Definicja historii wychowania: Historia wychowania to nauka zajmująca się dziejami oświaty, praktyki szkolnej i myśli pedagogicznej.

STAROŻYTNOŚĆ

1. Pierwsza szkoła: leśna ( szkoła wszechstronnych, obowiązków obywatelskich i zajęć praktycznych. Kończyła się inicjacją)

2. Pierwszy egzamin: inicjacja (obrzęd wtajemniczenia, typ instytucji wychowawczej)

3. Wspólnota pierwotna to: formacja społeczno-ekonomiczna będąca pierwszą formą współżycia zbiorowości ludzkiej (cechy to wspólna praca, wspólna własność, początki religii, zespolenie z przyrodą, poznanie świata, początki tradycji, obyczajów)

4. Okres wspólnoty pierwotnej: grupa pierwotna, ustrój rodowy, demokracja wojskowa

5. Funkcjonująca forma wychowania: wychowanie naturalne

6. Najstarsze cywilizacje: Babilon, Sumer, Egipt, Chiny

7. Najstarsze miasta: Jerycho, Uhr, Eridu, Kisz, Umma

8. Religie w starożytności: Buddyzm, Islam, Chrześcijaństwo

9. Kto wymyślił pismo: Sumerowie

10. Pismo: pierwsze pismo : pihtogramy

• Sumer-klinowe

• Egipt-obrazkowe

• Ameryka (Inkowie)-supełkowe

Typy szkół w Egipcie: kapłańskie, pisarzy, wojskowe, szkoły wytwórców(rzemieślników, rolników)

Etapy egzaminów w Chinach i tytuły: I etap kwitnący talent, II etap promowany uczony, III etap zdolny do urzędu (odbywał się raz na 3 lata w Pekinie, była tutaj specjalna komisja ,,las ołówkowy egzamin'' trwał 13 dni , obejmował wszystkie zagadnienia z dzieł Konfucjusza)

Konfucjusz: twórca systemu filozoficzno-moralnego Chin, pierwszy filozof świecki który proponował wiedzę opartą na podstawach naukowych.

STAROŻYTNA GRECJA - pytania

14. Kto napisał Iliadę i Odyseję: Homer

15. Grecja dzieli się na: Bliski Wschód(Egipt, Syria, Babilon, Iran, Turcja, Izrael) i Daleki Wschód(Indie, Chiny, Japonia)

16. Okresy w starożytnej Grecji: Homerycki- IV-V wiek, Klasyczny- IV-III wiek, Hellenistyczny- III- II wiek

17. Upadek Grecji: 146r. p.n.e.(nastąpił podbój Grecji przez Rzym)

18. Krypteja: szkoła przetrwania w starożytnej Grecji

19. Niewolnictwo: a)patriarchalne-pierwsza forma niewolnictwa, niewolnicy prowadzili gospodarstwa ludzi do których należeli, pracowali z właścicielami b)klasyczne-wykorzystywani niewolnicy fizycznie do produkcji, tylko w cywilizacjach zachodnich

20. Prawodawca Aten: Solon

21. Polis: państwo-miasto, pierwsze polis to Sparta

22. Nomos: styl życia w polis

23. Twórcy wychowania: Homer-uważa się go za wychowawcę w starożytnej Grecji

24. Prawodawca Sparty: Likurg-przypisywano mu organizację systemu wychowania w Sparcie

25. Cechy wychowania spartańskiego: charakter militarny, szkoły państwowe bez rozwoju umysłu, przyzwyczajano do znoszenia bólu, państwo decydowało o wychowaniu, dziewczynki też uczęszczały do szkoły, efebia obowiązkowa, ostatni etap wychowania to 10-letnia służba wojskowa

26. Cechy wychowania ateńskiego: wychowanie humanistyczne, harmonijny rozwój umysłu i ciała, szkoły prywatne, uczono czytania, pisania, potem gimnastyka, tylko chłopcy chodzili do szkoły, efebia początkowo dobrowolna, mając 20 lat stawał się pełnoprawnym obywatelem

27. Geruzja: rada starszych w Sparcie

28. Eforowie: najwyżsi urzędnicy państwowi, czuwali nad sprawami wychowania w Sparcie

29. Pajdonom: urzędnik państwowy w Sparcie, stał na czele wychowania całej edukacji spartańskiej

30. Efebia: wychowanie wojskowe

31. Kalokagatia: ideał człowieka w Atenach, wykształcony umysłowo i fizycznie (PIĘKNY I DOBRY)

32. Solon: twórca Aten, autor pierwszych przepisów, reformator w Atenach

33. Gramatysta: uczył czytania, pisania, rachunków oraz literatury w Atenach

34. Kitarysta: (lutnista) uczył gry na lutni w Atenach

35. Palestra: (boisko sportowe) pierwszy stopień wychowania obywatelskiego

36. Pedotrib: nauczyciel w palestrze, Ateny

37. Kunszty: obejmowały naukę tańca, ćwiczenia gimnastyczne, skoki, biegi, musztrę wojskową, jazdę konną

38. Najważniejsze umiejętności w Atenach: czytanie i pływanie

39. Kim byli Sofiści i przedstawiciele: Sofiści to wędrowni mędrcy, nauczyciele, pedagodzy, uczyli mowy, dobierania argumentów. Filozofia Sofistów koncentrowała się wokół człowieka czyniąc go „miarą wszystkich rzeczy”. Działali w V-IV w. p.n.e. Przedstawiciele: Kryfiasz, Gorgiasz, Hippiasz, Protagoras, Alkidamos

