Skrzynia pełna tajemnic - Zuchowe znaki, zwyczaje, obrzędy i tajemnice

OBRZĘDOWOŚĆ
Obrzędowość w przeciwieństwie do innych form pracy zuchów to nie forma „punktowa” jak teatrzyk, zwiad czy gawęda. Obrzędowość rozłożona jest na wiele elementów i czynników. Najważniejszą obrzędowością jest obrzędowość Gromady, ale tworzy się także obrzędowość dla poszczególnych cykli, obrzędowość kolonijną, a nawet pojedynczych zbiórek.

Po co jest obrzędowość?
Obrzędowość pozwala zuchom wczuć się w to, co mają robić na zbiórkach/wyjeździe i zrozumieć sens tego, co robią. Obrzędowość ogólna Gromady wprowadza je w świat Gromady, w wielki sekret, którego wraz z przyjściem do Gromady stają się powiernikami. Nadaje ona tajemniczości i atrakcyjności. Ponieważ każda Gromada na swoją własną, jedyną w swoim rodzaju obrzędowość ogólną, pozwala ukazać zuchom wyjątkowość danej Gromady, to, że ta Gromada jest jedyna w swoim rodzaju, że ma to coś, czego nie mają inne Gromady.

Elementy obrzędowości:
NAZWA - podstawa; powinna określać cechy Gromady, zawierać w sobie ideę obrzędowości (gromady leśnej nie nazwiemy przecież np.„Małe syrenki” ). Nazwa powinna mieć pozytywny oddźwięk ( nie np. „Okrutne Potworki”).
Przyjęło się (i moim zdaniem jest to najlepsza wersja przy dobieraniu nazwy), że nazwa składa się z rzeczownika i określenia tego rzeczownika (np. „Leśne Skrzaty” , „Dzielni Rycerze” , „Tajemniczy Ogród” ).
LEGENDA- jest to najlepsze wyjaśnienie zuchom, dlaczego akurat taka nazwa, takie a nie inne barwy itd. Pozwala zuchom lepiej identyfikować się z Gromadą. Jest to też ułatwienie dla nas - zuchmistrzów, bo dobrze wymyślona legenda Gromady ułatwia nam przechodzenie się z zuchami między cyklami.
NAZWY SZÓSTEK- związane z obrzędowością Gromady (np. szóstce z Gromady „Leśne Skrzaty” nie nadamy nazwy „Monsuny”).
TOTEM - jest znakiem rozpoznawczym Gromady. Uczestniczy we wszystkich jej działaniach. Towarzyszy Gromadzie w jej sukcesach i porażkach. Powinien odzwierciedlać nazwę Gromady jak i jej charakter. Totem powinien być trwały, bezpieczny dla zuchów.
PIOSENKA GROMADY - powinna być jedyna i niepowtarzalna, żeby zuchy czuły, że jest to piosenka TYLKO I WYŁĄCZNIE ich Gromady (najprostszy sposób: wymyślić własne słowa piosenki, melodię można wziąć z innej piosenki). Piosenka Gromady powinna opowiadać o Gromadzie, aby każdy, kto ją usłyszy mógł mniej więcej dowiedzieć się z jaką Gromadą ma do ϑczynienia i czegoś się o niej dowiedzieć. Powinna być radosna
KRONIKA- „Wielka księga” Gromady, w której odnotowuje się ważne wydarzenia z życia Gromady.
LISTA SPRAW- lista, na której zuchy dają nam znać, że mają do kogoś jakąś sprawę. Lista spraw powinna wyglądem charakteryzować Gromadę (np. u nas - gromady leśnej lista spraw jest to wielki liść, na którym pozytywne sprawy są przyczepiane na białej kropelce rosy, negatywne na brązowej kropelce. Kropelki rosy w kształcie łezki, wycięte z papieru.). Lista spraw jest rozwiązywana na Kręgu Rady.
LASKA GŁOSU - przedmiot związany z charakterem Gromady, który daje prawo głosu na Kręgu Rady (jeśli ktoś nie ma w ręce laski głosu, nie ma prawa mówić)
Skarbiec - tajemnicze miejsce, w którym gromadzone są „skarby” Gromady. Może to być skrzynia, worek, kufer.
LISTA OBECNOŚCI - związana z obrzędowością Gromady; nie w formie zwykłej listy obecności! Tak samo przebieg sprawdzania obecności nie w formie zwykłego odczytywania!
PUNKTACJA SZÓSTEK - wyglądem powinna charakteryzować Gromadę. Punktacja powinna być widoczna dla zuchów i powinno być na samym początku ustalone co jest punktowane i ile punktów za co można dostać. Punktacja szóstek powinna być dla zuchów tzw. „zdrową rywalizacją” między szóstkami. Należy pamiętać, aby punktować sprawiedliwie. Punktów się nie zabiera! Co jakiś czas należy podsumowywać punktację i najlepszą szóstkę jakoś wynagrodzić.
OKRZYK GROMADY - zawołanie zbierające Gromadę. Powinno odzwierciedlać charakter Gromady.
OKRZYK NA KRĄG RADY - zawołanie na Krąg Rady. Najlepiej, aby było związane z tematyką Gromady, ale można stosować także ogólno przyjęte zawołanie: „Wszystkie zwady, wszystkie sprawy załatwiamy w Kręgu Rady!” .
WIELKIE OBRZĘDY:
Przyjęcie do Gromady - forma przyjęcia zależna od obrzędowości, jaką sobie wybierzemy. W naszej Gromadzie element przyjęcia do Gromady jest zawarty w legendzie Gromady (jest mowa o Napoju Skrzata, który musi wypić każdy nowy zuch, aby mieć siłę do opiekowania się i ochroną lasu i przyrody).
Obietnica zuchowa - to sprawa bardzo indywidualna dla każdego zucha. Zuch powinien składać Obietnicę na „coś” (u nas składa ją na barwy Gromady, ogień, flagę państwową, totem i Znaczek Zucha). Należy pamiętać, że na Obietnicy musi być mianowany instruktor!
Gwiazdkowanie - j.w.
Przekazanie do drużyny harcerskiej - ogólno przyjęty pomysł na tę uroczystość to ognisko, szesnaście świeczek symbolizujących 6 punktów Prawa Zucha i 10 punktów Prawa Harcerskiego, które jest rozwinięciem tego pierwszego. To ognisko przypomina zuchowi, że podlega teraz Prawu Harcerskiemu, ale nie przestało go obowiązywać Prawo Zucha. Ta uroczystość odbywa się przy udziale całej drużyny harcerek, drużynowej Gromady i przekazywanego zucha. Powinno być w jakiś sposób związane z obrzędowością Gromady.

