1.1) Proszę wymienić źródła myśli społecznej. Socjologia jako nauka, starającą się poznać prawa struktury i rozwoju społeczeństwa, zjawiła się dopiero w połowie XIX w. Już w społeczeństwach pierwotnych znajdujemy myśli i uogólnienia dotyczące sytuacji wynikających ze zbiorowego współżycia. Są to reguły, nakazy i zakazy o charakterze magiczno-religijnym, ustalające wzory postępowania członków zbiorowości wobec siebie, własnej grupy jako całości, wobec innych gromad; przysłowia, maksymy i wskazania mędrców, w których uogólnione zostało doświadczenie długich okresów istnienia zbiorowości. Rozwój mieszczaństwa daje myśli nowe, potężne impulsy. Pojawiają się od XVIw. coraz liczniejsze dzieła poświęcone zagadnieniom państwa, prawa, polityki, gospodarki. Dwa następne stulecia przynoszą rozwój dziedzin pokrewnych, jak filozofia historii, ekonomia, nowy rodzaj histografii, a zagadnienia państwa stają się przedmiotem systematycznie uprawnianej dziedziny nauki. M.S. powstaje w historycznych sytuacjach społeczno-ustrojowych i w swej treści jest przez nie w jakiś sposób wyznaczona.
1.2)Jaki jest wpływ czynników demograficznych na życie społeczne. Do czynników demograficznych zaliczamy : gęstość zaludnienia , płeć, wiek , płodność , przyrost naturalny , przeciętne trwanie życia ludzkiego i zdrowotność populacji. Wszystkie te czynniki warunkują odpowiednie zjawiska i procesy społeczne zachodzące w społeczeństwie, jak kulturowe gospodarcze, polityczne itp. Czynniki te są podstawą planowania i prognozowania społecznego , czyli przewidywania i dokonywania intencjonalnych przekształceń określonych struktur społecznych i mechanizmów ich funkcjonowania . Wpływ tych czynników na życie społeczne jest zarówno bezpośredni jak i pośredni. Gęstość zaludnienia wpływa na poziom organizacji danej społeczności terytorialnej, na funkcjonowanie kontroli społecznej oraz obieg idei i informacji. Im większa gęstość zaludnienia, tym idee krążą szybciej, wymagany jest wyższy poziom organizacji życia zbiorowego i niezbędny jest wysoki stopień dyscypliny społecznej. Czynnikiem demograficznym w istotny sposób kształtującym życie społeczne jest wiek mieszkańców. Pod względem wieku ludność dzieli się zwykle na trzy kategorie : osoby w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym. Od proporcji tych grup zależy mobilność społeczna, funkcjonowanie gospodarki , rodzaj i kierunki rozwoju infrastruktury społecznej oraz inne dziedziny życia społecznego.
2.2)Co oznacza termin determinizm geograficzny. Niektórzy badacze dziejów ludzkich czynnikom geograficznym przypisywali wielki wpływ na rozmaite dziedziny życia społecznego. Sformułowali oni i lansowali teorię determinizmu geograficznego. Teoria ta wyjaśnia specyfikę psychicznych cech mieszkańców określonych regionów i występujących w nich zjawisk społecznych ukształtowanych uwarunkowaniami geograficznymi . Czołowym przedstawicielem był H.T. Buckle . głównym jego dziełem była Historia cywilizacji w Anglii. W publikacji tej uzasadnił on, dziś tezę oczywistą, że warunki geograficzne, zwłaszcza we wcześniejszych epokach historycznych wywierały wpływ na życie społeczne i rozwój cywilizacji.
3.2)Co oznacza termin posybilizm geograficzny.
Według teorii posybilizmu geograficznego przyroda i jej specyficzne warunki występujące na określonej przestrzeni niczego nie wyznaczają w sposób bezwzględny i ostateczny ale jedynie stwarzają jednostce i zbiorowości odpowiednie szanse dokonywania różnych wyborów i podejmowania działań zależnie od woli, możliwości i kwalifikacji.
4.2)Jaką teorię głosił T.H.Buckle.
Uzasadnił on, tezę oczywistą, że warunki geograficzne, zwłaszcza we wcześniejszych epokach historycznych wywierały wpływ na życie społeczne i rozwój cywilizacji.
Teoria ta wyjaśniała specyfikę psychicznych cech mieszkańców określonych regionów i występujących w nich zjawisk społecznych uwarunkowaniami geograficznymi.
5.2)Proszę wymienić główne czynniki geograficzne kształtujące życie społeczeństw. Czynniki geograficzne: klimat, ukształtowanie terenu, rodzaj gleby i roślinność, świat zwierzęcy, nawodnienie, rzeki i inne składniki środowiska geograficznego.
6.1) Proszę przedstawić ideę państwa idealnego Platona. Platon jest twórcą pierwszego systemu idealizmu obiektowego zwanego platonizmem. Według Platona świat rzeczywisty to niedoskonale odbicie istniejącego realnie (realizm pojęciowy) świata doskonałych ideii, prototypów rzeczy, poznanie jest przypominaniem sobie przez duszę (anameza) wrodzonej wiedzy o ideach.
