalnych dokonano analizy lokalnego rynku, w wyniku której okazało się, że istnieje duże zapotrzebowanie na usługi dotyczące sprzątania klatek schodowych, sprzątania piwnic i strychów, malowania klatek schodowych, porządkowania podwórek komunalnych, pielęgnacji zieleni, odśnieżania, opieki nad cmentarzami i parkami, wykaszania placów zabaw, rowów, boisk, drobne prace remontowo-budowlane, sprzątania przystanków autobusowych, sprzątanie środków komunikacji miejskiej itp. Zapotrzebowanie na tego typu usługi wynika z zerwania przez ZGM, MPK kilku umów z firmami komercyjnymi, które nie wywiązywały się należycie z podjętych zobowiązań m.in. klatki schodowe sprzątane były rzadko, nie stosowano żadnych środków czystości, osoby zatrudniane były
w systemie tzw. pracy „na czarno”. W wyniku zbudowanego Partnerstwa powstał system przedsiębiorstw społecznych, które z jednej strony dyscyplinują firmy prywatne do bardziej etycznego działania, a jednocześnie stanowią ciekawą ofertę dla poszukujących oszczędności samorządów.

Istnieje też w Częstochowie zapotrzebowanie na usługi poligraficzne, biorąc pod uwagę liczne projekty unijne, w których część środków przeznaczana jest na materiały promocyjne, szczególnie na druk ulotek, plakatów, folderów, listowników, wizytówek, itp.

Powiat Częstochowa ma również bogaty zasób lasów, stąd współpraca z nadleśnictwem w zakresie nasadzeń, sprzątania lasów, przygotowywania dróg przeciwpożarowych itp. daje szansę na funkcjonowanie kilku spółdzielni socjalnych.

Istnieje szansa na stałe zlecenia dla spółdzielni socjalnych w Częstochowie od spółdzielni mieszkaniowych, które włączają osoby zadłużone w system pracy w grupie. Starzenie się mieszkańców osiedli powoduje, że coraz trudniej jest się wywiązać z obowiązku sprzątania klatek schodowych, mycia okien itp.; często wywoływane są konflikty pomiędzy tymi, którzy sprzątają
a tymi, którzy nie sprzątają klatek. Jest też możliwość okresowego zlecania porządkowania terenów zielonych na osiedlach zamieszkiwanych przez członków spółdzielni socjalnej lub uczestników CIS-u. MOPS w Częstochowie mógłby zlecać powstałym spółdzielniom socjalnym (których członkami byliby wcześniejsi klienci pomocy społecznej, uczestnicy projektów systemowych) świadczenie usług opiekuńczych oraz zlecanie dożywiania uczniów w szkołach itp.

Działania Barki w województwie zachodniopomorskim.

Barbara Sadowska

W województwie zachodniopomorskim w pierwszym etapie rozwoju gospodarki społecznej formowane były partnerstwa lokalne w gminach/powiatach m.in.: Pyrzyce, Goleniów, Złocieniec, Białogard, Banie, Kamień Pomorski.

Jednym z efektów pracy Partnerstwa było stworzenie katalogu, możliwych do wykonywania zleceń, przez przedsiębiorstwa społeczne. Poniżej przykład wypracowany w ramach Partnerstwa Ziemi Goleniowskiej.

Zlecenia wygenerowane przez partnerów lokalnych na rzecz spółdzielni socjalnej „Omega” w Przybiernowie:

L.p.	Partner/instytucja	Deklarowany zakres współpracy	Podmiot współpracy /planowany/	Uwagi /info/
1.	Starostwo Powiatowe Goleniów /Wydział Dróg Powiatowych/	- utrzymanie i remonty dróg gruntowych	Spółdzielnia Socjalna Ω Przybiernów	*
2.	UGiM Goleniów	- utrzymanie terenów zielonych, prace gospodarcze z tzw. „wolnej ręki”	„j.w.	*
3.	Spółdzielnia Mieszkaniowa Gardno Nowogard	- utrzymanie terenów zielonych	j.w.	70 000,-zł
4.	UG Przybiernów	- utrzymanie i remonty dróg gruntowych	j.w.	30 000,- zł
5.	Nadleśnictwo Rokita	- sprzątanie lasu, parkingi	j.w.	*
6.	Nadleśnictwo Nowogard	- utrzymanie dróg leśnych, rowów, sprzątanie lasu	j.w.	*
7.	Nadleśnictwo Goleniów	- utrzymanie dróg leśnych, rowów, sprzątanie lasu	j.w.	*
8.	DANWAR Lubin	- montaż sanitarnych elementów PCV	j.w.	40 000,- zł

