Pismo Słowiańskie

Jak wszystkim powszechnie wiadomo, do przyjęcia chrześcijaństwa ludy słowiańskie pisma nie znały i dopiero wraz ze światłem nowej wiary otrzymały one zdolność utrwalania swych myśli i słów w tej postaci. Z drugiej strony od czasu do czasu pojawiają się głosy, że ten i ów odkrył "runy słowiańskie". Oczywiście, każdy poważny historyk wyśmiewa podobne hipotezy i całkowicie owe odrzuca z braku dowodów istnienia czegoś takiego. Nawiasem mówiąc istotnie, byłoby nieco dziwne, gdyby takie pismo istniało i nie dotrwało do naszych czasów.

Ja jednak, ponieważ poważnym historykiem jeszcze nie jestem, odkąd przeczytałem tę teorię u Białczyńskiego, nie daje mi ona spokoju i powraca od czasu do czasu. Natychmiast dodać trzeba, że powołana praca nie jest dziełem ściśle naukowym, co sam autor przyznaje. Tym niemniej opiera się na solidnych naukowych podstawach, nawet jeśli pozostawione przez niedostatek źródeł luki są uzupełniane fantazją autora.

W pracy tej Białczyński podejrzewa, jakoby istniało tajemne pismo runiczne, znane tylko pogańskim kapłanom, niedostępne natomiast ludowi. Jeżeli tak istotnie było, to jego zaginięcie łatwo da się wytłumaczyć wrogością kapłanów starej wiary względem głosicieli Chrystusa i tępieniem tych pierwszych przez tych ostatnich. Wszystko to jednak tylko mgliste przypuszczenia.

Współczesna genetyka lokuje Słowian na Bałkanach już w 8000 roku p.n.e. - Tabliczki z Tartaria - 5300 rok p.n.e. - to może być pismo słowiańskie
(za bialczynski.wordpress.com)

Dziś natomiast zastanowiło mnie coś innego. Otóż, obserwując widniejący na czapeczce współpasażera w autobusie napis "LEGO", wspomniałem na znaczenie tego łacińskiego słowa, a wykłada się ono: "czytać", ale także "układać". Etymologia jest więc oczywista. A jak to jest z polskim słowem "czytać"? - zadumałem się. I doszedłem do wniosku, że nic sensownego nie przychodzi mi do głowy.

Słowo to nie wygląda na zapożyczenie z jakiegokolwiek znanego mi języka zachodniego. Nie wydaje się pochodzić ani od łac. legere, ani od niem. lesen, a już na pewno pochodzić nie może od ang. read. A zatem skąd? Jeżeli Słowianie przed przybyciem misjonarzy chrześcijańskich nie znali pisma, to na cóż byłoby im podobne słowo? Podobnie rzecz ma się z innymi kluczowymi dla tej dziedziny wyrazami, jak "pisać" i "pismo".

Zastanawiające jest ponadto, że, jak podaje słownik internetowy Logos Dictionary, we wszystkich bodaj językach słowiańskich wyrazy te brzmią niemal identycznie:

Polski	czytać	pisać	pismo
Bośniacki	čitati	-	-
Bułgarski	чета	пиша	писане
Chorwacki	čitati	-	pisanje
Czeski	čitat	psát	písmo
Rosyjski	читать	писать	письмо
Serbski	читати	писати	писање
Słowacki	čítať	písať	-
Słoweński	-	pisati	-
Ukraiński	читати	-	-

Z góry przepraszam nieobeznanych z cyrylicą za brak transkrypcji, ale po pierwsze jestem ich zagorzałym wrogiem (alfabet łaciński nie dysponuje odpowiednikami co najmniej połowy znaków cyrylicy), a po drugie to co jest zapisane alfabetem łacińskim wystarcza chyba w zupełności, by unaocznić to, co unaocznić miałem zamiar.

A mianowicie języki ze wszystkich zakątków Słowiańszczyzny - od Bułgarii na południu po Polskę i Ruś na północy wykazują daleko idące podobieństwo, jeśli idzie o słowa, które w języku nie znającym formy pisemnej nie mają w moim przekonaniu racji bytu. Może to świadczyć o tym, że słowa te powstały jeszcze zanim doszło podziału Słowian na trzy zasadnicze grupy: zachodnią (Polska, Czechy, Słowacja, Połabie), wschodnią (Ruś) i południową (Bałkany z wyjątkiem Peloponezu). O ile mi wiadomo, ale przyznaje, że nie sprawdziłem tego jeszcze, podział ten nastąpił jeszcze przed początkiem chrystianizacji Słowiańszczyzny wschodniej i zachodniej, a może także i południowej. Jeżeli to prawda, to wydaje się to świadczyć o tym, że słowa związane z pismem istniały w języku Słowian jeszcze zanim ludy Słowiańskie zapoznały się z pismem łacińskim, tudzież cyrylicą. Jedynym wytłumaczeniem tego stanu rzeczy byłoby twierdzenie, że Słowianie i owszem, mieli jakieś pismo, którego zabytki jednakowoż nie dotrwały do naszych czasów, co zresztą nietrudno byłoby wytłumaczyć wrogością misjonarzy do wszystkiego, co pogańskie z pismem włącznie.

Jako jednak trzeźwo myślący historyk, daleki jestem od jednoznacznego twierdzenia o istnieniu takiego pisma na tak niejasnych i niepewnych zupełnie podstawach, tym niemniej powołany powyżej argument, o ile ktoś go nie obali, wykazując mi jakieś przeoczenie w wywodzie, zachęci być może kogoś (w tym mnie) do podjęcia dalszych badań nad zagadnieniem pisma słowiańskiego.