6.2)Jakie są główne czynniki demograficzne kształtujące życie społeczne. Do czynników demograficznych zaliczamy : gęstość zaludnienia , płeć, wiek , płodność , przyrost naturalny , przeciętne trwanie życia ludzkiego i zdrowotność populacji.
7.2)Jakie czynniki ekonomiczne determinują życie społeczne. Na zespół czynników ekonomicznych składają się między innymi sposoby użytkowania zasobów środowiska geograficznego, narzędzi i maszyn niezbędnych do wykonania pracy produkcyjnej , środki zaspakajania potrzeb oraz umiejętności i sprawność ludzi uczestniczących w procesach produkcyjnych, a także bardzo istotna organizacja pracy
8.2)Proszę podać definicję kultury. Pojęci kultura pochodzi od słowa łacińskiego `cultura agri' co oznaczało uprawę i uszlachetnianie roli . W sensie naukowym oznacz ona określone klasy przedmiotów , zjawisk i procesów. W sensie filozoficznym przez kulturę rozumie się to wszystko, co nie wyrasta samo przez się z przyrody, lecz powstaje dzięki pracy człowieka, co jest wytworem celowej refleksji i działalności ludzkiej . Kultura, oprócz tego szerokiego ujęcia , często jest pojmowana węziej . Termin ten wówczas obejmuje wytwory działalności ludzkiej , zwane wyższymi , które wytworzona niejako bezinteresownie czyli za względu na ich autoteliczne znaczenie. Wytworami takimi są: nauka, sztuka, literatura, religia, moralność, prawo, idee polityczne i społeczne , zwane wytworami ducha, które nie są konieczne, tak jak wytwory pracy fizycznej, do zaspokojenia biologicznych potrzeb człowieka.
9.1) Proszę wyjaśnić co oznacza sformułowanie „człowiek jest istotą społeczną”. Antropologia fizyczna, nauki medyczne, fizjologia, biochemia itd. łącząc swoje wysiłki odkrywają fizjologiczne, chemiczne podstawy reakcji ludzkich na sytuacje społeczne ludzkich działań, dążeń, postaw - życia kulturalnego i społecznego. Człowiek posiada jakieś specyficzne cechy wyróżniającego od innych gatunków, czy będzie to teologiczna koncepcja specyficznego stosunku do stwórcy, czy też takie zdolności jak umysł, język. Każdy człowiek posiada jednakową strukturę psychofizyczną (psychiczną), wspólną całemu gatunkowi i tłumaczącą nie tylko miejsce człowieka w świecie, ale także jego życie społeczne.
9.2)Proszę podać socjologiczną definicję kultury. W ujęciu socjologicznym kultura oznacza ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych , wartości i uznanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanym innym zbiorowościom i następnym pokoleniom
10.1) Proszę przedstawić arystotelesowski podział społeczeństwa na klasy. Wyróżniał dwa podstawowe grupy typy grup społecznych-wspólnot: rodzinę (dom) i państwo. Państwo ujął jako ostateczne zespolenie rodzin-wspólnot, istniejące jako naturalny, ostateczny cel organizowania się i rozwoju rodzin. Wyodrębnił trzy główne ustroje polityczne: królestwo, arystokrację i politeję, oraz ich trzy zwyrodnienia tyranię, oligarchię i demokrację.
11.1) Co to jest „polis”. Nazwa specyficznej formy państwowości, występującej np. w starożytnym Sumarze i Grecji, obejmującej państwo-miasto i najbliższą okolicę zamieszkałą przez ludność rolniczą.
11.2)Jaka jest różnica między kulturą a cywilizacją.
Kultura w węższym sensie pozbawiona walorów utylitarnych składa się z wartości dostarczających człowiekowi przeżyć (nauka, sztuka, religia), w przeciwieństwie do wartości o praktycznym charakterze, tworzących cywilizację. wartości kultury w tym węższym zakresie swą trwałością przewyższają dobra cywilizacyjne.
12.2)Co oznacza termin kultura materialna. kultura materialna pokrywa się niemal z cywilizację, która jest zbiorem najrozmaitszych przedmiotów użytkowych. W jej skład wchodzą narzędzia, środki komunikacji, ubrania, mieszkania i inne budowle, czyli wszelkie wytwory zaspakajające materialne potrzeby człowieka i społeczeństwa
13.2)Co oznacza termin kultura duchowa. Kultura duchowa obejmuje wytwory symbolizujące dążenia ludzkie do ideałów piękna, dobra, sprawiedliwości, prawdy, wolności, równości itp. Oraz zespół idei wyobrażeń, dzieł sztuki, symboli, obyczajów i różnych przedmiotów, w których te idee zostały utrwalone
14.2)Proszę wyjaśnić termin cechy kultury.
Każda kultura charakteryzuje się typowymi elementami, zwanymi cechami kultury, którymi są odpowiednie narzędzia i urządzenia. Do najistotniejszych cech kultury należały dawniej: Lodź, radło, łuk, itp. Czy współcześnie komputer, robot, samolot.
15.2) proszę wyjaśnić termin kompleks kulturowy.
