konkurencja - fizyczne oddziaływanie gatunków na siebie, może odbywać się na poziomie pędów (walka o światło) i na poziomie korzeni (walka o wodę i składniki pokarmowe)

zdolność konkurencyjna gatunków zależy od pokroju rośliny, jej właściwości biologicznych (szybkość kiełkowania, tempo wzrostu i rozwoju, szybkość odrastania po ścięciu lub spasieniu) oraz warunków siedliskowych

podział roślinności łąkowej według zdolności konkurencyjnej:

- gatunki o dużej zdolności - zagłuszają i wypierają gatunki towarzyszące (życica trwała, kupkówka pospolita, rajgras wyniosły, życica wielokwiatowa i koniczyna łąkowa w roku siewu)

- gatunki o średniej zdolności konkurencyjnej (wyczyniec łąkowy, stokłosa bezostna, komonica zwyczajna)

- gatunki o małej zdolności konkurencyjnej - narażone na zagłuszanie (tymotka łąkowa, kostrzewa łąkowa, mietlica biaława, mietlica łąkowa, koniczyna biała i białoróżowa)

allelopatia - oddziaływanie na drodze biochemicznej

związki chemiczne wydzielane przez rośliny do środowiska:

- metabolity - związki powstałe w procesie przemiany materii

- związki powstałe podczas rozkładu martwych szczątków roślinnych

potencjał allelopatyczny - szkodliwe oddziaływanie gatunku na gatunek lub na siebie

roślina donor (źródło) może oddziaływać korzystnie (stymulacja) bądź niekorzystnie (inhibicja) na akceptory

allelozwiązki - substancje wydzielane przez rośliny

- wymywane z liści przez deszcz

- ulatniające się w postaci olejków eterycznych

- eksudacja przez korzenie do gleby

- rozkład resztek roślinnych

oddziaływanie:

rośliny wyższe ->(koliny)->rośliny wyższe

rośliny wyższe->(fitocydy)->mikroorganizmy

mikroorganizmy->(marazminy)->rośliny wyższe

mikroorganizmy->(antybiotyki)->mikroorganizmy

allelozwiązki mogą ograniczać występowanie niepożądanych gatunków (naturalne herbicydy)

wprowadzenie alleloherbicydów ma na celu ochronę przed degradacją środowiska i zapewnienie zrównoważonego systemu gospodarowania

ZBIOROWISKA ROŚLINNE - skupiska gatunków mogących rosnąć tylko w określonych warunkach środowiska

3 typy zbiorowisk:

- agregacje - skupienia jednogatunkowe, które powstają najczęściej na wolnej od roślin przestrzeni, tworzą luźną darń, charakteryzują się zdolnością wegetatywnego rozmnażania

(wydmuszyca piaskowa - Elymus arenarius)

- aglomeracje - skupienia dwugatunkowe i trójgatunkowe o zbliżonych warunkach ekologicznych, gatunki luźno rozmieszczone w siedlisku tworzą dość długo tzw. „ruń otwartą”, gdyż występują w niekorzystnych warunkach siedliska (nadmiar wody, susza, kamienistość gruntów), aglomeracje powstają w dwojaki sposób:

- przez osiedlenie się nowych gatunków w aglomeracjach

- przez wypadanie niektórych gatunków z asocjacji

- asocjacje - wielogatunkowe zbiorowiska na pewnym areale, przy czym każdy gatunek ma tu swoje miejsce i spełnia swoistą rolę, tworząc pewna całość, która maksymalnie wykorzystuje naturalne zasoby siedliskowe

FITOSOCJOLOGIA

fitosocjologia - nauka zajmująca się badaniem szaty roślinnej i klasyfikowaniem zbiorowisk roślinnych, których podstawową jednostką jest zespół roślinny, czyli asocjacja

(gr. fiton - roślina, societes - społeczeństwo, logia - nauka, logos - słowo)

wywodzi się z geografii roślin

zbiorowisko roślinne - skupienie roślin, dość jednorodne pod względem gatunkowym, zajmujące określoną przestrzeń (sucha łąka, turzycowisko, mszar, las sosnowy, las liściasty)

siedlisko - określony układ warunków środowiskowych, ogół czynników fizycznych środowiska, niezależnych od biocenozy - miejsce wzrostu i rozwoju organizmów (siedlisko bagienne, wydmowe itp.)

w rozwoju ekosystemu siedlisko jest elementem pierwotnym wyprzedzającym w czasie całą biocenozę

biocenoza - żywa cześć ekosystemu (fitocenoza - rośliny, zoocenoza - zwierzęta, mikroorganizmy)

ekosystem - obejmuje nieożywione środowisko oraz żywą biocenozę

środowisko - abiotyczna część ekosystemu, obejmuje powietrze, wodę, podłoże mineralne, składniki organiczne, żyzność gleby, odczyn podłoża

podstawowa jednostka - zespół roślinny - jest to zbiorowisko o określonym składzie gatunkowym i związane z typowym siedliskiem, podstawa wyróżnienia zespołu są gatunki charakterystyczne

gatunki charakterystyczne - są to elementy zbiorowiska, które występują w ściśle określonych warunkach siedliskowych, im więcej znajdziemy w runi gatunków charakteryzujących dany zespół, z tym większa pewnością zaliczymy zbiorowisko do danego zespołu

w związku z tym powstała inna definicja zespołu:

- zbiorowisko roślinne, w skład którego wchodzą pewne określone gatunki roślin i różnią się od innych zbiorowisk tym właśnie swoistym składem florystycznym (listą gatunków), zwłaszcza zaś posiadaniem własnych gatunków charakterystycznych, tj. rosnących tylko w jego obrębie, albo też spotykanych w nich częściej, obficiej i bujniej niż gdzie indziej

---