Powyższy katalog zleceń przyczynia się do tego, spółdzielnie stają się zakorzenione w środowisku lokalnym. Pozwalają im na zabezpieczenie, w pierwszym roku funkcjonowania, możliwości stabilnego działania, co w przypadku korzystania z dotacji na rozpoczęcie działalności pochodzącej ze środków publicznych (PUP czy WUP) wypełnia wymóg przynajmniej rocznej działalności spółdzielni socjalnej. W przypadku Wielobranżowej Spółdzielni Socjalnej „Omega” dwa pomysły są bardzo ciekawe, tj. remonty dróg lokalnych i powiatowych oraz produkcja podzespołów do wózków dla osób niepełnosprawnych, co łączy pracę osób niepełnosprawnych w spółdzielni socjalnej ze świadczeniem usług na rzecz osób niepełnosprawnych.

W zachodniopomorskim - w ramach partnerstw lokalnych - tworzone były spółdzielnie socjalne działające w różnych obszarach. Grupy inicjatywne osób bezrobotnych, tworzące spółdzielnie socjalne, uczestniczyły w projekcie „Niezależne Samodzielne Spółdzielnie Socjalne”, który prowadzony jest w Partnerstwie firmy „4C” oraz Fundacji BARKA, współfinansowanym przez Unię Europejską, ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach POKL, priorytet VI „Rynek pracy otwarty dla wszystkich” (działanie 6.2. „Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia”).

W ramach tego typu projektów możliwe są nie tylko szkolenia, doradztwo, ale również wsparcie finansowe (do 20 tys. zł na osobę bezrobotną) i pomostowe (na pokrycie składek ZUS, kosztów księgowości, dzierżawy biura itp.) dla osób bezrobotnych zakładających spółdzielnię socjalną. Projekty tego typu w ocenie praktyków należą do najefektywniejszych, gdyż nie kończą się tylko szkoleniami, ale uruchomieniem przedsiębiorstw społecznych, a dzięki zbudowanemu systemowi wsparcia zabezpieczona jest, w podstawowym stopniu, trwałość utworzonych miejsc pracy.

Powiat Pyrzycki

W Powiecie Pyrzyckim np. pierwsze spotkania inicjujące współpracę partnerów na rzecz gospodarki społecznej, odbyły się w Ośrodku Pomocy Społecznej. Cykl wszystkich konsultacji objął 13 spotkań, na których wypracowana została strategia rozwoju instytucji przedsiębiorczości społecznej, polegająca na takich działaniach jak: konkretne wsparcie w opracowywaniu projektów, tworzeniu CIS-ów, spółdzielni socjalnych i przedsiębiorstw społecznych, które powstają przy stowarzyszeniach i fundacjach oraz z udziałem JST, a także pomoc w pozyskiwaniu środków na ich uruchomienie i funkcjonowanie. Partnerami Porozumienia zostali: Burmistrz Pyrzyc, Starosta Pyrzycki, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Pyrzycach, Powiatowy Urząd Pracy w Pyrzycach, Ośrodek Pomocy Społecznej w Pyrzycach, Dom Pomocy Społecznej w Pyrzycach, Dom Dziecka w Czernicach, przedstawiciele Grupy Inicjatywnej Spółdzielni socjalnej „Brzoza” i „Pod Kasztanami”; sołectwa: Brzesko, Nowielin, Rzepnowo; Stowarzyszenie Klub Abstynenta „Krokus”, Stowarzyszenie Pyrzyckie Centrum Wspierania Aktywności Lokalnej, Fundacja Nauki i Kultury im. Łucji Borkowskiej, Stowarzyszenie Nasz Szpital, Warsztaty Terapii Zajęciowej, Stowarzyszenie „Fabryka Dobrego Czasu”.

