CO TO JEST OTYŁOŚĆ
Klasyfikacja zaburzeń masy ciała |
BMI (kg/m2) |
Ryzyko chorób towarzyszących otyłości |
Niedowaga |
<18,5 |
Niskie (ale zwiększone ryzyko innych problemów zdrowotnych) |
Norma |
18,5 - 24,9 |
Średnie |
Nadwaga |
>= 25 |
|
Okres przed otyłością |
25,0-29,9 |
Podwyższone |
I° otyłości |
30,0-34,9 |
Umiarkowanie podwyższone |
II° otyłości |
35,0-39,9 |
Wysokie |
III° otyłości |
>= 40,0 |
Bardzo wysokie |
Klasyfikacja otyłości w zależności od BMI wg WHO, Report of a WHO "Consultation on Obesity", Genewa 1997 |
||
Otyłość jest przewlekłą chorobą spowodowana nadmierną podażą energii zawartej w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu, skutkiem czego jest magazynowanie nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej.
Otyłości towarzyszą liczne powikłania ze strony układu sercowo-naczyniowego i innych narządów.
BMI (Body Mass Index) czyli Wskaźnik Masy Ciała charakteryzuje relację pomiędzy masą ciała a wzrostem. Obliczając BMI możemy określić ilość tkanki tłuszczowej w organizmie. Liczne badania epidemiologiczne wykazały, że BMI dobrze koreluje z masą tej tkanki oraz umożliwia ocenę zagrożenia śmiertelnością i chorobowością.
Osoby o BMI przekraczającym 25 kg/m2 mają nadwagę, przy BMI od 30 kg/m2 mówimy o otyłości.
Im wyższy wskaźnik BMI - tym większa zapadalność na różne schorzenia.
Dotyczy to szczególnie takich chorób jak: nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, hiperlipidemia, cukrzyca typu II, zespół zaburzeń oddychania w czasie snu, niektóre nowotwory złośliwe (rak jelita grubego, rak piersi, rak trzonu macicy).
Uwaga:
BMI nie jest wiarygodnym wskaźnikiem zagrożenia chorobami dla poniższych grup osób :
kobiety ciężarne
sportowcy oraz osoby o rozbudowanej tkance mięśniowej
rosnące dzieci
osoby w starszym wieku, u których trudno dokonać dokładnych pomiarów wzrostu
Obwód pasa
Obwód pasa stanowi także cenny wskaźnik stanu zdrowia. Badania przeprowadzone w ostatnich latach na grupie kilkunastu tysięcy dorosłych osób wykazały, że wysokie ciśnienie tętnicze, zaburzenia oddychania, wysoki poziom cholesterolu i cukrzyca występują częściej u mężczyzn z obwodem pasa powyżej 102 cm i u kobiet z obwodem pasa powyżej 88 cm, w porównaniu do grupy osób szczupłych.
Mężczyźni z obwodem talii powyżej 102 cm są 4,5 raza bardziej narażeni na występowanie cukrzycy insulinozależnej niż mężczyźni z obwodem pasa poniżej 94 cm. Podobnie kobiety z obwodem pasa powyżej 88 cm są 3,8 raza bardziej narażone na wystąpienie cukrzycy typu II niż kobiety z obwodem poniżej 80 cm.
Typy otyłosci
tyłość typu "gruszka" - (udowo-pośladkowa) częściej występuje u kobiet.
Otyłość typu "jabłko" - (inne określenia: otyłość brzuszna, wisceralna - tkanka tłuszczowa zlokalizowana jest głównie wewnątrz jamy brzusznej) częściej dotyczy mężczyzn.
Różnice częstości występowania powyższych typów otyłości, w zależności od płci, wynikają z różnego rozmieszczenia tkanki tłuszczowej uwarunkowanego czynnikami hormonalnymi i genetycznymi.
