Centralna Komisja Egzaminacyjna
MATERIAA
Y POMOCNICZE
DLA KANDYDATÓW
NA EGZAMINATORÓW
część II
EGZAMIN POTWIERDZAJ
CY KWALIFIKACJE ZAWODOWE
CKE Warszawa, listopad 2008 r.
Warszawa, listopad 2008 r.
2
EGZAMIN POTWIERDZAJ
CY KWALIFIKACJE ZAWODOWE  EGZAMIN ZAWODOWY
Egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe zwany egzaminem zawodowym jest formą oceny
poziomu opanowania wiadomości i umiejętności z zakresu danego zawodu, ustalonych
w standardach wymagań będących podstawą przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwali
fikacje zawodowe.
Egzamin zawodowy, od roku szkolnego 2006/2007, przeprowadzany jest jeden raz w ciągu roku
szkolnego w okresie od czerwca do sierpnia, w terminie ustalonym przez dyrektora CKE. Dla ab
solwentów szkół, w których zajęcia dydaktyczno wychowawcze kończą się w styczniu, egzamin
zawodowy przeprowadzany jest od stycznia do marca, w terminie ustalonym przez dyrektora CKE.
Termin egzaminu zawodowego dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej ogłasza na stronie in
ternetowej CKE, nie póz
niej niż na 4 miesiące przed terminem egzaminu zawodowego. Harmono
gram przeprowadzania etapu praktycznego egzaminu zawodowego ustala dyrektor okręgowej
komisji egzaminacyjnej i przekazuje go kierownikom ośrodków egzaminacyjnych.
Osoba, która zamierza przystąpić do egzaminu zawodowego bezpośrednio po ukończeniu szkoły
składa dyrektorowi szkoły, pisemną deklarację dotyczącą przystąpienia do egzaminu zawodowego
w danym zawodzie, a absolwent, który ukończył szkołę we wcześniejszych latach  dyrektorowi
szkoły, którą ukończył. Deklarację składa się nie póz
niej niż do 20 grudnia roku szkolnego, w któ
rym zdający zamierza przystąpić do egzaminu, a w przypadku absolwentów szkół, w których zaję
cia kończą się w styczniu  nie póz
niej niż do 20 września roku szkolnego, w którym zdający zamie
rza przystąpić do egzaminu.
Egzamin zawodowy przeprowadza się w dwóch etapach:
1. pisemnym  w formie testu, który składa się z dwóch części, podczas których zdający roz
wiązuje:
" w części pierwszej  zadania egzaminacyjne sprawdzające wiadomości
i umiejętności właściwe dla kwalifikacji w danym zawodzie,
" w części drugiej  zadania egzaminacyjne sprawdzające wiadomości i umiejętności
związane z zatrudnieniem i działalnością gospodarczą,
2. praktycznym, który polega na wykonaniu zadania egzaminacyjnego, sprawdzającego prak
tyczne umiejętności z zakresu kwalifikacji w danym zawodzie.
Zdający zdał egzamin zawodowy, jeżeli uzyskał:
1. z etapu pisemnego:
" z części pierwszej  co najmniej 50% punktów możliwych do uzyskania,
" z części drugiej  co najmniej 30% punktów możliwych do uzyskania,
2. z etapu praktycznego  co najmniej 75% punktów możliwych do uzyskania.
Wynik egzaminu zawodowego ustala i ogłasza okręgowa komisja egzaminacyjna. Wynik ten jest
ostateczny.
Absolwent, który zda egzamin zawodowy, otrzymuje dyplom potwierdzający kwalifikacje zawo
dowe wydany przez okręgową komisję egzaminacyjną.
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Wydział Programów Doskonalenia Nauczycieli
Warszawa, listopad 2008 r.
3
Na wniosek absolwenta, do dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe dołącza się Euro
pass  Suplement do Dyplomu Potwierdzającego Kwalifikacje Zawodowe, sporządzony na pod
stawie opisu kwalifikacji absolwenta albo opisu zawodu, określonych w podstawie programowej
kształcenia w danym zawodzie. Dokument ten określa zakres kompetencji osoby posiadającej dy
plom zawodowy oraz ułatwia zrozumienie znaczenia dyplomu, opisuje umiejętności i uprawnienia
posiadacza dyplomu, jest ściśle powiązany z zawodem (w danym kraju posiadacze określonego
dyplomu otrzymają taki sam suplement), posiada taką samą strukturę we wszystkich krajach Unii
Europejskiej. Europass  Suplement do Dyplomu Potwierdzającego Kwalifikacje Zawodowe nie za
stępuje oryginału dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, ani też nie uprawnia do for
malnego uznania dyplomu przez instytucje w innych krajach, ale ułatwia posiadaczom poruszanie
się po europejskim rynku pracy. Dyplomy i suplementy do dyplomów wydają okręgowe komisje
egzaminacyjne.
Od roku szkolnego 2005/2006 laureaci i finaliści turniejów lub olimpiad tematycznych związanych
z wybraną dziedziną wiedzy zawodowej są zwolnieni z etapu pisemnego egzaminu zawodowego
na podstawie zaświadczenia stwierdzającego uzyskanie tytułu odpowiednio laureata lub finalisty.