Partnerstwa stanowią system wsparcia dla powstających w ramach projektu „Niezależne Samodzielne Spółdzielnie Socjalne” spółdzielni socjalnych. W Powiecie Pyrzyckim powstały dwie spółdzielnie socjalne: w sołectwie Brzesko - spółdzielnia socjalna „Brzoza” oraz w sołectwie Rzepnowo - spółdzielnia socjalna „Pod Kasztanami”. Działalność spółdzielni, oparta jest na świadczeniu usług gastronomicznych, organizowaniu imprez okolicznościowych, szkoleń i konferencji. Dodatkowo: spółdzielnie mogą wykonywać drobne prace remontowe, usługi opiekuńcze dla starszych i dzieci itp. Spółdzielnie socjalne otrzymały pełne poparcie Burmistrza Pyrzyc i Starosty Powiatu Pyrzyckiego.

Gmina Banie

Podobne efekty uzyskane zostały w miejscowości Banie, gdzie dobrze prosperuje spółdzielnia socjalna „Razem”, prowadząca usługi remontowo- budowlane oraz pielęgnację zieleni, w partnerstwie z gminą. W Dobrzanach - spółdzielnia socjalna „Dobrzanka” oferuje domowe obiady, organizacje okolicznościowych wydarzeń i imprez. Spółdzielnia Socjalna „Kręgiel” w Koszalinie prowadzi kręgielnię, a spółdzielnia socjalna „Piątka” - bawialnię w Bornym Sulinowie; w Dębnie podobne działania prowadzi Spółdzielnia Socjalna „AS”. W Białogardzie powstała Spółdzielnia Socjalna „Poligrafia”, po likwidacji spółdzielni inwalidów, która prowadzi specjalistyczne usługi poligraficzno-drukarskie, znajdując rynek zleceń wśród partnerów lokalnych. Łącznie uruchomionych zostało 9 spółdzielni socjalnych, prowadzących działalność gospodarcząi reintegracyjną. Zatrudnienie w nich znalazło ok. 50 osób bezrobotnych.

Zakup sprzętów i narzędzi niezbędnych do prowadzenia działalności oraz remonty i adaptacje pomieszczeń, sfinansowane zostały z uzyskanych dotacji z funduszu grantowego, prowadzonego przez Fundację Barka w ramach projektu „Niezależne, samodzielne spółdzielnie socjalne”. Spółdzielnie otrzymały też wsparcie pomostowe w wys. 4 800 każda przez okres czterech miesięcy (po 800 zł w każdym miesiącu).

Tabela. Wykaz dotacji, które uzyskały spółdzielnie socjalne w ramach funduszu grantowego projektu „Niezależne Samodzielne Spółdzielnie Socjalne” w zachodniopomorskim:

Nazwa spółdzielni	Dotacja	transza I	transza II
SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA KRĘGIEL	59 000,00	33 016,30	25 983,70
SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA PIĄTKA	92 000,00	46 000,00	46 000,00
SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA AS	84 000,00	42 000,00	42 000,00
SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA DOBRZANKA	78 701,00	41 930,00	36 771,00
SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA OMEGA	89 800,00	47 800,00	42 000,00
SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA POD KASZTANAMI	72 238,00	40 059,00	32 179,00
SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA POLIGRAFIA	90 000,00	58 000,00	32 000,00
SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA BRZOZA	82 874,00	40 974,00	41 900,00
SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA RAZEM	80 874,00	47 396,00	33 478,00