W otyłości typu "jabłka" występuje większe ryzyko chorób towarzyszących. Częściej pojawiają się zaburzenia metaboliczne, prowadzące do nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, cukrzycy i innych chorób układu krążenia.
U kobiet w okresie pomenopauzalnym ryzyko wystąpienia otyłości brzusznej staje się podobne jak w grupie mężczyzn w związku z ustaniem produkcji żeńskich hormonów płciowych przez jajniki .
CHOROBY ZWIĄZANE Z OTYŁOŚCIĄ
Otyłość jest związana z częstszym występowaniem następujących schorzeń:
Cukrzyca typu II - stanowi 90% przypadków cukrzycy. 80-90% pacjentów stanowią osoby otyłe. Spadek wagi - nawet o 5-10% prowadzi do obniżenia poziomu cukru we krwi i pozwala zmniejszyć dawki leków przeciwcukrzycowych, w tym insuliny.
Nadciśnienie tętnicze - wzrost masy ciała o 20% powoduje ośmiokrotny wzrost częstości występowania nadciśnienia.
Hiperlipidemia - czyli podwyższenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Poza poziomem całkowitego cholesterolu ważny dla ryzyka chorób serca jest też stosunek pomiędzy "dobrym" - cholesterol HDL i "złym" cholesterolem - cholesterol LDL. Stosunek ten jest niekorzystny u osób otyłych.
Udar mózgowy - ryzyko jego wystąpienia u osób otyłych jest dwukrotnie większe.
Niewydolność serca - ryzyko tej choroby u otyłych jest większe 1,9 razy.
Choroba niedokrwienna serca (choroba wieńcowa) - 40% przypadków tej choroby jest związane z BMI powyżej 25. Prawdopodobieństwo, że osoba otyła będzie miała chorobę wieńcową jest 1,5 raza większe niż u osoby z prawidłową wagą. Otyłość pogarsza także przebieg rehabilitacji pozawałowej.
Kamica pęcherzyka żółciowego - schorzenia pęcherzyka u osób otyłych występują sześciokrotnie częściej niż u szczupłych.
Zmiany zwyrodnieniowe stawów - stawy podlegające nadmiernym obciążeniom szybciej ulegają uszkodzeniu, prowadzi to do zespołów bólowych, np. kręgosłupa, stawów kolanowych.
Nowotwory - u otyłych częściej niż u szczupłych występują nowotwory macicy, sutka, pęcherzyka żółciowego, jelita grubego, prostaty.
Zaburzenia oddychania w czasie snu - objawiające się m.in. zespołem hipowentylacji bądź bezdechu sennego.
Żylaki kończyn dolnych - u osoby otyłej gorsze są warunki odpływu krwi z kończyn dolnych. Prowadzi to do nadmiernego wypełnienia krwią żył a w konsekwencji - do powstawania żylaków.
Zaburzenia hormonalne i powikłania ciąży - częściej występują u otyłych kobiet.
Zespół X (obecnie nazywany zespołem polimetabolicznym) - zespół ogólnoustrojowych zaburzeń, na które składają się: otyłość wisceralna, upośledzona tolerancja glukozy, zwiększone stężenie insuliny, oporność na insulinę, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, choroba niedokrwienna serca. Aktualnie do klasycznego zespołu X, opisanego przez Reavena, dołączono szereg dodatkowych elementów takich jak: dna moczanowa, podwyższenie poziomu kortyzolu, podwyższenie poziomu fibrynogenu oraz wzmożone wydalanie albumin z moczem.
