Francisco Goya y Lucientes - Rozstrzelanie powstańców madryckich
Jest on obrazem o głębokiej wymowie społecznej i politycznej. Nawiązuje do wydarzeń historycznych , związanych z wyprawą wojsk Napoleona do Hiszpanii , która wywołała sprzeciw społeczeństwa hiszpańskiego. Francuzi chcieli opanować tron hiszpański, kiedy w maju 1808 roku z pałacu w Madrycie wyjeżdżał monarcha , tłum zamordował żołnierzy napoleońskich , którzy mieli pilnować , aby nie wybuchły zamieszki. Wówczas naczelny dowódca wojsk napoleońskich w Hiszpanii , Joachim Murat krwawo stłumił
bunt hiszpańskiego ludu. Wszystkich , którzy zostali pochwyceni , nakazał rozstrzelać na wzgórzu Moncloa.
Obraz Goyi należy do słynnego cyklu "Okropności wojny". Goya sześć lat po tych wydarzeniach namalował obrazy , które pokazały całemu światu okropieństwa , jakie spotykały lud hiszpański ze strony najeźdźcy. Jest to równocześnie dzieło o uniwersalnej wymowie , jest często przywoływane , jako ilustrujące okropieństwa , jakie niesie ze sobą wojna.
Na pierwszym planie widzimy pluton egzekucyjny szykujący się do kolejnego wystrzału. Mają strzelić do przedstawicieli hiszpańskiego ludu. Na ziemi leży wielu zabitych , ci którzy oczekują na śmierć są przestraszeni, na ich tle wyróżnia się jedna postać powstańca w białej rozchylonej na piersiach koszuli. Klęczy on na ziemi , patrzy wprost w oczy egzekutorów , a ręce ma wyciągnięte ku niebu. Ma ciemne włosy i śniadą twarz , jest typowym przedstawicielem hiszpańskiego uciemiężonego ludu. Jest on najjaśniejszym elementem na ciemnym tle pozostałych ludzi. Wygląda niczym męczennik poświęcający swoje życia dla dobra narodu, ręce ma rozłożone , niczym ukrzyżowany Chrystus . Jest gotowy , aby zginać za ojczyznę . Wystawia swoja pierś , oczekuje na strzał okrutnego , wykonującego polecenia tyrana plutonu.
W głębi obrazu widoczne jest miasto , w którym toczy się nierówna walka z najeźdźcą. Dalej widać zabudowania Madrytu. Nad światem króluje noc , niebo jest całe czarne , nie ma na nim ani jednej gwiazd . Ciemność może symbolizować zło, jakie przynieśli ze sobą najeźdźcy. Pluton zajmuje prawą stronę obrazu , strona ta jest zdecydowanie ciemniejsza, część lewa , zajmowana prze powstańcu , jest bardziej oświetlona.
Kontrast pomiędzy ofiarami i katami podkreśla jednobarwność i statyczność katów i dynamika oraz różnorodność ofiar. Pluton widzimy od tyłu, natomiast powstańcy ukazują nam swoje twarze pełne ekspresji , bólu , cierpienia , złości i rozpaczy.
Dzieje się im krzywda i niesprawiedliwość , nie chcą żyć w zniewolonym kraju , wybierają śmierć w obronie wartości.