Marcel Mauss Szkic o sezonowych przemianach społeczeństw Eskimosów. Studium z morfologii społecznej.
„morfologia społeczna” - nauka, która dąży nie tylko do opisania, lecz również do wytłumaczenia materialnego substratu społeczeństw, tzn. kształtu, jaki one przyjmują, zasiedlając określone terytorium, liczebności i gęstości populacji, sposobu jej rozmieszczania oraz ogółu spraw, które służą jako nośniki życia zbiorowego.
Eskimosi stanowią uprzywilejowany przedmiot badań , dlatego że stosunki, na które Mauss pragnie zwrócić uwagę, istnieją tam w formie niejako powiększonej i wzmocnionej, wykazują cechy bardziej wyraziste, co pomoże dobrze zrozumieć ich naturę i doniosłość. Ich morfologia nie jest taka sama w różnych okresach roku.
Można odnieść mylne wrażenie, że jedna unikalna populacja stanowi zbyt wąską podstawę do badań, które dążą do sformułowania twierdzeń dających się zastosować nie tylko dla pewnego szczególnego przypadku. Nie należy jednak zapomnieć, że Eskimosi zajmują ogromny obszar wybrzeży, a nawet lądów. Nie ma jednego społeczeństwa Eskimosów, jest ich wiele, przy czym ich cywilizacja jest dostatecznie jednorodne, by mogły być z pożytkiem porównywalne, i wystarczająco zróżnicowane, by porównania te były płodne.
Mauss uściśla swoje stanowisko wobec metod stosowanych przez geografię człowieka - nauka zajmującą się rozmieszczeniem ludności na ziemi oraz materialnymi formami społeczeństw. Przedstawiciele tej dyscypliny uznali czynnik telluryczny(ziemski, dotyczący Ziemi) za nieomal jedyny, który wywiera wpływ na kształt społeczeństw. Zamiast badać wszystkie składniki substratu społeczeństw, zajęli się przede wszystkim badaniami terenu. Od zwykłych geografów różnią się tym, że interesują się przede wszystkim stosunkami między terenem i społeczeństwem. Zdaniem Maussa czynnik telluryczny należy powiązać ze złożoną całością środowiska społecznego. Nie wolno izolować go od niej. Podobnie gdy bada się skutki, należy śledzić ich przejawy we wszystkich dziedzinach życia zbiorowego.
I MORFOLOGIA OGÓLNA
Rozdział ten poświęcony jest cechom stałym społeczeństw Eskimosów. Zanim przystąpimy do sezonowej morfologii Eskimosów, musimy określić istotne cechy ich morfologii ogólnej. To w jaki sposób społeczeństwa Eskimosów są związane z terenem, liczba natura i wielkość składających się na nie grup elementarnych - to są czynnik niezmienne.
Eskimosi rozmieszczeni są między 78°8` szerokości północnej( stanowisko It53ah, Cieśnina Smitha na północno-wschodnim wybrzeżu Grenlandii), a 53°4` na południu, nad Zatoką Hudsona( wybrzeże zachodnie) - jest to skrajna granica, do której docierają, ale gdzie nie zamieszkują. Eskimosi to ludy wybrzeży, a ściślej ujmując - ludy skarpy, jeśli użyjemy tego słowa na określenie wszystkiego względnie stromego zbocza wybrzeża nadmorskiego.
Komunikacja z innymi ludami jest bardzo słaba. Ludy z wnętrza lądu nie przybywają na wybrzeże na dłuższe pobyty, a Eskimosi nie przenikają w głąb lądów. Wybrzeże jest tu miejscem wyłącznie zamieszkania; nie jest ono przejściem, nie łączy.
Sam skład Eskimosów jest nieścisły i płynny, toteż niełatwo wyróżnić określone jednostki( jednostki w rozumieniu holistycznym- zgrupowania, plemiona) , które je współtworzą.