Przyczyna otyłości jest nieznana ale mechanizm jej powstawania jest prosty. Otyłośc zawsze jest spowodowana pobieraniem większej ilości energii pod postacią spożywanych pokarmów niż wynoszą łączne wydatki energetyczne ponoszone przez nasz organizm. Wyróżniamy dwa typy otyłości w zależności od etiopatogenezy:
otyłość pierwotną - pokarmową powstającą w wyniku współdziałania czynników genetycznych i środowiskowych
otyłość wtórną - będącą objawem chorób metabolicznych, chorób ośrodkowego układu nerwowego, wad chromosomalnych oraz jako działanie leków
Przyczyny otyłości wtórnej
Wśród czynników, które powodują rozwój otyłości należy wymienić:
zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego: urazy czaszki, guzy mózgu, dystrofia tłuszczowo-płciowa Froehlicha, zespół Blounta
endokrynopatie: niedoczynność tarczycy, hiperinsulinizm pierwotny, choroba lub zespół Cushinga, zespół Stein-Leventhala, stan po usunięciu jajnikówi, niedobór hormonu wzrostu, zespół przekwitania, hipogonadyzm hipogonadotropowy i inne.
stosowanie leków: glikokortykoidów, estrogenów, progesteronu, środków uspokajających, pochodnych fenotiazyny.
wady chromosomalne: zespół Turnera, zespół Downa.
Przyczyny otyłości pierwotnej
W powstawaniu nadwagi i rozwoju otyłości pierwotnej bierze udział wiele czynników wśród których najważniejszą rolę odgrywają:
Czynniki genetyczne
Otyłość wykazuje charakter rodzinny, gdzie dużą rolę odgrywają wspólne dla rodzin nawyki żywieniowe i życiowe. Czynniki genetyczne mogą stanowić do 40% przyczyn prowadzących do otyłości. W procesie tym zaangażowanych może być kilka genów wpływających na przyjmowanie pokarmów i wydatkowanie energii. Dokładny mechanizm pozostaje jednak nieznany. Uważa się, że leptyna kodowana przez gen ob jest przekaźnikiem pomiędzy adipocytem (komórką tłuszczową) a mózgiem dostarczającym informacji o rozmiarach zmagazynowanego tłuszczu. Leptyna hamuje również syntezę i uwalnianie neuropeptydu Y (NPY), który zwiększa apetyt, obniża termogenezę oraz podwyższa poziom insuliny. Podejrzewa się, że mózg osoby otyłej otrzymuje mylącą informację, zaniżającą zasoby tłuszczu w ustroju.
Wydaje się również, że u ludzi czynnik dziedziczny może odgrywać rolę w dziedziczeniu konstytucji psychofizycznej oraz chorób powodujących otyłość wtórną takich jak cukrzyca lub hiperlipoproteinemiarodzinna. Genetycznie uwarunkowana skłonność do tycia może polegać na zwiększonej podatności nabodźce środowiskowe sprzyjające zwiększenu masy ciała.
Czynniki fizjologiczne
Częstość występowania otyłości wzrasta wraz z wiekiem, ulegając jedynie obniżeniu na starość. Odżywianie człowieka regulowane jest przez ośrodkowy układ nerwowy a w szczególności ośrodki podwzgórzowe, węchomózgowie, układ limbiczny, twór siatkowaty, jądra migdałowate i korę mózgową. Ośrodki te przez cały czas otrzymują bodźce typu psychicznego, nerwowego, hormonalnego i metabolicznego informujące o stanie odżywienia tkanek. Po przeanalizowaniu ośrodki te kształtują uczucie głodu, apetyt, sytość itp. Apetyt jest regulowany wielkością posiłków, ich częstością, składem, smakiem, czynnością. Na łaknienie w najwiekszym stopniu wpływają neurotransmitery, głównie monoaminy:
serotonina - zmniejsza apetyt na węglowodany
dopamina - reguluje łaknienie poprzez wpływ hamujący na przyjmowanie tłuszczów
noradrenalina - zwiększa apetyt na węglowodany
Każde zaburzenie organiczne lub czynnościowe tych ośrodków może zmienić zachowanie się człowieka w zakresie nawyków żywieniowych co może być przyczyną rozwoju otyłości.