Na strychu mojej babci zawsze stała ogromna, drewniana skrzynia. A w niej była stara suknia, broszka z limitowanej niegdyś serii, stare zdjęcia i... małe pudełko zamknięte na kluczyk. Kluczyk niestety gdzieś się zapodział. Pudełko leżało więc przez długi czas zamknięte i wzbudzało moją ciekawość...

Druhno Drużynowa, Druhu Drużynowy! Ty też masz takie małe „pudełko” - coś, co wzbudza ciekawość twoich zuchów, sprawia, że ze zwykłej codziennej sytuacji potrafisz „wyczarować” wielką uroczystość, coś, co masz tylko ty i twoje zuchy. To pudełko ma wypalony na wieczku napis: zuchowe znaki, zwyczaje, obrzędy i tajemnice. Babcina broszka z limitowanej serii została w twoim pudełku zastąpiona Znaczkiem Zucha, a suknia - mundurkiem.

Jaka jest ich rola w pracy drużynowego gromady zuchowej?
* Mundur i Znaczek Zucha wyróżniają gromadę spośród innych zespołów dziecięcych. Gromada zuchowa to takie małe państewko - powinna więc mieć swoją nazwę. To małe państwo musi też mieć godło - totem, znak rozpoznawczy i hymn - piosenkę gromady. Chusta będzie naszą flagą. W każdym państwie działa też bank, a skarby przechowywane są w skarbcu. Aby pisma nabrały „mocy urzędowej”, potrzebna jest pieczęć. Lista spraw ma w naszym państewku pilnować publicznego porządku, a najważniejsze wydarzenia zapisywane są w kronice.
* Zwyczaje i obrzędy powodują, że akurat nasza gromada jest wyjątkowa - bo tylko my witamy się w taki sposób, tylko my umiemy odczytać zaszyfrowaną wiadomość, tylko my wiemy, gdzie jest ukryty akt założenia gromady, zapisany tajemnym szyfrem, tylko my...
* Sprawiają, że praca i zabawa stają się ciekawsze, przez co bardziej atrakcyjne dla zucha (rozwijają wyobraźnię). Im więcej tajemniczości i niezwykłości w codziennych czynnościach, tym przyjemniejsze są one dla zucha. Nawet zwykłe sprzątanie zuchówki po majsterce może być przeżyciem, jeżeli towarzyszy mu poszukiwanie 5 tajemniczych pajęczyn czy zagubionego koralika Królowej Bajki.
* Wprowadzają element tajemniczości, podniosłej atmosfery; budują odpowiedni nastrój - wzbudzają różne emocje, przeżycia. Tajemnicze ślady prowadzące do poszukiwanego skarbu; hasło, którego znajomość pozwoli uczestniczyć w dalszej części gry; Obietnica Zuchowa przy blasku księżyca, po wykonaniu specjalnych zadań - będą przeżyciem, które zuch zapamięta na wiele lat.
* Scalają, łączą nasze wszelkie działania i w sposób symboliczny pokazują, co dla nas ważne i piękne. Przykładem może być zuchowy totem - znaczki sprawności do niego przypięte pokazują, w jakim kierunku gromada zmierza, w czym jest dobra, co ją interesuje.