Zaświadczenie przedkłada się przewodniczącemu szkolnego zespołu nadzorującego.
Zwolnienie laureata lub finalisty turnieju lub olimpiady tematycznej z etapu pisemnego egzaminu
zawodowego jest równoznaczne z uzyskaniem z części pierwszej i z części drugiej etapu pisemne
go egzaminu zawodowego najwyższego wyniku.
Na dyplomie potwierdzającym kwalifikacje zawodowe, w miejscach przeznaczonych na wpisanie
wyników egzaminu zawodowego z części pierwszej i z części drugiej etapu pisemnego, wpisuje się
 100 , oraz zamieszcza się adnotację o zwolnieniu z etapu pisemnego egzaminu zawodowego i
posiadanym tytule laureata lub finalisty odpowiednio turnieju lub olimpiady tematycznej.
Wykaz turniejów i olimpiad tematycznych podany zostaje do publicznej wiadomości na stronie
internetowej CKE przez dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, nie póz
niej niż w czerwcu
roku poprzedzającego rok, w którym jest przeprowadzany egzamin zawodowy.
Absolwenci, którzy nie przystąpili do egzaminu zawodowego lub odpowiedniego etapu tego eg
zaminu, przerwali egzamin zawodowy albo nie uzyskali wymaganej do zdania egzaminu liczby
punktów z etapu pisemnego lub praktycznego egzaminu zawodowego, mają prawo przystąpić do
egzaminu zawodowego lub odpowiedniego etapu tego egzaminu w kolejnych terminach jego
przeprowadzania. Osoby te, jeśli zechcą przystąpić do egzaminu zawodowego lub odpowiedniego
etapu tego egzaminu w kolejnym terminie, składają deklarację przystąpienia do egzaminu zawo
dowego do dyrektora szkoły, a w przypadku likwidacji lub przekształcenia szkoły składają dodat
kowo świadectwo ukończenia szkoły  dyrektorowi okręgowej komisji egzaminacyjnej. Po upływie
trzech lat od daty pierwszego egzaminu zawodowego trzeba zdawać egzamin w pełnym zakresie.
Absolwenci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się mają prawo przystąpić do egzaminu za
wodowego w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i
edukacyjnych absolwenta na podstawie: opinii poradni psychologiczno pedagogicznej lub orzecze
nia o potrzebie indywidualnego nauczania. Opinia powinna być wydana przez poradnię nie póz
niej
niż do końca września roku szkolnego, w którym jest przeprowadzany egzamin, i nie wcześniej niż
na 4 lata przed terminem egzaminu zawodowego. Opinię absolwent przedkłada dyrektorowi szko
ły wraz z deklaracją. Absolwenci chorzy lub niesprawni czasowo przystępują do egzaminu w wa
runkach i formie dostosowanych do ich potrzeb na podstawie zaświadczenia o stanie zdrowia wy
danego przez lekarza. Dyrektor CKE:
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Wydział Programów Doskonalenia Nauczycieli
Warszawa, listopad 2008 r.
4
opracowuje szczegółową informacją o sposobie dostosowania warunków i formy przeprowa
dzania egzaminu zawodowego do potrzeb absolwentów ze specyficznymi trudnościami w
uczeniu się i absolwentów posiadających orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania
bądz
zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza.
umieszcza tę informację na stronie internetowej, nie póz
niej niż do 1 września roku szkolnego,
w którym przeprowadzany jest egzamin zawodowy.
ETAP PISEMNY EGZAMINU ZAWODOWEGO
Etap pisemny egzaminu zawodowego przeprowadzany jest w szkole, którą ukończył zdający. Tylko
w uzasadnionych przypadkach dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej może wskazać inną
szkołę albo placówkę kształcenia praktycznego lub placówkę kształcenia ustawicznego, w której
zdający przystępuje do etapu pisemnego egzaminu zawodowego.
W etapie pisemnym zdający rozwiązuje zadania zamknięte wyboru wielokrotnego zamieszczone
w arkuszu egzaminacyjnym, wybierając jedną prawidłową odpowiedz
spośród czterech podanych
propozycji. Odpowiedzi do zadań zaznacza w odpowiednim miejscu na karcie odpowiedzi.
Zadania egzaminacyjne etapu pisemnego egzaminu obejmują:
" w części I (50 zadań)  zakres wiadomości i umiejętności właściwych dla kwalifikacji w da
nym zawodzie zawartych (zgrupowanych) w trzech obszarach wymagań:
1. czytanie ze zrozumieniem informacji przedstawionych w formie opisu, instrukcji, ry
sunków, szkiców, wykresów, dokumentacji technicznej i technologicznej;
2. przetwarzanie danych liczbowych i operacyjnych;
3. bezpieczne wykonywanie zadań zawodowych zgodnie z przepisami bezpieczeństwa
i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska;
" w części II (20 zadań)  zakres wiadomości i umiejętności związanych z zatrudnieniem
i działalnością gospodarczą zawartych (zgrupowanych) w dwóch obszarach:
1. czytanie ze zrozumieniem informacji przedstawionych w formie opisu, instrukcji, ta
beli, wykresu;
2. przetwarzanie danych liczbowych i operacyjnych.