40. Najważniejsze przedmioty Sofistów: filozofia, dialektyka, retoryka

41. Relatywizm teoriopoznawczy: poznanie prawdy przez zmysły, relatywizm-względność

42. Isokrates: uczeń Sofistów, założył pierwszą formalną szkołę retoryki w Atenach ok. 390r. p.n.e.

43. Hellenizm: ideał arystokratycznego, wolnego i szlachetnego człowieka, wykształcony ogólnie, ale dość jednostronnie i powierzchownie, raczej językowo i literacko niż przyrodniczo

44. W okresie hellenistycznym ukształtował się podział szkół: a)elementarne-miasta i wsie, chłopcy i dziewczęta z rodzin mniej zamożnych b)średnie i wyższe-tylko dla chłopców, wiedza encyklopedyczna, język grecki obowiązkowy. W szkole średniej 7 sztuk wyzwolonych

45. Gimnazjarcha: dyrektor i mecenas szkoły średniej w okresie hellenistycznym

46. Platon: założył pierwszą Akademię w Atenach, stworzył teorię państwa, jego dzieła: „Obrona Sokratesa”; „Państwo”; „Prawo”; „Uczta”

47. Cztery cnoty Platona: sprawiedliwość(harmonia wewnętrzna duszy), mądrość(dusza rozumna), odwaga(dusza uczuciowa), umiarkowanie(dusza impulsywna)

48. Anamneza: przypominanie sobie przez duszę tego co widziała w świecie idei. Według Platona dzielił świat na świat idei i świat rzeczy realnych

49. Idealizm: kierunek przeciwstawny realizmowi, według którego idea, myśl, świadomość są pierwotne natomiast byt, rzecz-wtórne. Platon, uważał że pierwiastki idealne mają przewagę nad realnymi

50. Sokrates: był nauczycielem Platona, nie napisał żadnego dzieła

51. Pedagogikę Sokratesa nazywamy: heurezą

52. Metody Sokratesa:

• Heurystyczna(akuszerska)-powolne dochodzenie do prawdy

• Indukcyjna-od szczegółu do ogółu

• Dedukcyjna-od ogółu do szczegółu

• Negatywna(krytyczne, elenktyczna)-tępimy to co negatywne przez oczyszczanie umysłu

• Pozytywna(majeutyczne, odkrywcza)

Czego uczył Sokrates: uczył bezinteresownie cnoty każdego kto tego pragnął

Czyje są metody poznania: Sokratesa, nie pozostawił żadnych dzieł, jego słynne słowa to: „wiem że nic nie wiem”

Arystoteles: twórca teorii nauczania, jego dzieło to: „Polityka”; „Metafizyka”; „Etyka”

Pierwsze liceum: założył Arystoteles w 334r. p.n.e.

3 dusze według Arystotelesa: roślinna, zwierzęca, myśląca

Etapy poznania Arystotelesa: etap pierwszy-od urodzenia do 7 roku życia; etap drugi-od 7 do 15 roku życia; etap trzeci-od 16 do 22 roku życia

Stopnie poznania Arystotelesa: postrzeganie, zapamiętywanie, uogólnianie

Dualizm: dwoistość, istnienie obok siebie dwóch odrębnych zjawisk, nurtów, pierwiastków, zasad działania lub poznania np. materii i ducha, ciała i duszy, zła i dobra. Arystoteles chciał pogodzić materializm z idealizmem

Twórca dialektyki: Piotr Abelard (DZIEŁA: ,,Dialektyka'', ,,Teologia'')

Heureza: metoda nauczania mająca nakłonić ucznia do aktywnych, samodzielnych obserwacji, doświadczeń, poszukiwań SOKRATES

Kto napisał „Żywot” i „Moralność”: Plutarch

STAROŻYTNY RZYM - pytania

1. Powstanie miasta Rzym: 21.04.753r.p.n.e.(Remus i Romulus)

2. Okresy w starożytnym Rzymie: a)rodowy(królewski) do VI w. p.n.e. b)republikański od VI do I w. p.n.e. c)cesarski od I w .p.n.e. do V w. n.e.

