III.15 Paustowski- Nowy Romantyzm

-literatura postromantyczna, post-sentymentalna, skoncentrowana wokół sytuacji przypadkowych z udziałem wyjątkowych postaci wywodzących się z prostego ludu (kontynuuje tradycje Grina)

-odrębność, ale jednocześnie powiązanie pisarza z lit. lat 30 widoczne w powieściach para-produkcyjnych

-„Kara bugaz”, „Kolchida” -myśl przewodnia to marzenia wzbudzone w l.30' o ujawnieniu i podporządkowaniu człowiekowi nieposkromionej przyrody

-zainteresowanie Paustowskiego człowiekiem niezwykłym, uduchowionym przenika całą jego twórczość, opowiadania biograficzno-historyczne: „Orest Kiprieński”, „Izaaak Lewitan”, „Taraz Szewczenko”, „Razliwy Riek” (o Lermontowie)

-kompendium wiedzy pisarza o człowieku i miłości do niego stał się cykl wspomnień „Powieść o życiu”, napisany po wojnie

-stałe obiekty twórczości to człowiek i przyroda, będąca tłem przeżyć i działalności człowieka, źródłem wzruszeń i kontemplacji, pisał też opowiadania ukazujące tylko przyrodę, niezależną, nadrzędną wobec człowieka, była to forma ucieczki od zobowiązań oficjalnej doktryny (cykl „Letnie dni”)

-nowela to charakterystyczny element jego twórczości, jej elementy wchodzą w skład prawie wszystkich jego powieści, m.in. „Romantycy”, „Lśniące obłoki”, „Morze czarne”, „Opowieść północna”)

-ideał to być romantykiem, bo romantyk to ktoś, kto jest niezadowolony z rzeczywistości i chce udoskonalać świat

-w prozie spisał to, co przeżył (3 wojny), literatura i jego losy się splatały, choć nie chciał brać udziału w historii, chce zachować wewnętrzną niezależność, na zawsze pozostał nieśmiałym chłopcem, który chował się w futerał fantazji w trudnych chwilach, skrywał pod maską spokoju

-pisze o odrzuceniu rew. Październikowej przez całe społeczeństwo jako zbyt krwawą (winna być taka jak lutowa), nie radzi sobie z tym, więc tworzy własną, fikcyjną rzeczywistość

-pierwsze opowiadania w stylu modernistycznym, lokalizuje wrażenia, smutki i beznadziejności bohaterów

-1916- „Romantycy”, powstawała we fragmentach (w czasie podróży, co nadawało mu rozpędu i szczególnej atmosfery), brak motywu przewodniego, bohater, Maksymow, młody człowiek, pragnący zostać pisarzem, słaby fizycznie, ale silny duchem, samotny, tworzy spółkę z przyjacielem, który ma mu pomagać pisać tę niekończącą się powieść w odcinkach. To typowy XIX-wieczny romantyk, podróżuje, uwikłany we własne uczucia, nie potrafi ich zdefiniować (chodzi o miłość, bo w jego życiu są 2 kobiety, kochające go i rywalizujące o jego względy, obie są ideałem kobiety, mają oczarować mężczyzn i fascynować ich. Paustowski sam nie stronił od kobiet, też trafiał na kobiety z krwi i kości.

- Maksymow daje się kochać, co zmusza go do jakiejś egzystencji, praktycznie brak mu aktywności, żyje jak we Snie, zachowuje się jak w lunatycznym transie, w którym pojawiają się francuscy romantycy; te spotkania dzieją się jakby na jawie, bo otoczenie utkane jest z realności, z mrocznych pejzaży, czytelnik traci orientacje, kto jest autorem danego fragmentu