Za organizację i przebieg etapu pisemnego egzaminu zawodowego w danej szkole albo placówce
odpowiada przewodniczący szkolnego zespołu nadzorującego. Przewodniczącym szkolnego ze
społu nadzorującego jest dyrektor szkoły lub placówki.
Przewodniczący szkolnego zespołu nadzorującego, nie póz
niej niż na miesiąc przed terminem eg
zaminu zawodowego, powołuje członków szkolnego zespołu nadzorującego, może też w tym ter
minie powołać zastępcę przewodniczącego szkolnego zespołu nadzorującego.
Jeżeli przewodniczący szkolnego zespołu nadzorującego i jego zastępca, z powodu choroby lub
innych ważnych przyczyn, nie mogą wziąć udziału w etapie pisemnym egzaminu zawodowego,
dyrektor okręgowej komisji egzaminacyjnej powołuje w zastępstwie innego nauczyciela zatrudnio
nego w danej szkole lub placówce.
Przewodniczący szkolnego zespołu nadzorującego i jego zastępca powinni odbyć szkolenie w za
kresie organizacji egzaminu zawodowego, organizowane przez okręgową komisję egzaminacyjną.
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Wydział Programów Doskonalenia Nauczycieli
Warszawa, listopad 2008 r.
5
Przewodniczący
" dyrektor szkoły lub placówki
Zastępca przewodniczącego (ewentualnie)
" powołany przez przewodniczącego szkolnego zespołu nadzo
SZKOLNY ZESPÓA

rującego,
NADZORUJ
CY
" nie póz
niej niż na 1 miesiąc przed terminem egzaminu,
Członkowie
" powołani przez przewodniczącego szkolnego zespołu nadzorującego
" nie póz
niej niż na 1 miesiąc przed terminem egzaminu
Spośród członków szkolnego zespołu nadzorującego, przewodniczący szkolnego zespołu nadzoru
jącego, nie póz
niej niż na 1 miesiąc przed terminem egzaminu, powołuje zespoły nadzorujące
przebieg etapu pisemnego egzaminu w poszczególnych salach egzaminacyjnych oraz wyznacza ich
przewodniczących. W skład zespołu nadzorującego wchodzi co najmniej trzech nauczycieli zajęć
edukacyjnych z tym, że przynajmniej jeden jest zatrudniony w innej szkole lub placówce. W skład
zespołu nadzorującego nie mogą wchodzić nauczyciele zajęć edukacyjnych objętych egzaminem
zawodowym oraz wychowawcy zdających.
Przewodniczący
" wyznaczony przez przewodniczącego szkolnego zespołu nadzorują
cego
Członkowie
" powołani przez przewodniczącego szkolnego zespołu nadzorującego
spośród członków szkolnego zespołu nadzorującego
" nie póz
niej niż na 1 miesiąc przed terminem egzaminu
ZESPÓA
NADZORUJ
CY
" co najmniej 3 nauczycieli, z których przynajmniej jeden musi być
zatrudniony w innej szkole lub placówce
" w skład zespołu nie wchodzą nauczyciele, którzy są wychowawcami
zdających oraz nauczyciele zajęć edukacyjnych objętych egzaminem
zawodowym
" w przypadku gdy w sali egzaminacyjnej jest więcej niż 30 zdających,
liczbę członków zespołu nadzorującego zwiększa się o jedną osobę
na każdych kolejnych 20 zdających.
Etap pisemny egzaminu zawodowego rozpoczyna się z chwilą zapisania przez przewodniczącego
zespołu nadzorującego w widocznym miejscu czasu rozpoczęcia i zakończenia pracy. Zdający nie
podpisują kart odpowiedzi imieniem i nazwiskiem, ale wpisują swoją datę urodzenia, symbol cy
frowy zawodu i oznaczenie wersji arkusza egzaminacyjnego oraz wpisują i kodują swój numer ewi
dencyjny PESEL.
Etap pisemny egzaminu zawodowego trwa 120 minut. Dla zdających z dysfunkcjami czas trwania
egzaminu może być przedłużony przez przewodniczącego zespołu nadzorującego, zgodnie ze
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Wydział Programów Doskonalenia Nauczycieli
Warszawa, listopad 2008 r.
6
szczegółową informacją o sposobie dostosowania warunków i formy przeprowadzania egzaminu
zawodowego do potrzeb absolwentów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się i absolwentów
posiadających orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania.
Każdy zdający pracuje przy oddzielnym stoliku. Stoliki ustawione są w jednym kierunku,
w odległości, która zapewnia zdającym samodzielność pracy.
W czasie trwania etapu pisemnego egzaminu zawodowego na stolikach mogą znajdować się tylko
arkusze egzaminacyjne, karty odpowiedzi oraz materiały i przybory pomocnicze wskazane
w informatorze dla danego zawodu. Do sali egzaminacyjnej, w której jest przeprowadzany etap
pisemny egzaminu zawodowego, nie można wnosić żadnych urządzeń telekomunikacyjnych ani z
nich korzystać.
