Program zajęć korekcyjno - kompensacyjnych dla uczniów klasy pierwszej mających trudności w nauce
Opracowała:
Elżbieta Farfułowska
SPIS TREŚCI
„Mów dziecku, że jest dobre,
że może, że potrafi...”
Janusz Korczak
I. Wstęp
Źródła niepowodzeń dzieci w nauce mogą być uwarunkowane środowiskowo (zaniedbania wychowawcze), bądź tkwić w samych uczniach (opóźniony lub nieharmonijny rozwój). Zadaniem nauczycieli i terapeutów jest rozpoznanie przyczyn i usuwanie następstw niepowodzeń w postaci zaburzeń zachowania.
Punktem wyjścia do planowania działań naprawczych jest prawidłowa diagnoza przyczyn trudności. Wśród dzieci z trudnościami w nauce spory odsetek stanowią uczniowie z zakłóceniami przebiegu rozwoju niektórych funkcji percepcyjno - motorycznych i poznawczych.
Zajęcia korekcyjno - kompensacyjne nastawione są na usprawnianie i eliminowanie zaburzeń psychoruchowego rozwoju dziecka. W zajęciach tych wykorzystuje się różnorodne metody i techniki terapeutyczne dobrane indywidualnie dla każdego dziecka stosownie do jego potrzeb i możliwości. Należy także pamiętać by podczas zajęć oddziaływać na dziecko jako całościową, kształtującą się osobowość, a nie tylko na wyizolowane funkcje poznawcze.
W Szkole Podstawowej w Radziłowie uczniowie klasy pierwszej na progu edukacji szkolnej mają trudności w nauce. Wychodząc naprzeciw potrzebom uczniów, rodziców jak również szkoły, zgodnie z rozporządzeniem MEN i S z dnia 7 stycznia 2003r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno - pedagogicznej opracowałam program zajęć korekcyjno - kompensacyjnych. Będzie on realizowany w wymiarze 2 godzin tygodniowo, dwa razy po jednej godzinie.
II. Diagnoza uczniów
Tomasz
Urodził się 19 sierpnia 1998 r. zdrowy z 10 punktami. Ma 7 lat. Wychowuje się w rodzinie pełnej. Ojciec ma podstawowe wykształcenie, matka zawodowe. W domu są dobre warunki do nauki, chłopiec ma swój pokój. Jest najmłodszy, ma brata w trzeciej klasie gimnazjum. Tomek jest alergikiem.
Ma wadę wymowy (nieprawidłowo wymawia głoski sz, rz). Wypowiada się prostymi zdaniami.
Rozpoznaje litery. Dokonuje analizy i syntezy słuchowej wyrazów. Czyta na poziomie klasy pierwszej (metoda B. Rocławskiego). Głoskuje dłuższe wyrazy, krótsze czyta sylabami lub wyrazami. Ma trudności w prawidłowym odtwarzaniu wzorów literopodobnych, figur geometrycznych (wg testu H. Spionek), liter i łączeniu ich. Nie potrafi ułożyć obrazka pociętego na sześć części. Myli pojęcia góra, dół oraz strona lewa, prawa.
Potrafi wymienić kolejne dni tygodnia, pory roku. Zna cyfry od 0 do 10 oraz znaki: >, <, +, -, =. Potrafi je stosować. Wykazuje średni poziom dziecięcego liczenia. Dodaje i odejmuje w zakresie 10 na konkretach. Z pomocą nauczyciela rozwiązuje proste zadanie tekstowe na dodawanie. Wymienia kolejno liczebniki do 150.
Ma trudności w wykonywaniu czynności samoobsługowych, wiązaniu sznurowadeł, zapinaniu zamka u kurtki.
Szymon
Urodził się 3 czerwca 1998 r. zdrowy, z 10 punktami. Ma 7 lat. Wychowuje się w rodzinie pełnej. Rodzice mają podstawowe wykształcenie. Chłopiec jest najstarszy z pięciorga dzieci.
Ma wadę wymowy; seplenienie. Wypowiada się prostymi zdaniami.
