Buss David B., Psychologia ewolucyjna, Jak wytłumaczyć społeczne zachowania człowieka? Najnowsze koncepcje, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003, s.281-305 (Współpraca)

Prawo ewolucji - postawa egoistyczna

Problem altruizmu - postawa altruistyczna wspomaga reprodukcje innych osobników kosztem altruisty.

Teoria wzajemnego altruizmu - mechanizmy psychiczne odpowiedzialne za działanie na rzecz osób niespokrewnionych mogą się wykształcić jeżeli uczynki altruistyczne są odwzajemniane. Obie strony odnoszą korzyści. (przykład dwóch myśliwych)

Obopólny zysk - obie strony ponoszą w transakcji korzyści; tworzą warunki do rozwoju wzajemnego altruizmu.

Wzajemny altruizm, współpraca, odwzajemnienie, wymiana społeczna - współpraca między dwoma lub więcej osobnikami, z której wszyscy odnoszą korzyści.

Główny problem adaptacyjny altruizmu - czy pomoc zostanie rzeczywiście odwzajemniona.

Dwulicowość - udawanie wdzięczności i gotowości rewanżu, nie chcąc bynajmniej się odwdzięczać.

Strategia „wet za wet” - ( dylemat więźnia) najbardziej skuteczna, zapisana w 4 linijkach, zawierała 2 proste zasady:

• w pierwszym posunięciu lojalnie współpracuj

• w każdym następnym odwzajemniaj ruch przeciwnika

Rozpocznij od wzajemnej współpracy i kontynuuj ją jeżeli z drugiej strony również widzisz współpracę. Jak druga strona zdradzi - odpłać się; inaczej „warunkowa wzajemność”

3 zasady strategii „wet za wet” prowadzące do jej sukcesu:

1. nigdy nie zdradzaj pierwszy - kontynuuj współpracę tak długo jak robi to partner,

2. w razie zdrady partnera zastosuj kroki odwetowe - zdradź go natychmiast po pierwszym sygnale nielojalności,

3. umiej wybaczać.

Wzmacnianiu współpracy sprzyjają:

1. Poszerzanie horyzontu przyszłości - jak wiesz, że będą cię z kimś łączyły w przyszłości wspólne działania, motywacja do lojalności rośnie, odwrotnie - wiadomo.

2. Uczenie wzajemności - zachęcamy do współpracy, utrudniamy próby wykorzystywania innych.

3. Nie wymagać więcej niż równości - chciwość przynosi zgubę, nie wymaga ona by dostawało się więcej niż się dało.

4. Natychmiastowe reagowanie na prowokację - jeśli partner się sprzeniewierza, to działasz natychmiastowym odwetem, sygnał, że nie dasz się wykorzystać.

5. Kultywowanie swojej opinii jako osoby odwzajemniającej dobre i złe uczynki - jeżeli mamy opinię lojalnego, inni będą z nami współpracować w celu osiągnięcia wspólnych korzyści, jeżeli wykorzystujemy innych, prowadzi to do ostracyzmu. Reputacja decyduje o tym, czy ludzie będą do nas garnąc czy nie.

Przykłady współpracy w naturze:

Dzielenie się jedzeniem u nietoperzy wampirów - te, które spędzają ze sobą czas częściej się ze sobą dzielą.

Wzajemność między naczelnymi - pawiany, koczkodany pomagają sobie nawzajem, wzajemny altruizm, niekoniecznie więc więzy pokrewieństwa.

Polityka szympansów - przymierza podstawową cechą, rodzą się także między reprezentantami różnych płci.

Teoria umowy społecznej - wyjaśnia rozwój współpracy między ludźmi

Umiejętności rozwiązywania problemów, by wykształciły się mechanizmy sprzyjające zdrowym więzom i minimalizacja groźbę oszustwa:

1. Umiejętność pamiętania konkretnych ludzi.

2. Umiejętność zapamiętywania historii kontaktów z wieloma ludźmi.

3. Umiejętność komunikowania innym swojego stanowiska.

4. Umiejętność rozumienia potrzeb innych ludzi.

5. Umiejętność liczenia kosztów i korzyści niezależnie o tego, co jest przedmiotem wymiany. - jednolita wartość dla wielu dóbr.

Psychologia przyjaźni - pomagamy bo jesteśmy przyjaciółmi, a nie dlatego że liczy się na przyszłe korzyści.

Czy altruizm powinno się definiować na podstawie kosztów? Altruizm definiowano na podstawie kosztów ponoszonych przez altruiste.

Paradoks bankiera - polega na tym, że ci którzy najbardziej rozpaczliwie potrzebują pieniędzy są zarazem najmniej wiarygodnymi klientami, ci natomiast, którzy nie są aż w tak wielkiej potrzebie są postrzegani jako o wiele bardziej wiarygodni. Rozwiązujemy go stając się niezastąpionym.

Bycie niezastąpionym - osoba, która daje coś, czego nie może dać ktoś inny:

Wyrabianie sobie reputacji, ustalić przedmioty uznawane za skarb, ćwiczyć się w rzadkich umiejętnościach, szukać grup, które cenią to co mamy do zaoferowania, a czego inni nie mogą ofiarować, unikać społeczności, które nie cenią tego co mamy do zaoferowania, walczyć z rywalami oferującymi innym to, co poprzednio sami dostarczyliśmy.

Przyjaciele na dobrą pogodę - Ci którzy są, kiedy nie ma problemów, gdy nie gnębi nas żadna biedna.

Ograniczona liczba nisz przyjaźni - decydując się na przyjaźń z jednym człowiekiem, tym samym postanawiamy nie przyjaźnić się z innym, wg tej teorii człowiek ma ograniczoną nisz przyjaźni. Teoria ta prowadzi do tego, że przysparza się innym korzyści w nadziei na odwzajemnienie.

Czynniki decydujące o wyborze przyjaciół:

1. Liczba zajętych miejsc.

2. Pozytywne efekty uboczne.

3. Wybierajmy ludzi, którzy nas dobrze rozumieją.

4. Wybierajmy ludzi, którzy uważają nas za niezastąpionych.

5. Wybierajmy przyjaciół, którzy chcą tego samego co my.

Zagrożenie przyjaźni - nieumiejętność zbudowania związku opartego na głębokiej, wzajemnej więzi oraz utrzymywanie kontaktów z fałszywymi przyjaciółmi.

Głębokie zaangażowanie kontra wzajemna wymiana - jak się oczekuje od kogoś natychmiastowego rewanżu, to jest to oznaką powierzchowności kontaktów.

Korzyści płynące z przyjaźni oraz jej koszty.

Odróżnienie korzyści z przyjaźni od jej funkcji.

---