W czasie trwania etapu pisemnego egzaminu zawodowego nie wolno udzielać zdającym żadnych
wyjaśnień dotyczących zadań ani ich komentować. Zdający nie powinni opuszczać sali egzamina
cyjnej. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, przewodniczący zespołu nadzorującego może
zezwolić zdającemu na opuszczenie sali, po zapewnieniu warunków wykluczających możliwość
kontaktowania się zdającego z innymi osobami, z wyjątkiem osób udzielających pierwszej pomocy
medycznej.
W przypadku stwierdzenia niesamodzielnego rozwiązywania zadań egzaminacyjnych lub jeżeli
zdający zakłóca prawidłowy przebieg etapu pisemnego egzaminu zawodowego w sposób utrudnia
jący pracę pozostałym zdającym, przewodniczący szkolnego zespołu nadzorującego przerywa eg
zamin zdającego i unieważnia etap pisemny egzaminu tego zdającego, a informację o przerwaniu
egzaminu i unieważnieniu etapu pisemnego zamieszcza się w protokole.
Po zakończeniu etapu pisemnego egzaminu zawodowego osoby wchodzące w skład zespołu nad
zorującego zbierają od zdających wypełnione karty odpowiedzi oraz sprawdzają w ich obecności
poprawność wpisanych przez nich na karcie odpowiedzi: daty urodzenia, symbolu cyfrowego za
wodu i oznaczenia wersji arkusza egzaminacyjnego oraz poprawność wpisania i zakodowania nu
meru ewidencyjnego PESEL.
Przewodniczący zespołu nadzorującego lub wskazany przez niego członek zespołu nadzorującego
pakuje wypełnione karty odpowiedzi do zwrotnych kopert i zakleja je w obecności osób wchodzą
cych w skład zespołu nadzorującego oraz przedstawiciela zdających, a następnie przekazuje je
niezwłocznie przewodniczącemu szkolnego zespołu nadzorującego.
Przewodniczący szkolnego zespołu nadzorującego przechowuje i zabezpiecza koperty
z wypełnionymi kartami odpowiedzi, a następnie niezwłocznie przekazuje je dyrektorowi OKE.
Wynik etapu pisemnego egzaminu zawodowego ustala okręgowa komisja egzaminacyjna, po elek
tronicznym odczytaniu kart odpowiedzi, na podstawie liczby punktów uzyskanych z każdej części
tego etapu.
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Wydział Programów Doskonalenia Nauczycieli
Warszawa, listopad 2008 r.
7
ETAP PRAKTYCZNY EGZAMINU ZAWODOWEGO
Etap praktyczny egzaminu zawodowego przeprowadza się w szkole, placówce lub u pracodawcy
upoważnionego przez dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej. Obowiązek uzyskania upo
ważnienia nie dotyczy szkół kształcących w zawodzie technik pożarnictwa, prowadzonych przez
ministra właściwego ds. wewnętrznych oraz szkół kształcących w zawodach, w których etap prak
tyczny egzaminu obejmuje opracowanie projektu realizacji określonych prac bez ich wykonania.
Szkoła, placówka lub pracodawca, u którego odbywa się etap praktyczny egzaminu, staje się
ośrodkiem egzaminacyjnym.
Za organizację i przebieg etapu praktycznego egzaminu zawodowego w ośrodku egzaminacyjnym,
odpowiada dyrektor szkoły, placówki lub pracodawca albo upoważniony przez niego pracownik,
zwany kierownikiem ośrodka egzaminacyjnego.
Kierownik ośrodka egzaminacyjnego może powołać zastępcę kierownika ośrodka egzaminacyjne
go, spośród nauczycieli zatrudnionych w danej szkole lub placówce, a w przypadku pracodawcy 
spośród zatrudnionych u niego pracowników.
Kierownik ośrodka egzaminacyjnego oraz jego zastępca a także przewodniczący zespołu egzamina
cyjnego i przewodniczący zespołu nadzorującego etap praktyczny powinni odbyć szkolenie
w zakresie organizacji egzaminu zawodowego, organizowane przez okręgową komisję egzamina
cyjną.
Jeżeli kierownik ośrodka egzaminacyjnego i jego zastępca z powodu choroby lub innych ważnych
przyczyn nie mogą wziąć udziału w etapie praktycznym egzaminu zawodowego, dyrektor okręgo
wej komisji egzaminacyjnej powołuje w zastępstwie innego nauczyciela zatrudnionego w danej
szkole lub placówce, a w przypadku pracodawcy  innego zatrudnionego u niego pracownika.
Etap praktyczny trwa nie krócej niż 180 minut i nie dłużej niż 240 minut. Czas trwania etapu prak
tycznego egzaminu zawodowego w danym zawodzie określa informator dla danego zawodu. Dla
zdających ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi czas trwania egzaminu może być przedłużony
przez przewodniczącego zespołu nadzorującego etap praktyczny lub przewodniczącego zespołu
egzaminacyjnego, zgodnie z Komunikatem dyrektora CKE w sprawie szczegółowej informacji o
sposobie dostosowania warunków i formy przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifika
cje zawodowe do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych absolwentów o specy
ficznych trudnościach w uczeniu się, niepełnosprawnych i niedostosowanych społecznie.