3. Kto i kiedy podzielił Rzym na dwie części: Teodozjusz Wielki w 395

4. Terytorium Rzymu obejmowało: 15 diecezji

5. Sztuka przemawiania w Rzymie: retoryka

6. Państwo-miasto w Rzymie: civis

7. Supremacja: dominująca gospodarka (w Rzymie rolnictwo)

8. Pietas: zasady moralne w wychowywaniu młodzieży w Rzymie

9. Ludus: szkoła elementarna (gra, zabawa w której uczyli nauczyciele zwania literatorami)

10. Kalkulatorzy: nauczyciel rachunku na wyższym poziome w elementarnej szkole

11. Literator: nauczyciel w elementarnej szkole

12. Ekwici: stan wywodzący się z plebejuszów, który na dostawach wojennych, dzierżawach dorobił się dużego majątku

13. Pedagogie: szkoły dla niewolników, którzy było pedagogami

14. Cycero Marek: domagał się aby mówca znał 7 sztuk wyzwolonych, psychologię, prawo państwowe, geografię i filozofię. Główny nacisk kładł na życie moralne, teoretyk wykształcenia retorycznego

15. Katon Starszy: nauczyciel własnego syna, obrońca tradycyjnego ideału wychowania w starożytnym Rzymie

16. 7 sztuk wyzwolonych: gramatyka, retoryka, dialektyka, arytmetyka, geometria, astronomia, muzyka

17. „Dyscyplinae”: M. Terantius Varro- pierwszy w starożytnym Rzymie podręcznik 7 sztuk wyzwolonych

18. Marcjan Capella: w utworze „O zaślubinach Merkurego i Filologii” nadaje nazwy 7 sztuk wyzwolonych

19. Gallus: założył pierwszą szkołę retoryki w Rzymie-I w. p.n.e.

20. Cechy mówcy Kwintyliana: mówca musiał być wzorem wykształconego człowieka i obywatela, musiał umieć znaleźć się w każdej sytuacji

21. Rodzaje mów: doradcze, sądownicze, panegiryczne

22. Narodziny szkół średnich w Rzymie: koniec republikańskiego okresu

23. Program szkół średnich w Rzymie: 7 sztuk wyzwolonych

24. Typy szkól w okresie cesarstwa: elementarne, średnie, retoryki

25. Pierwsza szkoła retoryki w Rzymie: Plotius Galliusz I w. p.n.e.

26. Edykt Mediolański: w 313r. wydał go Konstantyn Wielki, który przyznawał religii chrześcijańskiej równouprawnienie z innymi religiami

27. Pierwszy Uniwersytet: założył Teodozjusz II cesarz w 425r.

ŚREDNIOWIECZE

(BÓG W CENTRUM)

64. 395r. cesarz Teodozjusz Wielki: dokonuje podziału starożytnego Rzymu na Zachodni i Wschodni(ze stolicą w Konstantynopolu)

65. Cezura czasowa średniowiecza:

1. w Europie:

1. początek-476r. (upadek cesarstwa zachodnio-rzymskiego)

2. koniec-1453r. (upadek Konstantynopolu)

3. 1450r. (wynalezienie druku przez Gutenberga)

4. 1492r. (odkrycie Ameryki przez Kolumba)

5. 1517r. (wystąpienie Lutra)

2. w Polsce:

• 966r. (przyjęcie chrztu przez Polskę) do 1474r. (pojawienie się pierwszego druku w Polsce)

66. Teocentryzm: Bóg w centrum, przekładało się to na sztukę, kulturę i szkolnictwo

67. Teologia: królowa nauk

68. Scholastyka(IX-XV): metoda, system nauczania średniowiecznego, której istotą jest przyjmowanie pewnych twierdzeń i prawd. Dążenie do rozumowego uzasadniania treści religijnych, ograniczenie się do autorytatywnych tekstów jako do głównego źródła poznania(np. Biblia), nie uwzględniała empiryzmu. Znani scholastycy: Piotr Abelard; Abelard Wielki; Tomasz z Akwinu

69. Tomizm: kierunek filozoficzny stworzony przez Św. Tomasza z Akwinu. Mówił o dwóch źródłach poznania: a)wiedza pochodzi od Boga-przez objawienie b)rozum jest źródłem wiedzy

70. Feudalizm: ustrój społeczno-gospodarczy oparty na charakterystycznym podziale własności ziemi na własność zwierzchnią i użytkową. Wprowadził podział na 4stany: a)chłopstwo b)mieszczaństwo c)rycerstwo(stan dominujący) d)duchowieństwo(stan dominujący). Dwa ostanie stany w XIII wieku przekształciły się w szlachtę

71. Święty Augustyn: stworzył podstawy filozofii chrześcijańskiej, mówił że rozum i wiara uzupełniają się, uważał że wzorem jest asceta, pustelnik nie przywiązujący uwagi do ciała bo ciało jest więzieniem duszy, rozum jest skojarzeniem duszy, nie ma prawdy obiektywnej na świecie, wszystko zależy od Boga. Autor „Wyznań”, próbował połączyć religię ze szkolnictwem świeckim (iluminacja-oświecenie umysłu ludzkiego przez Boga, dzięki któremu możliwe jest poznanie)

