PARAZYTOLOGIA Wykład 22 07.12.2004.

Diptera-muchówki

Rodzina- Hippoboscidae

MELOPHAGUS OVINUS- wpleszcz

- ok. 5 mm, spłaszczony grzbieto-brzusznie, samice są larworodne

- przeobrażenie zupełne- larwy przepoczwarzają się natychmiast po urodzeniu, poczwarka 3-4mm długości, dorosłe wychodzą z poczwarki latem po ok. 3 tygodniach.

- ciężkie inwazje jesień/zima

Patogenność- krwiopijne (anemia), utrata kondycji, uszkodzenia skóry

Rodz. Simulidae-meszki (ang. blacflies)

- silne alergeny w ślinie- przenoszą ślepotę rzeczną-onkocerkoza

- ok. 5 mm, uskrzydlone, ciemno zabarwione, aparat kłująco-ssący

- samice muszą napić się krwi aby produkować jaja

- w Polsce pospolite, czasemi pojawiają się masowo, ok.50 gat.

Najważniejsze:

▪ Boophthora erythrocephala

▪ Odagamia ornata

▪ Simulium reptans

▪ Simulium columbaczense

Larwy- piją bieżącą wodę, rozwój 4-8 tyg.

Jaja lepkie składane masowo na roślinach

Chorobotwórczość i obraz kliniczny:

- meszki występują w największym nasileniu od końca kwietnia do końca maja

- kłują dotkliwie, nacinają skórę i zlizują krew

- atakują żywiciela wczesnym rankiem lub o zmierzchu, najchętniej przy bezwietrznej pogodzie

Miejsca atakowane przez meszki ( skóra delikatna, nie owłosiona)

- nozdrza, jama gębowa

- podbrzusze

- wymiona

- przyśrodkowa strona ud

- moszna

- okolice sromu

Chorobotwórczość:

- najsilniej u bydła

- alergiczne działanie śliny- reakcja uczuleniowa- zatkanie otworów nosowych

- liczne ukłucia powodują twarde obrzęki skóry a po kilkunastu godz. objawy neurologiczne: przyspieszenie oddechów, tętna, rzężenia w dolnych partiach płuc, atonia żwacza, obrzęki podgardla i nieco mniejsze podbrzusze.

- zmiany na wymieniu wskutek ukłucia przez meszki, podobnie na uchu

Konsekwencje ataku meszek: ( u bydła przy ciężkich inwazjach)

- osłabienie

- drgawki

- spadek ciepłoty ciała

Zmiany anatomopatologiczne w obrazie sekcyjnym u bydła:

- obrzęk nasady języka, krtani i płuc

- galaretowate obrzęki tkanki podskórnej,

- wybroczyny na błonach śluzowych, w wątrobie i nerkach

KONIE- mniej wrażliwe

BOOPHTHORA ERYTHROCEPHALA, SIMULIUM AUSTENI- mogą być śmiertelne

- świnie: reakcje zapalne skóry

- ptaki: anemia u drobiu

SIMULIUM SP. - to wektor Onchocerca volvulus, która z kolei powoduje ślepotę rzeczną!!!

Leczenie: objawowe- śr. nasercowe + preparaty przeciwhistaminowe

na skórę- śr. antyseptyczne i przeciwzapalne

Rodz. Muscidae- muchowate

MUSCA DOMESTICA

- aparat gębowy liżący

STOMOXYS CALCITRANS-mucha stajenna (bolimuszka)- stable fly

- patogeneza: uzębioną wargą dolną uszkadza skórę i żywi się krwią!

- może być żywicielem pośrednim Habronema (nie wyst. w Polsce)

- mucha stajenna- aparat gębowy: probosis + labella

HAEMATOBIA IRRITANS (Horn fly)

- wielkości ok. 4mm, tysiące much może żerować na tułowi i brzuchu, kiedy są najedzone grupują się przy rogach

- podrażnienia skóry

- uszkodzenia skóry przyciągają muchy z grupy strzykaczowatych powodujących myjasis

- żerują u bydła

MUSCA AUTUMNALIS- (face fly)

Muszyce przyranne

LUCILLA SERICATA

- 8-9 mm- padlinożerna

COCHLIOMYIA HOMINIVORAX

- też padlinożerna

WOHLFARTIA SP.