W czasie trwania etapu praktycznego egzaminu zawodowego każdy zdający pracuje na osobnym
stanowisku egzaminacyjnym. Stanowiska egzaminacyjne powinny być tak przygotowane, aby za
pewniona była samodzielność pracy zdających. Do sali egzaminacyjnej, w której jest przeprowa
dzany etap praktyczny egzaminu zawodowego, nie można wnosić żadnych urządzeń telekomuni
kacyjnych ani z nich korzystać.
Etap praktyczny egzaminu zawodowego dla absolwentów techników (techników uzupełniających i
szkół policealnych prowadzących kształcenie w zawodach innych niż zawody, w których kształcą
zarówno zasadnicze szkoły zawodowe, jak i szkoły policealne) różni się od egzaminu po zasadniczej
szkole zawodowej (i szkołach policealnych prowadzących kształcenie w tych samych zawodach, w
których kształcą zasadnicze szkoły zawodowe).
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Wydział Programów Doskonalenia Nauczycieli
Warszawa, listopad 2008 r.
8
Etap praktyczny egzaminu zawodowego
dla absolwentów techników,
(techników uzupełniających oraz szkół policealnych prowadzących kształcenie w zawodach innych niż
zawody, w których kształcą zarówno zasadnicze szkoły zawodowe, jak i szkoły policealne)
Etap praktyczny egzaminu zawodowego po technikum (technikum uzupełniającym i szkołach poli
cealnych prowadzących kształcenie w zawodach innych niż zawody, w których kształcą zarówno
zasadnicze szkoły zawodowe, jak i szkoły policealne) sprawdza umiejętności rozwiązywania przez
absolwentów typowych problemów zawodowych o charakterze  łączenia teorii z praktyką . Wła
ściwe dla zawodu umiejętności sprawdzane w tym etapie, związane są z zadaniem o treści ogólnej
ustalonym w standardach wymagań egzaminacyjnych dla każdego zawodu.
Etap praktyczny egzaminu zawodowego polega na wykonaniu zadania egzaminacyjnego zawartego
w arkuszu egzaminacyjnym i  w zależności od zawodu, którego dotyczy egzamin  obejmuje:
1) opracowanie projektu realizacji określonych prac,
albo
2) opracowanie projektu realizacji określonych prac i wykonanie określonej pracy lub prac
na stanowisku egzaminacyjnym wyposażonym zgodnie ze standardem wymagań będą
cym podstawą do przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodo
we w danym zawodzie,
zwanych  pracą egzaminacyjną .
Zadanie egzaminacyjne opracowane na podstawie zadania o treści ogólnej sformułowanego
w standardzie wymagań egzaminacyjnych dla zawodu umożliwi sprawdzenie większości umiejęt
ności ujętych w standardzie wymagań dla zawodu, tj. sprawdzi czy zdający potrafi:
1. analizować dokumentację i na jej podstawie dobierać technologie, metody i techniki wyko
nania lub wytwarzania oraz dobierać narzędzia, maszyny i urządzenia do określonej techno
logii, metod i technik wykonania lub wytwarzania obiektu lub produktu;
2. dobierać metody, techniki i urządzenia do kontroli wielkości parametrów właściwych dla
półproduktów, wyrobów lub obiektów;
3. opracowywać projekty (np. w formie schematów blokowych) przebiegu procesu wykonania
lub wytwarzania obiektu lub produktu;
4. określać warunki eksploatacji dla wyrobów lub obiektów w zależności od ich właściwości na
podstawie dokumentacji;
5. opracowywać harmonogramy lub kosztorysy prac realizowanych w procesie wytwarzania &
oraz, w przypadku, gdy zakres egzaminu w danym zawodzie obejmuje również wykonanie określo
nych prac:
6. wykonywać określone prace z zakresu technologii wytwarzania;
7. przeprowadzić ocenę jakości wykonanych prac.
W zadaniu egzaminacyjnym opisana jest konkretna sytuacja zawodowa (założenia do projektu 
dane techniczne i organizacyjne), przedstawione są wymagania dotyczące tego, co powinien za
wierać opracowany przez zdającego projekt realizacji prac oraz załączona jest niezbędna do roz
wiązania zadania dokumentacja.
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Wydział Programów Doskonalenia Nauczycieli
Warszawa, listopad 2008 r.
9
Etap praktyczny egzaminu zawodowego dla absolwentów techników (techników uzupełniających
oraz szkół policealnych prowadzących kształcenie w zawodach innych niż zawody, w których
kształcą zarówno zasadnicze szkoły zawodowe, jak i szkoły policealne), przeprowadzają w ośrodku
egzaminacyjnym zespoły nadzorujące etap praktyczny, powołane przez kierownika ośrodka eg
zaminacyjnego, który wyznacza przewodniczących tych zespołów.
