Temat: Funkcje banków i usług

Nazwa bank pochodzi od włoskiej nazwy banco, czyli ławki, kontuaru, przy którym pracowali włoscy handlarze. Zajmowali się oni przede wszystkim przekazywaniem pieniędzy od jednego klienta do drugiego.

Obecnie w literaturze można spotkać następujące wyjaśnienie:

"Bank to instytucja finansowa, której zadaniem jest obsługa obiegu pieniądza oraz skupianie wolnych kapitałów finansowych i oszczędności oraz przekształcanie ich w kapitały funkcjonujące."

System bankowy obejmuje całokształt instytucji bankowych, a także normy określające wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem. O systemie bankowym można jednak mówić dopiero wówczas, gdy rozwój banków, a także rynków finansowych, pozwoli na ustalenie zasad struktury tego systemu. Dlatego też dopiero powstanie wielopoziomowego układu, złożonego z banku centralnego (emisyjnego) i banków komercyjnych, jest uznawane za podstawę dla określenia się systemu bankowego.

System bankowy obejmuje następujące podstawowe grupy banków:

• banki centralne powstałe na bazie banków emisyjnych,

• banki operacyjne (komercyjne, handlowe),

• banki specjalne (wyspecjalizowane),

• spółdzielczość kredytową,

• kasy oszczędnościowe.

System bankowy w każdym kraju określa prawo bankowe, czyli zbiór ustaw, dekretów, zarządzeń i innych aktów prawnych regulujących działalność banków. Ustala ono m.in. rodzaje banków, ich czynności, rolę banku centralnego oraz zadania nadzoru bankowego. Nowe prawo bankowe, obowiązujące od 1 stycznia 1998 r., określa zasady działalności bankowej, tworzenia i organizacji banków oraz zasady sprawowania nadzoru bankowego, postępowania naprawczego i likwidacji banków. Cechą charakterystyczną tego prawa jest to, że odnosi się ono wyłącznie do banków i stosunków między bankiem a klientem, a nie obowiązuje innych przedsiębiorstw.

Podstawowymi funkcjami systemu bankowego są:

• kreowanie przez bank emisyjny pieniądza jako ostatecznego środka zapłaty,

• kreowanie przez banki operacyjne pieniądza jako środka płatniczego,

• zaspakajanie zapotrzebowania na pieniądz za pomocą kredytu,

• pośredniczenie między posiadaczami środków pieniężnych i ich użytkownikami.

Na rozwój systemów bankowych wywierają wpływ następujące czynniki:

• porządek społeczny i gospodarczy, który określa społeczne wartości i cele gospodarcze,

• struktura i wielkość popytu na usługi bankowe,

• regulacje prawne działań bankowych,

• skłonność banków do innowacji.

Funkcje banków

Banki pełnią trzy zasadnicze funkcje:

1. koncentracja kapitałów, polegająca na wykorzystaniu drobnych oszczędności do wielkich inwestycji bankowych. System bankowy jest zasilany w ponad dwóch trzecich drobnymi oszczędnościami, dzięki którym dokonywane są duże inwestycje finansowe (np. kredyty znacznych rozmiarów)

2. transformacja pieniądza w czasie. Większość pieniędzy jest składana w bankach na czas nieokreślony (czyli na konta bieżące) i na krótkie terminy. Pieniądze te są wykorzystywane przez bank do operacji na dłuższe terminy, niekiedy nawet kilkuletnie. Wielka różnica w stopie procentowej lokat bieżących i depozytów krótkoterminowych z jednej strony, a oprocentowania długoterminowych kredytów i papierów wartościowych z drugiej, przynosi bankom zysk

3. realizacja rozliczeń finansowych między różnymi czynnikami życia gospodarczego. Jest ona dokonywana na tak wielką skalę, że nie mogły jej realizować żadne inne przedsiębiorstwa.

Bank pełni następujące role:

• pośrednika: dokonywanie transformacji otrzymanych depozytów w kredyty, przede wszystkim dla przedsiębiorstw (pośrednictwo między podmiotami deficytowymi i nadwyżkowymi),

• płatnika: dokonywanie płatności w imieniu swoich klientów,

• agenta: działanie w imieniu klientów w zakresie emisji papierów wartościowych i zarządzania własnością klientów,

• gwaranta: poparcie udzielane klientom w spłacie ich zobowiązań,

• instrumentu w realizacji polityki gospodarczej rządu: regulowanie podaży pieniądza poprzez działanie banku centralnego.

Usługi bankowe

Wszelkie rodzaje usług świadczonych poprzez banki można nazwać czynnościami bankowymi. Operacje bankowe są często utożsamiane z czynnościami bankowymi, a nazwy używane są zamiennie. Jednak jest to błędne podejście, gdyż można wymienić czynności bankowe, które nie mają charakteru operacji. Przykładem może być fakt, że banki udzielają swoim klientom porad lub informują o zagranicznych przepisach finansowych.

Czynności usługowe banków są to usługi, które są wykonywane na polecenie i rachunek klientów, zwłaszcza dokonywanie obrotów gotówkowych, bezgotówkowych, czekowych, przelewowych, inkasowych, wykonywanie zleceń dotyczących obrotów z zagranicą, wykonywanie zleceń kupna-sprzedaży papierów wartościowych.

3

---