Marcel Mauss (1872-1950)
Monsieur Szacki:
M. Mauss, bliski współpracownik Durkheima i „przewodnik” po jego szkole. W odróżnieniu od wymienianego, bardziej zainteresowany antropologią. Za jego największe dokonanie uznaje się właśnie „Szkic o darze” (1925) oraz „Fragment planu ogólnej socjologii opisowej...” (o klasyfikacjach zjawisk życia społ. ludów pierwotnych). Oba te dzieła formułują nowe tezy metodologiczne. Za Durkheimem postuluje on badanie całościowych faktów społecznych (to obrona przed postępującą dezintegracją i specjalizacją nauk społ.). Jednak, w przeciwieństwie od niego, odrzuca dualizm w człowieku (wszak bada całościowo) - stąd też zwrot w stronę biologii i psychologii, a jako efekt „Sposoby posługiwania się ciałem”.
„Socjologia i antropologia” (1950)
-„O darze”
Rynek jako zjawisko charakterystyczne dla wszystkich społeczeństw. W społ. „pierwotnych” -nie transakcje rynkowe z uczestnictwem jednostek ,lecz wymieniają się zbiorowości ( np. wódz w imieniu plemienia).
Wymieniają nie tylko dobra materialne, ale przede wszystkim uprzejmości, usługi wojskowe , festyny itp.
Te świadczenia wykonywane są w formie raczej dobrowolnej -jako prezenty. Podarunki jednak dobrowolne są w teorii, a praktyce obowiązkowo ofiarowane i odwzajemniane ( np. pod groźbą wojny)-Ich wymuszony i interesowny charakter .
Potlacz- całościowe świadczenie w typie agonistycznym (odznaczające się rywalizacją). Najstarszy system gospodarczy.
Konieczność odwzajemniania daru z nawiązką , bo w życiu społecznym (życiu na pokaz) nie możemy pozostać gorsi.
Między władcami a poddanymi dary ustanawiają hierarchię- potlacz jest pożyteczny dla tworzenia hierarchii.
Celem podarku jest budowanie więzi i zależności społ.
Całościowość zjawisk społ.- „miesza się tu wszystko co stanowi właściwe życie społeczne społeczeństw”
Całościowe fakty społeczne- uruchamiają: całość społ. i jego instytucji, całe systemy społ. ,obejmują wiele aspektów ( „wszystkie te zjawiska są zarazem gospodarcze, religijne, prawne, a nawet estetyczne”).
Nie należy badać części ,”rozcinać” społ. na mity ,prawa ,wartości itp. Tylko rozpatrując całość możemy dotrzeć do tego ,co istotne : ujrzeć ruch całości ,jej żywy aspekt, dotrzeć do samych faktów.
Zalety takiej metody badawczej:
-fakty związane z ogólnym funkcjonowaniem społ. mogą okazać się bardziej powszechne niż rożne zabarwione lokalnie.
-realność -widzimy rzeczy społeczne takimi, jakimi są.
Zarzuca socjologom tendencję do przesadnego odrywania od siebie rożnych elementów społ.-Jego koncepcja reakcją na specjalizację i dezintegrację nauk społecznych..
Postuluje badanie konkretu, który jest tym ,co kompletne. Postrzeganie całej grupy i całego jej zachowania to właściwe zadanie socjologii.
Do badania zjawisk społ. konieczny potrójny punkt widzenia- ogląd „człowieka całościowego” -punkt biologiczny ,psychologiczny, socjologiczny.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Z zajeć:
U Durkheima „homo duplex” , a i Maussa „człowiek całkowity”- człowiek jako istota biol., psychol., spol.(Mauss nie wyklucza poza obręb socjologii ani tego co psych, ani co fiz.).
Mauss-obecnie człowiek stal się maszynką do robienia pieniędzy (Homo oeconomicus).Simmel twierdzil,że jedną z cech kultury współ. jest ukształtowanie się „osobowości kalkulacyjnej”.
Gospodarka w społ. pierwotnych przepojona elementami rel.- pieniądz ma moc magiczną.