- jest tu też egzotyka czarnomorskich nadbrzeży, wysp Azorskich, opisy są zaszyfrowane, wojna ukazana z perspektywy sanitariusza, obraz bezsensownej plątaniny wśród postępującego rozkładu, pejzaż wypełniony ludzkimi tragediami, mimo tych brutalnych obrazów Maksymow śni na jawie, jednak nacisk realności jest coraz silniejszy, bohater znika baz śladu, czytelnik nie wie, co się stało, w życiu zgwałconym przez wojnę nie ma miejsca dla fantastów, nie dojrzeli oni do życia

III.18 Tiendriakow- problematyka społeczno- filozoficzna

-uznawany za typowego pisarza socrealizmu

-„Sąd”: Tietierin- umie polować na niedźwiedzie, cieszy się szacunkiem na wsi; Dudyriew- naczelny budowy; Mitiagin- skromny felczer, sąsiad Tietierina

-na polowaniu na niedźwiedzia ginie młody chłopak, ustalono, że Mitiagin strzelił, bo nie miał doświadczenia z bronią, choć Siemion po kuli widzi, że zabił Dudyriew, to kulę wyrzuca, w końcu sprawa umorzona, ale Tietierin pije by zagłuszyć wyrzuty sumienia

-dwie płaszczyzny: sąd administracyjny = sąd marionetkowy; sąd moralny= o wiele ważniejszy

-Tietierin dopuszcza się moralnego przestępstwa, niszczy łuskę- dowód na to, że zabójstwo na polowaniu zostało dokonane przez Dudyriewa a nie Mitiagina; boi się, że zostanie oskarżony o osłanianie swojego sąsiada i dlatego nie mówi prawdy, los Tietierina decyduje się na rozprawie- jego przestępstwo jest o wiele poważniejsze, spotyka go najcięższa kara- wyrzuty sumienia

-przyczyny upadku moralnego bohatera to sprzeczność między dobrem jednostki a dobrem ogółu

-znajdujemy tu komunistyczną filozofię prawdy (przewodniczący kołchozu Borowikow)

1) jeśli Tietierin wyjawi swoją prawdę, Mitiagin zostanie oczyszczony z zarzutu- dobro jednostki

2) miejsce Dydyriewa może zająć jakiś nieudolny dyrektor, który nie potrafi dokończyć budowy kombinatu- dobro ogółu

-każdy człowiek powinien właściwie posługiwać się prawdą, wybierać słuszny wariant, upadek Tietierina wynika z tchórzostwa, nieuczciwości i kłamstwa, ze sprzeniewierzenia się jedynej istniejącej prawdzie

-Tietierinowi jako pisarzowi udaje się wyjść poza obręb produkcyjnych wątków, dotychczasowej sztampowej metodzie kreowania świata przedstawionego, schematyzmowi bohaterów przeciwstawia on wówczas stosunkowo skomplikowane, ciekawe, pogłębione psychologicznie postacie, bohaterów stawia przed poważnymi problemami życiowymi, co staje się pretekstem do formułowania społeczno-filozoficznych uogólnień

-istotne miejsce poświęca analizie przemian społecznych w świecie wewnętrznym człowieka, ukazaniu społeczno-moralnego tła konfliktów

-pisarz bada współzależność między charakterem człowieka a okolicznościami i warunkami jego egzystencji

-utwory są interesującym dokumentem radzieckiej rzeczywistości od lat wojny po czasy współczesne

-zetknięcie się dobra i zła nierzadko przybiera charakter przypowieści, taka konstrukcja utworu sprzyja wyrażaniu ogólnofilozoficznego czy moralnego sensu świata przedstawionego, głoszeniu uniwersalnych w swym charakterze prawd, zaostrzona tu zostaje kolizja psychologiczna

- profesjonalny nidźwiednik dopuszcza się moralnego przestępstwa, bo nie wytrzymuje nacisku śledczego i niszczy znaleziona przez siebie łuskę- jedyny dowód, że to Dydyriew popełnił przestępstwo, a nie skromny felczer Mitiagin

- w odważnym dotąd Tietierinie zwycięża obawa, że broniąc niewinnego Mitiagina sam narazi się na przykrości za osłanianie znajomego felczera

