Mizera Krzysztof

Częstochowa

4

Kulturystyka historia

HISTORIA SPORTÓW SIŁOWYCH - KULTURYSTYKI

Historia kulturystyki, dyscypliny wywodzącej się ze sportów siłowych, sięga zamierzchłych czasów antycznej Grecji. W muzeum archeologicznym na Olimpie znajduje się kamień, na powierzchni którego w VI w.p.n.e. wyryto słowa: „ Bybon, syn Phola podniósł mnie jedną ręką ponad głowę”. Ciekawostką jest fakt, iż głaz waży 143 kg.

Pozostawiona przez Hellenów spuścizna zarysowuje powszechnie promowany wówczas ideał człowieka „pięknego duchem i ciałem”. Stał się on stylem życia, a zarazem celem wychowawczym, rozumianym jako kalokagatia (gr. Kalokagatia: piękny i mądry). Kalos znamionował piękne ciało, o którego rozwój dbano zgodnie z teraźniejszą dewizą igrzysk olimpijskich „Citius, altius, fortius” („szybciej, wyżej, silniej”). Agathos natomiast charakteryzował człowieka odznaczającego się harmonijną pełnią zalet duszy i wysokim intelektem. Wyrażenia kalokagatia po raz pierwszy użył Solon (640-561 r.p.n.e.), którego potomkiem był Arystokles, zwany Platonem („szerokim w barkach”, 427-347 r.p.n.e).

Arystokles (Platon)

Platon właśnie jest wspaniałym odzwierciedleniem tejże idei. Prezentując wspaniałą sylwetkę, muskularny tors i niemal idealne proporcje ciała, promował szanowaną i nauczaną po dziś dzień myśl filozoficzną wraz z refleksjami dotyczącymi polityki i życia codziennego.

Ideał pięknej sylwetki można dostrzec również w rzeźbiarskich arcydziełach mistrzów dłuta starożytnej Grecji. To przecież „Dyskobol” Milona, czy „Doryphoros” Polikleta odzwierciedlają wizję współczesnego sportowca.

Doryphoros

Istnieją zapiski mówiące o stosowaniu treningu siłowego ze wzrastającym obciążeniem, kiedy to grecki zapaśnik, Milo z Krotonu (540-526 r.p.n.e) przenosił coraz to większego byczka wokół stadionu sportowego. Żyjący w późniejszym okresie poeta rodem z Rzymu, Martial (40-104 r.n.e.) pisał: „ Dlaczego ci siłacze pracują z tymi głupimi ciężarami? Dużo lepszym zajęciem dla nich jest kopanie”. Do dziś nie wiadomo, dlaczego poeta uważał hantle za głupie…

Trudno dziś jednoznacznie określić, kto święcić może miano prekursora współczesnej kulturystyki. Niektóre źródła głoszą, że jest nim niejaki Frederick Wilhelm Muller (Eugen Sandow, 1867-1925).

Eugen Sandow

Syn burmistrza miasta Królewiec (obecnego Kalingradu), w wieku 10 lat, będąc na wakacjach we Włoszech, podczas których zwiedzał tamtejsze zabytki kultury rzymskiej, został zauroczony dziełami przedstawiającymi fenomenalnie zbudowanych mężczyzn. W późniejszych latach przy pomocy treningu z ciężarami postanowił kształtować sylwetkę swego ciała. Fascynacja z lat młodzieńczych skłoniła go do samodzielnego studiowania medycyny, iżby poznać jak najlepiej funkcjonowanie organizmu oraz pracę mięśni.

Casino Monte Carlo

W roku 1887 nie mogąc się pogodzić z wybraną dla niego przez ojca - karierą urzędniczą, postanowił wyjechać do Monte Carlo, gdzie występował jako „żywy pomnik” w tamtejszym kasynie. Zyskał wówczas ogromną popularność zachwycając ludzi swą muskulaturą oraz harmonijną budową ciała. Kilka miesięcy później, pojedynkując się w londyńskim teatrze Trocadero z niesłychanie silnym Goliatem, podniósł swego oponenta wraz z podium zwyciężając tym samym rywalizację. Nieco później przebywając w USA zyskał miano „The Most Perfect Man In the Word” - najdoskonalszego człowieka świata. Trafiając na piedestał stał się człowiekiem rozchwytywanym nie tylko w światku sportowym. W Anglii, podczas wystawy obrazującej rozwój teorii ewolucji, zaprezentowano, odlaną wcześniej, jego sylwetkę.

W odpowiedzi na prośbę księcia Walii - Edwarda, Sandow poprzez wykłady, pokazy i prelekcje promował kulturystykę nie tylko na Wyspach, ale i w innych krajach.

Euglen Sandow

W 1885r. w St. Petersburgu doktor polskiego pochodzenia Wladimir Krajewski otworzył prawdopodobnie pierwszą w Europie siłownię. Wydawał też książki o tematyce zdrowotnej i treningu siłowym.

Warto też odnotować fakt, iż w 1904r. w Londynie przeprowadzono zapewne pierwsze oficjalne w dziejach nowożytnych zawody w prezentowaniu sylwetek, gdzie jednym z sędziów głównych był autor Scherlocka Holmesa, Sir Artur Honan Doil (1859-1930).

Frederick Muller wprowadził w swój trening niestosowane wcześniej metody serii i powtórzeń. Uchodzi on za pierwszego człowieka uprawiającego kulturystykę w sposób świadomy i właściwy teraźniejszej metodyce.

Teorie i metody Sandowa dotarły również do Stanów Zjednoczonych.