Zna większość liter, myli litery podobne b - p, D - G, Ł - L. Dokonuje analizy i syntezy słuchowej wyrazów. Czyta na poziomie zerowym, głoskuje (metoda B. Rocławskiego). Stwierdza się zaburzoną percepcję wzrokową. Chłopiec ma trudności z odwzorowaniem trudniejszych elementów literopodobnych oraz wzorów figur geometrycznych (wg testu H. Spionek). Ma trudności z pisaniem liter we właściwych liniach, poprawnym ich łączeniem. Nie potrafi ułożyć w całość obrazka pociętego na 6 części. Myli strony: lewą, prawą.
Myli kolejność dni tygodnia. Zna liczby od 0 do 10, znaki >,<, = , +, - i stosuje je poprawnie. Kolejno wymienia liczebniki do15. Wykazuje średni poziom dziecięcego liczenia. Dodaje i odejmuje w zakresie 10 na konkretach.
Często nie potrafi podporządkować się regułom. Ma trudności w skupieniu uwagi.
Paulina
Urodziła się 5 czerwca 1998 r. zdrowa. Ma 7 lat. Wychowuje się w rodzinie pełnej. Rodzice mają wykształcenie zawodowe. Paulina jest najstarsza, ma trzech braci w wieku 6 lat, 4lat i 1 miesiąca.
Dziewczynka ma wadę wymowy, niektóre słowa są niezrozumiałe. Zaczęła mówić w wieku 3 lat. Od marca 2005r. objęta jest opieką logopedyczną w poradni psychologiczno - pedagogicznej. Coraz częściej wypowiada się na swobodne tematy. Są to krótkie, proste zdania, często niepoprawne pod względem gramatycznym.
Paulina dokonuje syntezy słuchowej prostych wyrazów. Nie dokonuje analizy słuchowej wyrazów. Ma trudności ze wskazaniem w wyrazach pierwszej , ostatniej głoski. Czyta wyrazy dom, mama, tata. Rozpoznaje część liter. Nie rozpoznaje liter: F, N, G. Myli litery B - P, f - l, J - I, Ł - L, j - i, b - p, p - d, t - k, R - S, r - z, D - B. Nie odwzorowuje trudniejszych figur geometrycznych (test H. Spionek). Poprawnie pisze wzory literopodobne i wprowadzone litery. Ma trudności w prawidłowym łączeniu liter. Układa w całość obrazek pocięty na sześć części.
Myli dni tygodnia. Zna cyfry od 0 do 6, znaki: >, <, +, =. Wymienia kolejno liczebniki do 13. Dodaje w zakresie 6 na konkretach, z pomocą odejmuje w zakresie 6.
Zgodnie bawi się z rówieśnikami, jest życzliwa. Potrafi podporządkować się przyjętym regułom zachowania.
Hubert
Urodził się 12 sierpnia 1998r. Ma 7 lat. Wychowuje się w rodzinie pełnej, Ojciec ma podstawowe wykształcenie, a matka zawodowe. Ma siostrę w piątej klasie, brata w trzeciej klasie szkoły podstawowej i czteroletnią siostrę. W domu są trudne warunki materialne. Chłopiec korzysta z dożywiania.
Ma wadę wymowy. Wypowiada się krótkimi zdaniami.
Większość liter zna. Nie rozpoznaje liter F, L, l. Ma trudności z zapamiętaniem kształtu liter , prawidłowym łączeniu ich. Czyta na poziomie zerowym, głoskuje (metoda Rocławskiego). Czytając opuszcza wyrazy lub przekręca. Dokonuje syntezy sylabowej i głoskowej wyrazów, zdarzają się błędy w analizie słuchowej wyrazów. Ma trudności z zapamiętaniem kształtu liter, prawidłowym łączeniem ich. Myli pojęcia góra, dół, lewa, prawa strona.
Wymienia dni tygodnia , nie zachowując kolejności. Zna cyfry od 0 do 10, znaki >,< +, = i stosuje je z pomocą nauczyciela. Wykazuje średni poziom dziecięcego liczenia. Dodaje i odejmuje w zakresie 6, zawsze na konkretach. Zdarzają się pomyłki w zakresie 5. Samodzielnie nie rozróżnia dodawania i odejmowania. Wymienia kolejno liczebniki do 14.
Ma wolne tempo pracy. Jest nieśmiały. Potrafi podporządkować się przyjętym regułom zachowania.