Odrębny język to jedna z najbardziej niezawodnych oznak pozwalających rozpoznać indywidualność zbiorową - naród lub plemię. Okazuję się jednak, że Eskimosi, choć zajmują rozległe przestrzenie, odznaczają się godna podziwu jednością językową. Gdy znamy granice różnych dialektów niepodobna ustalić wyraźnego związku z obszarem zajmowanym przez dany dialekt a tym, jakie zajmuje określone zgrupowanie.
Inną cechą wyróżniającą plemię jest wspólna nazwa noszona przez wszystkich jego członków. Z Grenlandii nie znamy żadnej nazwy, która by stosowała się do jakiegoś plemienia, w ścisłym znaczeniu tego słowa tzn., skupiska lokalnych stanowisk i klanów. Dla innych okolic nazewnictwo zostało wprawdzie wyraźniej ustalone, ale wszędzie między poszczególnym obserwatorami występują bardzo wyraźne rozbieżności.
Równie niejasno przedstawia się kwestia granic, a przecież właściwie one najdobitniej ukazują jasność świadomej siebie grupy politycznej. Tymczasem wspomina się o nich tylko jeden raz, a i to w związku z tymi częściami populacji Eskimosów, które są nam najmniej znane.
Fakty te nie prowadzą do winsoku, że organizacja plemienna jest zupełnie obca Eskimosom. Istnieje pewna liczba skupisk społecznych, którym przysługują pewne cechy uważane za charakteryzujące plemię, ale skupiska te mają formy niepewne, nietrwałe. Plemię, chociaż istnieje, nie jest więc na pewno trwałą i niezmienną jednostką społeczną, z której składałaby się zgrupowania Eskimosów. Nie stanowi ono jednostki terytorialnej.
Prawdziwą jednostką terytorialną stanowi stanowisko - grupa skupionych rodzin, powiązanych szczególnymi więzami i zajmujących obszar, który stanowi ich dziedzinę, choć są one na nim niejednakowo rozmieszczone w różnych okresach roku. Stanowisko to zespół domów, ogół pól namiotowych oraz terenów i akwenów łowieckich, które należą do określonej liczby osobników, nadto zaś system dróg i ścieżek i przystani, z których jednostki te korzystają, i gdzie stale spotykają się. Wszystko to tworzy jedną całość, której przysługują wszystkie cechy wyróżniające wyodrębnioną grupę społeczną:
Stanowisko ma stałą nazwę.
Ta nazwa jest imieniem własnym używanym przesz wszystkich mieszkańców stanowiska i tylko przez nich.
Teren należący do stanowiska ma wyraźnie wytyczone granice. Każde stanowisko ma swój obszar myśliwski oraz obszar połowów morskich i lądowych.
II MORFOLOGIA SEZONOWA
Zaczniemy od opisania obu rodzajów pomieszczeń mieszkalnych i obu odpowiadających im sposobów grupowania się - zależnych od pory roku.
2. Mieszkanie zimowe
Zimowymi pomieszczeniami Eskimosów nie są namioty, ale długie domy.
Składa się on z 3 elementów:
korytarz, który zaczyna się na zewnątrz i prowadzi do wnętrza przez na poły podziemne wejście;
ława z miejscami na lampy;
przegrody, które wydzielają na ławie pewną liczbę komórek.
Pomieszczenie zimowe skupia kilka rodzin. Liczba rodzin zamieszkujących razem ulega zmianom. Przestrzeń zajmowana przez każdą rodzinę może nie być proporcjonalna do liczby jej członków. Każda rodzina jest więc traktowana jako odrębna jednostka równoważna innej takiej jednostce.
Kashim - „moje miejsce zgromadzeń”. To powiększony dom zimowy. Kashim ma centralne ognisko, którego w domu nie spotykamy. Ponadto kashim jest pozbawiony przedziałów, a często również ławy; często natomiast występują tu siedliska. Jest to wspólny dom całego stanowiska, odbywają się tam uroczystości gromadzące całą wspólnotę. Fakt, że kashim jest wyłącznie zimową budowlą odsłania wyraźnie pewną wyróżniającą cechę życia zimowego. Chodzi o maksymalne skupienie grupy- nie tylko wiele rodzin wspólnie zamieszkuje jeden dom, ale wszystkie rodziny odczuwają potrzebę gromadzenia się pod jednym dachem i prowadzenia wspólnego życia. Kashim pojawił się, by zaspokoić tę potrzebę.