Styl życia
Otyłość powstaje przede wszystkim w wyniku spożywania nadmiaru tłuszczu oraz zbyt małej aktywności fizycznej. Zmniejszona aktywność fizyczna w zasobnych społeczeństwach jest ważnym czynnikiem powodującym otyłość. Chociaż spożywanie pokarmu zwiększa się wraz ze zwzrastającym wydatkiem energetycznym to jednak nie zmniejsza się ono proporcjonalnie, kiedy aktywnośc fizyczna spada poniżej pewnego poziomu. U niektórych osób zmniejszenie aktywności fizycznej może wręcz powodować zwiększenie spożywania pokarmu. Kobiety prowadzące siedzący tryb życia są siedmiokrotnie bardziej narażone na przybierania na wadze, natomiast mężczyźni czterokrotnie.
Duże znaczenie na rozwój otyłości ma stosowanie używek:
alkohol - spożywany w nadmiernych ilościach dostarcza tzw pust kalorie, prowadzi do chorób, chorób wątroby i trzustki.
palenie papierosów - chociaż palenie papierosów obniża apetyt to nie jest to metoda pozwalająca utrzymać prawidłową masę ciała i zachować zdrowie, gdyż palenie jest jednym z głównych czynników chorób sercowo-naczyniowych.
Czynniki psychologiczne
Otyłość traktowana jako uzależnienie, wewnętrzny przymus jedzenia negatywnie wpływa na życie i sprawia ze osoby otyłe unikają kontaktu z ludźmi, boją się odrzucenia, często czują się gorsze od innych osób. Otyłość u takich osób może stać się sposobem na życie, wytłumaczeniem wszelkich osobistych niepowodzeń natomiast jedzenie może być sposobem na odreagowanie złości, smutku i sposobem na nudę. Typowa dla ludzi otyłych jest złudna nadzieja, że wszystko w życiu się uda jeśli tylko dana osoba schudnie.
Nadmierne spożycie tłuszczu
Istnieje dodatnia korelacja między spożyciem tłuszczu a jego ilością w organizmie. Ilość spożywanego tłuszczu w diecie świadczy o jej jakości zdrowotnej tzn im więcej tłuszczu, tym jest ona mniejsza. Osoby otyłe szczególnie powinny zwracać uwagę na ilość przyjmowanego tłuszczu gdyż u tych osób mechanizmy kontrolujące łaknienie są zaburzone. Otyli mężczyźni częściej spożywają smażone mięsa, kiełbasy, hamburgery, pizzę podczas gdy kobiety lody, czekoladę, ciasta i kremy. Produkty te są źródłem zbędnych kalorii, nasyconych kwasów tłuszczowych, kwasów tłuszczowych trans, a także cholesterolu i spożywane w nadmiarze podnoszą poziom w surowicy cholesterolu całkokwitego, złego cholesterolu (LDL) i triglicerydów. U osób tych w przeciwieństwie do osób szczupłych u których po spożyciu posiłku obfitującego w tłuszcz następuje ograniczenie ilości przyjmowanych kalorii w następnych posiłkach nie obserwuje się tego zjawiska, co sprzyja niekontrolowanemu przyjmowaniu energii i postępującemu tyciu. Wraz ze wzrostem procentowej zawartości tłuszczu w diecie zwiększa się wartość wskaźnika masy ciała.
W przeprowadzonych badaniach wykazano, że nadmiar spożywanej energii w stosunku do zapotrzebowania powoduje większy wzrost masy ciała po przyjmowaniu tłuszczu w porównaniu z węglowodanami. Dochodzi do tego, gdyż kalorie pochodzące z tłuszczu są łatwiej magazynowane (koszt magazynowania wynosi 4% energii), natomiast pochodzące z węglowodanów potrzebują dodatkowej energii na przekształcenie w tłuszcz zapasowy tj. około 23% energii dla de-novo lipogenezy i 12% dla procesów glikogenezy.