72. Święty Tomasz: zwany księciem scholastyki, przystosował pisma Arystotelesa do dogmatów religii chrześcijańskiej, mówił o dwóch źródłach poznania: 1) wiedza objawiona przez Boga 2) rozum jako źródło wiedzy; jego dzieła: „Summa teologiczna”; „Summa filozoficzna”

73. Kassiodor: powiązał chrześcijaństwo z naukami świeckimi

74. Piotr Abelard: skazany przez synod z 1121r. i 1141r. na pobyt w klasztorze, potem spalony na stosie, nauczał dialektyki; jego działa: „Dialektyka”; „Teologia”

75. Alkwin: mnich irlandzki na dworze Karola Wielkiego

76. Szkoły w średniowieczu: pałacowa; kościelna; rycerska; kolegiacka

77. Rodzaje szkół kościelnych: kolegiackie; klasztorne; katedralne; parafialne

78. Etapy szkoły rycerskiej(wychowanie dworskie): paź; giermek; rycerz

79. Etapy wychowania rzemieślniczego(wychowanie cechowe): terminator(uczeń); czeladnik; mistrz

80. Majstersztyk: egzamin na mistrza w szkole mieszczańskiej

81. Świeckie szkoły mieszczańskie: Włochy; Anglia; Niemcy; Francja

82. Siedem cnót rycerskich: pływanie; myślistwo; rzut oszczepem; szermierka; jazda konna; znajomość zasad różnych gier towarzyskich(np. szachy); poezja

83. Sobór Laterański: trzeci-1179r. czwarty-1215r. Ustalono, że przy katedrach i parafiach prowadzone będą szkoły, kazano wyznaczyć beneficjum-wydzielone pieniądze z majątku kościelnego na utrzymanie nauki w tych szkołach, nauczanie miało być bezpłatne, przyjmowano wszystkich chętnych chłopców

84. Jaką szkołę założył Karol Wielki: szkołę pałacową(dworską)

85. Kapitularze: specjalne zarządzenia Karola Wielkiego

86. Synkretyzm: polega na przenikaniu do chrześcijaństwa elementów pogańskich

87. Pierwsze uniwersytety: powstały w sposób żywiołowy(młodzież gromadziła się przy nauczycielu); Bolonia(1158) program nauczania-prawo rzymskie, dużo swobody, władze uniwersyteckie były wybierane ze studentów; Paryż(1200) program nauczania-teologia, nie mieli dużo swobody, nosili specjalne stroje, dziekan i rektor wybierany spośród profesorów; Oxford(1214) powstały dzięki migracją młodzieży: Cambridge(1209); Padwa(1222). Powstały dzięki fundacją władzy: Neapol(1224); Praga(1348)

88. Akwizgran: stolica państwa Karola Wielkiego, państwo Franków

89. Uniwersalizm: a)teocentryzm; b)łacina; c)ascetyzm(ideał, umiarkowanie, wyrzeczenie, post)

90. Przedmioty wchodzące w skład trivium: gramatyka; retoryka; dialektyka

91. Przedmioty wchodzące w skład quadrivium: arytmetyka; astronomia; muzyka; geometria

92. Twórcy klasztorów i szkół przy klasztorach: Św. Bazyli, Jan Chryzostom, Benedykt, Cassiodor(przyczynił się do podziały 7 sztuk wyzwolonych na trivium i quadrivium), papież Grzegorz I Wielki(zreformował w VI-VII w. szkołę śpiewu kościelnego w Rzymie)

93. Miejskie szkoły w Polsce: niezależne od władzy Kościoła, 7 sztuk wyzwolonych, zakładane przez mieszczan a nie Kościół, rozwój gospodarczy(rzemiosła, handlu)

94. Uniwersytet Jagielloński: ufundowany został w 1364 roku przez Kazimierza Wielkiego. W chwili jego śmierci zastał zamknięty i ponownie ufundowany 26. VII 1400 roku przez Władysława Jagiełłę

95. Filozofowie średniowiecza: Święty Tomasz z Akwinu, Piotr Abelard

96. Upadek Konstantynopolu: 1453rok

WYCHOWANIE DWORSKIE (RYCERSKIE) - paź - giermek - rycerz

Etos rycerski - ,, Duszę Bogu, życie królowi, serce damom, a sobie sławę na ziemi''

WYCHOWANIE RZEMIEŚLNICZE (MIESZCZAŃSKIE) - uczeń(terminator) - czeladnik - mistrz (majster)

WYCHOWANIE SZKOLNE - uczeń ( żak) - bakałaż - magister

Uniwersytety : Paryż, Padwa, Praga, Neapol, Oxford, Cambridge

ODRODZENIE

Epoka silnie związana z człowiekiem, przywraca sens istnienia na ziemi by zabiegać o rzeczy ziemskie, wykształcenie, karierę, rodzi się pojęcie kapitalizmu.

