21. I. 2005 r mgr M. Grygiel
TYPOLOGIA GRZEBIENI
Grzebienie wykonywane były z kości lub rogu - ich klasyfikacji dokonała S. Thomas, wydzielając dwie grupy:
I - jednowarstwowe
II - wielowarstwowe - złożone z wielu mniejszych elementów połączonych żelaznymi lub brązowymi nitami (trzy warstwy - główna z zębami i dwie okładziny)
Grupa I
A - o półkoliście uformowanym uchwycie:
Nie zdobione
Środkowoeuropejskie Barbaricum u schyłku fazy B2 (B2b/C1a) i w fazie C1a (nieliczne jeszcze do fazy C1b/C2)
B - z dwóch fragmentów połączonych nitami
Bardzo rozpowszechnione w Barbaricum
Faza B2b i C1a
C - o półkoliście uformowanej rękojeści zdobionej ażurem
Faza B2
Kr. nadłabski i jednostki z nim spokrewnione: k. luboszycka, Kotl. Czeska; gr. gustowska
D - o półkolistej rękojeści zdobionej ornamentyką reliefową
Ornament wycinany, najczęściej zoomorficzny
Faza B2b/C1a
Kr. nadłabski, gr. gustowska, k. przeworska i luboszycka bardzo rzadki
Grupa II
Typ I - o rękojeści uformowanej półkoliście, w kształcie zbliżonym do trójkąta (nigdy nie jest spiczasto zakończony) lub trapezu
najstarsze i najbardziej rozpowszechnione
najczęściej zdobienie w postaci ornamentu rytego (kółka z punktem w środku) - rzadziej elementy geometryczne, nakłuwane lub ryte
pojawiają się w początkach fazy C1, ale najwięcej występuje w fazie C1b/C2 a także w fazie C3
k. wielbarska w fazie cecelskiej, tereny nadłabskie, Skandynawia, mniej w k. przeworskiej (silniej przepalane?)
Typ II - o trójkątnie uformowanej rękojeści
najczęściej zdobienie w postaci ornamentu rytego (kółka z punktem w środku) - rzadziej elementy geometryczne, nakłuwane lub ryte
pojawiają się w początkach fazy C1, ale najwięcej występuje w fazie C1b/C2 a także w fazie C3
k. wielbarska w fazie cecelskiej, tereny nadłabskie, Skandynawia, mniej w k. przeworskiej (silniej przepalane?)
Typ III - z dzwonowato uformowaną rękojeścią
Najczęściej zdobione ornamentem kółka z punktem w środku
Wyznacznik WFOWL (faza D)
Kotl. Karpacka - bardzo często - k. Sintana de Mures, przeworska i wielbarska - rzadko w kr. nadłabskim
W fazie C1b/C2 i fazie C3 pojawiają się żelazne grzebienie:
Pn. cz. kr. nadłabskiego, k. wielbarska i czerniachowska
Kształtem i zdobieniem naśladują grzebienie wykonane z kości i rogu
Uchwyt ukształtowany półkoliście, trójkątnie lub trapezowato
Prosty ornament ażurowy
KRZESIWA
Wykonane z metalu i kwarcytu.
Prętowe
Pierwszy typ - najbardziej rozpowszechnione
Wykonane z żelaznego drutu o zmiennym przekroju trzonka
Część oprawiana (drewniany trzonek) - przekrój czworokątny
Część do krzesania ognia - przekrój wielokątny lub okrągły
Już w MOP (faza A3) w k. przeworskiej (tu jest ich najwięcej) i oksywskiej, licznie występują w fazach B1-C
Iglicowe
Koniec jest spiczasty
Mogą występować bez opraw organicznych
Zach. strefa k. przeworskiej, głównie we WOR (faza B1 i B2, nieliczne w fazie C1)
Sztabkowate
Płaski przekrój trapezowatego trzonka
Zakończone uszkiem
K. przeworska i pn. cz. kr. nadłabskiego, Skandynawia od fazy B2 - występują także w fazie C1 i C2