Jeśli samochód uznamy za element (cechę) współczesnej kultury, to wszystkie przedmioty i urządzenia z nim związane, np. znaki drogowe, stacje benzynowe, itp. Określimy samochodowym kompleksem kulturowym.
16.1) Co oznacza termin „makiawelizm”. Forma praktyki społecznej, polegająca na wykorzystywaniu wiedzy socjotechnicznej oraz znajomości praw i zależności rządzących funkcjonowaniem jednostek oraz grup społecznych w określonych warunkach i sytuacjach, zakładająca z reguły kłamstwa, podstępu, zdrady, oszustwa oraz odrzucenie wszelkich skrupułów moralnych na drodze do osiągnięcia jakiegoś zamierzonego celu.
16.2)Jaki jest wpływ wzorów kulturowych na zachowanie człowieka.
Człowiek zaspakajając nawet typowo biologiczne potrzeby stosuje odpowiednie wzory kulturowe. Organizmy ludzkie mają podobne potrzeby i popędy, lecz sposoby i środki ich zaspakajania są różne, zależnie od kulturowego ich uregulowania, zgodnego z obyczajami, religią a nawet i przepisami prawnymi. Pod wpływem kultury organizm ludzki staje się istotą społeczną, co jest zgodne z tezą że człowiek nie rodzi się ludzkim, lecz staje się nim w procesie wychowania. Wyróżnia się 4 mechanizmy wpływu kultury na jednostkę: 1-socjalizacja i kształtowanie osobowości jednostki, 2-ustanawianie systemów wartości i kryteriów, 3-ustalanie wzorów zachowania i postępowania, 4-konstruowanie modeli zachowań, instytucji i systemów.
18.1) Jaki był wkład Augusta Comte'a w powstanie i rozwój socjologii. Comte był myślicielem, który stworzył samą nazwę „socjologia”. Sformułował wyraźnie pozytywistyczną teorię nauki i stąd utarło się przekonanie o naukowości wszystkiego, co wyszło spod jego pióra. Określił wyraźniej niż jego poprzednicy zakres przedmiotu socjologii oraz obszernie przedyskutował metody, które można w tej dziedzinie przedyskutować, pragnął wykryć głębokie źródła istniejącego kryzysu i znaleźć podstawy dla wnoszącego się gmachu społeczeństwa kapitalistycznego. Comte przejął od swojego mistrza przekonanie o doniosłości syntezy nauk pozytywistycznych dla przebudowy społecznej, o konieczności utworzenia ścisłej nauki o człowieku i zjawiskach społecznych, o wielkiej roli religii w życiu społecznym; podkreślał doniosłość statyki społecznej, głosił kult państwa, program ustabilizowanej hierarchii i absolutnej jedności. Cel zasadniczy: opracowanie reorganizacji społecznej, nowa naukowa religia ludzkości - pozytywizm, system idei, głosił że ustrój społeczny, jego instytucje zależne są od stanu obyczajów, a stan obyczajów od systemu wierzeń i idei, dokonał przeglądu i klasyfikacji nauk.
17.2)Co to jest kultura masowa. Kultura masowa jest to zespół treści rozpowszechnionych za pośrednictwem środków masowego komunikowania, nazywanych też mass mediami. Kulturę tę charakteryzuje pośrednia droga przekazywania treści, koncentracja źródeł przekazu , eksterytorialność i szeroki zakres oddziaływania oraz bardzo liczna i zróżnicowana masa odbiorców. Odbiorców treści kulturalnych, którzy są przeważnie krótkotrwałą i luźno połączoną zbiorowością o wspólnych zainteresowaniach .
18.2) Czym charakteryzuje się kultura masowa. Kulturę tę charakteryzuje pośrednia droga przekazywania treści, koncentracja źródeł przekazu , eksterytorialność i szeroki zakres oddziaływania oraz bardzo liczna i zróżnicowana masa odbiorców. Odbiorców treści kulturalnych, którzy są przeważnie krótkotrwałą i luźno połączoną zbiorowością o wspólnych zainteresowaniach . W przypadku kultury masowej mamy do czynienia z publicznością rozproszoną, w przeciwieństwie do widowisk kultury ludowej.
19.1) Jaki był wkład Emila Durkheima do rozwoju socjologii. uważany był za najwybitniejszego socjologa francuskiego, twórcę francuskiej szkoły socjologicznej. Działalność jego położyła teoretyczne i organizacyjne podstawy pod rozkwit socjologii francuskiej w pierwszej połowie XX w. Był on pierwszym profesorem socjologii, na pierwszej katedrze socjologii utworzonej we Francji, założycielem i wydawcą czasopisma „L'Annee Sociologique” Ogólna koncepcja socjologii D. opierała się na pozytywistycznej teorii nauki. Ścierały się tu dwie tendencje metodologiczne: pozytywistyczna i antypozytywistyczna. D. starał się określić zrealizować ogólne warunki, które przekształciły by socjologię w naukę samodzielną. Aby mogła istnieć jakaś odrębna nauka. muszą być spełnione dwa warunki: 1. musi istnieć dobrze zdefiniowany przedmiot (badany wyłącznie przez daną naukę) 2. musi istnieć metoda badań właściwa tej nauce. Te dwa warunki starał się zrealizować odnośnie socjologii: dać definicję faktów społecznych będących wyłącznym przedmiotem badań socjologii i stworzyć dyrektywy swoistej metody socjologicznej. D. postawił nową definicję określająca socjologię jako naukę o społeczeństwie - socjologia jest nauka o faktach społecznych.