97. Odrodzenie-periodyzacja: Europa XV-XVI w. początki XVII, w Polsce od XVI w. Okres odrodzenia literatury i kultury klasycznej, nauki wszystkich ideałów grecko-rzymskich

98. Humanizm: wiara w potęgę rozumu ludzkiego, przeświadczenie o konieczności poznania człowieka i praw rządzących przyrodą jako podstawowym zadaniem nauki, filozofii i sztuki. Naczelne hasło humanistów: „Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce” - Terencjusz

99. Antropocentryzm: człowiek w centrum zainteresowania

100. Główne idee Odrodzenia: humanizm, reformacja, kontrreformacja

101. Przedstawiciele Odrodzenia znani w Europie:

• Włochy: Piotr Paweł Vergerio; Eneasz Sylwiusz Piccolomini; Piotr Bombo

• Anglia: Tomasz Morus; Tomasz Eliot

• Holandia: Erazm z Rotterdamu

• Hiszpania: Jan Ludwik Vives

• Francja: Piotr Ramus

• Polska: Andrzej Frycz Modrzewski; Sebastian Petrycy; Erazm Gliczner; Szymon Marycjusz

102. Reformacja: ruch religijny dążący do wprowadzenie reform w kościele katolickim w zakresie doktryny organizacji i obyczajowości

103. Przedstawiciele reformacji w Niemczech: Marcin Luter; Filip Melanchton; Jan Sturm

104. Kontrreformacja: walka prowadzona przez kościół katolicki z postępami reformacji połowa XVI w. do końca XVII w.

105. Przedstawiciele kontrreformacji w Polsce: Stanisław Hozjusz

106. Kto i kiedy założył Uniwersytet Krakowski: Kazimierz Wielki w 1364 roku

107. Krytycy humanistycznej kultury filozoficznej:

• Włochy XVI w.: Bernard Telesio; Galileusz; Tomasz Campananella

• Anglia przełom XVI-XVII w.: Franciszek Bacon

• Francja XVI w. i XVII w.: Rene Descartes (Kartezjusz); Michael Montaigne

• Niemcy XVII w.; Wolfgang Ratke (Ratchius)

108. Inkwizycja: instytucja służąca do wykrywania i sądzenia hetero-ortodoksyjnych doktryn religijnych

109. Sprowadzenie jezuitów do Polski: 1564 rok przez biskupa warmińskiego Stanisława Hozjusza (Braniewo)

110. Pierwsze kolegium jezuickie: Braniewo 1565 rok

111. Ignacy Loyola: założył Towarzystwo Jezusowe przekształcone w 1540r. na zakon jezuitów

112. Powstanie klasy robotniczej: Odrodzenie

113. Szkoły różnowiercze(luterańskie, ariańskie, jezuickie): wzorowały się na szkole w Sztutgardzie(luterańskiej); Arianie(Raków, Lewartów); gimnazja luterańskie(Gdańsk, Elbląg, Toruń), Kalwini(Pińczów)

114. Szkoły humanistyczne w Europie: Włochy: a)VITORINO DA FELTVE (MONTUA) b)FUARINO DA VERONA (FERRORA)

115. Szkoły humanistyczne w Polsce: Akademia w Poznaniu(założył Jan Lubrański w 1519r.) i w Zamościu(Jan Zamoyski-1595r.)

116. Kolonie akademickie: pierwsza Szkoła Nowodworskiego(Kraków-1588r.)-szkoła średnia prowadzona przez Uniwersytet Krakowski. Chciano pozyskać uczniów ze szkół średnich jezuickich, szkoła przyjmowała wszystkich, a jezuici tylko zamożnych

OŚWIECENIE

Oświecenie ma być próba praktycznego zrealizowania postulatów odrodzenia; postulaty będą mogły być zrealizowane gdy zapewni się wszystkim dostęp do szkoły. Walka o równość, tolerancję-w Europie, a w Polsce o ograniczenie wolności zwłaszcza szlachty. Oświecenie to nowy ruch umysłowy i kulturalny przygotowujący grunt dla wykształcenie nowego społeczeństwa i nowej organizacji państwowej lepiej dostosowanej do potrzeb rozwijającej się gospodarki opartej na zasadach kapitalistycznych.

117. Ojciec dydaktyki: Jan Amos Komeński napisał „Wielką dydaktykę”

118. Oświecenie: to epoka zapoczątkowana w Anglii, osiągnęła największy rozkwit we Francji. Ruch ten zmierzał do zwalczania wszelkiego rodzaju przesądów i zaszczepienia światłego poglądu na świat. Europa-początek XVII-XVIII w.; Polska-do początku XIX w.