-w obliczu sądu nie tylko przemilcza prawdę, lecz posuwa się do krzywoprzysięstwa, zaprzeczając istnieniu łuski, uczciwość zostaje pokonany przez egoistyczny strach

I.5 Przedmiotowość i realność w poezji Cwietajewej

-Cwietajewa nie może zrozumieć wojny domowej, ale rozumie ludzi, którzy opowiadają się po stronie rewolucji, np. Majakowskiego, którego darzyła sympatią i poświęcała mu swoje wiersze

-1922- wyjazd z kraju (Berlin, Praga, Paryż), przyczyna- jej mąż był białogwardzistą, na emigracji pisze, ale jej wiersze nie mają odbiorców, w Paryżu „biała emigracja”, czuje się tam wyobcowana i samotna

-1939- powrót do kraju w ślad za mężem i córką (aresztowani i represjonowani), po wybuchu IIWŚ- ewakuacja do Jełabugi tam samobójstwo

-najbardziej charakterystyczną cechą jej stylu stanowi aktywność samej formy artystycznej, wewnętrzna energia kinetyczna słowa i obrazu, Cwietajewa nie opisuje, nie opowiada, ale dąży do „przekształcenia się” w przedmiot, który odtwarza, do wejścia w jego formę, zawsze alegoryzuje

-ten chwyt głęboko i konsekwentnie stosuje w „Poemacie schodów”, gdzie kuchenne schody przekształciły się w działającą postać, utożsamienie świata nędzy i wszystkich ubogich przedmiotów, otaczających człowieka w tym świecie; schody te posiadają duszę- są podobnie jak ludzie poniżone i podobnie jak ludzie chcą się „rozprostować” i „wypowiedzieć”

-za takim rodzajem wypowiedzi poetyckiej kryje się szczególna filozofia, w tym samym poemacie Cwietajewa tworzy mit o pochodzeniu rzeczy z żywej materii, uważa ona, że człowiek lekkomyślnie i pochopnie naruszył prawa przyrody, zamieniając drzewo i żelazo w deski i gwoździe

-słyszymy tu pogłosy charakterystyczne dla późno-romantycznej świadomości negacji „bezdusznej”, wrogiej człowiekowi cywilizacji maszynowej, negacji, która u Cwietajewej łączy się z wyraźną humanistyczna i demokratyczną nutą, cały sens „Poematu schodów” zawarty jest w namiętnej obronie biednych i głodnych przed panowaniem sytych i bogatych. Dlatego też natura rzeczy jest u Cwietajewej różna, rzeczy bogatych są dotknięte przymusową martwicą, za co mszczą się na swoich posiadaczach: wybuchają, łamią się. Rzeczy biednych, na odwrót, mają „ludzkie serca i dusze”, nie są to „przedmioty”, ale „istoty”

- wiersz „Stół”- tu biurko jest uduchowione, to współpracownik i przyjaciel człowieka, który pozostał „żywym pniem”

I.6 Tematyka wojenna w poezji W. Wysockiego

Poezja śpiewana Wysockiego daje się usystematyzować według kilku cykli tematycznych. Pewna liczba wierszy, zwłaszcza w początkowym okresie kariery piosenkarskiej, nawiązuje do tradycji specyficznego folkloru miejskiego, powstającego wśród tzw. marginesu społecznego („Tatuaż”, „Dialog przed telewizorem”, „Dom”, „Katarzyna”, „List do kumpli”). Są to tzw. błatnyje wiersze. Z reguły mają one podtekst ironiczny, świadczący o dystansie autora do tychże tekstów. Dużą popularnością cieszyły się piosenki alpinistyczne i sportowe. Znaczące miejsce zajmuje krąg wierszy śpiewanych, tzw. reportaże społeczno-obyczajowe, najczęściej z domieszką gorzkiej ironii i otwartej satyry lub smutnego humoru („Rejs Moskwa-Odessa”, „Na zakupy”, „Instrukcja dla wyjeżdżających za granicę”, „Na bazarze”.

