Temat: Rodzaje znieczuleń stosowanych w stomatologii. Przygotowanie zgodnie z zasadami aseptyki zestawu do znieczuleń
W gabinecie stomatologicznym stosuje się następujące znieczulenia:
1. Znieczulenie ogólne (narkoza) - polega na czasowym wyłączeniu świadomości w wyniku działania różnych leków. Przy takim znieczuleniu chory musi być intubowany przez nos
z pozostawieniem wolnej jamy ustnej. Przed zabiegiem znieczulenia ogólnego lekarz zapoznaje się ze stanem zdrowia pacjenta, zleca potrzebne badania krwi, EKG. Osoba dorosła proszona jest o wypełnienie ankiety anestezjologicznej. Nad tym, aby zabieg był bezbolesny
i aby okres pooperacyjny przebiegał bez dolegliwości, czuwa lekarz anestezjolog.
Anestezjolog również kwalifikuje pacjenta do znieczulenia, wybiera jego rodzaj
i przeprowadza znieczulenie, czuwa nad bezpieczeństwem pacjenta podczas całego zabiegu operacyjnego oraz nadzoruje okres pooperacyjny. Przed rozpoczęciem znieczulenia podłączane są różne urządzenia monitorujące funkcje życiowe organizmu: pracę serca, ciśnienie tętnicze oraz poziom natlenienia krwi. Po uśpieniu chorego, do tchawicy wprowadzana jest przez anestezjologa rurka intubacyjna. Dla podtrzymania znieczulenia stosuje się leki przeciwbólowe i zwiotczające oraz środki wziewne w połączeniu z tlenem, które podaje specjalna aparatura przez rurkę intubacyjną. Po podaniu znieczulenia pacjent usypia, dzięki czemu nie jest narażony na nieprzyjemne odczucia związane z wykonywanym zabiegiem. Podczas procedury stomatologicznej oraz podczas wybudzania lekarz nieustannie kontroluje ważne funkcje życiowe organizmu, m.in. oddychanie, krążenie krwi.
Po zakończeniu leczenia stomatologicznego, zaprzestaje się podawania środków powodujących narkozę i pacjent się wybudza. W tym czasie anestezjolog prosi o wykonanie prostych poleceń, takich jak: otwarcie oczu, wysunięcie języka, uniesienie głowy. Sprawdza w ten sposób stan przytomności pacjenta i zakończenie działania leków.
Po zabiegu pacjent trafia do sali wybudzeń, gdzie odpoczywa przebywając jednocześnie jest pod obserwacją lekarza. Ten rodzaj znieczulenia jest polecany osobom, które szczególnie obawiają się wizyt u stomatologa oraz osobom niepełnosprawnym.
Zadaniem pacjenta przed każdym zabiegiem chirurgicznym jest poinformowanie lekarza
o: obecnych dolegliwościach, przyjmowanych lekach i uczuleniach na medykamenty, ciąży, alergiach i chorobach na jakie choruje (zarówno tych przewlekłych: nadciśnienie, cukrzyca, epilepsja, choroby serca, jak i zakaźnych: HIV, WZW C).
2. Znieczulenia miejscowe:
a) znieczulenie powierzchowne - polega na zastosowaniu środka znieczulającego w aerozolu lub żelu,
b) znieczulenie nasiękowe (krótka igła) - stosowane jest w obrębie szczęki i żuchwy od 3 do 3. Znieczulenie to może być również zastosowane u dzieci w żuchwie, gdyż kość nie uległa jeszcze całkowitemu skostnieniu.
c) znieczulenie przewodowe (długa igła) - stosowane jest w obrębie żuchwy od 4 do 8. Ma zastosowanie również w rozległych zabiegach chirurgicznych.
3. Znieczulenie komputerowe The Wand zwane różyczką - to komputerowe
i bezstrzykawkowe urządzenie służące do podawania znieczulenia przed leczeniem stomatologicznym. Podanie znieczulenia z wykorzystaniem urządzenia jest bezbolesne dla pacjenta. Wszystko za sprawą mikroprocesora, który kontroluje tempo podawania płynu. Znieczulenie jest stopniowo wchłaniane, a nie jak w przypadku tradycyjnej strzykawki wtłaczane pod dużym ciśnieniem. Urządzenie służy do podawania wszystkich znieczuleń miejscowych stosowanych w gabinecie stomatologicznym. Precyzja The Wand, a także zastosowanie tzw. prędkości fizjologicznej minimalizuje ryzyko wystąpienia wstrząsu, będącego efektem podania nieprecyzyjnej i nieokreślonej ilości znieczulenia lub podanie go bezpośrednio do naczynia krwionośnego.