Przyczynami nadmiernej podaży energii w wyniku spożywania produktów obfitujących w tłuszcz może być:
rozciąganie ścian żołądka -tłuszcz przyspiesza opróżnianie żołądka;
" uczucie sytości po pokarmach obfitujących w tłuszcz u otyłych jest słabo wyrażone;
tłuszcz poprawia walory smakowe pożywienia;
potrawy bogate w tłuszcz - wymagają w niewielkim stopniu żucia cosprzyja szybkiemu przyjmowaniu nadmiaru energii, w odróżnieniu od produktów obfitujących w błonnik;
W ostatnich latach obserwuje się korzystne zmiany w strukturze spożycia tłuszczu, co wyraża się zwiększonym spożyciem olejów roślinnych, a zmniejszonym tłuszczów pochodzenia zwierzęcego.Jednocześnie zwraca uwagę ciągle wysokie spożycie tzw. tłuszczu ukrytego.
Czy otyłość jest częstym zjawiskiem w Polsce?
W krajach rozwiniętych otyłość występuje bardzo często. Stwierdza się, że nadwaga i otyłość dotyczą ponad 50% tych populacji. W naszym kraju wykazano, że na nadwagę (BMI od 25 do 30 kg/m2) cierpi ok. 50% mężczyzn i 38% kobiet a na otyłość (BMI > 30 kg/m2) 20% mężczyzn i 30% kobiet.
CUKRZYCA
Na cukrzycę chorują ludzie w każdym wieku, wszystkich ras i na wszystkich kontynentach.
Szacuje się, że obecnie na świecie na cukrzycę obu typów choruje około 175 mln ludzi. Według prognozy Światowej Organizacji Zdrowia, za 10 lat, czyli w 2010 roku, przybędzie ich około 65 mln, a więc prawie 240 mln będzie cierpiało na tę chorobę. W 15 lat później, czyli w 2025 r., liczba ta wyniesie już około 300 mln. Przybierze formę epidemii.
Częstość zachorowań zwiększa się wraz z wiekiem, zależy też od wielu innych czynników, takich jak wpływy genetyczne i etniczne, infekcje wirusowe, otyłość, bezczynność ruchowa, niektóre toksyny.
U dzieci i młodzieży występuje cukrzyca typu 1. Jest to najcięższa forma kliniczna choroby. W Europie choruje na tę postać cukrzycy przeciętnie 10-15 osób na 100 tys. ludności.
Najwyższa zachorowalność występuje w Finlandii - 41 osób na 100 tys. Natomiast dość niską zachorowalność odnotowuje się we Francji - 6 osób na 100 tys. ludności. W Polsce cukrzyca typu 1 (u osób do 29. roku życia) pojawia się przeciętnie u 9,3 osób na 100 tys.
Osoby starsze chorują prawie wyłącznie na cukrzycę typu 2. Szacuje się, że pojawia się ona aż u 8-15 % populacji powyżej 70. roku życia, zwłaszcza w dużych miastach.
W wieku młodszym choroba występuje tak samo często u mężczyzn, jak i u kobiet. Natomiast w starszym wieku częściej chorują kobiety. Zachować czujność
Nadmierne pragnienie, zwiększone oddawanie moczu, niewyjaśniony spadek masy ciała, skłonność do różnego rodzaju infekcji (zwłaszcza grzybicznych), świąd skóry, ogólne osłabienie - nie każdego od razu zaniepokoją takie mało swoiste objawy. Mogą one jednak sygnalizować małoobjawową (utajoną) cukrzycę.
Z tego powodu w razie zaobserwowania jednego lub kilku z tych objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza i zbadać poziom glukozy we krwi. Może być to bowiem cukrzyca typu 2, która przez lata rozwijała się skrycie, uszkadzając w tym czasie wiele układów w naszym organizmie.
