Modelowa organizacja pomocy uczniom ze SPE

1

Akademia

POMOC PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNA Z OPERONEM

Analiza dokumentacji ucznia; interpretacja opinii i orzeczeń

wydanych przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne

AUTOR: ALICJA REDLICKA

MODUŁ 3.

MODELOWA ORGANIZACJA POMOCY

UCZNIOM ZE SPE

1

Modelowa organizacja pomocy uczniom ze SPE

2

Akademia

Po realizacji modułu uczestnik:
•

rozpoznaje indywidualne potrzeby i możliwości psychofizyczne uczniów, analizując opinie i orze-
czenia PPP (na przykładzie ucznia z niepełnosprawnością intelektualną),

•

rozumie rolę diagnozy (informacje o możliwościach, ograniczeniach i potencjale rozwojowym dziec-
ka), wagę zaleceń (warunki realizacji specjalnych potrzeb edukacyjnych, formy stymulacji, rewa-
lidacji, terapii, usprawniania i rozwijania potencjalnych możliwości dziecka) oraz uzasadnienia
(spodziewane efekty działań),

•

rozpoznaje warunki przebiegu uczenia się (diagnoza edukacyjna) poprzez zasadę indywidualizacji,

•

współtworzy diagnozę funkcjonalną ucznia na podstawie obserwacji i dokumentacji; dokonuje
wielospecjalistycznej oceny poziomu jego funkcjonowania,

•

rozumie specjalistyczne terminy zawarte w opiniach i orzeczeniach PPP (właściwa interpretacja),

•

potrafi projektować pomoc psychologiczno-pedagogiczną dla ucznia ze SPE na podstawie dostęp-
nej dokumentacji.

Edukacja dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi od lat wywołuje wiele kontrowersji. Wpraw-
dzie ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty gwarantuje dzieciom i młodzieży niepeł-
nosprawnej możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół, jednak kształcenie tej grupy
uczniów wciąż przysparza nauczycielom problemów. Wraz z upływem lat można zaobserwować róż-
ne tendencje w edukacji uczniów niepełnosprawnych: segregacja, integracja i ostatnio promowa-
na edukacja włączająca. Pierwszym rządzi przekonanie, że dzieci niepełnosprawne powinny zdoby-
wać wiedzę w placówkach specjalnych. To dlatego wokół nas zauważamy szkoły specjalne, specjalne
ośrodki szkolno-wychowawcze (SOSW), specjalne ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze (SORW) bądź
niepubliczne ośrodki rewalidacyjno-edukacyjno-wychowawcze (OREW). Promocja idei integracji,
w myśl której uczniowie pełno- i niepełnosprawni mogą się uczyć w tej samej klasie i szkole, przy-
niosła rozwiązania organizacyjne umożliwiające tworzenie szkół i oddziałów integracyjnych. Ostat-
nio pojawiła się także edukacja włączająca. Daje ona możliwość kształcenia i wychowania w szkole
ogólnodostępnej ściśle związanej z lokalnym środowiskiem dziecka. Włączanie dzieci do środowi-
ska szkolnego jest niezwykle ważnym procesem. Wymaga zmiany postaw nauczycieli i rodziców,
modyfikowania nastawienia i przekonań zarówno uczniów, rodziców, jak i szkoły (nauczycieli oraz
pracowników niepedagogicznych). Ważne jest także nacechowane odpowiedzialnością za los każ-
dego dziecka podejście organów prowadzących szkoły i ośrodki (jednostki samorządu terytorialne-
go). Proces ten wymaga poszerzania wiedzy i rozwijania umiejętności współpracy. Nie odbywa się
automatycznie poprzez sam fakt znalezienia się dziecka ze SPE w szkole… Wymaga czasu i aktyw-
nego zaangażowania wielu podmiotów. W polskim systemie oświaty najbardziej rozpowszechnioną
formą kształcenia uczniów niepełnosprawnych są szkoły integracyjne i specjalne. Decyzję o wybo-
rze szkoły zawsze podejmują rodzice (często przy wsparciu poradni psychologiczno-pedagogicz-
nej). Występują do zespołu orzekającego działającego w publicznej poradni psychologiczno-peda-
gogicznej z wnioskiem o wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla swoich dzieci.
Kształcenie to może być zorganizowane w każdym typie szkoły, wymaga jednak zastosowania od-
powiedniej organizacji, specjalistycznego oddziaływania dydaktycznego, wychowawczego i rewa-
lidacyjnego ukierunkowanego na wszechstronny rozwój dziecka.