19.2)Proszę scharakteryzować odbiorców kultury masowej. Kulturę tę charakteryzuje pośrednia droga przekazywania treści, koncentracja źródeł przekazu , eksterytorialność i szeroki zakres oddziaływania oraz bardzo liczna i zróżnicowana masa odbiorców. Odbiorców treści kulturalnych, którzy są przeważnie krótkotrwałą i luźno połączoną zbiorowością o wspólnych zainteresowaniach . W przypadku kultury masowej mamy do czynienia z publicznością rozproszoną, w przeciwieństwie do widowisk kultury ludowej, której odbiorcy tworzą publiczność zebraną na wyraźnie ograniczonej i często zamkniętej przestrzeni. Publiczność kultury masowe j nazywamy pośrednią, bo powstaje za pośrednictwem prasy, internetu, radia i telewizji, a nie drogą fizycznego zbliżenia. Jest ona ponadto heterogeniczna społecznie i przestrzennie zróżnicowana.
20.1) Co według Maxa Webera, oznacza termin „idealny typ działania”. Weber pojmował socjologię jako naukę tworzącą prawa i szukającą ogólnych związków między działami. Dla skonstruowania praw ogólnych socjologia posługuje się typami idealnymi. Weber podkreślał ostro, że typ idealny w jego ujęciu nie jest normalnie ma nic wspólnego z oceną i wartościowaniem. Konstrukcje typów idealnych pokazują , jak przebiegałoby pewne działanie, gdyby było zorientowane wyłącznie celowo i racjonalnie, nie zakłócone wzruszeniami i pomyłkami. Rzeczywiste działanie przebiega tylko w wyjątkowych wypadkach i tylko w sposób przybliżony do przebiegu skonstruowanego w typie idealnym. Typ idealny nie jest opisem czegoś rzeczywistego, lecz daje on możliwość przedstawienia całego szeregu zjawisk występujących historycznie, w postaci idei.
20.2)Proszę scharakteryzować działanie czynników demograficznych na życie społeczne. = odp. 1.2)
21.1) Jakie cechy biurokracji wymienił Max Weber. Biurokracja Weber jest uznana za najskuteczniejszy sposób kierowania dużymi formalnymi organizacjami społecznymi. Cechują ją podział pracy i wysoki stopień specjalizacji, hierarchiczna struktura władz z jasno określonym zakresem władzy i odpowiedzialności, formalny system praw, zgodnie z którym działa organizacja, bezosobowość z jaką urzędnicy traktują patentów, sposób rekrutacji nowych urzędników na podstawie odpowiednich kwalifikacji, awansowanie oparte na stażu i zasługach, ścisły podział aktywności urzędników na publiczna i prywatną, względnie długi okres zatrudnienia pracowników.
22.1) Na czym według Maxa Webera polega w biurokracji podporządkowanie się bezosobowym przepisom. Tendencja do jedności i konsolidacji; koordynacji i centralizacji; do powoływania specjalistów do kierowania poszczególnymi sprawami; wytworzenie wyspecjalizowanego, centralnego kierownictwa.
23.1) Na czym według Maxa Webera polega podział obowiązków i kompetencji w aparacie biurokratycznym. Powierzeniu prac osobom wyspecjalizowanym w ich wykonaniu pracownik podlega tylko jednemu zwierzchnikowi i od niego przyjmuje dyrektywy co do wykonywania swojej pracy, jego praca jest zupełnie oddzielona od jego spraw osobistych. Biurokracja jest systemem organizowania się pracy, mającym zapewnić szczególnie sprawne i efektywne funkcjonowanie instytucji i całych grup celowych. Jeżeli powyższe warunki są spełnione praca przebiega wyłącznie dla realizacji celów zrzeszenia, jest kierowana tylko z punktu widzenia jego interesów, jest stale kontrolowana - praca administracji czy instytucji działa jak bezosobowa, sprawna maszyna. Jeżeli jednak te warunki nie są spełnione powstaje zjawisko degeneracji aparatu biurowego.
24.1) Na czym polega, według Maxa Webera hierarchiczny układ stanowisk w organizacji biurokratycznej. Pracownicy zatrudniani w tym układzie administracyjnym zajmują i sprawują urząd uregulowany przepisami wyznaczającymi postępowanie urzędników. Urzędnik przestrzega prawa swojego urzędu w wykonywaniu swoich funkcji. Urzędnicy są organizowani w ciągłym i spójnym systemie powiązanym przez przepisy. Każdy urząd wymaga określonej kompetencji i praca jest w nich racjonalnie podzielona . Organizacja wewnętrzna jest hierarchiczna, każdy niższy szczebel podlega nadzorowi i kierownictwu wyższego urzędu.