Zalety:
- brak strzykawki,
- pacjent nie odczuwa bólu,
- znieczulenie podawane jest bardzo wolno,
- brak uczucia rozpierania tkanki,
- brak porażenia mięsni mimicznych twarzy.
4. Znieczulenie wziewne - sedacja wziewna z użyciem podtlenku azotu- bardziej znanego jako gaz rozweselający. Może być stosowana zarówno u dzieci jak i dorosłych. Sedacja wziewna to metoda polegająca na podawaniu pacjentom podtlenku azotu i tlenu podczas zabiegów stomatologicznych. Pacjent będący pod wpływem znieczulenia wziewnego nie odczuwa bólu, ani silnego stresu, który często towarzyszy podczas leczenia przy pełnej świadomości.
Wygląda ona następująco:
Pacjent wdycha poprzez maseczkę (zakładana na nos) bezwonny gaz - mieszaninę podtlenku azotu i tlenu. Wdychając, odpręża się i uspokaja, zachowując przy tym świadomość
i podstawowe odruchy - ale jego próg bólu zostaje obniżony. Sam zabieg uznawany jest za bezpieczny dla zdrowia maluchów i może być z powodzeniem przeprowadzany bez udziału anestezjologa. Sedacja pozwala zarówno na przeprowadzanie drobnych zabiegów. Dzięki temu część zabiegów można wykonać bez znieczulenia. Natomiast podanie znieczulenia miejscowego, konieczne przy niektórych zabiegach jest bezbolesne. Ta przyjazna
i bezpieczna metoda znoszenia lęku zalecana jest szczególnie u dzieci. Zamiast stresować się
i bać śnią o bajecznych przygodach, lataniu w kosmosie czy dryfowaniu wśród chmur. Większość pacjentów kompletnie wyzbywa się lęku przed kolejna wizytą u dentysty. Dla dzieci leczonych z użyciem podtlenku azotu jest to przyjemna zabawa. Z czasem potrzeba stosowania podtlenku mija. Maluchy, które z płaczem przychodziły do gabinetu stają się opanowanymi, ufającymi lekarzowi pacjentami.
Podanie uspokojenie wziewnego ma uzasadnienie w sytuacji, gdy pacjent okazuje:
- silny lęk przed jakimkolwiek leczeniem,
- silny lęk przed ukuciem (zarówno dzieci, jak i dorośli),
- silny odruch wymiotny,
- nadpobudliwość nerwową,
- a także w przypadku, gdy wizyta wymaga długiego, monotonnego lub szczególnie nieprzyjemnego zabiegu chirurgicznego, protetycznego u osób z silnym odruchem wymiotnym,
Sedacja wskazana jest także w przypadku zabiegów stomatologicznych u dzieci z astmą. Dzięki podaniu gazu rozweselającego spada, bowiem ryzyko ataku spowodowanego stresem. Podobne działanie wykazuje gaz w przypadku dzieci z padaczką. Podanie gazu rozweselającego zwiększa także bezpieczeństwo zabiegu u dziecka z hemofilią, chorobami serca, zmniejszając lęk i stres, a co za tym idzie nie powodując wzrostu ciśnienia krwi.
Dwie godziny przed podaniem znieczulenia nie wolno nic jeść i do pół godziny po zabiegu nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych.
Przeciwwskazania do stosowania sedacji:
- przeziębienie, przerost migdałków gardłowych - niedrożności górnych dróg oddechowych,
- ciąża,
- choroby psychiczne,
- stwardnienie rozsiane, porfiria, miastenia gravis,
- rozedma płuc,
- alkoholizm,
- brak współpracy pacjenta.
5. Syropem Dormicum - jest alternatywą znieczulenia ogólnego. Wykazuje działanie uspakajające, przeciwlękowe, nasenne oraz obniżające napięcie mięśni u dzieci. Charakteryzuje się szybkim początkiem działania - ok. 10-15 min po podaniu. Syropek powoduje niepamięć wsteczną. Dziecko nie pamięta samego zabiegu, z reguły pamięta tylko moment samego podania substancji. Syropek przydaje się także w przypadku dzieci zrażonych do dentysty przez poprzedniego stomatologa. Ilość syropu jest podawana odpowiednio oraz ściśle do wagi ciała dziecka i w różnych stopniu na nie działa. Mali pacjenci są świadomi w trakcie leczenia. Nie śpią i odczuwają wszystkie bodźce bólu
i dotyku, ale w zmniejszonym stopniu. W przypadkach średniej i głębokiej próchnicy oprócz syropu powinno się miejscowo znieczulić dziecko, żeby w trakcie leczenia całkowicie wyeliminować występowanie bólu. Dodatkowym pozytywnym działaniem Dormicum jest to, że powoduje tzw. niepamięć wsteczną (dziecko nie pamięta przebiegu zabiegu). Oczywiście zdarzają się sytuacje, kiedy pomimo podania syropu i miejscowego znieczulenia dziecko płacze i częściowo nie współpracuje. Jest to spowodowane stresową sytuacją - nowe miejsce, obce osoby. Jednak dentysta pomimo takiej reakcji małego pacjenta jest najczęściej w stanie planowany wykonać zabieg.