Oprócz wierszy o tematyce wojennej, eksponowanych przez oficjalną krytykę, -„Miełodia” wydała dwie duże płyty pt. „Synowie spieszą do boju”, na szczególną uwagę zasługuje liryka osobista, odzwierciedlająca stany duchowe poety ( Na ten chłód, Sen, Syty po gardło). Bezpośrednio przystają do niej wiersze egzystencjalne (Polowanie na wilki, Prawda i blaga, Ballada o nienawiści, Pieśń o ziemi).

-w utworze „My wrasiajem ziemlju pisze o odparciu wroga, Niemiec, jego piosenki wojenne to nie retrospekcje, ale asocjacje, obraz wojny heroicznej, liczy się zwycięstwo, siła żołnierza rosyjskiego

- wydarzenia wojenne, widziane z okopu, samolotu, łodzi podwodnej to sytuacje, w których zawieramy znajomość z bohaterami, autor niejednokrotnie podkreślał, że interesuje go nie tyle samo zdarzenie i jego otoczka historyczna czy społeczna, ale możliwość pokazania człowieka w sytuacji krańcowej, kiedy jest on zmuszony ryzykować pozycję albo i życie, musi dokonywać wyboru i odsłania przy tym swoją prawdziwą twarz

-u Wysockiego nieprzypadkowo wojna- czołowy symbol narodowy, do cła zakłamany dla celów propagandowych- otrzymała prócz wariantów serio, pisanych na zamówienie reżyserów filmowych, liczne parodyjne i gorzko ironiczne ujęcia tematu (Sluciaj w restoranie, Piesnia o gospitalie)

I.12 Ironia i sarkazm w poetyckich monologach W. Wysockiego

Motywom powszechnie występującym w literaturze lat 60' i 70', typowym dla poezji oficjalnej, Wysocki nadaje swoisty sens ironiczny (może z wyjątkiem piosenek o tematyce wojennej, potraktowanych serio i chyba bez podtekstów). Ironia, niekiedy sarkazm spełniały funkcję destrukcyjną w stosunku do poetyckiej przeciętności swojego czasu, burzyły socrealistyczną, sztucznie podtrzymywaną przez wydawców, krytyków i samych poetów korzystających z przywileju druku. Takiego zaszczytu Wysocki nie dostąpił, choć popularnością przewyższył całe zastępów poetów „głośnych” i „cichych”.

Tragiczny wydźwięk wielu piosenek nie przygniatał wszakże i nie odstraszał słuchaczy dzięki otoczce humoru, dowcipu słownego i sytuacyjnego, paradoksalnym konkluzjom, zabawnym pointom. Życie staje się znośniejsze, jeśli traktować je z przymrużeniem oka. Śmiech pełni w twórczości Wysockiego ważne i różnorakie funkcje. Przydaje wieloznaczności fabule i zwiększa nośność artystyczną wypowiedzi sprawiając, że trafia ona do wszystkich. Śmiech rozładowuje napięcie i wymierza sprawiedliwość, dając poniżonemu poczucie wyższości nad poniżającym go. Wprowadza element nadziei: jeśli można coś wykpić, łatwiej to również pokonać. Szydząc ze świętości, z ideologicznych ołtarzy i kapłanów autor zdejmował tabu, wyzwalał słuchaczy z narzucanych im przez dziesięciolecia pęt myślowych. Błazenada, pozorna niefrasobliwość dyskursu prowadzonego przy akordach lekko rozstrojonej gitary nie zmieniają wszakże odczucia, że to tylko przykrycie, konwencja, u podstaw której czai się głęboki pesymizm. To wynik nałożenia się problemów egzystencjonalnych jednostki, miotanej wewnętrznymi sprzecznościami, na uwarunkowania życia zewnętrznego.