Opiera się na nierówności układu pozycji jednostek w grupie - od najwyższej do najniższej, wiąże się z hierarchią władzy - możliwością kontroli i wpływania na działania podległych jednostek.
25.1) Na czym według Maxa Webera polega profesjonalizacja w organizacji biurokratycznej. Jest to proces poprzez który konkretny zespół umiejętności i czynności zostaje społecznie określony i zdefiniowany jako zawód wraz z wyznaczeniem wymaganego zakresu wiedzy, który obejmuje kompetencje danej profesji; Jest ściśle powiązane z podziałem pracy w obrębie grupy społecznej, polegające na wyodrębnieniu się niektórych indywidualnych, zbiorowych lub instytucjonalnych form działalności.
21.2)Proszę scharakteryzować związek między położeniem geograficznym państwa a panującym w nim ustrojem politycznym. W państwach mających granice naturalne, jak Islandia czy Szwajcaria, dominowały demokratyczne formy rządzenia w przeciwieństwie do państw o granicach geograficznie otwartych, jak np. carska Rosja, gdzie były rządy autokratyczne
22.2)Jak można określić więź społeczną. Życie społeczne ludzi opiera się na więzi społecznej ,czyli względnie trwałych zależnościach i stosunkach. Na życie społeczne składa się wiele różnorodnych zjawisk, zachodzących w rodzinie szkole fabryce, mieście, gminie, województwie czy kraju. Jednostki i różne zbiorowości ludzkie, tworzące odpowiednie całości społeczne na ograniczonej przestrzeni , muszą wzajemnie przystosować swoje zachowania oraz współdziałać ze sobą. Więź społeczną możemy określić jako ogół stosunków , połączeń i zależności skupiającej jednostki w zbiorowości ludzkie. Składnikami więzi są czynniki obiektywno-formalne i spontaniczno - subiektywne
23.2)Proszę wymienić komponenty więzi społecznej. styczność przestrzenna, styczność i łączność psychiczna, styczność społeczna, wzajemne oddziaływanie, wzory działań społecznych, stosunki społeczne, zależności społeczne, instytucje społeczne, kontrola społeczna, organizacja społeczna.
24.2)Co oznacz termin styczność społeczna. Styczność społeczna stanowi szczególnie istotny składnik więzi społecznej. Jeżeli osoby, pozostające ze sobą w styczności przestrzennej, dostrzegają wzajemnie u siebie interesujące ich cechy bądź rzeczy , wówczas nie tylko starają się dokładnie poznać, ale pozyskać lub wymienić jakieś wartości . Styczność społeczna jest to układ składający się przynajmniej z dwóch osób oraz wartości materialnej lub duchowej, która jest przedmiotem tej styczności, a także czynności towarzyszące nabywaniu bądź zmianie dane wartości.
25.2)Co oznaczają terminy styczność i łączność psychiczna jako składnik więzi społecznej. wzajemnego zainteresowania się pewnymi cechami osób pozostających w styczności przestrzennej. Osoby te widząc wzajemnie u siebie cechy pozwalające im zaspokoić różne potrzeby, interesują się sobą i zacieśniają powstającą więź. Styczność psychiczna powstała na gruncie styczność przestrzennej, może się przekształcić w łączność psychiczną. Nastąpi to wówczas, kiedy między jednostkami pozostającymi w styczności psychicznej wzajemne zainteresowania spowodują ukształtowanie się wzajemnych postaw, sympatii, przyjaźni itp.
26.1) Na czym według Maxa Webera polega wymienialność osób na stanowiskach. (poprzednie punkty)
26.2) Co oznacz termin styczność społeczna =odp. 24.2)
27.2)Proszę scharakteryzować wzajemne oddziaływanie jako komponentę więzi społecznej. Wzajemne oddziaływanie są to ukierunkowane na innych ludzi cele wywarcia na innych wpływu, która efektem byłaby modyfikacja ich zachowań. We wzajemnym oddziaływaniu wyrózniamy:1)podmiot działania, którym może być działająca jednostka lub zbiorowość 2)przedmiot działania będący obiektem społecznym, czyli jednostką lub zbiorowością. 3)narzędzie działania (słowa gesty, mimika) 4)metody działania 5)wynik działania (reakcja społeczna podmiotu)
28.2)Co oznacza termin stosunki społeczne charakteryzujący więź społeczną. Stosunek społeczny sygnalizuje nam istnienie układu składającego się z: 1) dwóch przynajmniej partnerów, którymi są jednostki lub zbiorowości. 2)łącznika czyli konkretnego przedmiotu materialnego bądź duchowego 3)sytuacji stanowiącej platformę danego stosunku. 4)Układu powinności i obowiązków, czyli unormowanych czynności, które partnerzy powinni wobec siebie wypełnić. Po wymienieniu elementów stosunku społecznego można go określić jako system unormowanych oddziaływań, zachodzących na pewnej płaszczyźnie, którą może być sytuacja pracownicza, rodzinna lub studencka. Partnerzy świadomie wchodzą ze sobą w określone stosunki i zależności społeczne
29.1) Co oznacz termin socjologia. Nauka społeczna, której celem jest badanie i opisywanie różnych społeczeństw i grup ludzkich; do podstawowych przedmiotów analizy socjologicznych zalicza się m.in procesy i zjawiskazachodzące w obrębie rzeczywistości społecznej, wszelkie przejawy i formy życia społecznego, strukrury społeczne, zbiorowości. Do zadan s. zalicza się prowadzenie teoretycznych analiz dotyczących ontologicznych podstaw tej nauki oraz formułowanie i odkrywaniepodstawowych prawidłowości rządzących zmianą i rozwojem społecznym. Pdstawowe działy: s. empiryczna, teoretyczna, stosowanai historia socjologii.
