Historia i teoria kultury
Zagadnienia egzaminacyjne i spis lektur
Kształtowanie się pojęcia kultura i jego rozumienie w humanistycznym piśmiennictwie
w wiekach XVIII, XIX i XX (J. Adelung, J. Burckhardt, J. G. Herder, G. Klemm,
C. Kluckhohn, A. Kroeber, G. W. Liebnitz, B. Malinowski, J. Niedermann).
Definicja i rozróżnienie: fakt kulturalny a fakt społeczny. Klasyfikacja dziedzin kultur. Rozróżnienie pojęć: kultura a cywilizacja.
Rozumienie pojęcia: kultura masowa. Historyczne uwarunkowania powstania kultury masowej. Rozróżnienie znaczenia pojęć: Wspólnota i społeczeństwo. Definicja i cechy charakterystyczne masowej społeczności.
Krytyka kultury masowej: definicja rodziny i jej przeobrażenia jako podstawowej grupy społecznej w XX w., inne elementy (grupy) społeczeństwa masowego, kategoria czasu wolnego w społeczeństwie zindustrializowanym.
Rozumienie pojęcia: komunikowanie, środki masowego komunikowania (ich rozwój
i typologia).
Krytyka kultury masowej przed pierwszym progiem umasowienia (M. Arnold, T. Carlyle, T. More, F. Nietzsche, J. Ruskin, O. Spengler, F. Tonnies, A. de Tocqueville).
VI Krytyka kultury masowej za pierwszym progiem umasowienia (B. Bereison,
D. Macdonald, K. Mannheim, J. Ortega y Gasset). Rozumienie pojęć: homogenizacja, najniższy wspólny mianownik wyznaczający poziom kultury masowej.
Szkoła frankfurcka: założyciele, przedmiot zainteresowania, teoria fetyszyzmu towarowego, pojęcie przemysłu kulturalnego, teoria muzyki popularnej T. Adorna, krytyka szkoły frankfurckiej.
Strukturalizm: definicja, główni przedstawiciele, przedmiot zainteresowań; językoznawstwo strukturalne Ferdinanda de Saussure'a; pojęcie struktury u Clauda LéviStraussa; strukturalizm w badaniach mitów (Claud Lévi-Strauss); strukturalizm w analizie powieści lana Fleminga (Umberto Eco).
Semiologia: definicja, główni przedstawiciele, przedmiot zainteresowań; mit w rozumieniu Rolanda Barthesa; krytyczne uwagi o strukturalizmie C. Levi-Straussa i semiologii
R. Barthesa.
Wkład współczesnego marksizmu do socjologii kultury popularnej: pojęcie ideologii u Karola Marksa; pojęcia baza, nadbudowa, Marksowski model idei klas panujących; pojęcie "ekonomia polityczna"; teoria ideologii Louisa Althussera i jej związki ze strukturalizmem; pojecie hegemonii Antonio Gramsciego; związek teorii Gramsciego z badaniami kultury popularnej.
Początki ruchu feministycznego w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Przyczyny zróżnicowania początków myśli feministycznej w USA i w Europie.
Feminizm w okresie międzywojennym i do lat 50. XX wieku.
Trzy główne nurty myśli feministycznej: liberalny, radykalny, marksistowski. Pojęcie „symboliczne unicestwienie kobiety”. Kobieta i reklama. Feministyczne głosy na temat metod badania przejawów kultury (analiza ilościowa i jakościowa treści). Feminizm a semiologia. Feministyczne rozumienie pojęć: patriarchat, ideologia.
Simone de Beauvoir - feminizm egzystencjalny.
Feminizm postmodernistyczny. Myśl feministyczna o dekonstrukcji Jacques'a Derridy. Feminizm Hélène Cixous, Lusy Irigary, Julii Kristevy.
Ekofeminizm jako nowy wariant etyki ekologicznej. Ekofeminizm kulturowy, duchowy, społeczny, socjalistyczny
Rozumienie i kształtowanie się pojęcia „postmodernizm”. Cechy charakterystyczne stylu postmodernistycznego.