Obok objawów do badań powinny skłonić także czynniki ryzyka. Można tu wymienić: wiek powyżej 45 lat, nadwagę, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę u osób z bliskiej rodziny, chorobę niedokrwienną serca, miażdżycę naczyń mózgowych i kończyn dolnych, choroby trzustki, wątroby, cukrzycę w okresie ciąży, różne objawy skórne, neurologiczne, okulistyczne i inne.
O wypowiedź na temat profilaktyki i nowoczesnego leczenia cukrzycy poprosiliśmy prof. dr hab. med. Jana Tatonia, krajowego konsultanta w dziedzinie diabetologii.
Wszystkie prognozy wskazują, że w ciągu najbliższych lat, zarówno w świecie jak i w Polsce liczba chorych na cukrzycę będzie systematycznie wzrastać. Można więc przewidywać, że choroba ta przybierze rozmiary prawdziwej epidemii w XXI wieku. Częstość cukrzycy w Warszawie wynosi obecnie 6,1%.
Jak wiadomo, cukrzyca jest jednym z istotnych czynników ryzyka choroby niedokrwiennej serca i zawału serca. Zwiększenie chorobowości z powodu cukrzycy może więc spowodować wzrost umieralności z przyczyn kardiologicznych.
Wynika stąd bezwzględna i pilna konieczność opracowania i wprowadzenia państwowego programu kompleksowej, wieloczynnikowej prewencji, zwłaszcza cukrzycy typu 2 i miażdżycy łącznie.
Powinien to być program połączony - kardiodiabetologiczny - realizowany przez kasy chorych i wiele innych instytucji.
W ostatnich latach obserwuje się istotny postęp w dziedzinie leczenia cukrzycy i jej powikłań. Należy je pilnie upowszechniać.
Opracowano już i wdrożono do leczenia:
nowe, doustne leki hipoglikemizujęce, np. tiazolidinediony,
nowe preparaty insulinopodobne - analogi insuliny ludzkiej. Są to uzyskiwane biotechnologicznie substancje zbliżone do naturalnej insuliny, ale pobudzające komórkowe receptory insulinowe - o nowych cechach terapeutycznych,
inhibitory kinazy białkowej C - do leczenia mikroangiopatii,
leczenie za pomocą uwrażliwiającego komórki beta wysp trzustkowych do wydzielania insuliny glukagonopodobnego, insulinotropowego peptydu (GL I-1) i wiele innych możliwości.
Udowodniono, że intensywna insulinoterapia istotnie ogranicza powstanie powikłań cukrzycy. Dlatego niezwykle ważne jest obecnie upowszechnienie intensywnego leczenia cukrzycy.
Bardziej opłacalne jest dobre wyrównanie cukrzycy niż późniejsze leczenie jej powikłań, które pochłaniają dużą część wydatków na leczenie cukrzycy.
Pacjenci pytają często, czy można zapobiec powstawaniu cukrzycy. Na to pytanie nie znamy pełnej odpowiedzi. Wiemy natomiast na pewno, że można bardzo istotnie opóźnić jej rozwój, a także powstanie powikłań.
W tym celu zaleca się więc racjonalne odżywianie, głównie produktami niskokalorycznymi, regularny wysiłek fizyczny, zapobieganie otyłości, ograniczenie stresu i inne działania.
Ważne są regularne badania profilaktyczne. Przychodnie i gabinety medycyny rodzinnej dysponują glukometrami i testami oznaczającymi stężenie glukozy we krwi.
Jeśli wynik takiego badania okaże się dodatni, należy go zweryfikować testem w poradni i wdrożyć leczenie.
Prawidłowe stężenie cukru w osoczu krwi żylnej na czczo powinno być niższe niż 110 mg/dl.
W 2 godziny po podaniu doustnie 75 g glukozy stężenie cukru ma być niższe niż 140 mg/dl.