Modelowa organizacja pomocy uczniom ze SPE

3

Akademia

Wśród niepełnosprawnych najliczniejszą grupę stanowią uczniowie z upośledzeniem w stopniu
lekkim, należy więc zwrócić szczególną uwagę na pracę edukacyjno-terapeutyczną w aspekcie ich
możliwości psychofizycznych. Postępowanie diagnostyczno-orzekające przeprowadzane przez spe-
cjalistów poradni psychologiczno-pedagogicznej jest pierwszym krokiem do sukcesu. Jednocześnie
uruchamia cykl służący podejmowaniu odpowiednich działań, w efekcie których edukacja uczniów
może się stać przyjazna i skuteczna. Zaburzenia rozwojowe ucznia z upośledzeniem w stopniu lek-
kim mają charakter globalny i obejmują zarówno funkcje instrumentalne (percepcja, pamięć, uwa-
ga, myślenie, mowa, sprawności motoryczne i manualne), jak i funkcje kierunkowe (motywacja
uczenia się, kontrola emocjonalna, potrzeba osiągnięć). Mogą być przyczyną trudności w opano-
waniu wiadomości i umiejętności z zakresu wszystkich przedmiotów realizowanych w szkole. My-
ślenie uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim ma charakter konkretno-obrazowy,
sytuacyjny. Uczniowie ci najlepiej przyswajają wiedzę, wykorzystując bezpośrednie poznanie. Waż-
ne jest więc możliwie szerokie zastosowanie w pracy z uczniami konkretnych przykładów, obser-
wacji i doświadczeń oraz demonstrowanie z wykorzystaniem ilustracji, modeli, zdjęć i prezentacji
multimedialnych. Inne zaburzenia myślenia powodują znaczące trudności edukacyjne: sztywność
myślenia, wolne tempo pracy, myślenie mało samodzielne. Dlatego poza zasięgiem ich możliwości
poznawczych są treści o charakterze abstrakcyjnym, wymagające logicznego myślenia, wyciągania
wniosków, abstrahowania i samodzielnych rozwiązań. Trudności edukacyjne uczniów z upośledze-
niem umysłowym w stopniu lekkim wynikają także z zaburzeń koncentracji uwagi, ubogiego zaso-
bu słów, niejasnych wrażeń zmysłowych i zaburzonej pamięci logicznej. W organizowaniu procesu
edukacyjnego należy mieć na uwadze problemy uczniów w sferze uczuciowo-emocjonalnej i w za-
kresie zachowań społecznych. Proces nabywania wiedzy jest znacznie utrudniony, co wynika z fak-
tu, że zarówno funkcjonowanie poznawcze, jak i proces myślenia oraz podejmowana działalność
praktyczna są ograniczone. Funkcje psychiczne rozwijają się wolniej i nie osiągają pełnej dojrzało-
ści. Najbardziej upośledzony jest jednak rozwój myślenia abstrakcyjnego, brak również wyższych
form myślenia. Charakterystyczna jest nieudolność syntetycznego ujmowania zdobytych wiado-
mości i wiązania ich w logiczną całość, z czego wypływa ubóstwo wnioskowania i sądów. Spostrze-
ganie cechuje globalne ujmowanie faktów. Zakres spostrzegania jest wąski (w tym samym czasie
dziecko lekko upośledzone umysłowo spostrzega mniej przedmiotów niż dziecko z rozwojem pra-
widłowym). Zaburzenia spostrzegania wiążą się ze słabo rozwiniętą funkcją analizy i syntezy. Do-
minuje uwaga mimowolna, choć z wiekiem (i uczeniem dziecka) wzrasta trwałość jego uwagi do-
wolnej. Uwaga bywa rozproszona i przyciągana przez bodziec intensywniejszy lub niezwykły. Mała
jest jej podzielność. Słabo rozwinięta pamięć powoduje trudności z zapamiętywaniem i odtwarza-
niem. Nowy materiał przyswajany jest bardzo wolno i wymaga wielokrotnych powtórzeń. Zaburzo-
na jest głównie pamięć logiczna, mniej zaś mechaniczna. Mowa w upośledzeniu lekkim często pod
względem formy i składni nie różni się od mowy dzieci w normie intelektualnej. Stwierdza się uboż-
szy zasób słów (przewaga słownictwa biernego nad czynnym). Emocje charakteryzują się sztywno-
ścią i małym zróżnicowaniem. Słabo rozwinięta jest zdolność opanowywania popędów, występu-
je niedorozwój uczuć wyższych związany z brakiem zdolności do rozumienia pojęć abstrakcyjnych.
Brak jest przeżyć emocjonalnych wiążących się z zainteresowaniami i działalnością poznawczą. Ce-
chą charakterystyczną jest nieadekwatność emocji związanej z brakiem możliwości odróżniania