- 8-14mm

Inwazje larw Hypoderma

OESTRIDAE- HYPODERMA- tylko półkula Pn. (GZY)

Larwy 11 segmentów, wykluwają się z jaj po 4 dniach, wędrują w dół włosa i penetrują skórę. Wędrują w podskórnej tkance łącznej a następnie do przepony. Później do tkanki otaczającej rdzeń kręgowy. Tam rosną i kilkakrotnie linieją. Po liku miesiącach larwa długości 28mm zaczyna pod skórę przy pomocy enzymów proteolitycznych i haków-wywierca w skórze otwór, przez który wystawia końcowy odcinek ciała. Z chwilą dotarcia pod skórę zaczyna brązowieć. W miarę dojrzewania larwy przekształcają się i zaczynają wysuwać się coraz bardziej z guzów (nie wygniatać). Po osiągnięciu ostatniego stadium larwalnego wypadaja, zagrzebują się w ściółce i przepoczwarzają się.

HYPODERMA BOVIS

- zielono-żółte, podobne do trzmiela

- L1 po dotarciu pod skórę grzbietu linieją po raz pierwszy L2 drążą otwory w skórze-L3 (30mm)-ciemnieją. Pod skórą grzbietu 7-10tyg- guzy wielkości orzecha włoskiego.

- liczna guzów od 1 do 100. pierwsze guzy pod koniec marca, ostatnie w czerwcu.

- w Polsce większość larw wydostaję się z guzów w maju- potem w ziemi powstaje poczwarka i owad dorosły. Najwięcej dorosłych owadów w sierpniu (LATEM).

HYPODERMA LINEATUM

- żółto-białe, kilka jaj w rządku na włosie, 13mm

Bez czynnych aparatów gębowych, ich jedynym zadaniem jest kopulacja i znoszenie jaj

Dorosłe owady występują latem, szczególnie czerwiec i lipiec; najbardziej aktywne w ciepłe dni, składają wtedy jaja (ok. 1 mm)

Jaja składane szczególnie na nogach, 1 samica może złożyć do 600jaj.

- ściana przełyku ( podśluzówka), lato, jesień

- tkanka podskórna

- nie wyst. u dzikich przeżuwaczy

- larwy H. lineatum wydzielają enzymy zwane hypoderminami

- w 1994 r klonowano 3 enzymy (HA,HB,HC)

- sekwencja aminokwasów odczytana na bazie sekwencji DNA, wskazują, że należą one do proteaz serynowych

Objawy kliniczne:

- loty much powodują: niepokój-ucieczka z pastwisk-niedożywienie i spadek mleczności

- zahamowanie rozwoju młodych zwierząt

- zmiany martwicze w tk. Mięśniowej- straty poubojowe

- larwy obumarłe- proteoliza i szok anafilaktyczny

- zmiany we krwi i białkach surowicy

- porażenie kończyn, paraplegia

H. lineatum- zwężone światło przełyku i trudności w przełykaniu

Badanie pośmiertne

- ropne torbiele w tk. podskórnej grzbietu

- w mięśniach żółto-zielone korytarze zawierające obumarłe komórki nacieku zapalnego

- surowiczo-galaretowate obrzęki zapalne błony podśluzowej przełyku

Diagnoza

- ELISA

- makroskopowo-guzy

Zwalczanie:

W rejonach gdzie wyst. hypodermatoza zabiegi zwalczania wiosną i jesienią! Nie wolno podawać preparatów usuwających gzy od grudnia do marca.

PREPARATY

- Foschlor ( Gzawon 2 - Biowet)- polewa się grzbiety bydła po 3 m-cu życia

do 200kg- 75-100ml ( jesień) lub 30-60 (wiosn/lato)

powyżej 200kg- 150ml (jesień) lub 75-100 (wiosna/lato)

- w trakcie leczenia wiosennego preparat stosuje się w miejscu widocznych guzów; okres karencji mięsa 14 dni, mleka 2 dni. W przypadku zatruć- podskórnie siarczan atropiny: cielęta 30 mg; dorosłe 120 mg; jako odtrutka także Toxobidin 0,004g/kg i.v.

- Fention ( Tiguvon) - polewanie grzbietu 265ml/każde 100kg m.c., max 125 ml. Karencja na mleko 5 dni a na mięso 14 dni.

Inwazje larw Oestrus ovis

- wyst. w Polsce ( owce, kozy, czasem pies, człowiek)

- dorosłe owady 10-12 mm, szarożółte

- larwy dojrzałe do 30mm zwężane z przodu barwy żółtej, segment głowowy z 2 czarnymi hakami

- miejsce: błona śluzowa jam nosowych i zatoki czołowe ( czasem gardło, tchawica, oskrzela)

4

---