Każdy, kto przekroczył 45. rok życia, powinien raz w roku zmierzyć stężenie glukozy na czczo we krwi. Natomiast osoby z grupy podwyższonego ryzyka - powinny to badanie wykonywać nawet częściej.
Cukrzyca w Polsce (w tysiącach)* |
|||
Rok |
1994 |
2000 |
2010 |
Typ I |
137 |
205 |
273 |
Typ II |
775 |
1.147 |
1.519 |
Razem typ I i typ II |
912 |
1.352 |
1.792 |
* Dane wg Instytutu Cukrzycy w Melbourne |
|||
Cukrzyca na świecie (w milionach)* |
|||
Rok |
1994 |
2000 |
2010 |
Typ I |
11,5 |
18,1 |
23,7 |
Typ II |
98,9 |
153,3 |
215,6 |
Razem typ I i typ II |
110,4 |
171,4 |
239,3 |
* Dane wg Instytutu Cukrzycy w Melbourne |
|||
Pełnoobjawowa cukrzyca sygnalizuje swą obecność wysokim stężeniem glukozy we krwi lub obecnością glukozy w moczu.
Taką cukrzycę rozpoznaje się:
- gdy stężenie glukozy w osoczu na czczo jest większe (lub równe) 126 mg/100 ml
- lub stężenie w osoczu w przypadkowym pomiarze większe (lub równe) 200 mg/100 ml i występują typowe objawy cukrzycy.
Typowe objawy cukrzycy to:
- zwiększone pragnienie, którego przyczyny nie potrafimy sobie wytłumaczyć
- zwiększone oddawanie moczu, np. 2-3 razy więcej, niż codzienna norma 1-1.5 l
- zwiększony apetyt i spożywanie dużych porcji jedzenia, bez przybywania na wadze
Obok tych podstawowych objawów może też wystąpić:
- zapalenie pochwy,
- świąd skory, zmiany na skórze, suchość, wiotkość skóry,
- gorsze gojenie się ran,
- pogorszone widzenie Cukrzyca bez typowych objawów Ten rodzaj cukrzycy pojawia się u osób starszych, które najliczniej zapadają na nietolerancję glukozy.
W zaawansowanym wieku początek choroby bywa często łagodny i nie wywołuje charakterystycznych wyżej wymienionych objawów.
Wiążę się to z wydłużonym okresem utajenia cukrzycy wieku podeszłego. W tym czasie objawy są bardzo skąpe, często ograniczone tylko do jednego wskaźnika, np. zmian skórnych lub zapalenia nerwu.
U osób w starszym wieku znacznie rzadziej niż u młodszych występuje pragnienie. Typowe dla starości jest także podwyższenie tzw. progu nerkowego, w związku z czym u wielu chorych nie występuje cukromocz nawet przy glikemii przekraczającej 200 mg%.
Na pytanie - czy dopuszczalny poziom glukozy we krwi u osób starszych może być nieco wyższy, niż u ludzi młodych odpowiedź jest twierdząca.
Dopuszczalny poziom cukru we krwi dla osób 70-letnich jest nieco wyższy niż u ludzi młodych. Na czczo powinien on wynosić nie więcej niż 140 mg/100 ml, po jedzeniu zaś nie może przekraczać 180 mg/100 ml. Te wyższe wartości glukozy u osób starszych są mniej niebezpieczne niż niedocukrzenie. Obecnie w Polsce ponad połowa chorych na cukrzycę to osoby w podeszłym wieku. Wśród chorych hospitalizowanych z powodu powikłań cukrzycy ponad 60 proc. stanowią pacjenci zbliżający się do 70. roku życia.
NOWOTWORY
W Polsce w 2000 roku na nowotwory złośliwe zachorowało około 120 000 osób, w tym samym czasie stwierdzono prawie 84600 zgonów z tego powodu. Nowotwory złośliwe stanowiły drugą po chorobach układu krążenia przyczynę zgonów , powodując około 25% zgonu u mężczyzn i 21,5% u kobiet.