Niektóre ze znaków czy obrzędów mają charakter ogólnozwiązkowy. Znaczy to, że są one znane w całej Polsce, np. mundur zuchowy, krokiewka szóstkowego, ukłon zuchowy, krąg przyjaźni, krąg parady i inne). Jednak zdecydowana większość tworzona jest w samej gromadzie. W każdej z nich te same sytuacje, te same elementy zbiórek czy uroczyste momenty wyglądają inaczej:
* Obrzędowe rozpoczęcie i zakończenie zbiórki. Rozpoczęcie powiązane jest ze sprawdzeniem obecności, śpiewaniem piosenki gromady, wprowadzeniem totemu, wyznaczeniem jego strażnika.
* Obietnica Zucha, która jest najważniejszym obrzędem dla każdego zucha. Moment składania Obietnicy powinien być niezapomniany, powinien wzbudzać pozytywne emocje, by zachować swój wychowawczy charakter.
* Obrzęd nadania gwiazdki lub sprawności. Uroczystość nie zawsze musi wyglądać tak samo, ale pewne elementy powinny być stałe, np. to, że zuchowi wręczany jest akt nadania na ozdobnym papierze zwinięty w rulon, że zawsze zuchy śpiewają półgłosem piosenkę gromady podczas wręczania znaczka sprawności; znaczek przypinamy do totemu i dokonujemy wpisu do kroniki w sposób bardzo uroczysty.
* Obrzęd nadania imienia. Nadawanie imienia zuchowi (pseudonimu) może być formą nagradzania zuchów. Nadajemy imię, które ma pozytywne zabarwienie, nie ośmiesza zucha i które się zuchowi podoba (np. Śmiałko).

Oczywiście, zwyczaje i obrzędy mogą być także wykorzystane przy innych okazjach. Już niedługo...
* ...Mikołajki. Zwyczajem może stać się to, że zawsze czekamy na Mikołaja w tym samym, umówionym miejscu (np. w parku przy siódmym drzewie na północ od fontanny). Obrzęd powitania Mikołaja może być stały lub co roku inny. Mikołaj może mianować zuchy na swoich pomocników. W sposób uroczysty nadaje im to miano i przypina podobiznę Mikołaja do ich mundurka.
* ...Święta Bożego Narodzenia. Naszym zwyczajem może być to, że co roku przygotowujemy kartki z życzeniami i zanosimy je naszym przyjaciołom (np. nauczycielom, pani ze sklepu, która podarowała nam kartony na majsterkę; urzędniczce z poczty, która udzieliła nam ważnych informacji podczas zwiadu). Często organizujemy w zuchówce wigilijki. Nastrojowość Świąt Bożego Narodzenia można pełniej wykorzystać do celów wychowawczych - rozwijania umiejętności dzielenia się, niesienia pomocy potrzebującym, empatii wobec innych. Obrzędem może być też sposób, w jaki roznosimy Betlejemskie Światło Pokoju.
* ...Nowy Rok. Na początku roku zakładamy KAPSUŁĘ 2003. Do niej wkładamy przez cały rok najważniejsze „zdobycze”, rzeczy, które były związane z naszą pracą (np. zdjęcie, kamyk przywieziony z rajdu czy kolonii zuchowej). Na zakończenie roku przeglądamy kapsułę, wspominamy i żegnamy stary rok. Jednocześnie pamiętamy o przygotowaniu nowej kapsuły na rok następny.