Architektura postmodernistyczna. Las Vegas jako miasto będące kwintesencją stylu postmodernistycznego w architekturze.
Postmodernizm w literaturze. Michel Foucault i jego wizja historii nauki o człowieku. Foucault o dyskursie. Postmodernizm w amerykańskiej literaturze (Randall Jarrell, John Bevryman, Leslie Fiedler, Susan Sontag, Norman Mailer, Philip Roth, Allen Ginsberg, William Burroughs, John Barth, Ronald Barthelme, Thomas Pynchon). Tendencje postmodernistyczne w latach 80. XX wieku.
Cyberpunk.
Dekonstrukcjonizm Jacques'a Derridy.
Postmodernizm w filozofii. Filozofia postmodernistyczna w Ameryce lat 70. XX wieku. Raport Jean-François Lyotarda Kondycja ponowoczesna. Obraz kultury w myśli Jeana Baudrillarda.
Postmodernizm w malarstwie. Rozumienie pojęć: pop-art, happening, neoekspresjonizm, transawangarda, hiperrealizm. Sztuka Andy'ego Warhola. Rzeźba w St. Martin`s School of Art.
Performance - Karen Finley, Annie Sprinkle, Guillermo Gómez-Peñia.
Postmodernizm w kinie, telewizji. Stylistyka postmodernistyczna w reklamie.
World music, muzyka pop.
New Age - era oświecenia - teoria i formy działalności.
Teoria kultury Michaela Fleischera
Literatura
1. Adorno Theodore, Filozofia nowej muzyki, tłum. S. Jarociński, Warszawa 1974.
2. Banasiak Bogdan, "Filozofia końca wieku": dekonstrukcja J. Derridy, Warszawa 1997.
3. Baran Bohdan, Postmodernizm, Kraków 1993
4. Barthes Roland, S/Z, tłum. M. P. Markowski, M. Gołębiewska, Warszawa 1999.
5. Beauvoir Simone de, Druga płeć, Warszawa 2003.
6. Eco Umberto, Superman w literaturze masowej. Powieść popularna - między Retoryką a ideologią, tłum. J. Ugniewska, Warszawa 1996.
7. Fleischer Michael, Teoria kultury i komunikacji, Wrocław 2002.
8. Gramsci Antonio, Zeszyty filozoficzne, tłum. B. Sieroszewska, J. Szymanowska, Warszawa 1991.
9. Horkheimer Max, Początki mieszczańskiej filozofii dziejów, tłum. H. Walentynowicz, Warszawa 1995.
10. Jasionowicz Stanisław, Roland Barthes. Wizje pluralizmu kultury, Kraków 1999.
11. Kłoskowska Antonina, Kultura masowa. Krytyka i obrona, Wydanie najnowsze.
12. Krzemień-Ojak Sław., Antonio Gramsci. Filozofia, teoria kultury, estetyka, Warszawa 1983.
13. Lévi-Strauss Claud, Antropologia strukturalna, tłum. K. Pomian, Warszawa 1970.
14. Łoziński Romuald, Filozofia Althussera, Wrocław 1977.
15. Mörchen Herman, Władza i panowanie u Heideggera i Adorna, tłum. M. Herer, R. Marszałek, Warszawa 1999.
16. Postmodernizm. Antologia przekładów. Wybrał, opracował i przedmową opatrzył Ryszard Nycz, Kraków 1997.
17. Saussure Ferdinand de, Kurs językoznawstwa ogólnego. Tłum. K. Kasprzyk, Warszawa 2002.
18. Szymańska Beata, Co to jest strukturalizm, Wrocław 1980.
19. Ślęczka Kazimierz, Feminizm: ideologie i koncepcje współczesnego feminizmu, Katowice 1999.
20. Walentynowicz Halina, Tęsknota za lepszym. Historiozofia M Horkheimera, Warszawa 2004.
21. Wikoszewska Krystyna, Czym jest postmodernizm, Kraków 1997.