Modelowa organizacja pomocy uczniom ze SPE

4

Akademia

spraw istotnych od błahych. Zachowanie charakteryzuje się impulsywnością, brakiem przemyśle-
nia działań i przewidywania konsekwencji. Sposób działania i reagowania zależy od temperamen-
tu. Uczniowie wykazują często brak inicjatywy i samodzielności, łatwo ulegają sugestii, są bierni,
mało krytyczni, mają nieadekwatną samooceną. Wykazują mniejsze poczucie odpowiedzialności
związane z niedorozwojem uczuć wyższych (społecznych, moralnych, patriotycznych, estetycznych).

PostęPowanie diagnostyczno-orzekające i jego efekty

opracowanie wielospecjalistycznej diagnozy

wydanie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego

Zespół orzekający powoływany jest przez dyrektora poradni. W jego skład wchodzą psycholog, pe-
dagog oraz lekarz. Zespołowi przewodniczy dyrektor bądź upoważniony przez niego specjalista za-
trudniony w poradni. Postępowanie diagnostyczne poprzedzone jest formalnym wnioskiem rodzi-
ców, który zawiera dane osobowe dziecka i wnioskodawcy oraz określa cel uzyskania orzeczenia.
Rodzice są informowani o terminie zebrania zespołu oraz o możliwości uczestniczenia w nim. Mają
możliwość wykorzystania dokumentacji dotyczącej dziecka (opinie nauczycieli, wychowawcy, peda-
goga, psychologa, terapeuty, lekarza lub innych specjalistów). Analiza dokumentacji dziecka dołą-
czonej do wniosku jest dokonywana wnikliwie, bywa też że rodzice proszeni są o jej uzupełnienie.
W przypadku braku dokumentacji – specjaliści z poradni przeprowadzają stosowne badania. Człon-
kowie zespołu orzekającego przedstawiają wnioski z przeprowadzonych badań diagnostycznych
w zakresie swojej specjalności. Decyzja zespołu orzekającego dotycząca zalecanej formy kształcenia,
pomocy psychologiczno-pedagogicznej i form rewalidacji zapada większością głosów. W przypad-
ku stwierdzenia upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim, zespół orzekający wydaje orzeczenie
o potrzebie kształcenia specjalnego, a w przypadku, gdy stan zdrowia dziecka (potwierdzony przez
lekarza) uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły, zespół wydaje również orze-
czenie o potrzebie indywidualnego nauczania.
Postępowanie diagnostyczne w poradni powinno odbywać się we właściwych warunkach zapew-
niających dziecku i jego rodzicom komfort psychiczny. Kompleksowa diagnoza przeprowadzona
przez specjalistów z poradni prowadzi do sformułowania zaleceń dotyczących warunków realiza-
cji potrzeb edukacyjnych, form stymulacji, rewalidacji, terapii, usprawniania, rozwijania potencjal-
nych możliwości i mocnych stron dziecka oraz innych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
a także najkorzystniejszych dla dziecka form kształcenia specjalnego. Zalecenia powinny być sfor-
mułowane w sposób zrozumiały dla odbiorców (konkretne i realistyczne). Prawidłowo wydane orze-
czenie o potrzebie kształcenia specjalnego stanowi cenne źródło informacji dla nauczycieli. Jednak
by rozpoznanie mocnych stron dziecka (i jego ograniczeń) było trafne i dało o nim rzetelną wiedzę,
musi odbywać się poprzez wykorzystanie różnych źródeł. Stały kontakt z rodzicami dziecka – w at-
mosferze życzliwości i wsparcia – powinien owocować pozyskaniem wielu informacji o stosowanych
w domu metodach wychowawczych motywujących do rozwijania zainteresowań i podejmowania
przez dziecko wysiłku umysłowego. Dokładne poznanie dziecka umożliwia określenie jego rzeczywi-
stych potrzeb i możliwości, a następnie sformułowanie zgodnych z nimi wymagań (spójnych z obo-

Modelowa organizacja pomocy uczniom ze SPE

5

Akademia

wiązującą podstawą programową). Całościowa i wnikliwa diagnoza jest niezmiernie ważna w okre-
śleniu u dziecka niepełnosprawnego intelektualnie realnych możliwości jego rozwoju, powinna też
pozwolić orientacyjnie przewidzieć osiągnięcia dziecka w różnych zakresach jego funkcjonowania
emocjonalnego, społecznego i poznawczego.