Na zakończenie przypomnę tylko, że obrzędy tworzymy wraz z zuchami. Muszą one być jasne, zrozumiałe i poważnie traktowane. Nie mogą nikogo ośmieszać ani poniżać. I nie może być ich zbyt wiele, bo albo ty albo zuchy w jakimś momencie się pogubicie.

Wszystkie spory wszystkie zwady załatwiamy w Kręgu Rady

Krąg Rady to inna od wszystkich forma pracy gromady zuchów. Jej odmienność polega przede wszystkim na funkcji, jaką spełnia w pracy wychowawczej. W porównaniu z formami przekazującymi wiedzę i kształcącymi umiejętności Krąg Rady pełni przede wszystkim rolę organizacyjną i kształtuje postawę społeczną zucha - członka gromady.
W skład jego wchodzą:
• obrzędowe utworzenie kręgu (np." Wszystkie sprawy, wszystkie zwady załatwiamy w Kręgu Rady" + siad skrzyżny).
• rozstrzyganie kwestii spornych wynikłych na zbiórce (Lista Spraw, dyskusja w gronie gromady).
• wspólne podejmowanie decyzji o pochwaleniu bądź upomnieniu zucha (czarna i biała lista ).
• wspólne podejmowanie decyzji o zdobywaniu i przyznaniu sprawności i gwiazdek.
• Wielkie Obrzędy przyznania gwiazdek i sprawności.
• sprawdzanie obecności na zbiórce.
• przekazywanie niezbędnych informacji organizacyjnych dotyczących funkcjonowania gromady.
• wyznaczenie zadania między zbiórkowego.
• obrzędowe zakończenie kręgu.
W Kręgu Rady istotny jest podniosły nastrój tworzący atmosferę sprzyjającą prawidłowemu rozpatrywaniu spraw i nie rozwlekaniu tej skądinąd statycznej formy pracy. Niezbędne byłyby wobec tego: stała kontrola tempa i maksymalne zagospodarowanie czasu trwania Kręgu Rady. Warto pokusić się o stworzenie stałych obrzędów Kręgu Rady charakterystycznych dla danej gromady (obrzędy rozpoczęcia i zakończenia, nazwa i wygląd list , tryb przyznawania gwiazdek i sprawności)
Krąg Rady bardziej niż inne formy pracy zobowiązuje nas do stosowania zasady "demokracji kontrolowanej", według której zuchy podejmują wspólnie decyzje zgodne z naszymi zamierzeniami wychowawczymi zawartymi w Prawie Zucha, regulaminach gwiazdek i sprawności, celach: pracy rocznej, cyklu zabawowego, zbiórki.
Tematyka Kręgu Rady wiąże się bezpośrednio z systemem kar i nagród, których stosowanie musi uwzględniać charakterystyczne cechy rozwojowe tzw. wieku zuchowego oraz być adekwatne i współmierne do popełnionej winy, tudzież rozmiaru zasługi.
Krąg Rady należy do trzech obligatoryjnych form pracy każdej zbiórki zuchowej, tzn. spotkanie bez Kręgu Rady nie jest według zasad metodyki zuchowej zbiórką zuchową.