III. Cele ogólne
Wspieranie indywidualnego rozwoju dziecka poprzez edukację i terapię.
Zaspokojenie potrzeb rozwojowych dziecka poprzez uwzględnienie specyfiki jego trudności w nauce oraz dostrzeganie mocnych stron.
Wzmacnianie w uczniach wiary we własne siły i możliwości.
Doskonalenie i usprawnianie funkcji percepcyjno - motorycznych biorących udział w nauce czytania i pisania.
III. Cele szczegółowe
Rozpoznaje litery drukowane, pisane małe i wielkie
Poprawnie odwzorowuje kształt liter i prawidłowo je łączy
Dzieli wyrazy na sylaby, sylaby na głoski
Dokonuje analizy i syntezy wzrokowo - słuchowej wyrazów (Paulina - wyrazów prostych 3, 4 głoskowych)
Rozpoznaje samogłoski
Czyta na wyższym poziomie (III - IV struktura sylabowa z metody E. Kujawy i M. Kurzyny)
Zna dni tygodnia, pory roku
Poprawnie stosuje określenia strona lewa - prawa, góra - dół, przód - tył
Rozpoznaje i zapisuje liczby do 25
Wymienia kolejne liczebniki w zakresie 25 (Paulina, Szymon, Hubert), Tomek w zakresie 200
Wykazuje wyższy poziom dziecięcego liczenia, dodawania i odejmowania
Porównuje liczebność zbiorów, stosuje znaki matematyczne: >, <, =
Rozwiązuje proste zadania tekstowe na dodawanie i odejmowanie
Buduje kilkuzdaniową wypowiedź na zadany temat i na podstawie obrazka
IV. Treści programowe
Ćwiczenia percepcji wzrokowej
Cele ćwiczeń |
Rodzaje ćwiczeń |
Współpraca analizatora wzrokowego i kinestetyczno ruchowego- |
|
Rozwijanie pamięci wzrokowej (pola spostrzegania), koncentracji wzrokowej
|
|
Ćwiczenie koordynacji wzrokowo - ruchowej i orientacji w kierunkach i w przestrzeni |
|
Ćwiczenie pamięci wzrokowej, spostrzegania wzrokowego |
|
Ćwiczenie w analizie i spostrzeganiu. Klasyfikowanie |
|
Ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej, słuchu fonematycznego oraz pamięci słuchowej
Ćwiczenia wrażliwości słuchowej |
|
Ćwiczenia rytmiczne |
|
Ćwiczenia słuchu fonematycznego, analizy i syntezy słuchowej |
|
Ćwiczenia sprawności manualnej i grafomotorycznej
Ćwiczenia rozmachowe rąk, doskonalenie napięcia mięśniowego |
|
|
Ćwiczenia sprawności dłoni i palców |
|
|
|
|
|
|
|
|
Kształcenie ruchów precyzyjnych |
|
|
Usprawnianie koordynacji wzrokowo - ruchowej |
|
|
Ćwiczenia orientacji w schemacie ciała i przestrzeni
Ćwiczenia orientacji w schemacie ciała i przestrzeni |
|
Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu
Ćwiczenia utrwalające znajomość liter
|
|
Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu |
E. Kujawy i M. Kurzyny
|
Doskonalenie umiejętności czytania i pisania
Doskonalenie umiejętności czytania |
|
|
|
Doskonalenie umiejętności pisania |
|
Doskonalenie umiejętności matematycznych
Dostrzeganie regularności
|
|
Kształtowanie umiejętności liczenia |
|
Kształtowanie odporności emocjonalnej u dzieci |
|
Zapisywanie czynności matematycznych |
|
VI. Procedury osiągania celów
1. Treści realizowane będą na zajęciach terapeutycznych. W zajęciach będą uczestniczyć rodzice.
2. Terapia będzie kontynuowana przez uczniów w domu z udziałem rodziców jako przedłużenie ćwiczeń wykonywanych podczas zajęć.
3. Stawiane przed dziećmi zadania dostosowane będą do ich sfery najbliższego rozwoju i potrzeb.
4. Zwracana będzie uwaga na prawidłowe ułożenie ręki przy pisaniu, rysowaniu. Wykorzystane będą nasadki na ołówek.
5. Zajęcia grupowe będą zindywidualizowane.
6. Zastosowane będą oddziaływania psychoterapeutyczne poprzez umożliwianie doświadczenia sukcesu, uwzględnianie indywidualności dziecka, zaspokajanie potrzeby akceptacji i uznania.
