Rządy Zygmunta III Wazy

podręcznik, str. 225-230

1. Początki panowania Zygmunta III Wazy 1587-1632

1. podwójna elekcja w roku 1587- książę szwedzki Zygmunt Waza ( wnuk Zygmunta Starego) i arcyksiążę Maksymilian

2. zwycięstwo kanclerza Jana Zamoyskiego nad wojskami habsburskimi pod Byczyną

3. objęcie rządów w Polsce i detronizacja Zygmunta III Wazy w Szwecji

4. rokosz ( zbrojny bunt przeciw władcy) zebrzydowski - konflikt króla ze szlachtą, na czele z wojewodą krakowskim Mikołajem Zebrzydowskim 1606-1609

• próby odzyskania przez króla tronu szwedzkiego,

• próby wzmocnienia władzy królewskiej w Polsce

• ultrakatolicyzm władcy - zwolennik kontrreformacji, wpływy na dworze jezuitów

• wpływy cudzoziemskie na dworze ( strój, obyczaje, np. gra w piłkę)

• współpraca z Habsburgami

e. przeniesienie stolicy z Krakowa do Warszawy - oficjalnie 1611 ( 1595 pożar Zamku Królewskiego na Wawelu)

2. Wojny Zygmunta III Wazy ze Szwecją

1. przyczyny konfliktu:

- rywalizacja o panowanie nad Bałtykiem „dominium maris Baltici”

- pretensje Zygmunta III Wazy do tronu szwedzkiego ( nieudana wyprawa do Szwecji i detronizacja w 1598 r.)

- inkorporacja ( włączenie) w 1600 r. szwedzkiej Estonii do Polski ( obiecana w pactach konwentach),

- chęć władców Szwecji zdobycia ziem uprawnych kosztem RP,

• używanie przez polskich Wazów tytułu króla Szwecji,

2. przebieg:

I Etap 1600- 1622

- wkroczenie w 1600 r. Polaków do szwedzkiej Estonii, wojna pozycyjna,

- zwycięstwo polskie pod Kircholmem w 1605 r. - hetman Jan Karol Chodkiewicz

- prawie całe Inflanty w rękach Szwecji ( interwencja RP i Szwecji w Rosji),

- inwazja Szwedów Inflantach w 1621 r., zdobycie Rygi, Parnawy

- rozejm w Mitawie w 1622 r. : Inflanty po Dźwiną do Szwecji, Kurlandia i Inflanty Polskie przy RP

II Etap 1626-1629-1635

- 1626- desant Szwedów w Prusach Książęcych i na Pomorzu Gdańskim ( blokada Gdańska),

- 1627- zwycięstwo polskie w bitwie morskiej pod Oliwą,

- 1629-zwycięstwo pod Trzcianą- hetman Stanisław Koniecpolski

- 1629- rozejm w Starym Targu ( Altmarku): Szwecja zajęła porty pomorskie i pruskie oprócz Gdańska, Pucka i Królewca, miała prawo pobierania 3,5 % cła z handlu gdańskiego

- program morski Władysława IV- budowa Władysławowa,

- 1635- rozejm w Sztumskiej Wsi: na 26 lat, wycofanie się Szwedów z Prus, oddanie poboru cła i portów pomorskich, utrzymanie Inflant

3. Husaria chluba polskiego oręża s. 228-229

1. uzbrojenie- zbroja husarska- mocowane za pomocą szelek napierśnik i naplecznik, naramienniki, karwasze ( ochrona dłoni), skrzydłą przypinane do zbroi lub siodła (
   płoszenie koni, osłona przed ostrzałem), skóry dzikich zwierząt na zbroi ( skóry tygrysie, lamparcie, wilcze, rysiów), specjalnie hodowane wytrzymałe konie, kopia husarska do 5,5 m długości, koncerz- szpikulec długości około 1,5 m z rękojeścią jak szabla, szabla- główna broń husarza, pistolety, nadziak- rodzaj broni obuchowej, podobny do zaostrzonego młotka)

2. metoda walki

• husarze ruszali powoli do ataku kłusem, w 3-4 szeregach oddalonych od siebie kilka metrów

• gdy zbliżali się do wroga, przyspieszali i pochylali kopie,

• atak odbywał się w pełnym pędzie, jeźdźcy zacieśniali szeregi,

• po szarży często następowało ponowienie ataku

więcej o husarii:

www.husaria.jest.pl www.hussar.com.pl

www.husaria1.webpark.pl

---