Zuchowe znaki, zwyczaje, obrzędy i tajemnice

Mundur zucha
Mundurek dziewczynki - bluza mundurowa w kolorze szarym, spódnica w kolorze szarym lub długie spodnie, czapka.
Mundurek chłopca - bluza w kolorze khaki, w tym też kolorze krótkie spodenki lub długie spodnie, czapka.
Chłopcy i dziewczynki noszą pas zuchowy z napisem na klamrze „CZUJ”, podkolanówki w kolorze jednolitym dla całej gromady - najczęściej białym, chustę w kolorze gromady - spiętą pierścieniem.
Zuchowa musztra
Zuchy mają swoją własną musztrę, najczęściej posługują się tajemniczymi znakami (np. drużynowy trzy razy klaszcze i podnosi rękę do góry, a cała gromada już wie, jak ma się ustawić).
Są pewne elementy zuchowej musztry stosowane w całej Polsce:
- na hasło „Wszystkie spory, wszystkie zwady” zuchy odpowiadają „Załatwiamy w Kręgu Rady”, siadają w kole po turecku i rozpoczyna się Krag Rady;
- krąg parady - uroczysty szyk stosowany podczas Obietnicy, nadania gwiazdek, sprawności. Zuch stoi wyprostowany z rękami skrzyżowanymi na piersiach;
- krąg przyjaźni - zuchy stają w nim na zakończenie kominka, niektórych zbiórek, wtedy kiedy śpiewają Słoneczko. Zuchy stoją obok siebie, skrzyżowane ręce (prawa na lewą) podają swoim sąsiadom;
- ukłon zuchowy - salutowanie - prawa ręka zgięta w łokciu, palce wskazujący i środkowy wyprostowane, kciuk przykrywa w dłoni dwa pozostałe, lewa ręka opuszczona. Zwykle salutowaniu towarzyszy pozdrowienie zuchowe „Czuj”;
- proszenie o głos - np. gdy zuch chce coś powiedzieć, podnosi rękę i, uderzając czterema palcami w kciuk, tworząc dzióbek, „kłapie”;
- okrzyki dyscyplinujące - daj zuchom okazję do pokrzyczenia, bo inaczej same znajdą taką okazję. Okrzyki można wznosić po grach na cześć zwycięzców, a nawet okrzykiem uspokajamy rozkrzyczaną gromadę. Drużynowy powinien dysponować okrzykami na różne okazje, np.:
(drużynowy:) ci - (zuchy:) sza,
(drużynowy:) jak makiem za - (zuchy:) siał.
(drużynowy:) bo będzie la - (zuchy:) nie,
(drużynowy:) na kola - (zuchy:) nie,

OBRZĘDY, ZWYCZAJE I ZNAKI GROMADY
Każda gromada zuchowa posiada własny obrzęd rozpoczęcia i zakończenia zbiórki, sposób sprawdzania obecności, zawołanie, okrzyki, szyfry, imiona itp.
Nazwa gromady
Nazwa gromady musi być pozytywna. Nazwa gromady powinna również świadczyć o tym, co jest dla zuchów ważne, co lubią robić, jakimi chcą być. Najlepiej by była ona dwuczłonowa (najczęściej przymiotnik i rzeczownik) i o pozytywnym zabarwieniu, np.: „Leśne Skrzaty”, „Tęczowe Elfiki”.
Również szóstki zuchowe mają swoje nazwy, związane tematycznie z nazwą gromady.
Totem
Totem, czyli znak gromady, towarzyszy w ważnych momentach w życiu gromady. Jest z zuchami podczas ważnych uroczystości (przy Obietnicy, nadawaniu gwiazdek), jest w trakcie rozpoczynania i kończenia zbiórki, stoi w Kręgu Rady, „chodzi” z zuchami na wycieczki. Słowem jest z nimi cały czas, jak najwierniejszy przyjaciel, najlepszy amulet szczęścia. Totem powinien być związany z nazwą gromady.