30.2)Proszę scharakteryzować zależności społeczne składające się na więź społeczną. Zależność społeczna wskazuje, że osoba B zależy od osoby A ze względu na pewne przedmioty bądź możliwości działania, które są ważne dla B, ale znajdują się w mocy A.W tym kontekście moc oznacza dysponowanie środkami zapewniającymi dominację i wymuszenie, między innymi przez nakłanianie do podporządkowania.
31.2)Co dokładnie oznacza termin instytucja społeczna opisująca powstawanie więzi społecznej. Instytucja społeczna to: 1)grupa osób wyłoniona z szerszej zbiorowości dla reprezentowania i załatwiania jej interesów. 2)formy organizacyjne i wypełniane czynności. 3)zespół urządzeń i środków, umożliwiających wypełnianie funkcji. 4)role społeczne doniosłe dla danej zbiorowości. Po wyjaśnieniu tych czterech znaczeń możemy powiedzieć , że instytucje są zespołami urządzeń, w których wybrani członkowie grupy otrzymują uprawnienia do wykonywania czynności określonych publicznie dla zaspokojenia potrzeb jednostkowych i grupowych
32.2)Jak działa kontrola społeczna jako składnik więzi społecznej. System kontroli społecznej składa się z subtelnych i zróżnicowanych mechanizmów, które dzielimy na psychospołeczne i materialno - społeczne. Mechanizmy psychospołeczne to w zasadzie samokontrola, Będąca między innymi swoistym oddźwiękiem kontrolowania zachowań innych osób. Stanowi ona posłuszeństwo wobec zinterioryzowanych norm i wartości, nazywane niekiedy sumieniem czy moralnym nakazem. Mechanizm ten związany jest bezpośrednio z moralnością człowieka, jego troską o własny honor i honor grupy, z którymi się identyfikuje, z poczuciem odpowiedzialności za własne działanie wobec rodziny. Mechanizmy materialno-społeczne to wszelkie działania dotyczące stosowania przymusu zewnętrznego przez pozostające z nami w styczności przestrzennej jednostki, zbiorowości i instytucje. Mechanizm ten przejawia się w tym, że człowiek dąży do uznania społecznego i poczucia bezpieczeństwa
33.2)Czym jest organizacja społeczna jako składnik więzi społecznej. W pierwszym znaczeniu organizacja społeczna jest rozumiana w sensie zbliżonym do pojęcia grupa społeczna. Określa się nim często ludzi zorganizowanych, czyli odpowiednio połączonych dla osiągnięcia celów w sposób ekonomiczny, racjonalny i skoordynowany. Organizacją taką jest każda grupa, zwłaszcza zaś grupa celowa. W drugim znaczeniu pojęcie organizacja jest rozumiane jako kierowanie i zarządzanie ludźmi oraz zespołami środków niezbędnych dla zbiorowo realizowanego celu. Istota organizacji w tym sensie polega na koordynowaniu czynności i działań jednostek i ludzkich zespołów. Trzeci sposób pojmowania tego terminu stanowi jakby syntezę obu poprzednich. Zakresem swym wówczas celowo zorganizowany zespół ludzki oraz racjonalnie dobrany system metod i środków.
34.1) Refleksyjność - w etnometologii termin stosowany do określenia tej cechy, procesu interpreatywnego, która pokazuje, iz na podstawie tezy o odwracalności proces ten sam staje się w pewień sposób fragmentem interpretowanej przezeń rzeczywistości.
36.1) Konwencjonalność jest to teorai rozwoju maralnego Kohlberga; powstały na przełomie XIX i Xxw. kierunek fizjologii i metodologii przyroznastwa głoszący, że twierdzenia i teorie naukowe maja charakter umowny (są konwencjami), nie sa wynikiem obiektowego poznawanie rzeczywistoci, lecz umowy miedzy uczonymi, którzy akceptują je dlatego, że w sposób ekonomiczny oraz estetyczny porządkuja nasze doświadczenie.
37.1) Historyzyzm stanowisko fizilogiczne i metodologiczne, w którym twierdzi się, że rzeczywistość społeczna znajduje się w procesie permanentnej zmainy, stąd też nasze jej poznawanie powinno brać pod uwagę konkretne uwarunkowania historyczne badanych zjawisk, a także samego poznania.
