„Lalka” Bolesława Prusa, jako „powieść z wielkich pytań epoki”
„Lalka” ukazywała się jako powieść w odcinkach na łamach „Kuriera Codziennego” w latach od 1887 do 1889. jak wiec możemy zauważyć, już w okresie, gdy pozytywizm ustępował kolejnej epoce literackiej, jaką była Młoda Polska, okres kontestacji pozytywistycznych dążeń i poglądów. Dlatego też i w tej powieści możemy odnaleźć zarówno pytania o sens epoki, jak i odpowiedź na niektóre z nich, już w obliczu pewnej klęski poprzednich epok w ich zamiarach i rzeczywistej realizacji. Powieść Prusa stała się tez punktem wyjścia, dla rozwoju prozy i patrzenia na sprawy społeczne, gospodarcze i polityczne, dla kolejnych pisarzy polskich.
Powieść jest silnie osadzona w warszawskim środowisku, które zostało scharakteryzowane we wszystkich swoich klasach. To obraz arystokracji, nie spełniającej żądnej ważnej funkcji dla państwa, lecz żyjącej w letargu i marazmie. To mieszczaństwo, z jednej strony ważna i potrzebna klasa, dająca motor do rozwoju dla polski, lecz przy tym zagrożona chciwością i dorobkiewiczostwem. Prus ukazał tez życie najbiedniejszych w Warszawie, często zepchniętych przez bogatych na margines społeczny. „Na kilkumorgowej przestrzeni wznosił się tu pagórek najobrzydliwszych śmieci, cuchnących, nieomal ruszających się pod słońcem, a o kilkadziesiąt kroków dalej leżały zbiorniki wody, którą piła Warszawa.< O, tutaj - myślał - jest ognisko wszelkiej zarazy. Co człowiek dziś wyrzuci ze swego mieszkania, jutro wypije; później przenosi się na Powązki i z drugiej znowu strony miasta razi bliźnich pozostałych przy życiu. Bulwar tutaj, kanały i woda źródlana na górze i - można by ocalić rokrocznie kilka tysięcy ludzi od śmierci, a kilkadziesiąt tysięcy od chorób... Niewielka praca, a zysk nieobliczony; natura umie wynagradzać”.
Prus pokazał środowisko Żydów i różne próby ich asymilacji w społeczeństwie, na przykładach Szlangbauma i doktora Szumana. To także, rzecz o nauce i naukowcach: „Zaprawdę, uczeni tutejsi przypominają misjonarzy wśród dzikich ludów. Trzeba bowiem dodać, że społeczeństwo patrzy na nich krzywo, jako na ludzi nie mających pieniędzy i darwinistów”.
Ważne jest także rozumienie historii, scharakteryzowanie jej przemian i sił w niej zawartych. Właściwie można powiedzieć, ze każdy człowiek w epoce Prusa, a i współcześnie może znaleźć ważne dla siebie charakterystyki, poglądy i ukazane postawy życiowe, z którymi może się zgadzać, bądź nie.
Zgodnie z regulaminem serwisu www.bryk.pl prawa autorskie do niniejszego materiału posiada Wydawnictwo GREG. W związku z tym, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody Wydawnictwa GREG podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.