W pracy terapeutycznej wykorzystane będą następujące metody i techniki:
- Metoda osiemnastu struktur wyrazowych E. Kujawy i M. Kurzyny
- metoda konstruowania gier i zabaw E. Gruszczyk - Kolczyńskiej
- ćwiczenia relaksacyjno-odpoczynkowe
- Metoda Kinezologii Edukacyjnej Dennisona
- ,,Skarbiec matematyczny” E. Gruszczyk Kolczyńskiej
- loteryjki, krzyżówki, zagadki, rysowane wierszyki, gry planszowe, uzupełnianki sylabowe, literowe
- dyktanda graficzne, domino sylabowo-literowe
- „Klik uczy czytać. Multimedialny elementarz dla dzieci w wieku 5-9 lat”.
Stosowane będą środki dydaktyczne: zeszyty, bloki, wycinanki, nasadki na ołówek, kredki, plastelina, farby, plansze gier itp.
VII. Uwagi o realizacji programu
Program realizowany będzie klasie pierwszej i drugiej, w wymiarze 2 godzin tygodniowo, dwa razy po jednej godzinie. Systematycznie prowadzone będą na każdych zajęciach krótkie, trwające kilka minut ćwiczenia doskonalące poprawną wymowę. W pierwszej kolejności prowadzone będą ćwiczenia usprawniające opóźnione i zaburzone funkcje percepcyjno - motoryczne oraz ćwiczenia z Metody Kinezjologii Edukacyjnej umożliwiające realizację naturalnej potrzeby ruchu w bezpiecznej formie. Będą one wykonywane na każdych zajęciach, a dzieci będą mogły je kontynuować w domu.
VIII. Ewaluacja
1. Obserwacja aktywności uczniów podczas zajęć - arkusze obserwacji
2. Diagnozy biernej i czynnej znajomości liter
3. Badanie poziomu analizy i syntezy słuchowej testem I. Styczek
4. Badanie poziomu analizy i syntezy wzrokowej zestawem figur geometrycznych H. Spionek, pisanie wzorów literopodobnych, oraz składanie obrazka z części.
5. Badanie tempa i techniki czytania tekstem Rocławskiego oraz w oparciu o własne próby badawcze.
6. Badanie umiejętności matematycznych
7. Analiza prac, wytworów dzieci
8. Ankieta dla rodziców w zakresie oceny postępów uczniów
9. Notatki z przeprowadzonych z dziećmi rozmów
IX. Bibliografia
1. Bogdanowicz M. Ćwiczenia w rysowaniu. Zeszyt ćwiczeń. Wyd. Marek Rożak Gdańsk 1992
2. Bogdanowicz M. Trudne litery. Wyd. Marek Rożak Gdańsk 1992
3. Chmielewska E. Zabawy logopedyczne i nie tylko. Poradnik dla nauczycieli i rodziców. MAC Kielecka Oficyna Wydawnicza Kielce1995
4. Czajkowska J., Herda K., Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole. WSiP, Warszawa 1989
5. Grabałowska K., Jastrząb J. Mickiewicz J. Wojak M., Ćwiczenia w czytaniu i pisaniu. Poradnik metodyczny do terapii dzieci dyslektycznych „Dom Organizatora” Toruń 2005
6. Gruszczyk-Kolczyńska E., Ewa Zielińska, Edukacja matematyczna dzieci, książka dla rodziców i nauczycieli, WSiP, Warszawa 1997
7. Gruszczyk-Kolczyńska E. Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki. Przyczyny, diagnoza, zajęcia korekcyjno-wyrównawcze. WSiP Warszawa 1997
8. Kujawa E., Kurzyna M. Metoda 18 struktur wyrazowych. WSiP, Warszawa 1998
9. Szumanówna W. Rysowane wierszyki. CMPP-P MEN Warszawa 1995
10. Zakrzewska B., Trudności w czytaniu i pisaniu. Modele ćwiczeń. WSiP Warszawa 1989
Opracowała:
Elżbieta Farfułowska