38.2)Proszę wymienić typy sankcji społecznych stosowanych w praktyce życia zbiorowego. Wyróżniamy typy sankcji:1)pozytywne- dotyczy zachowań lepszych niż się spodziewano. 2)negatywne- odwrotność pierwszego typy. 1)formalne 2)nieformalne. Klasyfikacja sankcji ze względu na treść i charakter : 1)prawne- system nagród i kar 2)etyczne - klasyfikują zachowania jako moralne i amoralne. 3)satyryczne- ośmieszanie 4)religijne- nagrody i kary przewidziane w wierzeniach religijnych.
39.1) Funkcja ideologiczna. Charakterystyczną cechą ideologii jest jej funkcjonalna służebność w stosunku do grupy, której jest ona korelaten. Zespół ideologii stanowi grupę, twierdzenia wchodzace w jego skład o tyle właśnie o ile wchodzą w jego skład pełnia funkcję ideologiczną. Potrzebę, którą w swej funkcji ideologicznej zaspokojają tweirdzenia o rzeczywistości, jest zwykle integracja jakieś grupy społecznej, ujednolicenie jej zbiorowego zachowania i działania, niezbędny ze względu na osiągnięcie celów, które grupa uważa za ważne i potrzebne.
39.2)Jak funkcjonuje obyczaj jako czynnik kontroli społecznej. Obyczaj możemy zdefiniować jako sposób postępowania, którym grupa poddaje ocenom moralnym i za naruszenie, którego stosuje sankcje. Jest ona formą zmuszania jednostek do respektowania wartości grupowych.
40.2)Czym różni się zwyczaj od obyczaju jako składnik kontroli społecznej. Zwyczaj jest pojmowany jako sposób zachowania się w określonych sytuacjach, które nie wywołują negatywnych reakcji otoczenia. Inaczej przedstawia się kwestia z obyczajem, który jest sposobem postępowania, a nie zachowania jak zwyczaj. Postępowanie pojmowane jest najczęściej jako rodzaj zachowania podlegające ocenom wartościującym w sensie etycznym.
41.2)Proszę podać przykłady sankcji nieformalnych- negatywnych. zdziwienie, szyderstwo, odmowa podania ręki, plotka.
42.2)Proszę podać przykłady sankcji formalnych- pozytywnych. pochwały i podziękowania władz w postaci dyplomów, odznaczeń i nagród
43.2)Proszę podać przykłady sankcji społecznych nieformalnych-pozytywnych. przejawiają się w reakcjach społeczeństwa wobec osób darzonych powszechnym szacunkiem przez wyrażanie uznania, pochlebnych wzmianek w środkach masowego komunikowania i w inny sposób okazywania szacunku.
44.2)Proszę podać przykłady sankcji społecznych formalno-negatywnych. system kar przewidzianych przepisami, który odstrasza od zachowań a społecznych
45.2)Proszę scharakteryzować działanie sankcji satyrycznych jako czynnik kontroli społecznej. Najbardziej skuteczne i uniwersalne są sankcje satyryczne. Kpiną i ośmieszeniem regulowano postępowania ludzi w społeczeństwach pierwotnych, jak i we współczesnych . Bez względu na charakter cywilizacji wszyscy począwszy od małego dziecka, a skończywszy na najzamożniejszych tego świata boleśnie odczuwają wyśmianie i szyderstwo. Sankcje satyryczne są wrażliwym regulatorem postępowania i dlatego wymagają ostrożnego stosowania, zarówno wobec dzieci, dorosłych, jak i różnych przywódców, którzy z reguły objęci są czujniejszą społeczna kontrolą niż inni ludzie.
46.2)Proszę podać przykłady różnych typów instytucji społecznych wyróżnionych ze względu na rodzaje zaspakajania potrzeb. 1)ekonomiczne- zajmują się produkcją i podziałem dóbr 2)polityczne- zdobywanie, wykonywanie i utrzymywanie władzy 3)wychowawcze i kulturalne- przekazywanie i rozwijanie dziedzictwa kulturowego. 4)socjalne- opiekuńczo-wspomagające ludzi o ograniczonej sprawności. 5)religijne
47.2)Jak można zdefiniować termin społeczeństwo.
Społeczeństwo oznacza dopełniające i krzyżujące się formy życia zbiorowego, współwystępujące i mające część wspólną członków w ramach narodu, państwa czy konfiguracji kulturowej, które cechuje odrębność i osobliwość kulturowa, strukturalna i dziejowa.
48.1) Zycie społeczne. ogół zjawisk wynikających ze wzajemnego oddziaływania jednostek i zbiorowości znajdującej się na pewnej ograniczonej przestrzeni, wszędzie tam, gdzie wskutek znajdowania się w tej samej przestrzeni osobniki żywe, korzystają z zaspobów tej przestrzeni dla zaspokojenia swoich potrzeb, wzajemnie modyfikują swoje procesy życiowo-przyrodnicze, wywierają także jakiś wpływ na jego życie.
48.2)Proszę scharakteryzować zbiór społeczny.
Zbiorem społ. nazywa się w analizach socjologicznych ogół ludzi, posiadających jakąś wspólną cechę, nawet mniej istotną, którą wyróżnia obserwator lub badacz bez względu na to, czy jej posiadacze uświadamiają to sobie czy też nie. Może to być zbiór osób skośnookich, długowłosych lub wysokich. Żadna z tych cech, nie ma większego wpływu na życie społeczne.