Częstość występowania poszczególnych typów nowotworów złośliwych w populacji zależy od płci. Kobiety najczęściej chorują na raka piersi. Rak piersi stanowił 20,7% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe u kobiet. W 2000r. prawie 39 kobiet na 100 000 zachorowało na raka piersi, łącznie w Polsce 2000r zarejestrowano 10987 nowych zachorowań na ten nowotwór. Kolejnymi najczęściej występującymi nowotworami u kobiet były rak jelita grubego stanowiąc 10% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe, rak płuca 7,8%, i rak szyjki macicy 6,8%. Mężczyźni najczęściej chorują na raka płuc. Rak płuca stanowi 27% wszystkich zachorowań u mężczyzn. W 2000r zanotowano ponad 15000 nowych zachorowań na raka płuc u mężczyzn (65,5 na 100tys). Kolejne najczęściej występujące nowotwory złośliwe to rak jelita grubego stanowiący 10% wszystkich zachorowań na nowotwory, rak prostaty 8%, pęcherz moczowy 6,5%, żołądek 6,4% i krtań 4%.
Śmiertelność na nowotwory złośliwe zależy od częstości występowania danego nowotworu, a także od wyleczalności. W 2000r. w Polsce z powodu nowotworu zmarło 48020 mężczyzn i 36539 kobiet. U kobiet największy odsetek zgonów nowotworowych stanowiły zgony z powodu raka piersi (12,9% wszystkich zgonów z powodu nowotworów), a następnie zgony z powodu raka jelita grubego (11,4%), raka płuca (11%), żołądka (5,9%), jajnika (5,6%) i szyjki macicy (5,4%). U mężczyzn najczęstszą przyczyną zgonów nowotworowych były zgony z powodu raka płuca (33% wszystkich zgonów z powodu nowotworów ), a następnie z powodu raka jelita grubego (9%), żołądka (8%), prostaty (6,6%) oraz pęcherza moczowego (4,2%).
Powyższe dane uzyskano z publikacji Didkowskej i współpracowników po tytułem „Nowotwory złośliwe w Polsce w 2000 roku” wydanej przez Zakład Prewencji Nowotworów Centrum Onkologii - Instytutu im. M. Skłodowskiej Curie w Warszawie w 2003r. Dane te zostały zebrane na podstawie rejestracji nowotworów złośliwych w Polsce przez placówki lecznicze, a także na podstawie kart zgonów. Dlatego też nie w pełni uwzględniają nowotwory złośliwe skóry, a w szczególności wczesne postacie raka podstawnokomórkowego i płaskonabłonkowego. Rak skóry według statystyk amerykańskich jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym, u człowieka. Powstaje w wyniku przewlekłego narażenia skóry na drażniące czynniki zewnętrzne takie jak promieniowanie ultrafioletowe. Dlatego też najczęściej pojawia się na twarzy i rękach. Zauważony we wczesnym stadium może by skutecznie leczony chirurgicznie. Często rak skóry leczony jest ambulatoryjnie i po prostu nie jest zgłaszany do rejestru. Pisząc o nowotworach skóry nie sposób nie wspomnieć o czerniaku złośłiwym skóry. Jest to nowotwór wywodzący się z komórek barwnikowych (melanocytów), często powstaje na podłożu znamion barwnikowych. Powszechną grozę budzi ze względu na to, że przy stosunkowo małej wielkości (Np. guzek o średnicy 0,5-1cm) już może dawać przerzuty zarówno do węzłów chłonnych jak i odległe, czyli upraszczając możemy powiedzieć, że jest bardzo złośliwym nowotworem. Nie jest to jednak nowotwór częsty, w 2000r. zarejestrowano w Polsce 1601 nowych zachorowań na ten nowotwór (3 osoby na 100tys.), w tym samym roku z powodu czerniaka zmarło 928 chorych.