Przewodniczący
" wyznaczony przez kierownika ośrodka egzaminacyjnego
" egzaminator okręgowej komisji egzaminacyjnej wpisany do ewiden
cji egzaminatorów w zakresie przeprowadzania egzaminu potwier
dzającego kwalifikacje zawodowe, który nie prowadził zajęć ze zda
jącymi w ostatnim roku nauki
Członkowie
ZESPÓA
NADZORUJ
CY ETAP
" powołani przez kierownika ośrodka egzaminacyjnego
PRAKTYCZNY
(TECHNIKUM) " co najmniej dwóch nauczycieli, niebędących nauczycielami zajęć
edukacyjnych z zakresu kształcenia zawodowego, którzy uczyli zda
jących w ostatnim roku nauki
" może nim być także instruktor praktycznej nauki zawodu, który nie
prowadził zajęć ze zdającymi w ostatnim roku nauki
" w przypadku gdy w sali egzaminacyjnej jest więcej niż 20 zdających 
dodatkowo jeden nauczyciel, na każdych kolejnych 10 zdających
Uwaga: przynajmniej jedna osoba w zespole (członek lub przewodniczą
cy) jest zatrudniona w innej szkole lub placówce
Jeżeli przewodniczący lub członek zespołu nadzorującego etap praktyczny z powodu choroby lub
innych ważnych przyczyn, nie może wziąć udziału w etapie praktycznym egzaminu zawodowego,
kierownik ośrodka egzaminacyjnego powołuje w zastępstwie odpowiednio innego egzaminatora
wpisanego do ewidencji egzaminatorów albo nauczyciela lub instruktora zatrudnionego w danym
lub innym ośrodku egzaminacyjnym.
Przewodniczący zespołu nadzorującego etap praktyczny egzaminu kieruje pracą zespołu, a w
szczególności odpowiada za prawidłowy przebieg etapu praktycznego egzaminu zawodowego oraz
bezpieczeństwo i higienę pracy podczas wykonywania zadań egzaminacyjnych przez zdających w
danej sali egzaminacyjnej.
Etap praktyczny egzaminu zawodowego rozpoczyna się z chwilą zapisania w widocznym miejscu
przez przewodniczącego zespołu nadzorującego etap praktyczny czasu rozpoczęcia i zakończenia
pracy.
Wykonanie pracy egzaminacyjnej przez zdającego obserwuje zespół nadzorujący etap praktyczny,
a wykonanie określonej pracy lub prac na stanowisku egzaminacyjnym obserwuje i potwierdza
przewodniczący zespołu nadzorującego etap praktyczny.
Po zakończeniu etapu praktycznego egzaminu zawodowego członkowie zespołu nadzorującego
etap praktyczny zbierają od zdających prace egzaminacyjne i karty oceny oraz sprawdzają, w obec
ności tych zdających, poprawność wpisania daty urodzenia oraz poprawność wpisania i zakodowa
nia numeru ewidencyjnego PESEL. Przewodniczący zespołu nadzorującego etap praktyczny lub
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Wydział Programów Doskonalenia Nauczycieli
Warszawa, listopad 2008 r.
10
wskazany przez niego członek tego zespołu pakuje prace egzaminacyjne wraz z kartami oceny do
zwrotnych kopert i zakleja je w obecności osób wchodzących w skład zespołu nadzorującego oraz
przedstawiciela zdających, a następnie przekazuje je kierownikowi ośrodka egzaminacyjnego. Kie
rownik ośrodka egzaminacyjnego przechowuje i zabezpiecza koperty zawierające prace egzamina
cyjne wraz z kartami oceny, a następnie przekazuje je dyrektorowi OKE.
Prace egzaminacyjne wykonane przez zdających, sprawdzają i oceniają po egzaminie egzaminato
rzy wpisani do ewidencji egzaminatorów w zakresie przeprowadzania egzaminu potwierdzającego
kwalifikacje zawodowe, powołani przez dyrektora OKE. Egzaminatorzy wypełniają karty oceny,
wpisując liczbę punktów uzyskanych przez zdającego za wykonanie zadania egzaminacyjnego, sto
sując kryteria oceniania wykonania zadania egzaminacyjnego, opracowane przez Centralną Komi
sję Egzaminacyjną dla egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w danym zawodzie.
W zależności od zakresu egzaminu sformułowanego w zadaniu o treści ogólnej oceniany jest,
zgodnie z ustalonymi kryteriami oceniania przyjętymi dla danego zadania, wykonany przez zdają
cego
" projekt realizacji określonych prac
albo
" projekt realizacji określonych prac oraz efekt wykonanej pracy lub wykonanych prac.
Egzaminatorzy, sprawdzający i oceniający prace egzaminacyjne z zakresu danego zawodu tworzą
zespół egzaminatorów, spośród których dyrektor OKE wyznacza przewodniczącego zespołu.
Przewodniczący zespołu egzaminatorów:
" uczestniczy w szkoleniach organizowanych przez OKE przed sprawdzaniem prac,
" kieruje pracą zespołu, a w szczególności odpowiada za przygotowanie i przeprowadzenie
szkolenia egzaminatorów,
" organizuje i nadzoruje pracę egzaminatorów.
Wynik etapu praktycznego egzaminu zawodowego ustala okręgowa komisja egzaminacyjna po
elektronicznym odczytaniu wypełnionej przez egzaminatora karty oceny, na podstawie liczby
punktów uzyskanych przez zdającego.
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Wydział Programów Doskonalenia Nauczycieli
Warszawa, listopad 2008 r.