Źródło: http://marucha.wordpress.com

Dodane: 2014-02-07 (piątek)

___________________________________________________________________________

KOMENTARZE:

Dlaczego pismo się nie zachowało? Bo było na nietrwałych nośnikach jak kora brzozowa itp. Budowle wykonane z drewna też się nie zachowały. Narzędzia wykonane z żelaza też (wszyscy którzy wierzą, że tzw. epoka brązu była przed tzw. epoką żelaza, zapominają, że żelazo rdzewieje a brąz nie). W sumie trochę się zachowało, np. runy na Idolach z Prilwitz. Niemcom nie podobało się to odkrycie, więc ogłosili je fałszerstwem, ale to bzdura.

***

1) Temu słownikowi internetowemu daleko do doskonałości, o czym świadczy przede wszystkiém rozróżnienie chorwackiego i serbskiego, które jest bardziéj polityczne niż lingwistyczne. Puste miejsca wynikają zapewne z braku wiedzy twórców (albo braku twórców); w ukraińskim słowo писати (a nawet dwa, jak w rosyjskim) występuje.

2) Czy słowa *čьsti i *pьsati nie mogłyby być IX-wiecznym neologizmem, który się dostáł do wszystkich języków słowiańskich za pośrednictwem cerkiewnosłowiańskiego? Raczej nie. Ale mogłyby być neosemantyzmami, to jest starymi wyrazami z nowym znaczeniem. Rdzeń *čьt/čit ma także znaczenie „liczyć” (rosyjskie i ukraińskie „число” - „liczba”, wyraźniéj w czeskim „počitat” - „liczyć). Rdzeń *pьs/pis ma téż znaczenie „malować” (polskie „pstry” i „pisanka”). Oczywiście to,że „pisać” i „czytać” mogły być neosemantyzmami, nie znaczy, że tak było, a tém bardziéj nie świadczy to o tém, że tak było dokładnie w IX wieku.

Autor artykułu zrobił wszystko dobrze - zabrakło po prostu wiedzy. Powyższego trudno się domyślić, tégo trzeba się po prostu dowiedzieć.

W ogóle, jeśli chodzi o sprawę istnienia przedchrześcijańskiego słowiańskiego pisma, to nie jest ona tak zerojedynkowa. Zazwyczaj stawiá się następujące hipotezy:

0) Żadne nie istniało.

1) Istniało; i tu po cichu zakłada się, że było:

- tylko jedno

- występowało u wszystkich Słowian (właściwiéj byłoby chyba pisać „Słowienów”)

Tymczasem są jeszcze inne możliwości, np., że sobie tak wymyślę:

2) były dwa: jedno używane na Połabiu, o napisach w którym wspomina Thietmar przy opisie jakiéjś pogańskiéj świątyni; drugie przynajmniéj na południowym wschodzie, z niego wywodzi się głagolica

…i tu mogą sobie szanowni Dyskutanci dopisać swoje.

Osobiście jestem zwolennikiem poglądu o istnieniu jakiegoś słowiańskiego pisma, które byłoby przodkiem głagolicy (głagolica byłaby zreformowanym / uzupełnionym przez Świętych Braci wcześniéjszym pismem słowieńskim), ale to tylko moje marzycielstwo.

***

Doczytałem przypisy.

Naród, język i państwo to nie jest to samo, choć często bywa. Naród bułgarskim narodem bułgarskim, język bułgarski jest oczywiście słowiańśki. Językiem „wykazującym duże podobieństwa do języków słowiańskich” to można nazwać z jednéj strony jakiś bałtycki albo stary indoeuropejski (zależy jak duże), a z drugiéj rumuński.

***

Kolejny raz przypominam zdanie Pawła Jasienicy, który w „Myślach o dawnej Polsce” twierdził, że Słowianie mieli pismo. Podawał przykłady zachowanych zapisów na korze brzozowej z W,Nowogrodu, natomiast w Polsce używano drewnianych,najczęściej sosnowych tabliczek, które są materiałem nietrwałym.

***

Piastowie pochodzą z ziemi, którą sami zwali Swabi, Nasza Ziemia, i to oni kontrolowali, zresztą kontrolują do dziś - zwą się Pasztuni, przejście przez Hindukusz zwane Hiber Na Szlaku Jedwabnym prowadzącym z Indii i Chin do Europy. Naturalnie, mieli przy tym monopol na produkcję koła, o czym wiemy nawet w Polsce, A takiej działalności musiała temu plemieniu towarzyszyć dobrą znajomość pisma i technologii, i towarzyszyła. To jest informacja, którą powiniśmy wynieść ze szkoły, a nasi historycy są nam ją winni.

C. Białczyński, Mitologia Słowian. Księga Tura, Kraków 2000. Na stronie 253 znalazłem wzmiankę na ten temat, ale pamiętam, że autor w innym miejscu pisał o tym obszerniej. Niestety, na dzień dzisiejszy nie potrafię właściwego fragmentu odnaleźć.

łac. scribere; niem. schreiben

łac. scriptura; niem. Schrift

Myślniki oznaczają brak danych, a w żadnym razie brak słowa w danym języku. Brak danych oczywiście wynika tylko z tego, że nie mam w tej chwili czasu na poszukiwania, a materiał dotąd zebrany z całą pewnością wykazuje idealną niemal zbieżność po około tysiącleciu, odkąd zaczęły się wyodrębniać poszczególne języki słowiańskie ze wspólnej poprzednio mowy prasłowiańskiej.

Jakkolwiek istnieją poważne wątpliwości co do etnicznego rodowodu tego narodu, brak jest wątpliwości, że "krew słowiańska" stanowi istotny jego element, a ich język wykazuje duże podobieństwa do języków słowiańskich.

---