IV SKUTKI
wypływ na życie religijne
Religia Eskimosów podlega temu samemu rytmowi, co organizacja. Mają oni by tak rzecz, religię letnią i zimową, raczej nie mają religii w lecie. Jedynym praktykowanym wtedy kultem jest kultu prywatny, domowy. Wszystko sprowadza się do obrzędów związanych z narodzinami, śmiercią i przestrzeganiem kilku zakazów. Wszystkie mity, które wypełniają świadomość Eskimosów w zimie, w lecie wydają się zapomniane. Życie ulega jakby laicyzacji.
Stanowisko zimowe żyje natomiast w stanie ciągłego podniecenia religijnego. Zima jest tym czasem, gdy mity i opowieści przekazywane są przez jedno pokolenie drugiemu. Najdrobniejsze zdarzenie wymaga mniej lub bardziej uroczystego udziału czarowników. Całe życie zimowe można wyobrazić sobie jako jedno długie święto. Świadomość religijna jest doprowadzona do takiego stopnia paroksyzmu, że w wielu społeczeństwach Eskimosów wykroczenia religijne są wtedy przedmiotem niezwykle surowego nadzoru. Życie religijne jest niezwykle zbiorowe. Wynika to faktu, że jest ono prowadzone w kashimie. Jedność ta jest nawet tak mocno, że we wnętrzu kashimu znika odrębność poszczególnych rodzin i domów. Jednostki w kashimie uszeregowane są ze względu na pełnione przez nie funkcje społeczne, a nie wedle rodzin czy domów.
Święto „pęcherzy”- liczne tańce w maskach w obecności całej wspólnoty, która śpiewa. Pod koniec wrzucają do morza pęcherze wszystkich zwierząt morskich zabitych w ciągu całego roku. Dusze zwierząt, które rzekomo w nich mieszkają, idą wcielić się ponownie w samice fok i morsów.
Święto zamarłych - składa się ono z 2 części. Zaczyna się od modlitwy do dusz zmarłych, by każda chwilowo chciała się wcielić w osobę o tym samym imieniu co zmarły. Następnie obdarowuje się prezentami tych żywych, którzy reprezentują jednoimiennych z nimi zmarłych; wszyscy zgromadzeni wymieniają się między sobą podarunki, po czym zwalnia się dusze , które opuszczają swe żywe siedziby i wracają do świata zmarłych.
Święta przesilenia zimowego - polega na równoczesnym zgaszeniu i ponownym
Świętom zawsze i wszędzie towarzyszy swoboda seksualna.
U Oqomiutów z Ziemi Baffina i u Nugumitów znad Zatoki Froboshera wszyscy członkowie dzielą się na 2 grupy w trakcie kompleksu świąt. Jeden obóz (axigirn tzn pardwy) obejmuje wszystkich urodzonych w zimę. Drugi ( aggin tzn kaczki edredonowe) - wszystkie dzieci urodzone w lecie. Podział ten odnajdujemy u podstaw zwyczajów u wszystkich Eskimsów centralnych. Ten podział ludzie na dwie kategorie wiąże się jednak z większym i ogólniejszym podziałem obejmującym wszystkie rzeczy. Są rzeczy zimowe i letnie. Przeciwstawność tych dwóch podstawowych rodzajów jest tak żywo odczuwana przez świadomość eskimoską, że zakazane jest jakiekolwiek mieszanie ich. Można powiedzieć, że pojęcie zimy i lata są niejako dwoma biegunami, wokół których krąży cały właściwy Eskimosom system idei.
Wpływ na życie prawne
Celem systemu prawnego jest reglamentowanie możliwych stosunków materialnych między członkami jednego społeczeństwa. Niezależnie od tego, czy chodzi o wyrażenie wzajemnych praw i obowiązków jednych osób względem drugich ( prawo osobiste), czy o stosunek grupy jednostek do rzeczy zawłaszczanych ( prawo rzeczowe), instytucje prawne i moralne uprzytamniają tylko świadomości zbiorowej konieczne warunki współżycia. Prawo zimowe i prawo letnie - te dwa rodzaje prawa wywierają na siebie wpływ.