Istnieją dokumenty świadczące o tym, że trening siłowy zaszczepił tam niejaki Luis Attyla otwierając w 1894 pierwszą w świecie profesjonalną siłownię. Miało to miejsce w Nowym Jorku. Mimo, iż skupiano się wówczas na kształtowaniu jak największej siły (nie masy) mięśniowej, przejmujący po Attyli jego „kuźnię talentów” Siegmund Klein mawiał; „trenuj siłowo, a sylwetka sama przyjdzie”. W latach 30-tych zapanował tam prężny rozkwit szeroko propagowanego systemu „body building”. Siłownie zaczęły wyrastać w aglomeracjach kraju upragnionej wolności i wielonarodowościowych imigrantów, jak grzyby po deszczu. Zaczęto organizować coraz więcej pokazów i konkursów.

W Połowie lat 40-tych „żelazny sport” powędrował ponadto na inne kontynenty.

To właśnie w USA powstała pierwsza federacja kulturystów i ciężarowców - The Amateur Athletic Union (AAU), z której to kilku śmiałków w wyniku konfliktu władz postanowiło się odłączyć i w 1946 stworzyć drugą federację kulturystyczną IFBB (International Federation of Body Builders). Powstanie jej zawdzięcza się braciom Joe i Ben'owi Weider, których dziś uważa się za ojców kulturystyki i wszelakich systemów treningowych. W 1955 IFBB zorganizowała pierwsze zawody mistrzostw świata. W 1969 Generalne Stowarzyszenie Międzynarodowych Federacji Sportowych -GAISF przyjęło IFBB w swe zacne szeregi.

Do Polski kulturystyka trafiła w połowie lat 50-tych za sprawą redaktora Stanisława Zakrzewskiego. Tenże zasłużony dla polskiego sportu popularyzator dyscyplin siłowych zamieścił na łamach swojego czasopisma-„Sport dla Wszystkich” (SdW) pierwszy artykuł dotyczący kulturystyki. Wówczas w Polsce zaczęły lawinowo powstawać siłownie i ogniska TKKF.

Triumfy święciła też lansowana przez Zakrzewskiego „polska szkoła kulturystyki”.

To m.in. za jego sprawą, 4 października 1959r. zorganizowano w Warszawie zawody Mr. Universe, natomiast w 1960r w Sopocie I Nieoficjalne Mistrzostwa Polski w kulturystyce (odbywające się regularnie aż do 1970r).

Istotny wkład w rozwój polskiej kulturystyki miała też wizyta Weider'a w Polsce w roku 1971r. Już 6 lat później zorganizowano pierwsze oficjalne Mistrzostwa Polski. Weider ponownie zagościł nad Wisłą w 1984r, wtedy też urządzono w Warszawie Mistrzostwa Europy, a już dwa lata później Mistrzostwa Świata kobiet. Rok 1989 zaowocował utworzeniem Polskiego Związku Kulturystyki i Trójboju Siłowego (PZKiTS). W 2002r zawiązano Europejską Federację Kulturystyki (EBFF), której współzałożycielem i prezesem jest piastujący rządy w polskim związku kulturystyki, Paweł Fileborn. W 2004r powołano do życia, istniejący nadal, Polski Związek Kulturystyki Fitness i Trójboju Siłowego (PZKFiTS)

Logo EBFF ( Europejskiej Federacji Kulturystyki)

Dzisiaj EBFF (zrzeszająca ponad 150 federacji krajowych) należy do sześciu największych federacji świata i walczy zaciekle z Międzynarodowym Komitetem Olimpijskim (MKOl) o włączenie kulturystyki do repertuaru dyscyplin olimpijskich.

Aktualnie na całym globie kulturystykę uprawia kilka milionów ludzi i grono to stale się powiększa. Celem ich jest szeroko pojęta rekreacja ruchowa, a także chęć poprawy sylwetki i zdrowia, zarówno fizycznego jak i psychicznego. Kulturystyka to już nie tylko sport. To styl życia, w którym trzeba zamienić wszelkie nałogi, niewłaściwy tryb życia czy lenistwo na rzecz restrykcyjnej diety, regularnych treningów i dbania o własne zdrowie.

Sport ten prawdopodobnie nigdy nie straci na popularności, gdyż wtedy musiałyby upaść pochodzące ze starożytności wszelkie ideały dotyczące człowieka pięknego duchem i ciałem. Kalokagatia musiałaby zostać zapomniana. Spuścizna imperium rzymskiego oraz helleńskie zabytki, mitologia i posągi boskich herosów, Iliada i Odyseja musiałyby utonąć w czeluściach beznadziejności życia, gdzie człowiek w swojej marnej egzystencji nie miałby żadnego szacunku dla historii, kultury i tradycji, które kształtowały wszystkie narody świata…

Bibliografia:

- Bogdan J. Kunicki, Kultura fizyczna antycznej Grecji (ideologia, filozofia, nauka), wyd. AWF Poznań,

- Marek Ordyłowski, Historia Kultury Fizycznej starożytność - oświecenie, wyd. AWF Wrocław, Wrocław 2003,

- Jerzy Świercz, Historia kultury fizycznej - fakty i ciekawostki, wyd. Bikstudio, Brzeście 2005,

- Grzegorz Kowaluk, Wojciech Grabowski, Wojciech Marek, Jak kształtować siłę dzieci i młodzieży w szkole, wyd. Rekonkwista, Biała Podlaska 2004,

- Marek Kruszewski, Podnoszenie ciężarów i kulturystyka, wyd. Biblioteka trenera, Warszawa 2005,

- Cykl wykładów z Historii kultury fizycznej, prowadzonych przez prof. dr hab. Henryka Ćwięka, AWF Katowice 2003/04,

- PZKFiTS - Andrzej Michalak, Leszek Michalski, wykłady kursu sędziowskiego, Warszawa 2006

---