11
Etap praktyczny egzaminu zawodowego
dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych
(i szkół policealnych prowadzących kształcenie w tych samych zawodach, w których kształcą zasadni
cze szkoły zawodowe)
Etap praktyczny egzaminu zawodowego dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych (i szkół
policealnych kształcących w tych samych zawodach, w których kształcą zasadnicze szkoły zawodo
we) polega na wykonaniu zadania egzaminacyjnego zawartego w arkuszu egzaminacyjnym, na
stanowisku egzaminacyjnym wyposażonym zgodnie ze standardem wymagań będącym podstawą
przeprowadzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w danym zawodzie.
Podczas tego etapu absolwent musi wykazać się umiejętnościami praktycznymi w zakresie:
1. planowania czynności związanych z wykonaniem zadania, obejmujących sporządzenie pla
nu działania i wykazu niezbędnych surowców, materiałów, sprzętu kontrolno
pomiarowego, narzędzi oraz wykonanie niezbędnych obliczeń, rysunków lub szkiców po
mocniczych;
2. organizowania stanowiska pracy polegającego na:
" zgromadzeniu i rozmieszczeniu na stanowisku pracy materiałów, narzędzi, urządzeń
i sprzętu zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo
żarowej,
" sprawdzeniu stanu technicznego maszyn, urządzeń i sprzętu,
" dobraniu odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej;
3. wykonania zadania praktycznego z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pra
cy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska;
4. prezentowania efektu wykonanego zadania.
Etap praktyczny egzaminu zawodowego po zasadniczych szkołach zawodowych (i szkołach police
alnych kształcących w tych samych zawodach, w których kształcą zasadnicze szkoły zawodowe)
przeprowadzają zespoły egzaminacyjne, powołane przez kierownika ośrodka egzaminacyjnego.
Kierownik ośrodka wyznacza przewodniczących tych zespołów.
Przewodniczący
" wyznaczony przez kierownika ośrodka egzaminacyjnego
" spośród członków zespołu egzaminacyjnego w zakresie przeprowa
dzania egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe
ZESPÓA
EGZAMINACYJNY
Członkowie
(ZSZ)
" co najmniej 3 ech egzaminatorów, powołanych przez kierownika
ośrodka egzaminacyjnego spośród egzaminatorów ujętych w wyka
zie przekazanym przez dyrektora OKE
" niebędący nauczycielami i instruktorami praktycznej nauki zawodu,
którzy uczyli zdających w ostatnim roku nauki
Jeżeli przewodniczący lub członek zespołu egzaminacyjnego z powodu choroby lub innych ważnych
przyczyn, nie może wziąć udziału w etapie praktycznym egzaminu zawodowego, kierownik ośrodka
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Wydział Programów Doskonalenia Nauczycieli
Warszawa, listopad 2008 r.
12
egzaminacyjnego powołuje w zastępstwie innego egzaminatora wpisanego do ewidencji egzami
natorów.
Przewodniczący zespołu egzaminacyjnego kieruje pracą zespołu, a w szczególności odpowiada za
prawidłowy przebieg etapu praktycznego egzaminu zawodowego oraz bezpieczeństwo i higienę
pracy podczas wykonywania zadań egzaminacyjnych przez zdających w danej sali egzaminacyjnej.
Etap praktyczny rozpoczyna się z chwilą zapisania w widocznym miejscu przez przewodniczącego
zespołu egzaminacyjnego czasu rozpoczęcia i zakończenia pracy.
Zespół egzaminacyjny (przewodniczący oraz członkowie) obserwuje i ocenia podczas egzaminu
wykonanie zadania egzaminacyjnego przez zdającego, stosując kryteria oceniania, opracowane
przez Centralną Komisję Egzaminacyjną dla egzaminu w danym zawodzie. Egzaminatorzy wypełnia
ją arkusze obserwacji i kartę obserwacji, wpisując liczbę punktów uzyskanych przez zdającego za
wykonanie zadania egzaminacyjnego.
Po zakończeniu etapu praktycznego egzaminu przewodniczący zespołu egzaminacyjnego przeka
zuje wypełnione przez zespół egzaminacyjny arkusze obserwacji i karty obserwacji, zawierające
liczbę punktów uzyskanych przez zdającego za wykonanie zadania egzaminacyjnego, kierownikowi
ośrodka egzaminacyjnego, który pakuje je do zwrotnych kopert i zakleja, a następnie przekazuje je
dyrektorowi okręgowej komisji egzaminacyjnej.
Wynik etapu praktycznego egzaminu zawodowego zdającego ustala okręgowa komisja egzamina
cyjna, na podstawie liczby punktów uzyskanych przez zdającego z elektronicznego odczytania wy
pełnionej przez zespół egzaminacyjny karty obserwacji.
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Wydział Programów Doskonalenia Nauczycieli
Warszawa, listopad 2008 r.
13
ETAP PRAKTYCZNY  PORÓWNANIE
Etap praktyczny egzaminu zawodowego dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych (i szkół
policealnych prowadzących kształcenie w tych samych zawodach, w których kształcą zasadnicze
szkoły zawodowe) różni się od egzaminu dla absolwentów techników (oraz techników uzupełniają
cych i szkół policealnych prowadzących kształcenie w zawodach innych niż zasadnicze szkoły za
wodowe).
