Kinga Błaszczyk
Grupa V
Rodzaje prac domowych
Zadania.
Rozróżnia się zadania w sensie obiektywnym i subiektywnym. W sensie obiektywnym zadanie to wynik, jaki ma być osiągnięty, natomiast zadaniem w sensie subiektywnym nazywa się każde wyobrażenie wyniku, jaki ma zostać osiągnięty i któremu przypisywana jest określona wartość. Tak pojmowane zadanie jest równoznaczne z celem (Tomaszewski, 1968). Uważa się, iż zadanie jest ofertą, która może, ale nie musi stać się celem działania. O przekształceniu się zadania w cel decyduje przypisanie wyobrażonemu wynikowi wartości, a sobie samemu - intencji działania ukierunkowanego na cel (Psychologia, 2000).
Dychotomiczne źródła zadań najczęściej dzieli się na zadania własne - pochodzenia wewnętrznego oraz narzucone - pochodzenia zewnętrznego, pochodzące od innych osób.
Funkcjonuje również 4-dzielna klasyfikacja zadań, w której wyodrębnia się:
zadania własne, wymyślone przez siebie samego,
zadania wypracowane wspólnie z innymi,
zadania zapożyczone od innych drogą naśladownictwa,
zadania narzucone przez innych (Psychologia, 2000).
Zadania mogą posiadać strukturę prostą lub złożoną, być ogólne lub konkretne, zaprojektowane lub napotykane, bliskie bądź dalekie, związane z osiągnięciami,
o charakterze instrumentalnym itp.
Analogiczne cechy odzwierciedlają zadania domowe uczniów.
Wiedza na temat psychologicznej klasyfikacji zadań jest wyjątkowo ważna, jako że to poszczególne rodzaje zadań przesądzają o uruchomieniu określonych działań.
Motywację na ogół pojmuje się jako stan gotowości do wykonania czegoś. Jest to jednak jej uproszczone ujęcie, ponieważ mianem motywacji określa się mechanizmy odpowiedzialne za uruchomienia, ukierunkowanie, podtrzymywanie i zakończenie zachowania. Tych mechanizmów jest wiele i ściśle wiążą się one z określonymi modelami teorii motywacji. Najważniejsze z nich są trzy: model podnietowy - źródłem motywacji zachowania jest przetwarzanie informacji (teoria równowagi poznawczej
i teoria dysonansu poznawczego) oraz model humanistyczny, z dwoma mechanizmami motywacyjnymi - potrzeby niedoboru i potrzeby wzrostu. Niezależnie od tego psychologia humanistyczna wyróżnia motywację opartą na konieczności (muszę) oraz motywację opartą na wyborze (chcę).
Najbardziej motywują i angażują zadania własne. Spory potencjał motywacyjny zawierają także zadania wypracowane wspólnie oraz częściowo własne i częściowo narzucone. Tego nie można powiedzieć o zadaniach narzuconych przez innych, gdzie może powstać konflikt między dążeniem do określonego wyniku i zarazem do jego unikania. Z takiej sytuacji są dwa wyjścia: wypracowanie zadań wspólnie z innymi,
co w praktyce szkolnej oznaczałoby podzielenie się władzą pedagogiczną nauczyciela
z uczniami i potraktowanie tych zadań jako częściowo własnych i częściowo narzuconych, lub uruchomienie motywacji opartej na konieczności typu „muszę”.
Rodzaje prac domowych.
W szkole podstawowej, głównie w klasach początkowych, dominują prace domowe utrwalające umiejętności w zakresie czytania, pisania i liczenia. Sprzyja im rysowanie, malowanie, a czasem także nauka wiersza na pamięć. Inne, takie jak utrwalanie poznanej wiedzy czy stosowanie jej w praktyce, należ do rzadkości.
Na dalszych etapach edukacyjnych repertuar prac domowych uczniów ulega znacznemu poszerzeniu. Uczeń opanowuje umiejętność stosowania coraz to nowych
i bardziej skomplikowanych algorytmów i schematów działania. Jednak w pracach domowych kształtowanie umiejętności i nawyków zaczyna być wypierane przez zadania związane z utrwalaniem, a dokładnie za zapamiętaniem wiedzy, najczęściej oderwanej
od jej rozumienia, co jest wielkim nieporozumieniem. Wzrasta rola samodzielnego uczenia się przez przyswajanie, projektowanie, odkrywanie i działanie. Przejawia się to
w samodzielnym opracowaniu określonych tematów, poszerzaniu nabytej w szkole wiedzy o źródła pozapodręcznikowe, samodzielnym prowadzeniu doświadczeń, obserwacji określonych wycinków rzeczywistości przyrodniczej bądź społecznej, krytycznej ocenie zastanego stanu rzeczy w określonej dziedzinie, projektowaniu wizji nowej rzeczywistości w określonej dziedzinie itp.
Prace domowe uczniów tworzą wiele zróżnicowanych pod względem merytorycznym i zakresowym odmian. Można wyróżnić takie rodzaje prac domowych uczniów, jak zadania:
doskonalące umiejętności i nawyki,
utrwalające przyswajaną wiedzę,
rozwijające rozumienie określonych treści,
uzupełniające wiedzę nabytą w szkole,
polegające na samodzielnym opracowaniu określonego tematu,
obejmujące przyswajanie nowych treści,
o charakterze badawczym,
polegające na stosowaniu wiedzy w praktyce,
o charakterze twórczym,
polegające na przygotowaniu materiałów do szkolnych zajęć edukacyjnych.