TRAWY A RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA KRAJOBRAZU

obfitość gatunków w zbiorowiskach trawiastych jest elementem funkcjonowania układu: konkurencyjność - stres - zaburzenia

układ ten decyduje o natężeniu występowania gatunków w płatach lub mniejszych skupieniach

różnorodność gatunkowa jest jednym z podstawowych zjawisk różnorodności biologicznej krajobrazu

oddziaływania czynników biotycznych i abiotycznych oraz antropogenicznych różnicują bogactwo ekosystemu

TRAWY A EKOLOGIA KRAJOBRAZU

ekologia krajobrazu - nauka zajmująca się powiązaniami między biocenozami a środowiskowymi uwarunkowaniami istniejącymi w określonych warunkach krajobrazu

najważniejsze cechy ekologii krajobrazu:

- struktura (rozmieszczenie gatunków roślin i zwierząt oraz dystrybucja materii i energii w ekosystemach)

- funkcjonowanie (przepływ energii i materii oraz migracja organizmów żywych między ekosystemami)

- zmienność (przekształcanie struktury i funkcji jednostek ekologicznych w czasie)

są współtworzone przez ekosystemy, także te, w których wiodącą rolę odgrywają trawy

trawy są grupa roślin, bez której trudno wyobrazić sobie szatę roślinną, tworza charakterystyczne trawiaste krajobrazy

- stepy

- prerie

- pampasy

- sawanny

- murawy i torfowiska górskie

- łąki i pastwiska

- łany upraw zbożowych

- trawniki pól golfowych, boisk sportowych i skwerów miejskich

ARCHITEKTURA RUNI

- specyficzna, wiele roślin, które różnią się wysokością tworzonych pędów i rozmieszczeniem liści na łodygach, w związku z tym w runi można wyróżnić 3 warstwy

1. najniższa - najbardziej zielona, tworzona przez odziomkowe liście traw i rozety roślin dwuliściennych

2. środkowa - mniej liści, obecność kwitnących ziół

3. zwieńczenie runi - kwiatostany traw o różnych barwach (błyszczące, matowe, omszone)

odrębną architekturę stanowią formy kępowe (np śmiałek darniowy) - kępa stercząca nad ziemią, pojedyncze kwiatostany wystające nad ziemię nawet do 1.5m

cechy morfologiczne traw istotne dla krajobrazu:

1. pokrój roślin - każdy gatunek, a nawet odmiana hodowlana, posiada charakterystyczny pokrój, który świadczy o tożsamości gatunkowej rośliny, czynniki siedliskowe i antropogeniczne mogą modyfikować wielkość pędów i organów u poszczególnych roślin, ale ich pokrój pozostaje cechą trwałą

2. barwa roślin - barwę traw determinują barwniki roślinne, szczególnie niebieskozielony chlorofil a oraz żółtozielony chlorofil b, które wyznaczają zieleń roślin, koloryt zbiorowiska, zawartość barwników chlorofilowych może być modyfikowana na drodze hodowli, efekty prac z tego zakresu są chętnie wykorzystywane do tworzenia trawników

1. stabilność barwy - jest szczególnie korzystną cechą odmian trawnikowych

2. efekt paskowania liścia jest domena wielu traw rabatowych

barwniki antocjanowe - występują w kolorowych pochwach liściowych dolnych części pędów oraz w kwiatostanach, barwa może być modyfikowana obecnością wosków i włosków

jedynym barwnym elementem kwiatów traw są pylniki

TRAWY W POLSKIM KRAJOBRAZIE

polski krajobraz - miejsce gdzie niziny zachodnioeuropejskie wkraczają w bezkresną dal zieloności, zamkniętą dopiero linią horyzontu azjatyckich stepów

polski krajobraz - przestrzeń pokryta roślinnością, poprzecinana siecią dróg i rzek, zaznaczona wgłębieniami jezior i kurhanami historii, pola, lasy, łąki, ludzkie osiedla w mozaikowym układzie wpisane w świadomość mieszkańców `tej ziemi'

krajobraz urzekający mocą i pięknem, sprzyjający kontemplacji, wyzwalający nadzieję i nostalgię, rodzący spokój i powagę, świadczący o narodowej tożsamości

krajobraz rolniczy - tworzony przez rośliny rolnicze, wśród których przeważają trawy

trwałe użytki zielone w dolinach rzecznych, poprzecinane siecią kanałów i rowów odwadniających, zadrzewienia śródłąkowe uatrakcyjniają przestrzeń kompleksów

niekiedy można tam spotkać stogi siana

stanowią największą powierzchnię w krajobrazie Polski, przeważają trawy wystepujące nie tylko na użytkach zielonych (zbożowe to też trawy)

użytki zielone w powierzchni kraju zajmują niecałe 14%, w powierzchni użytków rolniczych jest to ok. 22% - 4mln ha

powierzchnia użytków nie może być mniejsza niż 3.5mln ha (dyrektywy UE)

1/3 tej powierzchni znajduje się na glebach organicznych, pozostała na glebach mineralnych

użytki zielone znajdują się najczęściej w dolinach rzecznych

zbiorowiska typowe dla łąk dolinowych zawierają w swoim składzie wyczyniec łąkowy (ąlopecurus pratensis)

ZESPÓŁ ALOPECURETUM - najpierw barwa srebrna, potem rudobrązowa

w dolinach, gdzie znajdują się gleby organiczne dominują zbiorowiska z przewagą mozgi trzcinowatej (Phalaris arudinacea - zespół Phalarietum arudinaceae), na początku kwiatostany tak samo jasnozielone jak liście wraz z dojrzewaniem przybierają barwę jasnoróżową, kwiatostany bieleją od słońca

pomiędzy mozgą można spotkać wiechlinę błotną (zakończenia plewek ciemniejsze, podbarwione antocjanem

na łąkach dolinowych na zmurszałym, rozpylonym torfie obecna jest kłosówka wełnista (Holcus lanatus) roślina szarozielona, kwiatostan na początku jasnozielony, potem jak u mozgi podbarwia się antocjanem

w zbiorowiskach z H. lanatus można spotkać firletkę poszarpaną (kwitnie na różowo)

łąki mniej uwilgotnione + gleby zasadowe, ciepłe -> łąki z rajgrasem wyniosłym - Arrhenatheretum elatioris, w zbiorowisku z rajgrasem jest zawsze dużo ziół, jaskry, rośliny motylkowate, groszki, wyki, rajgras tworzy różowe pylniki, w czasie kwitnienia wygląda jak łan żyta

FUNKCJA ESTETYCZNA I KULTUROWA TRAW

- wykorzystywanie kwiatostanów w bukieciarstwie

- wykorzystywanie oryginalności kwiatostanów traw w kompozycjach ikebanowych (drżączka, trzcinnik, Miscanthus, trawy łąkowe)

- trawy ozdobne (drżączka, kłosówka, mozga, trzęślica, Miscanthus, rajgras, wyczyniec, kupkówka, śmiałek, manna wodna)

krajobraz terenów parkowych, rekreacyjnych i zadarnionych

- trawy trawnikowe (Lolium perenne, Poa pratensis, Festuca rubra) i trawy ozdobne, odmiany trawnikowe spełniają ogromna rolę w kształtowaniu architektury tych terenów.

---