Nazewnictwo rodzinne jest jednym z najbardziej niezawodnych sposób odsłonięcia więzi łączących różnych członków tej samej grupy domowej. Istnieją dwa rodzaje rodzin- jeden - w którym pokrewieństwo jest zbiorowe i który należy do typu określonego przez Morgana jako pokrewieństwo klasyfikacyjne; drugi - w którym pokrewieństwo jest indywidualne. Pierwszy system - nie wyróżnia się tu żadnych stopni pokrewieństwa po ojcu i po matce z wyjątkiem następujących: mój ojciec, moja matka; mój syn i moja córka; bracia i siostry mojego ojca; bracia i siostry mojej matki; dzieci pierwszych i dzieci drugich.
Te dwa rodzaje społeczności domowych, które dostrzega się za sprawą nazewnictwa, istnieją rzeczywiście: jeden jest rodziną letnią, drugi- rodziną zimową. Ponieważ każda zaś każda z nich posiada inny skład, każda rządzi się właściwym sobie prawom.
Prawo rodziny letniej jest z zasadzie patriarchalne. Jeśli zginie męska część rodziny( ojciec i chłopcy zdolni do polowań) koniecznym tego następstwem będzie zanik rodziny. Rola matki nie jest tu bynajmniej bagatelizowana- jej śmierć powoduje unicestwienie rodziny. Obie te osoby są bardzo nieodzowne, że mąż, który straci żonę, bądź żona, która straci męża, usiłują sobie znaleźć natychmiast nowego małżonka.
Inną osobliwą cechą rodziny letniej jest igtuat- wódz rodziny, który ma absolutną władzę, nawet nad dorosłym już synami. To on wyznacza drogi wędrówek i to jemu przysługuje mu bezwzględne karanie żony. Przypadki niesubordynacji względem igtuat zdarzają się niezwykle rzadko.
Istnieje silna potrzeba potomstwa. Bez dorosłych dzieci starzy ludzie nie mieliby środków do życia. Bark dzieci - urodzonych lub adoptowanych- zagroziłby nawet samemu życiu ich dusz
( patrz rytuał zmarłych).
Zimowe prawo domowe jest całkiem inne. Między jednostkami zamieszkałymi pod wspólnym dachem istnieją nie tylko więzi ekonomiczne, ale także moralne, swoiste stosunki pokrewieństwa. Istnieje nazwa oznaczająca ten rodzaj krewnych: są to igloo, atigit( krewni domu, domownicy). Faktem charakterystycznym dla tego rodzaju pokrewieństwa jest zakaz zawierania małżeństwa pomiędzy domownikami. Istnieją dwa fakty odbiegające od tej reguły- Nelson stwierdza, że u Unalit znad Zatoki Św. Michała występują małżeństwa między kuzynami, a Holm wspomina o dość częstych w Angmagssalik odstępstwach od zwyczaju szukania sobie żony poza domem.
Wódz jest wyznaczony nie prze urodzenie, ale cechy osobiste. Jest nim zazwyczaj starzec, dobry myśliwy lub ojciec dobrego myśliwego; człowiek bogaty, najczęściej posiadacz umiaka, angekok, czyli czarownik. Jego władza jest dość ograniczona.
Wszyscy mieszkańcy stanowiska są oznaczani przez specjalną nazwę, która świadczy, że zachodzą między nimi szczególnego typu więzi moralne. Ponadto istnienie kashimu świadczy o tym, że wszyscy mężczyźni stanowiska tworzyli jednolitą społeczność, której członkowie byli powiązani rzeczywistym braterstwem. Stanowisko nie jest tylko prostym zestawem domów, jednostką wyłącznie terytorialną i polityczną. Jest to również jednostką domową.
Prawo stanowiska nie jest po prostu sumą praw właściwych każdemu domowi; jest ono prawem sui generis, przypominającym jednak prawo wszelkich zgrupowań rodzinnych.