Kronika
Zuchy powinny posiadać księgę, która będzie ilustracją życia gromady. Razem będziecie tam wklejać zdjęcia, opisywać najważniejsze wydarzenia, przechowywać liście, kawałki kory, zasuszone kwiaty i inne symbole przeszłości. Do kroniki wpisuje się szczególne osiągnięcia zuchów, co jest ogromnym wyróżnieniem i kolejnym bodźcem motywującym do pracy. Księga musi mieć specjalne miejsce, i winna być otoczona szczególną opieką tak. Wpisy do kroniki powinny robić wyróżnione zuchy.
Pieczęć gromady
Gromada powinna posiadać pieczęć, będzie to kolejny element łączący i wyróżniający spośród innych.
Skarbiec
Skarbiec, jedna z najistotniejszych rzeczy w zuchówce. Skarbcem może być kufer, kosz wiklinowy, stara walizka lub worek. Są w nim materiały do majsterki, szyszki, ładne kamienie, zaczarowane muszle z wycieczki, piasek znad morza, karton, narzędzia: nożyczki, młotek, kleje, piłka i inne rekwizyty do gier i zabaw. Niektóre gromady posiadają dwa skarbce: jeden na różne przedmioty wymienione powyżej i drugi, w którym znajdują się rzeczy pamiątkowe: akt złożenia Obietnicy, kronika gromady, pieczęć, bank, pacholik.
Pacholik
To on będzie udzielał głosu w kręgu, bowiem tylko ten może przemawiać, kto trzyma pacholika w ręku. To on będzie uciszał rumor, gdy pojawi się ponad głowami zuchów. Te wszystkie znaki są oczywiście umowne. Pacholik może być również pomocny podczas przyjmowania zuchów do gromady, pasowania strażników totemu. Powinien być związany z nazwą gromady.
Piosenka gromady
Piosenka to nieodzowny element zbiórki, a także obrzędowości.
Okrzyk gromady
- wiąże się z nazwą gromady,
- może być krótszy (od zaprezentowanego powyżej), ale nie powinien być za długi, gdyż zuchy mogą go nie zapamiętać,
- powinien być stosowany w podniosłych momentach,
- i oczywiście powinien być zuchom bliski.
Lista spraw
Cechą zuchów jest zadziorność i skłonność do sprzeczek, co w konsekwencji prowadzi do częstych skarg. Choć bywa, że za chwilę zuchy się godzą. Skargi są utrapieniem każdego drużynowego. Aby nie zakłócało to przebiegu zbiórki, drużynowy posługuje się listą spraw. Jest to arkusz papieru powieszony w widocznym miejscu zuchówki. Zuch, który ma do kogoś pretensje, notuje to na liście w prosty sposób: kto - do kogo, np. Zosia do Tomka. Jeśli do Kręgu Rady zuchy pogodzą się, rysują obok serduszko (lub inny umówiony znak). W Kręgu Rady rozpatrujemy spory z listy spraw, ale tylko te, przy których nie ma żadnego znaczka. Nie wnikamy w spory rozwiązane już przez same dzieci.
Lista obecności
Sprawdzanie obecności - ważne, by nie odbywało się tak jak w szkole. Jest wiele innych sposobów np.: odbijanie palców, zawieszanie na totemie rybek z imieniem zucha z jednej strony ryby, z drugiej dorysowywanie łusek po jednej za każdą zbiórkę, przyczepianie duszków na zamku.