Osiągnięte rezultaty są efektem pracy prowadzonej dwutorowo: z jednej strony nad zintegrowaniem środowiska lokalnego wokół idei przedsiębiorczości społecznej, z drugiej nad przygotowaniem grup inicjatywnych osób bezrobotnych do prowadzenia działalności przedsiębiorczej. W obu obszarach działalności, działali praktycy z dużym stażem, opierający się o ponad 20 letnie doświadczenia Fundacji Barka. Osoby bezrobotne przygotowywane były do podjęcia działalności poprzez spotkania szkoleniowo- integracyjne, pomoc w przygotowaniu statutu spółdzielni socjalnej, przeprowadzenia zebrania założycielskiego, dokumentów rejestrowych, weryfikacji obszaru działania oraz opracowania biznesplanu, podstaw rachunkowości itp. Proces przygotowań trwał prawie rok. Drugi rok to towarzyszenie już zarejestrowanym i działającym spółdzielniom socjalnym. Tutaj kluczową rolę odgrywają doradcy, którzy pomagają spółdzielniom socjalnym w weryfikacji umów dotyczących wykonywania zleceń, w przygotowywaniu dokumentów ofertowych, koniecznych przy startowaniu w przetargach, rozwiązywaniu konfliktów pomiędzy spółdzielcami, podtrzymywaniu współpracy z partnerami lokalnymi itp.

Partnerstwo Firmy „4 C” z Fundacją Barka

Ciekawym doświadczeniem w projekcie było również Partnerstwo Firmy „4 C” z Fundacją Barka. Oba podmioty wnosiły inne wartości i spojrzenia na przedsiębiorczość społeczną i wzajemnie się uczyły. Ze względu na bardzo dobre rezultaty, projekt „Niezależne, samodzielne spółdzielnie socjalne” został wytypowany przez WUP w Szczecinie do wyróżnienia pn. „Magnolie zachodniopomorskie” jako jeden z trzech najlepiej realizowanych projektów w ramach POKL, w zachodniopomorskim.

5. Pierwsze Centrum Integracji Społecznej w Afryce

Baiba Dhidha Mjidho

9 lutego 2012 Kenya Community Association (Stowarzyszenie Wspólnoty Kenii) powołało Centrum Integracji Społecznej (CIS) zainspirowane wizją Tomasza Sadowskiego, wizytami studyjnymi w Sieci Barka w Polsce, oraz przykładami działania CIS-ów w Wielkopolsce. Otwarcie CIS było bardzo udane, spotkało się z uznaniem i dobrym przyjęciem społeczności oraz szerokim poparciem urzędników rządowych i lokalnych oraz instytucji akademickich. Proces, który rozpoczęliśmy w Kanini Kaseo w wiosce Kyunyu, w regionie Kathonzwezi w  Kenii jest częścią palącego pragnienia Tomasza Sadowskiego i innych dzielących jego wizje, europosła doktora Filipa Kaczmarka; doktora Killioegon Manyama, pana Jerzego Mańkowskiego oraz wielu innych, by przekształcić kontynent afrykański z miejsca niedostatku i dotkliwego ubóstwa w spichlerz obfitości.

Jak pisałem w mojej pochwale filozofii Barki oraz transformacji jaką Barka przeprowadza
w marginalizowanych i wykluczonych wspólnotach, przekonanie oraz pragnienie zmiany musi istnieć po obydwu stronach, zarówno po stronie nośnika zmiany jaki i podmiotu przechodzącego transformacje. Stanowi to jeden z kluczowych filarów sukcesu Barki, którego byliśmy świadkami w Polsce i innych miejscach. Przyjęcie idei Barki i wpasowanie jej w istniejący afrykański model przedsiębiorstwa społecznego - czego przykładem jest CIS w Kanini Kaseo - utwierdza
i usprawiedliwia wizje, przekonanie, iż istnieje w Afryce wola pozytywnej zmiany.

Ta wola i akceptacja jest ewidentna na twarzach kobiet, zarówno tych zdolnych do pracy w polu, jak i starszych opiekujących się dziećmi, czyniąc maksymalny użytek z potencjału zasobów ludzkich. 

W skład członków Zarządu projektu CIS-u wchodzą: Siostra Scholar Nganda - naukowiec Uniwersytetu Kenyatta pracująca obecnie nad swoim doktoratem, Hon Peter Kiilu - poseł z okręgu wyborczego Makueni oraz były pełnomocnik rządowy oraz p. Cleophas Kiio - dyrektor Kenijskiego Biura Statystycznego oraz wykładowca na Uniwersytecie Masinde Muliro oraz Katolickim Uniwersytecie Afryki Wschodniej. Zaangażowany jest również pełnomocnik rządowy okręgu - p. Jan Otieno oraz burmistrz i kanclerze z regionu.

