Prawa i obowiązki człowieka
Prawa człowieka to zespół podstawowych, niezbywalnych i uniwersalnych praw przysługujących człowiekowi bez względu na rasę, kolor skóry, płeć, język i poglądy. Poszanowanie praw człowieka i godności ludzkiej uważa się za podstawę wolności i sprawiedliwości. Obowiązki człowieka w znaczeniu prawnym można rozumieć jako ogół konstytucyjnie ustanowionych nakazów dotyczących obywateli danego kraju. W Polsce każdy obywatel zobowiązany jest do: dochowania wierności ojczyźnie, ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, np. podatków, dbania o stan środowiska naturalnego i odpowiedzialności za spowodowane szkody. Prawa i obowiązki człowieka w polskim systemie prawnym zostały ujęte w Konstytucji RP z 1997 i ustawach. Przestrzeganie i poszanowanie praw każdego człowieka jest wyrazem naszego człowieczeństwa, sprawiedliwości politycznej i społecznej. Niewątpliwie ich przestrzeganie jest ważne i niezbędne w każdym zakątku naszego świata, w każdym państwie, na co postaram się przytoczyć odpowiednie argumenty potwierdzające słuszność powyższej tezy. Co do obowiązków człowieka jako obywatela danego państwa ważne jest aby je spełniał, ponieważ jednym z celów państwa jest zapewnienie ładu i porządku wewnątrz państwa. My jako obywatele, przestrzegając i wypełniając obowiązki na nas nałożone, również przyczyniamy się do tego.
Pierwszym i chyba jednym z ważniejszych argumentów przemawiających za ważnością ustanowienia praw człowieka i ich przestrzegania jest fakt, że po II wojnie światowej, gdy koalicja państw zwycięskich zdała sobie sprawę z ogromu ludobójstwa, którego dopuściły się faszystowskie Niemcy, zaczęto głośnio mówić o łamaniu praw człowieka i zastanawiać się jak w przyszłości można zapobiec temu zjawisku. Wtedy właśnie zaczęto tworzyć międzynarodowy system ochrony praw człowieka w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ). Najważniejszym z traktatów była uchwalona w 1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ " Deklaracja Praw Człowieka " . W skład Deklaracji Praw Człowieka wchodzą prawa i zakazy takie jak:
prawo do życia.
prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego.
prawo do sprawiedliwego i publicznego procesu.
prawo do prywatności.
prawo do swobodnego poruszania się i wyboru miejsca zamieszkania.
prawo do zawarcia związku małżeńskiego i założenia rodziny.
zakaz stosowania tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania.
zakaz niewolnictwa i poddaństwa.
zakaz retroaktywności prawa karnego.
wolność słowa.
wolność, myśli, sumienia i wyznania.
wolność zgromadzeń i stowarzyszeń.
Tak więc Państwa należące do ONZ podpisując się pod deklaracją wyraziły zgodę na ich przestrzeganie, a w swoich porządkach prawnych ujęły wskazane wyżej prawa do powszechnego stosowania. ONZ zajmuje się również kontrolą i oceną stanu przestrzegania praw człowieka w państwach. Obowiązki te powierzono Radzie Praw Człowieka. Mechanizm ten pozwala na monitorowanie przez Radę wypełniania przez każde państwo-członka ONZ jego zobowiązań dotyczących przestrzegania praw człowieka.
Kolejnym argumentem przemawiającym za słusznością ustanowienia i przestrzegania praw człowieka jest fakt, że państwom europejskim nie obcy był ten temat i też podjęły działania zmierzające do ochrony tych praw. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności weszła w życie w dniu 8 września 1953 roku. Polska ratyfikowała Konwencję w dniu 19 stycznia 1993 roku jako jedno z 47 Państw - Członków Rady Europy. Dokument ten stanowi wspólną wartość europejskiej demokracji oraz zapewnia unikalny europejski porządek prawny w sferze ochrony praw jednostki i demokracji. Na podstawie Konwencji w 1959 roku powołano do życia Europejski Trybunał Praw Człowieka mający siedzibę w Strasburgu, który w chwili obecnej jest jedynym sądem międzynarodowym, do którego dostęp ma każdy pokrzywdzony po spełnieniu określonych warunków przewidzianych przepisami Konwencji.
Mając na uwadze aspekt prawny praw człowieka nie można pominąć polskiego prawodawstwa, w tym zakresie jako kolejnego argumentu. W Konstytucji RP w rozdziale II, został zawarty katalog wolności, praw i obowiązków człowieka i obywatela, w których gwarantuje się jednostce warunki do osobowego rozwoju, tj. prawo do wolności, równości, do praw politycznych, ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych. Art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej z 1997 r. zapewnia wszystkim równość wobec prawa. Każdy z nas powinien być w ten sam sposób traktowany przez władze publiczne. Zakazana jest dyskryminacja w życiu politycznym, gospodarczym i społecznym. Konstytucja mówi o równych prawach dla kobiet i mężczyzn. Art. 35 porusza kwestie poszanowania i ochrony praw mniejszości narodowych i etnicznych. Zadaniem państwa polskiego jest zapewnienie osobom należącym do tych grup możliwości krzewienia swojej kultury, rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji, ale także umożliwienie uczestnictwa w życiu politycznym państwa. Tak więc śmiało można powiedzieć, że Polska jako państwo demokratyczne sprostała postawionym sobie wymaganiom ochrony praw człowieka.
Mając na uwadze przytoczone argumenty mogę stwierdzić, że prawa człowieka to przywileje i wolności, które przysługują każdemu z nas. Są one niezbywalne, ponieważ nie można się ich pozbyć oraz nienaruszalne. Dotyczą każdego bez względu na rasę, wiek, narodowość, niezależnie od tego, czy jesteśmy w państwie demokratycznym, czy totalitarnym. Ważne jest również, że prawa człowieka zostały wpisane do porządku prawnego państw demokratycznych co powoduje, że organy tych państw muszą ich przestrzegać bezwzględnie. Również dokumenty międzynarodowe praw człowieka przyjmują konstrukcję przyrodzonych, obiektywnych i powszechnych praw i wolności człowieka, wynikających z i umocowanych w przyrodzonej godności osoby ludzkiej. Ważne jest również, że istnieją organy międzynarodowe zajmujące się kontrolą i przestrzeganiem praw człowieka. To wszystko świadczy o tym, że prawa człowieka i ich przestrzeganie są bardzo ważne. Człowiek jako jednostka w każdym zakątku świata powinien mieć możliwość do godnego życia zgodnie z jego przekonaniami, a państwo powinno zapewnić mu takie przywileje i wolności, które umożliwiają wszechstronny rozwój i egzystencję. Powinno zapewnić również organy, które w razie naruszenia tych praw będą występować w ich obronie.
2