49.1) Czynniki biologiczne. Do biologicznych podstaw życia społecznego zaliczamy: cechy organizmu ludzkiego, cechy zachodzących w nim procesów fizjologicznych, mechanizm dziedziczenia cech, popędy, skłonności i potrzeby wynikające z cech organizmu i procesów fizjologicznych. Cechy dziedziczne organizmu ludzkiego, które wywierają wpływ na życie społeczne: a) wyprostowana postawa, która pozwala człowiekowi oglądać otoczenie wzrokiem, uwalnia przednie koniczyny nawet w czasie poruszania się b) chwytliwe ręce z ruchomymi palcami i przeciwstawnym kciukiem c) wzrok skierowany na przód d) wielki mózg i złożony system nerwowy e) długa zależność dzieci od rodziców f) plastyczność wrodzonych popędów i potrzeb, brak stałych mechanizmów instynktownych g) trwałość popędu seksualnego.
49.2)Co to jest kategoria społeczna.
Jednostki wyróżnione ze względu na cechy ważne dla przebiegu procesów społecznych i względnie stałe, jakimi są zwłaszcza cechy demograficzne i społeczne, nazywamy kategoriami społecznymi.
50.1) Czynniki geograficzne. Człowiek jest gatunkiem zoologicznym, żyje na powierzchni globu, a więc ukształtowanie geograficzne, klimat, rodzaj roślinności, występujący tam świta zwierząt, rodzaj gleby, nawodnienie, rzeki, bogactwa mineralne itp. wywierają poważny wpływ na życie, kształtowanie i zaspokajanie potrzeb. Aby żyć, człowiek musi zaspokajać swoje podstawowe potrzeby biologiczne: musi się odżywiać, chronić przed ujemnymi oddziaływaniem środowiska, (zimnem, wilgocią, naświetleniem) przy pomocy ubrania i mieszkania, musi się bronić przed atakami wrogów, czy to zwierząt czy innych ludzi, musi się rozmnażać i wychowywać własne potomstwo. Środki służące do zaspokajania potrzeb wytwarza z tego, co znajduje w swoim środowisku geograficznym, przedmiotów i surowców znajdowanych w bezpośrednim otoczeniu.
50.2)Jak można scharakteryzować zbiorowość społeczną.
Zbiorowość społeczna oznacza skupienie ludzi, między którymi chociażby na krótki okres wystąpiła więź społeczna. Inną trwałość ma więź w publiczności kinowej, inną w kręgu koleżeńskim. Dla socjologa szczególnie istotnym rodzajem zbiorowości społecznej jest grupa.
51.1) Co oznacza termin zmiana społeczna. Forma procesu społecznego polegająca na pojawianiu się, znikaniu lub restrukturyzacji dotychczas istniejących komponentów rzeczywistości społecznej; najczęściej analizowanymi elementami rzeczywistości społecznej są struktura społeczna, porządek społeczny, organizacja społeczna, instytucje, porządek i kultura. Za podstawowe czynniki pojawiania się z.s. uważa się zmianę środowiska naturalnego (zmiany geograficzne i biologiczne), liczebność populacji, zmiany technologiczne, pojawianie się dyfuzji kulturowej, nowych idei, konfliktu społecznego.
52.1) Co oznacza termin postęp społeczny.
Globalny postęp danego społeczeństwa w różnych dziedzinach życia gosp., polit., kult. itp., oceniany na podstawie porównywania pod tym względem poszczególnych społecz; marksizm przyjmuje za podstawę tego porównania kategorię formacji społ., a postępowość danej formacji ocenia ze względu na stwarzane przez nią możliwości rozwoju sił wytwórczych i zaspokajanie potrzeb ludzi.
52.2)Jakie typy władzy prawomocnej wyróżnił Max Weber.
1-tradycyjna,oparta na ciągłości tradycji, 2-chartzmatyczna,wynikająca z wiary w nadzwyczajne cechy przywódcy, 3-biurokratyczna lub legalna, oparta na przekonaniu o słuszności norm prawnych i kompetencji osób sprawujących władzę na mocy tych norm do wydawania poleceń.
53.1) Co oznacza termin rozwój społeczny.1)Wieloetapowy proces przemian społecznych, przebiegający w określonym kierunku, których kolejność nie jest dowolna, lecz wykazuje prawidłowość wynikającą z wewn. praw procesu hist. Marksist. teoria r.s. wynika z założeń materialist. pojmowania dziejów; 2)postęp społeczny
53.2)Proszę wymienić co najmniej trzy założenia modelu idealnego biurokracji według Maxa Webera
wszystkie zachowania uczestników w organizacji biurokratycznej określone są normami prawnymi. Normy te tworzą system celowo ustanowionych, abstrakcyjnych zasad regulujących działania.
Na strukturę biurokratyczną składają się pozycje podlegające bezosobowemu, prawnie ustalonemu porządkowi nastawionemu na realizację danego celu.
Organizacja biurokratyczna opiera się na zasadzie hierarchii, tj. zwierzchnictwa i podporządkowania poszczególnych szczebli.