Uniwersytet Edgerton i Uniwersytet Kenyatta, które prowadza wydziały rolnicze, zostały zaproszone by przekazać swoją ekspertyzę w zakresie zarządzania ziemią uprawną i plonami.  

Rozpoczęcie projektu zostało sponsorowane przez firmę Plus Dane Group w ramach interwencji
w zwalczaniu suszy we Wschodniej Afryce. Jest to typowy przykład jak firmy budują wartość społeczną.  

Oprócz załączonych zdjęć i oświadczeń, wydarzenie zostało sfilmowane oraz przeprowadzone zostały wywiady z szeroką grupą zaangażowanych osób; na ich podstawie zrobiony został krótki film, który zostanie przesłany do Polski.

Chcielibyśmy skorzystać z możliwości i podziękować Tomaszowi Sadowskiego za uwrażliwienie nas na potrzeby Afryki, a także podziękować partnerom Tomasza: Dr Filipowi Kaczmarkowi, panu Jerzemu Mankowskiemu oraz Dr Killion Munyama za dodanie otuchy i wsparcie tej inicjatywy.

Jak zostało to ujęte w załączonym oświadczeniu członka Zarządu projektu CIS-u, jako, że projekt ten jest gałęzią wynikająca z wizji Barki, z radością oczekujemy dalszej współpracy z Barką
i partnerami, aby uczynić krok w kierunku działań w Afryce, które będą inspiracją do tego, co możemy jeszcze osiągnąć również w innych miejscach.

Baiba Dhidha Mjidho

Przewodniczący 
Stowarzyszenia „Wspólnoty Kenii” 

Finansowanie partnerstw z PO KL

Fundacja Barka współfinansuje działania na rzecz rozwoju partnerstw ze środków:

• PO KL działanie 7.2.2. - projekt „Regionalne Centrum Ekonomii Społecznej w Poznaniu” (dzięki temu prowadzi w Poznaniu Regionalne Centrum Ekonomii Społecznej o charakterze regionalnym),

• POKL Działanie 6.2. „Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia” (Priorytet VI „Rynek pracy otwarty dla wszystkich” ).

Działania w ramach Centrum Ekonomii Solidarnej koncentrują się przede wszystkim na:

• budowaniu platformy współpracy między przedstawicielami samorządu terytorialnego, organizacji pozarządowych i lokalnego biznesu,

• budowaniu partnerstw zajmujących się problematyką społeczną i koncentrujących się przede wszystkim na rozwiązywaniu problemów społecznych.

• budowaniu metod służących pomocy mieszkańcom gmin w zastosowaniu aktywnych form przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.

Metody działania z obszaru ekonomii społecznej zapewniają dostęp do sprawdzonych narzędzi, jak: centra integracji społecznej lub spółdzielnie socjalne.

Powstanie partnerstw zwiększa świadomość poszczególnych instytucji i organizacji prawdziwej skali problemów. Wzrasta także poczucie odpowiedzialności za ich rozwiązywanie. W konsekwencji można łączyć kompetencje i możliwości działania różnych podmiotów, co przekłada się na jakość życia mieszkańców.

Rozwój gospodarki społecznej uzależniony jest w znacznym stopniu od wypracowania mechanizmów finansowego wsparcia przedsiębiorstw społecznych. Dla osób zakładających spółdzielnie socjalne działalności poważnym wyzwaniem jest pozyskanie środków na rozpoczęcie. Często nieosiągalne jest dla nich pozyskanie środków, które przewiduje ustawa o spółdzielniach socjalnych (możliwości uzyskania dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej z PUP). Problem w tym, że spółdzielcy socjalni nie są w stanie uzyskać zabezpieczenia dla tych dotacji. Z reguły nie posiadają własności, nie otrzymają gwarancji bankowej, nie znajdą poręczycieli, którzy chcieliby poręczyć ich dotację swoim majątkiem.

W związku z tym w rozwiązaniach strategicznych trzeba zaprojektować uruchomienie funduszy dotacyjnych oraz poręczeniowo - pożyczkowych dla osób bezrobotnych zakładających spółdzielnie socjalne. Z kolei działalność już funkcjonujących spółdzielni socjalnych opierać się powinna o lokalny rynek usług.

---