119. Osiągnięcia Oświecenia: potęga nauki; idea powszechnej oświaty; oświata pod opieką państwa; przywrócenie języka ojczystego; wiara w edukację i wychowanie; szkoła przyjazna dziecku; walka z werbalizmem(uczenie pamięciowe); szkoła dla wszystkich bez ograniczeń; reformy szkolnictwa(1773r. KEN); w literaturze pojawi się dydaktyzm

120. John Lock: wg niego umysł dziecka w chwili urodzenia nie posiada żadnej wiedzy. Jest jak czysta tablica-TABULA RASA-która zapisywana będzie dopiero w miarę rozwoju dziecka

121. Encyklopedyści francuscy: Monteskiusz; Jan Lerond d' Alembert; Wolter; Paul Heinrich Dietrich Holbach; Adrien Helvetius; Robert Turgot; przejściowo J.J. Rousseau

122. „Encyklopedia”: pierwsza próba spisania dorobku cywilizacji ludzkiej, wychodziła w latach 1751-1772. Redagował ją Denis Diderot

123. Projekty powstałe w okresie Wielkiej Rewolucji Francuskiej: Mirabeau; Talleyrand; Condorcet; Lepeletier

124. Ojciec szkoły ludowej, początkowej: Jan Henryk Pestalozzi-„Jak Gertruda uczy swoje dzieci”; „Leonard i Gertruda”

125. Twórca „ogródków dziecięcych”: Wilhelm Friedrich Froebel

126. Twórca pierwszych seminariów, otrzymał miano „nauczyciela nauczycieli: Adolf Diesterweg

127. Friedrich Johann Herbart: opracował teorię stopni formalnych(jasność, kojarzenie, system, metoda) stworzył kierunek zwany „herbartyzmem” lub „szkołą tradycyjną”

128. Herbert Spencer: stworzył ideę szkoły realnej

129. Przedstawiciele Oświecenia w Polsce: Stanisław Konarski; Ignacy Potocki; Stanisław August Poniatowski; Hugo Kołłątaj; Grzegorz Piramowicz; Ignacy Józef Massalski; Adam Kazimierz Czartoryski; August Sułkowski

130. Kiedy powstała Szkoła Rycerska: w 1765r. do 1794r. przez Stanisława Augusta Poniatowskiego, bezpośredni nadzór sprawował komendant Adam Kazimierz Czartoryski. Była dostępna dla ubogiej szlachty. Absolwenci: Tadeusz Kościuszko; Jakub Jasiński, Stanisław Fiszek, Józef Sowiński, Julian Ursyn Niemcewicz

131. Powstanie kościuszkowskie: 1794r.

132. Reforma Kolegiów Pijarskich: zrealizowana w 1750-1753

133. Kiedy powstało Collegium Nobilium: w 1740r., szkoła miała charakter elitarny, przeznaczona dla dzieci magnatów i bogatej szlachty. Założył je St. Konarski. Absolwenci: Stanisław Kostka Potocki; Kajetan i Wincenty Skrzetuscy; Franciszek Ksawery Dmochowski; Onufry Kopczyński

134. Naturalne wychowanie: Jan Jakub Rousseau- wychowanie powinno być zgodne z rozumem czyli naturą dziecka, wychowanie na łonie natury

135. Adam Kazimierz Czartoryski: twórca Szkoły Rycerskiej, członek TDKE, KEN, autor „Katechizmu Rycerskiego”

136. Kiedy została założona Akademia Zamoyska: w 1595/1600 Zamoyski

137. KEN, data powstania i członkowie: 14.10.1773r. członkowie: Adam Kazimierz Czartoryski, Ignacy Józef Massalski, Michał Jerzy Poniatowski, Joachim Chraptowicz, August Sułkowski, Ignacy Potocki, Andrzej Zamoyski, Antoni Poniński

138. Szkoły KEN: wydziałowe, podwydziałowe, główne, elementarno-pierwiastkowe, powiatowe, wojewódzkie

139. Okresy KEN: I-1773-1780; II-1781-1788; III-1789-1794

140. Kto był sekretarzem Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych: Grzegorz Piramowicz

141. Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych: powstało w latach 1775-1792

142. Kto napisał:

• „Wielką dydaktykę”- Jan Amos Komeński

• „Myśl o wychowaniu”- John Lock

• „O powinności nauczyciela”- Grzegorz Piramowicz

• „Emil”- Jan Jakub Rousseau

143. Kto i kiedy zatwierdził Konstytucję 3 Maja: Stanisław August Poniatowski w 1791r.

144. Daty rozbiorów:

1. 1772 rok

2. 1793 rok

3. 1795 rok

ZABÓR AUSTRIACKI

28. W jakim zaborze powstała Rada Szkolna Krajowa (autonomiczna władza): w austriacki(w Galicji) 1866-1919, powołał ją Józef Dietl

29. Jakim zaborze działały szkoły trywialne i główne: w austriackim(w Galicji)

30. Kiedy była autonomia galicyjska: w 1866r.

31. Władza autonomiczna w Galicji: Rada Szkolna Krajowa(1866-1919)

32. Szkoły w Królestwie Polskim: elementarne(wiejskie, miejskie); podwydziałowe; wydziałowe, departamentowe; akademickie

33. Szkoły w zaborze austriackim: trywialne; główne; normalne; realne; gimnazja; szkoły ludowe; żeńskie; szkoły wyższe

34. Szkoły wyższe w zaborze austriackim: Uniwersytet Krakowski(później Jagielloński), Uniwersytet we Lwowie(1784), Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie, Akademia Rolnicza w Dublanach(1901)