WIELKIE OBRZĘDY W GROMADZIE
Założenie gromady
Po kilku zbiórkach, kiedy drużynowy pozna już trochę zuchy, a zuchy poznają podstawowe zasady je obowiązujące, następuje obrzęd założenia gromady. Przebieg obrzędu należy traktować indywidualnie. Warto przeprowadzić próby sprawdzające, czy wszyscy „nadają się” na zuchy, spisać akt założenia gromady, nadać jej nazwę, pasować dzieci na zuchy i wręczyć im chusty.
Obietnica Zuchowa
Obietnica Zuchowa to najbardziej uroczysty obrzęd w życiu gromady. Zbiórka ta powinna być podsumowaniem dotychczasowej zabawy. Do tej pory zuchy poznawały tajniki wspólnej zabawy, prawa, które będą stanowiły o tym, że są zuchami. Natomiast na tej zbiórce, z tych wszystkich rozsypanych elementów, musi powstać jedna całość.
Zbiórka składa się z czterech części. Pierwsza to próby, w których każde dziecko ma szansę pokazania innym i udowodnienia sobie, że w pełni zasługuje na miano zucha. Druga część to Krąg Rady, w którym rozmawiamy o tym, jak przebiegały próby oraz podejmujemy decyzje o dopuszczeniu poszczególnych zuchów do złożenia Obietnicy. Trzecia część to moment wypowiadania roty Obietnicy Zuchowej. Naturalnie - warunek wypowiedzenia obietnicy „z przejęciem” jest konieczny, jeśli obietnica ma mieć znaczenie wychowawcze. Musi dziecko cieszyć i musi ono chociaż przez chwilę odczuwać pragnienie „bycia dobrym zuchem”. Zuchy uroczyście składają Obietnicę Zuchową, ty przypinasz im znaczki zucha do munduru, następują życzenia i drobne upominki oraz oczywiście wpis do księgi gromady. Nie zapomnij też o wpisie do legitymacji zucha. Czwarta część to moment aprobaty przez dorosłych, a więc spotkanie z rodzicami.
„Obiecuję być dobrym zuchem, zawsze przestrzegać Prawa Zucha”, to najważniejsze słowa, które zuch wypowiada na tej zbiórce. Jednak pierwszą część roty Obietnicy zuch będzie jeszcze wypowiadał przy otrzymywaniu każdej kolejnej gwiazdki. Zuch ma pamięć dość krótkotrwałą i o danej obietnicy prędko zapomina. Kilkakrotne wypowiedzenie Obietnicy - i to w sposób uroczysty - wzmacnia w dziecku zapamiętanie i utrwalenie jej. Przez kilkakrotne składanie Obietnicy „będę dobrym zuchem”, pogłębiamy wolę dziecka w doskonaleniu się, tym bardziej że każda następna Obietnica nie jest powtórzeniem poprzedniej, lecz każda w stosunku do poprzedniej wyraża pewien krok naprzód: „będę dobrym zuchem ochoczym”, a potem „sprawnym” i „gospodarnym”.
Przykładowy scenariusz Obietnicy Zuchowej znajdziesz w rozdziale „Jak założyć gromadę zuchową?”.
Przyjęcie nowego zucha
Każdorazowe przyjęcie nowego zucha do gromady musi się odbyć uroczyście. Wcześniej gromada wyznacza dziecku okres próbny i przydziela zucha-opiekuna, który wprowadzi nowego w sprawy gromady. Po tym okresie gromada poddaje nowego próbie i decyduje o przyjęciu. Następuje uroczysty moment wręczenia chusty, wpisania do księgi gromady i przyjęcie do konkretnej szóstki.
Nadanie sprawności
Zbiórka sumująca cykl sprawnościowy kończy się obrzędowym nadaniem sprawności. Poprzedzają go próby sprawności, wspólnie podjęta decyzja w Kręgu Rady o zakończeniu realizacji cyklu i przyznaniu sprawności. W Kręgu Rady zuchy decydują, komu przyznać sprawność. Wszystkie zuchy, które uczestniczyły w zabawie, powinny dostać sprawność, chyba że któregoś zucha nie było na kilku zbiórkach. Drużynowy wręcza znaczki sprawności poszczególnym zuchom pasując ich na... strażaków, kosmonautów itd. Pamiętaj o przypięciu znaczka sprawności do totemu, uroczystym wpisie do księgi i potwierdzeniu zdobycia sprawności w legitymacji zucha.