Diagnoza psychologiczna

Powinny ją poprzedzać przeprowadzenie szczegółowej anamnezy oraz wywiad z rodzicami, który
dostarcza informacji o funkcjonowaniu dziecka i rodziny. Przeprowadzenie przez psychologa odpo-
wiednich badań psychometrycznych i klinicznych jest warunkiem dokonania rzetelnej oceny w za-
kresie: aktualnego poziomu funkcjonowania intelektualnego, procesów poznawczych, rozwoju funk-
cji percepcyjno-motorycznych, funkcjonowania społecznego i emocjonalnego. Psycholog badający
dziecko, oprócz stosowania tzw. kryterium ilościowego ilorazu inteligencji, dokonuje jakościowej
analizy czynności umysłowych dziecka, pogłębionej o wiedzę na temat jego rozwoju (w tym emo-
cjonalno-społecznego), a także poznaje istotne elementy sytuacji rodzinnej i szkolnej. Opracowu-
jąc diagnozę, wskazuje nie tylko na te sfery rozwoju, które są zaburzone i wymagają rewalidacji,
ale także na sfery funkcjonujące prawidłowo. Pokazuje, jakie są możliwości nawiązania kontaktu
z dzieckiem i w jaki sposób zachęcać je do podejmowania wysiłku umysłowego. Określa przyczyny
występujących u ucznia trudności wychowawczych, wskazując na sposoby radzenia sobie z nimi.

Diagnoza pedagogiczna

Powinna opisywać i wyjaśniać funkcjonowanie ucznia w odniesieniu do oczekiwań dydaktycznych
i wychowawczych szkoły. Zadaniem pedagoga jest dokonanie oceny gotowości dziecka do sprosta-
nia wymaganiom określonym w podstawie programowej kształcenia ogólnego. W procesie diagno-
zy pedagogicznej nie można ograniczyć się wyłącznie do sprawdzenia i oceny posiadanych przez
ucznia wiadomości i umiejętności szkolnych w zakresie czytania, pisania i liczenia. Pedagog powi-
nien również ocenić tempo i sposób uczenia się dziecka oraz jego wytrzymałość w doprowadzaniu
podjętych zadań do końca, a także ocenić funkcjonowanie dziecka w zespole klasowym. Uzupełnie-
niem diagnozy pedagogicznej powinny być informacje o zainteresowaniach i uzdolnieniach ucznia.

Diagnoza logopedyczna

Diagnoza logopedyczna obejmuje przeprowadzenie badań, których efektem jest dokonanie oceny
rozwoju mowy w zakresie mowy biernej i czynnej, artykulacji, sprawności aparatu artykulacyjnego,
oddechowego i fonacyjnego dziecka. Niezbędnym elementem diagnozy logopedycznej jest zbada-
nie umiejętności dokonywania analizy i syntezy słuchowej oraz zbadanie słuchu fonematycznego.
W przypadku poważnych zaburzeń w komunikowaniu się również określenie możliwości zastoso-
wania alternatywnych i wspomagających sposobów komunikowania się.

Na mocy § 18.1 rozporządzenia MEN z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organi-
zacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
(Dz. U. nr 228, poz. 1487) nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści w przed-
szkolu, szkole i placówce prowadzą działania pedagogiczne mające na celu:

Modelowa organizacja pomocy uczniom ze SPE

6

Akademia

rozpoznanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofi-

zycznych uczniów

, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych oraz zaplanowanie sposobów ich za-

spakajania, w tym:

•

w przedszkolu – obserwację pedagogiczną zakończoną analizą i oceną gotowości dziecka do

podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna),

•

w klasach I–III szkoły podstawowej – obserwacje i pomiary pedagogiczne mające na celu roz-

poznanie u uczniów ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się,

•

w gimnazjach i szkole ponadgimnazjalnej – doradztwo edukacyjno-zawodowe;

rozpoznanie zainteresowań i uzdolnień uczniów

, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz

zaplanowanie wsparcia związanego z rozwijaniem zainteresowań i uzdolnień uczniów.