Łagodność, intymność i powszechna radość panująca na stanowisku eskimoskim uderzała wszystkich obserwatorów. Przestępstwa są, jak się zdaje, względnie rzadkie. Kradzież niemal nie istnieje. Cudzołóstwo jest tu nie znane.
Występuje tu skrajna wyrozumiałość okazywania braciom, którzy popełnili wykroczenie lub przestępstwo. Sankcje są przeważnie moralne. Zabójstwo uznawane jest często za przypadkowe, a osobnicy niebezpieczni uchodzą za szaleńców. Jedyna sankcja stosowna w obrębie stanowiska, przynamniej Grenlandii, odznacza się prawdziwą dobrodusznością. Jest to słynny „pojedynek na pieśni”- taniec przy dźwiękach bębna, w trakcie którego dwaj przeciwnicy - oskarżyciel i broniący się- obrzucają się obelgami, ujętymi na przemian w rymy i przyśpiewki, aż do chwili, gdy większa inwencja jednego z nich zapewni mu zwycięstwo nad drugim. Uznanie zgromadzonych jest jedyną nagrodą; ich potępianie jest jedyną karą ferowaną przez ten szczególny sąd. Ta niezwykła łagodność represji dowodzi rodzinnej intymności panującej w obrębie grupy.
Intymność ta bardzo wyraźnie przeciwstawia się izolacji, jakiej pozostają względem siebie sąsiednie stanowiska. Z legend dowiadujemy się o prawdziwych wojnach, które toczyły się na całym obszarze Ziemie Baffina oraz na północno-zachodnim wybrzeżu Zatoki Hudsona.
Ale tym, co jeszcze lepiej pokazuje istnienie między członkami tego samego stanowiska prawdziwych stosunków pokrewieństwa jest zwyczaj wymiany kobiet. Wymiany te odbywają się w zimie między wszystkimi mężczyznami i kobietami stanowiska. W określonej chwili lampy gasną i odbywają się prawdzie orgie. Kobiety i mężczyźni łączą się nie uwzględniając ich pokrewieństwa, a kierując się jedynie imionami.
Występują też wymiany mniej lub bardziej trwałe, dokonywane przez jednostki dla jakiś szczególnych powodów. Jedne są praktykowane w domu zimowym, inne odbywają się przed czerwcowym rozproszeniem w przewidywaniu pory letniej. Jedne i drugie odbywają się tylko pomiędzy członkami tego samego stanowiska. Mężczyźni, którzy dokonują wymiany stają się adaptowanymi braćmi, a wymienione kobiety uważa się za siostry; to samo dotyczy się dzieci zrodzonych z takich związków. Jest to więc kolejny argument przemawiający za tezą, że grupy w których odrębnie praktykuję się komunizm seksualny, są grupami krewnych, ponieważ nawet wtedy, gdy zachodzi on między obcymi, tworzy się między nimi więź pokrewieństwa.
Tak więc jedyną cechą klanu, której bark stanowiska, jest egzogamia.
Kontrast między zimą i latem jest więc bardzo wyraźny pod względem życia domowego jak i pod względem życia religijnego. W lecie ta mała rodzina Eskimosa nie jest większa od naszej obecnej rodziny. W zimie ta mała grupa rodzinna zostaje wchłonięta przez o wiele rozleglejsze zgrupowania. Tworzy i zajmuje pierwsze miejsce inny typ wspólnoty domowej- jest nim duża rodzina z długiego domu.
Wpływ na ustrój majątkowy
Prawa rzeczowe podlegają przemianom sezonowym w stopniu chyba jeszcze większym niż prawa i obowiązki osoby. Dzieje się tak z dwóch powodów. Po pierwsze, rzeczy użytkowe zmieniają się zależnie od pór roku. Po drugie, zmienia się również ilość i charakter nawiązywanych przez jednostki stosunków materialnych.