ZABÓR PRUSKI

35. Pięciu przedstawicieli Towarzystwa Przyjaciół Nauki: St. Staszic; Onufry Kopczyński; G. Piramowicz; A.K. Czartoryski; Jan Śniadecki; B. Linde; A. Prażmowski

36. Wzór nauczyciela ludowego w zaborze pruskim: Ewaryst Estkowski

37. Co to jest szkoła symultanna i w jakim zaborze występowała: to szkoła wielowyznaniowa, zabór pruski, jeden z elementów polityki germanizacyjnej(do szkół tych posyłano dzieci polskich katolików i niemieckich protestantów)

38. Nazwy trzech tajnych organizacji na terenie zaboru pruskiego: Towarzystwo Oświaty Ludowej; Towarzystwo Czytelni Ludowych; Towarzystwo Przyjaciół Nauki

39. Autor pierwszego czasopisma pedagogicznego „Szkoła Polska”: Ewaryst Estkowski

40. Co to jest kulturkampf?: podporządkowanie władz Kościoła w Rzeszy władzy państwowej, rok 1871. Twórca Otto Bismarck, zabór pruski

41. Kto był twórcą „Chowanny” i pedagogiki narodowej: Bronisław Trentowski, zabór pruski. Składała się ona z: nepiodyka, dydaktyka, epika

42. Gdzie odbywały się strajki szkolne na terenie zaboru pruskiego:

43. Eforat: władza nadzorcza działająca przy Królewskim Liceum Warszawskim, w jej skład wchodziło 6 osób: Stanisław i Aleksander Potoccy, Onufry Kopczyński, A. Prażmowski, S. Linde, Diehl

44. W jakim zaborze był przestrzegany najbardziej obowiązek szkolny: zabór pruski

KSIĘSTWO WARSZASKIE

1807 utworzone z ziem II i III zaboru pruskiego w 1809r, dołączono ziemie III zaboru austriackiego, istniało do 815 roku.

45. Władza szkolna w Ks. Warszawskim: 1807 Izba Edukacyjna; 1812 przekształcona w Dyrekcję Edukacji Narodowej

46. Kto i kiedy utworzył Ks. Warszawskie: Napoleon Bonaparte 1807-1815

47. Szkoły w Ks. Warszawskim: elementarne(wiejskie, miejskie), szkoły średnie(podwydziałowe, wydziałowe, departamentowe), szkoły wyższe zawodowe w Warszawie, UJ w Krakowie, pensje żeńskie, seminarium nauczycielskie w Łowiczu i Poznaniu

48. Lata trwania Rzeczpospolitej Krakowskiej i typy szkół: 1815-1846, szkoły elementarne, średnie, Liceum Św. Anny i Św. Barbary, Instytut Techniczny, Uniwersytet Jagielloński

ZABÓR ROSYJSKI

49. Kto był autorem Ustawy z 1862r.? Aleksander Wielopolski

50. Gdzie odbywały się strajki szkolne na terenie zaboru rosyjskiego? Warszawa-1905r.

51. Kto był propagatorem w-fu na świeżym powietrzu, jaki zabór? H. Jordan, zabór rosyjski

52. Czym zasłynął K.C. Mrongowiusz i G. Gizewiusz? Działacze polityczno-społeczni, którzy walczyli na Warmii i Mazurach

53. Kto był założycielem Liceum Krzemienieckiego: Tadeusz Czacki 1805r. zabór rosyjski

54. Szkoły w zaborze rosyjskim: elementarne, miejskie, wiejskie, średnie, powiatowe(ogólnokształcące, pedagogiczne, specjalne), gimnazja, Liceum w Lublinie, szkoły wyższe: Szkoła Główna w Warszawie

55. W jakim zaborze działały szkoły niedzielne: zabór rosyjski (Królestwo Polskie)

56. Pedagodzy pozytywistyczni: Adolf Dygasiński, Eliza Orzeszkowa, B. Prus, A. Świętochowski, J.W. Dawid

57. Ogródki Jordańskie: ogródki wychowania poza szkolnego młodzieży utworzone w 1889r. przez H. Jordana

58. Polska Macież Szkolna 1905: Stowarzyszenie Oświatowe prowadziło szkoły elementarne i średnie, Uniwersytety Ludowe, Domy Ludowe, kursy dla analfabetów

59. W jakich latach było Królestwo Polskie i w jakim zaborze: 1815-1819, w zaborze rosyjskim

60. Twórcy literatury dla dzieci i młodzieży w zaborach: Stanisław Szczepkowski-Pius, Adolf Dygasiński, Ewaryst Estkowski