uczniowie ze sPecjalnymi Potrzebami edukacyjnymi a dokumentacja PPP

wskazania do objęcia pomocą

psychologiczno-pedagogiczną

orzeczenie o potrzebie kształ-

cenia specjalnego wydane

przez zespół orzekający działa-

jący w publicznej poradni psy-

chologiczno-pedagogicznej

opinia poradni psychologicz-

no-pedagogicznej

orzeczenie o potrzebie

indywidualnego nauczania

uczeń

zes

pó

ł

dokumentacja

niepełnosprawny:

• niewidomy

• słabowidzący

• niesłyszący

• słabosłyszący

• z upośledzeniem umysłowym w stopniu

lekkim

• z upośledzeniem umysłowym w stopniu

umiarkowanym lub znacznym

• z niepełnosprawnością ruchową, w tym

z afazją

• z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera

• z niepełnosprawnością sprzężonymi

niedostosowany społecznie lub zagrożony

niedostosowaniem społecznym

• ze specyficznymi trudnościami w uczeniu

się

• z indywidualnym programem lub tokiem

nauki (dla szczególnie uzdolnionych)

• ze stwierdzonymi zaburzeniami i odchyle-

niami rozwojowymi

• z zaburzeniami komunikacji językowej

• z innymi opiniami

• uczeń chory: choroby układu nerwowego,

epilepsja, nowotwory w stanie remisji, za-

burzenia psychiczne (schizofrenia, depresja),

choroby genetyczne (mukowiscydoza), cho-

roby systemu wydzielania wewnętrznego

(cukrzyca), choroby krążenia (serca, naczyń,

krwi), choroby układu oddechowego (ast-

ma, alergia), choroby układu wydalniczego

Indywidualny Program

Edukacyjno-Terapeutyczny

iPet

Karta Indywidualnych Potrzeb

Ucznia (kiPu)

Plan Działań Wspierających

Pdw

Modelowa organizacja pomocy uczniom ze SPE

7

Akademia

uczeń bez opinii i orzeczenia

– wymagający objęcia pomocą

psychologiczno-pedagogiczną

zes

pó

ł

• uzdolniony

• powracający z zagranicy

• chory przewlekle

• w sytuacji kryzysowej lub traumatycznej

• z niepowodzeniami edukacyjnymi

• zaniedbany środowiskowo

• z trudnościami adaptacyjnymi

• z innymi potrzebami

Karta Indywidualnych Potrzeb

Ucznia (kiPu)

Plan Działań Wspierających

Pdw

dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych Potrzeb i możliwości Psy-
chofizycznych ucznia; ocenianie uczniów

Dostosowanie wymagań edukacyjnych – organizacja procesu dydaktycznego realizowanego przez
szkołę, która ma na celu wyrównywanie szans edukacyjnych oraz zapobieganie wtórnym zaburze-
niom sfery emocjonalno-motywacyjnej.

Dostosowanie wymagań edukacyjnych do potrzeb i możliwości ucznia obejmuje:

• warunki procesu edukacyjnego

(metody, formy, środki dydaktyczne),

• warunki sprawdzania poziomu wiedzy i umiejętności

(sposoby sprawdzania osiągnięć uczniów

i kryteria oceniania),

• zewnętrzną organizację nauczania

(dostosowanie otoczenia, rodzaj pomocy).

W przypadku ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub indywidu-
alnego nauczania dostosowanie wymagań edukacyjnych,
o których mowa w § 4 ust. 1. pkt 1 do indywidualnych potrzeb psychofizycznych
i edukacyjnych ucznia, może nastąpić na podstawie tego orzeczenia.

Warto zwrócić uwagę na zmianę brzmienia § 6 (rozporządzenie MEN z dnia 17 XI 2010 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów
i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 228
poz. 1491) obowiązuje od dnia 1 września 2011 r.):
§ 6.1. Nauczyciel jest obowiązany indywidualizować pracę z uczniem na obowiązkowych i dodat-
kowych zajęciach edukacyjnych, odpowiednio do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możli-
wości psychofizycznych ucznia. (W SP i SPG ogólnodostępnych od 1 września 2012.)
1a. (W SP i SPG ogólnodostępnych od 1 września 2012.)
Nauczyciel jest obowiązany dostosować wymagania edukacyjne, o których mowa w § 4 ust. 1 pkt 1,
do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia:

1) posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego

– na podstawie tego orzeczenia

oraz ustaleń zawartych w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym, opracowanym

Modelowa organizacja pomocy uczniom ze SPE

8

Akademia

dla ucznia na podstawie przepisów w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania
i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszko-
lach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych albo przepisów w sprawie warun-
ków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz
niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach;