-ironia wszechobecna:

1)„Ja nie liubliu”= protest przeciwko chamstwu, kłamstwu, hipokryzji, cenzurze, dwulicowości, nieszczerości, tchórzostwu

2) „Utrienniaja gimnastika” = ironia, bo w biegu w miejscu nie ma przegranych

3) „Moskwa- Odessa” = pokora, z którą Rosjanin godzi się na wszystko; Magadam, miejsce, gdzie można pojechać, ale nikt nie chce, wszystkie inne miejsca są zamknięte, to, co na zewnątrz, jest pozornie piękne

III.21 Rozmyślania o wojnie wg Jurija Bondariewa

Jurij Bondariew (debiut w 1949) prawdziwą popularność zdobył dopiero w latach odwilży powieściami o tematyce wojennej: „Bataliony proszą o ogień” i „Ostatnie strzały”. Charakterystyczne dla Bondariewa są postacie młodych dowódców, którzy, trafiwszy wprost z ławy szkolnej na front, musieli, w warunkach ekstremalnych natychmiast dojrzeć, ze wszystkimi tego konsekwencjami.

-problematyka aksjologiczna stała się powszechna w mikropowieściach opowiadających o niedawnej wojnie. Dramatyzm i napięcie w pokazywaniu wydarzeń wojennych, połączone z obiektywizmem relacji, zaczęły się utrwalać w praktyce pisarzy-batalistów w drugiej połowie lat 50'. Dokumentalność zaczyna się tu łączyć z ekspresyjnością i obrazowością narracji i opisów. Bondariew i Bałkanow zapoczątkowali trwający do końca lat 80 nurt prozy batalistycznej, wprowadzając do prozy nowy typ bohatera, w którego biografii daje się uchwycić doświadczenie autorów. Najczęściej jest to młody człowiek uczący się na wojnie odróżniać dobro od zła, wierność od zdrady, odwagę od tchórzostwa

-sam autor był kapitanem artylerii w czasie wojny

-w 75 pisze książkę „Brzeg”, który właściwie nie jest utworem o wojnie, miał on pobudzić czytelników do myślenia, w 45 Nikitin, młody porucznik zdobywa ostatnie niemieckie miast, akcja przenosi się o 25 lat, Nikitin jest dojrzałym pisarzem, jedzie na tereny Niemiec Zachodnich ze swoją książką, jej część to wspomnienia wojny, przyjaciół i wrogów, stwierdza, że te pojęcia są niejednoznaczne, bo żołnierzami byli młodzi ludzie. Ukazuje też problem czystek w armii czerwonej, podkreśla dojrzałość żołnierzy, bo nie chcieli rozlewu krwi. Kniażko, przełożony Nikitina, w warunkach wojny nie poddał się mściwości, był przeciwko wojnie, natomiast wielu z tych, którzy stracili w czasie wojny bliskich po przybyciu do Berlina chcą zemsty. Liczy się dla nich tylko zemsta, alkohol i wartości materialne. Nikitina i Kniażkowo uważano za „młodych, miękkich inteligencików z Moskwy”, bo nie zgadzali się na roztrzeliwanie innych. W taki sposób uratowali Niemkę Herbert i Kutza, którzy wpadli w ręce Rosjan, Nikitin ich ratuje. Ginie młody oficer, pada pytanie, kto strzelał? Zginął, aby ratować czyjeś życie, śmierć tego żołnierza to wzór najwyższego wzlotu człowieczeństwa, Kniażko znalazł swój brzeg-antyczne przepłynięcie po rzece śmierci, znalezienie spokoju po drugiej stronie.

-Nikitin jedzie do RFN spotyka się z Niemcami, których poznał w 45 r., (książka pisana w 75), w czasie trwania zimnej wojny, chce on promować książkę o przyszłości Europy.