Latem jednostki i rodziny żyją odosobnione w swych namiotach i nikt nie musi się tłumaczyć ze swoich zdobyczy przed kimkolwiek. Toteż występują tylko dwa rodzaje rzeczy: do pierwszego należą rzeczy stanowiące własność jednostki; do drugiego - te, które są własnością małej grupy rodzinnej. Prawo rodziny występuje jako niepodważalne wobec wszystkiego, co dotyczy przedmiotów spożywczych. Myśliwy ma obowiązek przynieś do namiotu wszystko, co zdobył, niezależnie jak daleko odeń się znajduje, niezależnie od tego, jak sam jest wygłodniały.
Ten zadziwiający altruizm kontrastuje z oziębłością i obojętnością wobec rannych i kalek porzucanych, w czasie wędrówek.
Charakter prawa zimowego jest zgoła inne. Indywidualnemu czy ściśle rodzinnemu egoizmowi przeciwstawia się kolektywizm.
Długi dom jest własnością wspólnoty. Buduje i naprawia się go wspólnymi kosztem. Upolowaną zwierzynę dzieli się równomiernie między wszystkich mieszkańców.
Istnieje niepodzielna własność ziemi zajmowanej przez stanowisko. Nikt nie może się tam ulokować bez zgody całej wspólnoty.
Istnieje moralny obowiązek zwracania przedmiotu pożyczonego, ale nie wolno upominać się o jego zwrot. Istnieje zasada, że jedna rodzina nie może posiadać więcej niż pewną ograniczoną ilość bogactw. Wszyscy członowe każdego stanowiska zazdrośnie przestrzegają, by nikt nie posiadał więcej od innych, gdy zaś do tego dojdzie, arbitralnie określona nadwyżka wraca do tych, którzy mają najmniej. Wódz postaje wodzem, a raczej bogaty pozostaje bogaty i wpływowy pod warunkiem okresowego rozdawania swoich dóbr. Jedynie przychylność grupy pozwala mu na gromadzenie ich, a ich przychylność zdobywa dzięki rozrzutności.
Ten zimowy komunizm ekonomiczny zadziwiająco odpowiada komunizmowi seksualnemu występującemu w tej samej porze roku. Pokazuje on, raz jeszcze jak wielki stopień jedności moralnej osiąga wtedy wspólnota eskimoska.
Oddziaływanie jednego ustroju prawnego na drugi
Chociaż te dwa ustroje moralne i prawne przeciwstawiają się sobie, to jednak nawzajem na siebie oddziaływają. Eskimos nie może pozbyć się zimą zwyczajów i sposobów widzenia i działania, do których przyzwyczaił się latem; latem nie może zapomnieć całkiem o zimie.
A zatem wąska rodzina z okresu lata nie zanika całkowicie w długim domu. Dom jest wspólnym wszystkim, ale każda rodzina zajmuje w nim odrębne miejsce. Każda ma swoją lampę i swobodę opuszczania innych lub przyłączania się do nich w okresach, gdy Eskimosi porzucają swe zimowiska lub przybywają na nie.
Inna instytucją, która ma takiego samo pochodzenie jest adopcja. Z jednej strony położenie osieroconych dzieci jest godne pożałowania. Z drugiej, gdyby wąska rodzina nie zastępowała rodziny szerokiej, nie istniałaby powody, by bezdzietne małżeństwa musiały się troszczyć o swój przyszły los materialny i moralny.
I odwrotnie, rodzina zimowa oddziałuje na rodzinę letnią moralność jednej na moralność drugiej. Mimo odosobnienia i indywidualizmu rodziny letniej, bardzo szeroko praktykuje się prawo gościnności, będące zapewne wspomnieniem intensywności życia zbiorowego z okresu zimy.
Podobne zwrotne oddziaływania występują w zakresie prawa własności. W obrębie długie domu każda rodzina pozostaje w posiadaniu swej lampy, okryć i każda jednostka zachowuje swoją broń i ubiór. Porządek, zgodnie z którym dzieli się zdobycz połowów między mieszkańców domu, zachowuje niekiedy ślady letniego, indywidualistycznego prawa.
Oddziaływania te świadczą, o tym, że w wielu kwestiach podobieństwa między dwoma ustrojami są następstwem swego rodzaju przeżytków. Bez nich opozycja między latem i zimą byłaby jeszcze bardziej drastyczna. Prawo Eskimosów, traktowane jako całość, odpowiada ich podwójnej morfologii społecznej - i tylko jej.