Etap praktyczny
dla absolwentów zasadniczych szkół zawodowych (i szkół dla absolwentów techników (i techników uzupełniających
policealnych prowadzących kształcenie w tych samych oraz szkół policealnych prowadzących kształcenie w zawo
zawodach, w których kształcą zasadnicze szkoły zawodo dach innych niż kształcone w zasadniczych szkołach zawo
we) dowych)
Polega na wykonaniu zadania egzaminacyjnego zawartego Polega na wykonaniu zadania egzaminacyjnego zawartego
w arkuszu egzaminacyjnym na stanowisku egzaminacyj w arkuszu egzaminacyjnym, które w zależności od zawodu,
nym wyposażonym zgodnie ze standardami wymagań bę którego dotyczy obejmuje:
dącymi podstawą przeprowadzania egzaminu potwierdza 1. opracowanie projektu realizacji określonych prac,
jącego kwalifikacje zawodowe w danym zawodzie.
albo
2. opracowanie projektu realizacji określonych prac
i wykonanie określonej pracy lub prac na stanowisku egza
minacyjnym wyposażonym zgodnie ze standardami wyma
gań będącymi podstawą przeprowadzania egzaminu po
twierdzającego kwalifikacje zawodowe w danym zawodzie,
zwanych  pracą egzaminacyjną .
Przeprowadzają 3  osobowe zespoły egzaminacyjne, Przeprowadzają zespoły nadzorujące etap praktyczny,
powołane przez kierownika ośrodka egzaminacyjnego powołane przez kierownika ośrodka egzaminacyjnego. Kie
spośród egzaminatorów ujętych w wykazie przekazanym rownik ośrodka wyznacza przewodniczących tych zespołów,
przez dyrektora OKE. Kierownik wyznacza przewodniczą którzy są egzaminatorami wpisanymi do ewidencji OKE.
cych tych zespołów.
Ocenia zespół egzaminacyjny, złożony z egzaminatorów Oceniają egzaminatorzy OKE, którzy sprawdzają i oceniają
OKE (niebędących nauczycielami ani instruktorami uczą prace egzaminacyjne z zakresu danego zawodu po egzami
cymi zdających w ostatnim roku nauki), który obserwuje i nie. Egzaminatorzy tworzą zespół egzaminatorów. Spośród
ocenia podczas egzaminu wykonanie zadania egzamina członków zespołu dyrektor OKE wyznacza przewodniczące
cyjnego przez zdającego, stosując kryteria oceniania wy go.
konania zadania, opracowane przez Centralną Komisję Egzaminatorzy wypełniają karty oceny, wpisując liczbę
Egzaminacyjną dla egzaminu w danym zawodzie. punktów uzyskanych przez zdającego za wykonanie zadania
Egzaminatorzy wypełniają arkusze obserwacji i kartę ob egzaminacyjnego, stosując kryteria oceniania wykonania
serwacji, wpisując liczbę punktów uzyskanych przez zdają zadania egzaminacyjnego, opracowane przez Centralną
cego za wykonanie zadania egzaminacyjnego. Komisję Egzaminacyjną dla egzaminu w danym zawodzie.
Wyniki ustala okręgowa komisja egzaminacyjna, na pod Wyniki ustala okręgowa komisja egzaminacyjna po elektro
stawie liczby punktów uzyskanych przez zdającego z elek nicznym odczytaniu wypełnionej przez egzaminatora karty
tronicznego odczytania wypełnionej przez zespół egzami oceny na podstawie liczby punktów uzyskanych przez zda
nacyjny karty obserwacji. jącego.
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Wydział Programów Doskonalenia Nauczycieli
Warszawa, listopad 2008 r.
14
INFORMATORY O EGZAMINACH ZAWODOWYCH
Dokładne informacje o wymaganiach egzaminacyjnych w zakresie konkretnego zawodu zawarte są
w Informatorach, które opracowuje  w porozumieniu z okręgowymi komisjami egzaminacyjnymi
 i ogłasza Centralna Komisja Egzaminacyjna.
Informatory są ogłaszane nie póz
niej niż do 1 września roku poprzedzającego rok, w którym ma
być przeprowadzony egzamin zawodowy.
Każdy Informator zawiera:
" opis zakresu egzaminu dla danego zawodu
" szczegółowy wykaz wiadomości i umiejętności sprawdzanych na egzaminie,
" ogólne kryteria oceniania,
" formy i warunki przeprowadzania egzaminu,
" przykładowe zadanie egzaminacyjne.
Informatory do poszczególnych zawodów, dla których prowadzone jest kształcenie, są dostępne w
szkolnych bibliotekach, kuratoriach oświaty, okręgowych komisjach egzaminacyjnych, poradniach
psychologiczno pedagogicznych, bibliotekach pedagogicznych, centrach informacji i planowania
kariery zawodowej. W wersji elektronicznej są publikowane na stronach internetowych Centralnej
Komisji Egzaminacyjnej www.cke.edu.pl i okręgowych komisji egzaminacyjnych.
Materiał opracowały:
Katarzyna Koletyńska
Halina Sitko
Centralna Komisja Egzaminacyjna
Wydział Programów Doskonalenia Nauczycieli