-Bondariew był pisarzem obrachunkowym, więc musiał tak napisać książkę by oddać atmosferę wrogiego, burżuazyjnego państwa, pada kolejne pytanie, dlaczego oni mają lepiej, mimo, że przegrali wojnę, a Rosjanie mają gorzej?- pyt. Samsonowa. Nikitin tłumaczy: nie można wszystkich Niemców utożsamiać z Hitlerowcami, Niemcy też ucierpieli w wojnie. Niemcy, którzy przeżyli wojnę, zapomnieli o niej, chcą tylko mówić o niej w sposób dytaktyczny, by młodzi nie powtórzyli ich błędów, Niemcy przystąpili do wojny, bo taka była ideologia.

-Bondariew mówi, że Rosja cały czas prowadzi wojnę- zimną wojnę, Rosja wygrywając wojnę ideologicznie przegrała ją, bo umocniła się pozycja Stalina, (Kniżko niczym u Tołstoja Piotr Bezuchow, czy u Dostojewskiego Raskolnikow i Myszkin)

-Bondariew podkreśla, że dopóki żyją ludzie o szerokich horyzontach, będzie dobrze, zwraca też uwagę na problem miłości, Nikitin+Emma = musiał ją zostawić, bo ideologia nie pozwalała na taki związek. Ale to, że miłość może być silniejsza od mściwości, ale to rozumiała tylko ros. inteligencja.

Inteligencja ros. Ukazana jest negatywnie, utożsamiana była ze szlachtą, pasożytami, Nikitin jednak broni inteligencji (aluzja do Chrystusa- inteligenta). Należy zwrócić uwagę na inteligencję jak na klasę społeczną, która daje siłę duchową całemu narodowi. Kniażkow jest przekonany, że należy skończyć wojnę już w 45- a Nikitin odnajdzie swój brzeg dopiero po pobycie w Niemczech..

A teraz coś po rosyjsku...

Родился в 1924 году в городе Орске, на Южном Урале. Детство и юность будущего писателя прошли в Москве. Здесь он учился в школе, вступил в комсомол, отсюда вместе со своими одноклассниками отправлялся под Смоленск на строительство оборонительных рубежей жарким летом 1941 года. Юрий Бондарев принадлежит к тому поколению, для которого Великая Отечественная война явилась первым жизненным крещением, высшей суровой школой юности. Ратный путь командира артиллерийского орудия Юрия Бондарева пролегал от стен волжской твердыни до Польши. В 1944 году, двадцатилетний коммунист, командир взвода, после второго ранения он был направлен в Чкаловское артиллерийское училище, где учился до последних дней войны. Демобилизация заставила Юрия Бондарева подумать о мирной профессии. Поиск был трудным и привел его в Литературный институт имени Горького. В тот год набор в институт был необычным. Грудь многих студентов украшали боевые ордена, это были люди, еще не успевшие сменить шинели на штатскую одежду, вчерашние фронтовики, чей жизненный опыт и гражданское мужество рождены и закалены на многотрудных солдатских дорогах. Вполне естественно, что именно эти годы дали наивысший «урожай» писателей и поэтов, которые сейчас широко известны в нашей стране и за рубежом и составляют блестящую плеяду в советской литературе. Юрию Бондареву повезло еще и потому, что его непосредственным руководителем в Литинституте оказался замечательный писатель Константин Георгиевич Паустовский - человек огромной души, тонкий знаток слова, чуткий и доброжелательный воспитатель молодых литераторов.

Тема прошедшей войны, тема высокого гуманизма советского солдата, его кровной ответственности за наш сегодняшний день проходила в произведениях многих писателей. Но у Юрия Бондарева она стала основой в его творчестве.

Повесть «Батальоны просят огня» опубликована в 1957 году. Эта книга, как и последующие, словно бы логически продолжающие «Батальоны…», - «Последние залпы», «Тишина» и «Двое» - принесла автору их Юрию Бондареву широкую известность и признание читателей. Каждое из этих произведений становилось событием в литературной жизни, каждое вызывало оживленную дискуссию. Книги эти переведены на многие языки мира, выдержали более шестидесяти изданий.