V WNIOSKI
Życie społeczne Eskimosów jawi się zatem w dwóch formach wyraźnie przeciwstawnych i odpowiadających ich podwójnej morfologii. Między tymi dwiema podstawowymi formami występują formy przejściowe. Faktem jest, że ludzie mają dwie sposoby grupowania się i że tym dwóm sposobom grupowania się odpowiadają dwa systemy typy moralności, dwie odmiany gospodarki domowej i życia religijnego.
Jakościowe różnice między tymi dwiema następującym po sobie na przemian cywilizacjami wynikają zwłaszcza z ilościowych różnic w bardzo nierównomiernym natężeniu życia społecznego w tych dwóch porach roku. Między tymi dwiema porami roku występuje w całej jaskrawości różnica, jaka może dzielić okres natężonego uspołecznienia od fazy uspołeczniania spowolnionego i stłumionego.
Życie społeczne Eskimosów ulega regularnemu rytmowi. Nie jest ono identyczne w różnych okresach. Ma moment apogeum i moment hipogeum.
Marcel Mauss przytacza wiele przykładów społeczeństw wiodących identyczny tryb życia , co Eskimosi. Są to plemiona należące do cywilizacji północnego zachodu w Ameryce - Tlingit, Haida, Kwakiutl, Aht, Nootka, plemiona kalifornijskie takie jak Hupa, Wintu i inne, społeczeństwa pasterskie w górskich regionach Europy, życie mnich buddyjskiego w Indiach.
Wystarczy spojrzeć na społeczeństwa zachodnie. Poczynając do lipca życie miejskie a następstwie letniego rozproszenia wchodzi okres ciągłego spowolnienia wakacyjnego i osiąga punkt szczyty pod koniec jesieni. Od tej chwili wzmaga się ono i regularnie rośnie aż do czerwca, by potem znowu osłabnąć. Życie na wasi jest ukierunkowane odwrotnie. Te regularne przemiany życia społecznego znajdują wyraz w statystykach. Liczba samobójstw popełnianych przez mieszkańców miast rośnie od końca jesieni aż do czerwca. Liczba samobójstw wśród mieszkańców wsi rośnie natomiast od początku wiosny aż do końca lata by następnie zmaleć.
Życie społeczne nie utrzymuje się na tym samym poziomie w różnych okresach roku, lecz przechodzi przez następujące po sobie regularne fazy rosnącej i malejącej intensywności, wypoczynku i aktywności, wydawania i odtwarzania.
Uznano zasadę, że życie społeczne we wszystkich jego formach - moralnej, religijnej, prawnej itd. - jest funkcją swego podłoża materialnego, że zmienia się ono wraz z tym podłożem, tzn. wraz z masą, gęstością, formą i składem zgrupowań ludzkich. Dotychczas zweryfikowano tę hipotezę na podstawie Kiku ważnych przypadków np. pokazano, że rozwój prawa karnego jest i cywilnego jest funkcją morfologicznego typu społeczeństw. Jednak spostrzeżenia i porównania, na których zasadzały się te różne prawa, pozostawiały zawsze miejsce na wątpliwość. Natomiast przykład społeczeństw eskimoskich w których dokładnie wtedy kiedy zmienia się forma zgrupowania, zmieniają się zarazem religia, prawo i moralność, pozwala stwierdzić, że mamy tu do czynienia z względnie udowodnionym twierdzeń socjologicznym.
Więcej ta temat geografii - str. 176-177
Rysunek domków - str.183
Przykłady tego podziału - str. 193-194
Marcel Mauss przytacza tu ogłoszone przez Dalia Morgana tablice.
sui generis łac., swego rodzaju; w swoim (własnym) rodzaju; swoisty, osobliwy
Przykłady dóbr indywidualnych: ubiory, amulety, broń, lampa;dobra zbiorowe- namiot, okrycia i sanie….str.206 - 207
Więcej szczegółów - str.214-215
Więcej szczegółów str.216-217
1