Gwiazdki zuchowe i sprawności

GWIAZDKI ZUCHOWE
Gwiazdki Zuchowe są szczeblami wyrobienia zuchowego, które zuch zdobywa podczas normalnej pracy w gromadzie.
Gwiazdki powinny być zdobywane w trakcie normalnych zbiórek i sprawności cyklowych.
Gwiazdki są noszone z lewej strony mundurka nad sercem, na okrągłej podkładce koloru gromady .
Okresy zdobywania gwiazdek mogą być skrócone dla zuchów wstępujących do gromady w późniejszym wieku.
Pierwsza Gwiazdka
Może otrzymać zuch co najmniej 7 letni, nie wcześniej niż po 6-ciu miesiącach od zakończenia okresu próby.
Wymagania:
Przychodzi regularnie na zbiórki w mundurku. Mówi na zbiórkach po polsku (nie mówi brzydkich wyrazów).
Jest pożyteczna w domu, stara się wyręczyć matkę, ojca i rodzeństwo.
Jest grzeczny i pomaga wszystkim.
Dba o swój mundurek. Ma czyste ręce i paznokcie, myje co dzień zęby.
Zdobył jedną sprawność indywidualną np: porządnicką i jedną sprawność cyklową z całą gromadą.
Wykona warunki próby.
Próba:
Z wychowania narodowego:
Zna flagę i godło Polski.
Zna nazwę Stolicy Polski, wymieni dwa inne miasta polskie oraz zna główną rzekę Polski.
Zna jedną legendę z historii Polski.
Z wychowania zuchowego:
Zna nazwę i godło (totem) swojej gromady i umie wytłumaczyć ich znaczenie.
Zna ogólną oznakę zuchową (słoneczko), pozdrowienie (Czuj!). Umie stawać na zbiórkę i składać ukłon zuchowy.
Umie na pamięć prawo i obietnicę zuchową.
Zna imię i nazwisko drużynowej.
Tańczy jeden taniec zuchowy, zna dwie piosenki zuchowe.
Zna number telefonu rodziców.
Z sprawności fizycznych:
Orientacja - np: znajdzie ukryty zegarek (słuch), ołówek (wzrok), cebulę (węch).
Zręczność - np: biegnie z książką na głowie, skacze z kamienia na kamień. Umie bawić się w 3 gry ruchowe i 3 ze śpiewem. Łapie piłkę kilkoma sposobami.
Odwaga - np: zeskoczy z zawiązanymi oczami z niskiego stołka.
Druga Gwiazdka
Może otrzymać zuch nie wcześniej niż po 10-tu miesiącach od uzyskania gwiazdki I-szej.
Wymagania:
Przychodzi regularnie na zbiórki w mundurku. (nie mówi brzydkich wyrazów).
Jest pożyteczna/ny w domu i w szkole. Umie zachować się na ulicy i wśród obcych i wobec starszych i przełożonych.
Umie bawić się i pracować zgodnie (nie kłóci się, nie skarży, nie obraża).
Szybko i cicho wykonuje polecenia drużynowej przy grach i zabawach. Wykona dwa polecenia z życia codziennego (np: zaadresuje list, zatelefonuje).
Dba o swój wygląd ubranie, zabawki i książki.
Zdobył/a od czasu gwiazdki I-szej dwie nowe sprawności indywidualne (np: przyjaciela zwierząt lub roślin) oraz dwie nowe sprawności cyklowe.
Wykona warunki próby.
Próba:
Z wychowania narodowego:
Narysuje godło Polski i opowie legendę o jego powstaniu.
Zna przynajmniej pięć miast i dwie rzeki Polski, umie coś o nich opowiedzieć, lub wskazać je na mapie.
Zna kilka legend polskich i potrafi przynajmniej jedną opowiedzieć lub zainscenizować.
Zna piosenkę lub taniec ludowy.
Wie z jakiej części Polski pochodzi jej rodzina.
Z wychowania zuchowego:
Umie wytłumaczyć na czym polegają 5 punkty prawa zuchowego.
Umie zachować się przy totemie.
Tańczy taniec gromady, śpiewa piosenkę gromady i zna musztrę zuchową.
Zna 5 piosenek zuchowych i 3 pląsy zuchowe.
Narysuje ilustrację do kroniki, lub do kącika zuchów.
Zaadresuje list.
Z sprawności fizycznych:
Orientacja - określa czas według zegarka.
Zręczność - ubiera się szybko i sprawnie, przyszywa guziki. Przeskoczy rów, przejdzie przez płot, wejdzie na drzewo, wywraca koziołki. Umie bawić się w 5 gier ruchowych, 5 towarzyskich. Skacze przez skakankę z utrudnieniami.
Odwaga - np: nie boi się wejść do ciemnego pokoju.
Trzecia Gwiazdka
Może otrzymać zuch nie wcześniej niż po 10-tu miesiącach od uzyskania gwiazdki II-iej.
Wymagania:
Przychodzi regularnie na zbiórki w mundurku. (nie mówi brzydkich wyrazów).
Jest dzielnym i pożytecznym zuchem w swojej gromadzie. Pełnił/a jakąś funkcję w gromadzie (np: szóstkowego, kronikarza).
Jest punktualny/na i dotrzymuje obietnicy, szanuje swoje i cudze rzeczy.
Stara się postępować według prawa zuchowego.
Zdobył/a od czasu gwiazdki II-giej dwie nowe sprawności indywidualne (np: kuchcika, dobrej siostrzyczki/brata) oraz dwie nowe sprawności cyklowe.
Wykona warunki próby.
Próba:
Z wychowania narodowego:
Zna na pamięć “Jeszcze Polska nie zginęła”. Umie zachować się przy sztandarze.
Opowie o polskim bohaterze narodowym.
Przeczyta i opowie fragment z książki polskiej.
Zna parę legend polskich.
Zaśpiewa lub zainscenizuje 2 piosenki ludowe.
Z wychowania zuchowego:
Opowie o dziewczynce, która zasługuje na miano zucha.
Opisze w kronice ciekawe zdarzenie z życia zucha.
Wie jak dbać o zdrowie na wycieczce. Opatrzy skaleczony palec, stłuczone kolano. Umie pomóc choremu (podać lekarstwo, dać pić, przynieść wodę do mycia).
Zna język i pismo tajemnicze zuchów.
Ma zapisane imię, nazwisko, adres i numer telefonu swojej drużynowej.
Z sprawności fizycznych:
Orientacja - wskaże cztery strony świata po słońcu.
Zręczność - skacze przez długi sznur kilkoma sposobami. Gra w dwa ognie. Brała udział w grach i ćwiczeniach w terenie.
Wyczyści swoje buty, upierze np: koszulkę, ładnie pościele łóżko.
Przedstawi jeden przedmiot własnej roboty porządnie wykonany (np: fartuszek, lalka, łuk, latawiec).

---