Военная литература у нас довольно обширна, дань военной тематике отдали многие выдающиеся писатели. Однако Юрию Бондареву уже в «Батальонах…» удалось нащупать и развить свою собственную линию, свое течение в широком литературном потоке. Не стремясь к созданию всеобъемлющей картины войны, автор кладет в основу произведения конкретный боевой эпизод, один из многих на бесчисленных полях сражений, и населяет свою повесть совершенно конкретными людьми - простыми солдатами и офицерами - рядовыми великой армии. Писатель углубленно изучает психологию советского человека, нередко в трагических обстоятельствах, и раскрывает его подлинный героизм. Действительно, образ войны у Юрия Бондарева грозный и жестокий. И события, описанные в повести «Батальоны просят огня», глубоко трагичны. Но теперь, с дистанции времени, мы по-новому судим и гордимся сильной душой советского солдата, сознательно идущего на гибель во имя своего народа, во имя грядущей победы. Высоким гуманизмом, любовью и доверием к человеку полны страницы повести.

Повесть «Последние залпы» (1959 г.) явилась как бы следующей главой в творчестве писателя. Юрий Бондарев по-прежнему верен своей теме - теме простого человека на войне, теме героизма и сознательного самопожертвования.

В 1962 году опубликован новый роман Ю. Бондарева «Тишина», а вскоре - его продолжение, роман «Двое». Герой «Тишины» Сергей Вохминцев только что вернулся с фронта. Но и теперь он не может стереть в памяти отзвук еще недавних сражений. Поступки и слова людей он судит самой высокой своей мерой - мерой боевого товарищества, фронтовой дружбы. Но этическое кредо вчерашнего солдата, столкнувшись с жизнью, где рядом с добром уживаются корыстолюбие, ложь и клевета, вынуждено как бы снова подвергнуться оценке по самому большому счету. И в этих обстоятельствах, в нелегкой борьбе за утверждение справедливости и человеческого достоинства выковывается по-новому характер героя, крепнет его гражданская позиция.

В западной литературе послевоенных лет постоянно звучит мотив отчуждения вчерашнего солдата от общества, мотив разрушения идеалов и человечности. Позиция Бондарева в этом смысле не дает повода для двух мнений. Нелегко его герою на первых порах входить в мирную колею, нелегко забыть то время, когда понятия «друг» и «враг» были четко разграничены линией переднего края. Но Сергей Вохминцев недаром прошел долгую и суровую школу жизни. Даже в чем-то проигрывая, он все равно не может чувствовать себя побежденным. Он снова и снова, как герои прежних книг Бондарева, убеждает читателя, что правда, какой бы горькой она порой ни была, есть только одна. И определенный максимализм героя не кажется нам нарочитым, ибо, как показало время, будущее за правдой, которую отстаивал Сергей Вохминцев, которую отстаивало общество.

Одним из наиболее ярких и значительных произведений Ю. Бондарева мы с полным правом можем назвать его роман «Горячий снег», вышедший отдельной книгой в 1970 году.

Тема массового героизма советского народа в дни самых жестоких испытаний, которую начал разрабатывать Юрий Бондарев еще в первых своих военных повестях, получила в «Горячем снеге» наиболее полное воплощение. Автор рассказывает о последних днях Сталинградской битвы, о людях, вставших насмерть на пути фашистов, рвущихся к окруженной группировке Паулюса.

Много и упорно работая в литературе, Юрий Бондарев не порывает связей и с кино. Широкую популярность у зрителей завоевал фильм «Тишина». По сценарию Ю. Бондарева поставлен фильм-эпопея «Освобождение». Сейчас снимается художественный фильм по роману «Горячий снег». Юрий Васильевич ведет большую общественную работу. Он секретарь правления Союза писателей СССР и РСФСР.

В настоящее время работает над новым романом. На вопрос, о чем будет этот роман, Юрий Васильевич ответил: об интеллигенции 60-х годов. С ретроспекцией в годы войны.

---