Przygotowanie zestawu do znieczulenia:
a) przy pomocy strzykawki jednorazowej. W celu przygotowania znieczulenia potrzebna jest:
- jałowe rękawiczki
- jałowa strzykawka,
- dwie igły (jedna do pobrania leku, druga do wykonania iniekcji),
- ampułka z lekiem,
- jałowe gaziki,
- środek odkażający (spirytus),
- pilnik,
- jałowa tacka,
- nerka lub kosz na odpady medyczne i skażone.
Opis wykonania:
Myje higienicznie ręce pod bieżącą wodą z dodatkiem mydła w płynie i osuszam ręcznikami papierowymi jednorazowymi, które następnie wyrzucam do kosza na odpady medyczne pozostałe. Zakładam jałowe rękawiczki. Przed otwarciem ampułki przecieram ją jałowym gazikiem nasączonym spirytusem, następnie wstrząsam ją przez lekkie uderzanie palcem, aby płyn znajdujący się w ampułce w całości spłynął poniżej szyjki. Pilnikiem otwieram ampułkę w wyznaczonym miejscu (w przypadku jego braku, szyjkę odłamuję w wyznaczonym miejscu przy użyciu gazika, aby się nie skaleczyć!!!). Przecieram jeszcze raz szyjkę gazikiem nasączonym spirytusem. Następnie strzykawkę wyjmuje z opakowania (otwieram
w wyznaczonym miejscu). Otwieram igłę i łącze ją ze strzykawką, ściągam osłonkę. Jedna ręką trzymam ampułkę z lekiem, a drugą strzykawkę. Jednym ruchem wkładam igłę do wnętrza ampułki, wolnym palcem odciągam tłok strzykawki i opróżniam zawartość ampułki. Następnie usuwam ze strzykawki powietrze (najpierw odciągam tłok). Zużytą igłę wyrzucam do pojemnika na ostre skażone odpady. Otwieram nowa igłę (potrzebną do zabiegu) i tak przygotowane znieczulenie kładę na tackę.
b) z wykorzystaniem strzykawki typu karpula. W celu przygotowania znieczulenia potrzebna jest:
- jałowe rękawiczki,
- jałowa strzykawka typu karpula,
- igła z dwoma różnymi końcami różnej długości,
- nabój ze znieczuleniem, który z jedne strony posiada czapeczkę, a z drugiej korek
Opis wykonania:
Myje higienicznie ręce pod bieżącą woda z dodatkiem mydła w płynie. Wycieram je dokładnie ręcznikiem papierowym jednorazowym, który wyrzucam następnie do kosza na odpady medyczne pozostałe. Zakładam jałowe rękawiczki. Biorę do ręki strzykawkę typu karpula i odciągam tłok. Wkładam nabój tak, aby czapeczka naboju byłą zwrócona
w kierunku krótszego końca igły, a korek w kierunku tłoku karpuli. Następnie zakładam igłę do karpuli, krótszym końcem w kierunku czapeczki naboju (czapeczka naboju zostaje przebita przez krótszy koniec igły). Tak przygotowane znieczulenie odkładam na tackę.
UWAGA!! w przypadku karpuli z aspiracją, należy pamiętać o wbiciu aspiracji (ostrych grotów) w korek naboju ze znieczuleniem, a dopiero później założyć igłę.
Niebezpieczeństwa związane z wykonywaniem wstrzyknięć (iniekcji):
a) wprowadzenie zakażenia.
b) złamanie igły w tkankach chorego.
c) podanie nieodpowiedniego leku.
d) nieodpowiednie łączenie leków.
- nie wolno łączyć leków oleistych z wodnymi.
- nie wolno łączyć leków z metalami ciężkimi,
- nie wolno łączyć nowych mniej znanych leków,
- nie wolno wstrzykiwać leków po połączeniu których występują zmiany dostrzegalne dla oka.
e) uszkodzenie nerwu.
f) podanie leku do tkanki tłuszczowej u osób tęgich.
g) podanie leku do naczynia krwionośnego.
h) uczulenie na lek.
Rodzaje wstrzyknięć:
- wstrzyknięcia miejscowe stosowane w stomatologii.
- wstrzyknięcia podskórne.
- wstrzyknięcia śródskórne.
- wstrzyknięcia domięśniowe.