2) posiadającego orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania

– na podstawie tego orzecze-

nia oraz ustaleń zawartych w planie działań wspierających, opracowanym dla ucznia na podstawie
przepisów w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w pu-
blicznych przedszkolach, szkołach i placówkach;

3) posiadającego opinię PPP

, w tym poradni specjalistycznej, o specyficznych trudnościach w ucze-

niu się lub inną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej –
na podstawie tej opinii oraz ustaleń zawartych w planie działań wspierających, opracowanym dla
ucznia na podstawie przepisów, o których mowa w pkt 2;

4) nieposiadającego orzeczenia lub opinii

wymienionych w pkt. 1–3, który objęty jest pomocą psy-

chologiczno-pedagogiczną w szkole – na podstawie ustaleń zawartych w planie działań.

Od 1 września 2009 r. nauczyciel jest obowiązany zrealizować godziny z art. 42 KN z przeznaczeniem
na: zajęcia zwiększające szanse edukacyjne uczniów: na pracę z uczniem zdolnym lub z uczniem
mającym trudności w nauce, zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów.

indywidualizacja nauczania

Indywidualizacja po¬lega na uwzględnianiu przez nauczyciela różnic między uczniami (w tym sa-
mym wieku). Różnice dotyczą zdolności, zainteresowań, tempa pracy, sposobów przyswajania wie-
dzy oraz motywacji do uczenia się.
To także określenie zasady nauczania, czyli normy postępowania dydaktycznego, która w sposób
szczególny pozwala realizować cele nauczania. Indywidualizacja poprzez uwzględnianie zaintereso-
wań i zdolności ucz¬niów pozwala je rozwijać w systematycznej pracy. Różnicując treści programowe
i tempo pracy uczniów, wywiera większy wpływ na przyswojenie przez dzieci podstaw usystema-
tyzowanej wiedzy. Wdraża do pracy samokształceniowej, umożliwiając rozwiązywanie problemów
pod kierunkiem nauczyciela. Prowadzi do zdobycia i ugruntowania naukowego poglądu na świat.
Nauczyciel musi się odpowiednio przygotować do indywidualizowania treści nauczania (uczniowie
zdolni, słabi). Indywidualizacja preferuje pra¬cę samodzielną ucznia (bez niej nie może być mowy
o rozwoju umysłowym).

Modelowa organizacja pomocy uczniom ze SPE

9

Akademia

• Czy wiecie, że niepełnosprawność intelektualna jest stanem, a nie chorobą?

• Ludzie dzielą się na 3 grupy pod względem wykazywanych skłonności w procesie uczenia

się. Są to: słuchowcy (którzy preferują wszelkie formy podające, lubią słuchać wykładów, bez
problemu zapamiętują przekaz słowny, preferują dyskusje, dobrze sprawdzają się w dłuż-
szych formach wypowiedzi, lubią słuchać muzyki, są na nią szczególnie wrażliwi), wzrokow-
cy (preferują wszelkiego rodzaju pokazy i demonstracje, zwracają uwagę na tabele, wykre-
sy, ilustracje, skrupulatnie i bardzo estetycznie wykonują notatki, uwielbiają oglądać dzieła
sztuki, eksponaty, wystawy, dobrze zapamiętują ludzkie twarze, preferują przekaz wizualny)
oraz czuciowcy (zwani kinestetykami), którzy nie lubią słuchać, ponieważ preferują działa-
nie, a w pamięć zapada im to, co sami wykonali, cechuje ich wysoka emocjonalność, często
gestykulują, są bardzo aktywni fizycznie (ruchliwi).

ciekawostka

1. Podaj definicję dostosowania wymagań edukacyjnych i określ cel takich działań.
2. Powiedz, kto występuje do zespołu orzekającego działającego w publicznej poradni psycho-

logiczno-pedagogicznej z wnioskiem o wydanie opinii bądź orzeczenia o potrzebie kształ-
cenia specjalnego dla dziecka.

3. Wymień podstawowe dokumenty wydawane przez PPP uczniom ze SPE i ich stałe elementy.
4. Scharakteryzuj terminy: lateralizacja skrzyżowana i lateralizacja jednorodna (możesz sko-

rzystać ze Słowniczka podstawowych pojęć psychologiczno-pedagogicznych (w załączniku).

5. Opisz rolę diagnozy psychologicznej.
6. Opisz rolę diagnozy pedagogicznej.
7. Wymień grupy uczniów, którzy mogą otrzymać orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.

sprawdź się