61. Uniwersytet Warszawski(1816): powstał z inicjatywy Stanisława Augusta Poniatowskiego i Stanisława Staszica, a w 1862 przekształcił się w Szkołę Główną, a w 1869/1870 Szkoła Główna przekształciła się w carski Uniwersytet Warszawski

62. Typy szkół w Wielkim Księstwie Poznańskim: elementarne, wiejskie, miejskie, średnie, progimnazja i gimnazja, seminaria nauczycielskie w Poznaniu, prywatne szkoły średnie

63. Towarzystwa Oświatowe w zaborach:

zabór austriacki

• Towarzystwo Szkół Ludowych (1892)

• Towarzystwo Oświaty Ludowej (1872)

• Towarzystwo przyjaciół Oświaty (1890)

zabór pruski

• Towarzystwo Przyjaciół Nauki (1800)

• Towarzystwo Czytelni Ludowych (1880)

• Towarzystwo Pomocy Naukowej

zabór rosyjski

• Towarzystwo Naukowe

• Towarzystwo Młodzianów gimnazjum krzemienieckiego

• Polskie Towarzystwo badań nad dziećmi

64. Lata działania Towarzystwa Szkoły Ludowej, zabór: 1892, zabór rosyjski

OKRES II RZECZYPOSPOLITEJ

65. Początek i koniec I i II wojny światowej: I wojna światowa-1914-1918; II wojna światowa-1939-1945

66. Niepodległość Polski: 11 listopad 1918

67. Powstanie II Rzeczypospolitej: 11.11.1918r.

68. Co oznacza skrót TON: Tajna Organizacja Nauczycielska

69. Co oznacza skrót DOK: Departament Oświaty i Kultury

70. Poziomy szkół podstawowych po Ustawie Jędrzejewiczowskiej:

Poziom	Ile lat	Ile klas
I	7	4
II	7	6
III	7	7

71. Poziomy szkół zawodowych przed 1932 (przed Ustawą Jędrzejowiczowską): szkoły niższe: czeladnik; średnie: technik; ponad średnie: technolog

72. Poziomy szkół zawodowych po Ustawie Jędrzejowiczowskiej: kursy dokształcające, zasadnicze, zawodowe(typu niższego, gimnazjalnego, licealnego), przysposobienia zawodowego

73. Etapy szkoły średniej ogólnokształcącej po Ustawie Jędrzejowieczowskiej i rodzaj matury jaką się kończyły: 4-letnie gimnazjum-mała matura; 2-letnie liceum-duża matura

74. Data plebiscytu na Warmii i Mazurach: 11.07.1920r.

75. Daty powstanie listopadowego i styczniowego: powstanie listopadowe- 1830-1831r.; powstanie styczniowe- 1863r.

76. Kto i kiedy założył Akademię Wileńską: Stefan Batory w 1578

77. Pojęcia:

• Lakoniczność- umiejętność bardzo krótkiego i zwięzłego wypowiadania się, wychowanie spartańskie

• Fizjokratyzmy- naturalny porządek, wolny rynek

• Empiryzm- doświadczenie

• Tabula rasa- czysta tablica

• Liberum veto- nie zgadzam się, zabraniam

• Pentatlon- pięciobój

• Likejon- liceum

• Krypteje- nocne marsze na domy podejrzanych helotów w Sparcie

• Dekurie- przypominały dzisiejsze zastępy harcerskie, samorządy kadetów w Szkole Rycerskiej, 5 osób(4-członków; 1-dekuron-wzór w nauce i postępowaniu)

78. Daty:

• 476-upadek cesarstwa zachodnio-rzymskiego

• 966-chrzest Polski

• 1453-zdobycie Konstantynopolu przez Turków, upadek Cesarstwa wschodnio-rzymskiego

• 1450-wynalezienie druku przez Gutenberga

• 1492-odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba

• 1517-wystąpienie Marcina Lutra w Witenberdze, początek reformacji w Niemczech

• 1364-założenie Uniwersytetu w Krakowie

• 1564-sprowadzenie jezuitów do Polski przez Stanisława Hozjusza

• 1579-Akademia Wileńska

• 1600-Akademia Zamoyska

• 1740-założenie Collegium Nobilium przez Stanisława Konarskiego

• 1765-utworzenie Szkoły Rycerskiej przez Stanisława Augusta Poniatowskiego

• 1772-pierwszy rozbiór Polski

• 1793-drugi rozbiór Polski

• 1795-trzeci rozbiór Polski

• 1794-powstanie kościuszkowskie

• 1800-Warszawskie Towarzystwo Przyjaciół Nauki

• 1807-1815-utwozrenie Księstwa Warszawskiego

• 1862-ustawa Wielkopolskiego

• 1919-Sejm Nauczycielski

• 1866-autonomia galicyjska

• 1804-utworzenie liceum w Warszawie

• 1815-Kongres Wiedeński-utworzenie Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Rzeczpospolitej Krakowskiej

• 1466-II pokój toruński

• 1525-hołd pruski

• 1789-1794-Rewolucja Francuska

7

---