20 lutego 1919 została uchwalona Mała konstytucja.
Określała ona ustrój państwa jako demokratyczny, władza w państwie należała do sejmu ustawodawczego i naczelnika państwa, którzy wspólnie powoływali rząd; każdy dokument wydawany w państwie musiał być podpisany przez naczelnika państwa i odpowiedniego ministra.
17 marca 1921 - konstytucja marcowa
Postanowienia konstytucji marcowej:
- władza zwierzchnia należy do narodu
- władza ustawodawcza, dwuizbowy parlament- sejm -444 posłów
- senat - 111 senatorów
- wybory odbywały się w głosowaniu powszechnym, tajnym, proporcjonalnym, równym, bezpośrednim.
- kadencja trwała 5 lat
- władza wykonawcza - prezydent, wybierany na 7 lat przez parlament
Uprawnienia prezydenta:
- zwierzchnictwo nad wojskiem
- podpisywanie umów międzynarodowych
- reprezentowanie państwa na zewnątrz
Inne postanowienia:
- równość
- wolność
- ochrona życia
- prawa do mniejszości narodowych
- prawo do ochrony pracy
Listopad 1922- wybory do sejmu i senatu
9 grudnia 1922 - zgromadzenie narodowe wybiera prezydenta, którym zostaje Gabriel Narutowicz
16 grudnia 1922 - śmierć Gabriela Narutowicz, zabił go Niewiadomski
20 grudnia 1922 - przeprowadzenie nowych wyborów prezydenckich - Stanisław Wojciechowski
Premierem został Władysław Sikorski, który doprowadził do podpisania w 1923 traktatu lanckorońskiego.
Maj 1923- premierem zostaje Wincenty Witos
Reformy Grabskiego 1923- 1924
- reforma monetarna
- korpus obrony pogranicza
- budowa COP
12 maja 1926 - przewrót majowy zorganizowany przez Piłsudzkiego
2 sierpnia 1926 - nowela sierpniowa, poszerzenia kompetencji prezydenta
Od 1926 roku mamy rządy sanacji
Konstytucja kwietniowa, ustawa zasadnicza z 23 III 1935 uchwalona przez sanacyjną większość sejmową z naruszeniem przepisów Konstytucji marcowej: przy nieobecności posłów opozycyjnych, bez wymaganego quorum, podpisana przez Prezydenta Rzeczpospolitej 23 IV 1935.
Postanowienia konstytucji
Przenosiła punkt ciężkości władzy państwowej z Sejmu na prezydenta, którego władzę wzmocniono poprzez przekazanie mu zwierzchnictwa zarówno nad rządem, Sejmem, jak i siłami zbrojnymi. Prezydent odpowiadał za losy państwa tylko "wobec Boga i historii", miał być wybierany przez liczące osiemdziesiąt osób grono elektorów wyłonionych przez obie izby lub referendum narodowe.
Uprawnienia prezydenta
Prezydent miał prawo korzystać z uprawnień osobistych, tzw. prerogatyw: mógł m.in. wskazywać kandydata na swego następcę, wyznaczać go w razie wojny, mianować i zwalniać premiera, prezesa Sądu Najwyższego i prezesa Najwyższej Izby Kontroli, naczelnego wodza i Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych), powoływać 1/3 Senatu, mianować członków Trybunału Stanu, rozwiązywać Sejm i Senat przed upływem kadencji. Ponadto prezydent miał prawo wydawania dekretów w okresie, gdy Sejm był rozwiązany, a także podczas trwania kadencji Sejmu.
Wzrost roli władzy wykonawczej
Konstytucja kwietniowa wzmacniała rolę rządu, znacznie uniezależniając go od Sejmu, który zachował wprawdzie prawo kontroli nad rządem. W praktyce Konstytucja kwietniowa utrudniała bieżącą kontrolę władzy wykonawczej przez Sejm. Kosztem Sejmu wzmocniona została także pozycja Senatu: zatwierdzał on uchwały Sejmu, współdecydował o odpowiedzialności rządu, wnosił poprawki do projektów ustaw, w przypadku wakatu na urzędzie prezydenta zastępował go marszałek Senatu, a nie jak dotąd Sejmu.
Konstytucja kwietniowa zatwierdziła formalnie istniejący już w praktyce system rządów autorytarnych. Na jej treść obok J. Piłsudskiego duży wpływ mieli: S. Car, W. Sławek, K. Świtalski.
Polityka panstw totalitarnych:
Komunizm-gospodarka centralna, interwencjonizm państwowy, rozwinieta polityka socjalna, kolektywizacja gospodarki, kult wodza, rozwoj partii komunistycznych,cenzura.
Faszyzm-wyksztalcil się we Włoszech za Mussoliniego. Dyktatura,rozwiniety aparat policyjny, rozbudowany przemysl zbrojeniowy, kult sily,jednostki, eliminacja opozycji.
Nazizm-kult wodza, rasizm,szowinizm,skrajny nacjonalizm,rozbudowany aparat policyjny,prześladowania ludności cywilnej, gospodarka centralnie planowana.
I wojna światowa:
Przebieg:
1914:
- lipiec - wypowiedzenie wojny Serbii przez austrowęgry
- sierpień - Niemcy wypowiadają wojnę Rosji
- sierpień - Wielka Brytania wypowiada wojnę Niemcom
- sierpień - austrowęgry wypowiadają wojnę Rosji
- sierpień - Japonia wypowiada wojnę Niemcom
- wrzesień - bitwa pod Marną
- listopad - Turcja wypowiada wojnę państwom Ententy
1915:
- kwiecień - Niemcy stosują broń chemiczną(clor)
- maj- Włochy wypowiadają wojnę austrowęgrom
- wrzesień - działanie zbrojne na ziemiach Polski
1916:
- luty - lipiec - bitwa pod Verdun
- maj - czerwiec - bitwa jutlandzka
- czerwiec - listopad - bitwa pod Somme
- 5 listopada - wydanie przez Niemcy i austrowęgry aktu 5 listopada w którym
zapowiedzieli utworzenie państwa poskiego
1917:
- 1 luty - rozpoczęcie wojny podwodnej.
- 15 listopada - 1 rozejm w Brześciu nad Bugiem
1918:
- 8 styczeń - Prezydent USA Woodrow Wilson przedstawił 14 punktów Wilsona.
- 11 listopada - odzyskanie niepodległości przez Polskę; Rada Regencyjna przekazała
władzę nad podległym jej wojskiem Józefowi Piłsudskiemu.
Przyczyny:
• Zamordowanie 28 czerwca 1914 roku w Sarajewie austriackiego
następcy tronu, arcyksięcia Franciszka Ferdynanda
• Chęć dorównania przez Niemcy angielskim siłom morskim
• Chęć odzyskania przez Niemcy Alzacji i Lotaryngii
• Nierównomierny rozwój kapitalizmu w Europie
• Powstanie dwóch bloków militarnych:
• Trójprzymierza- Niemcy, Austrowęgry, Włochy
• Trójporozumienie -Wielka Brytania, Francja, Rosja.
Skutki:
- zniszczenie terenów
- upadek systemu wersalskiego w 1915
- rozpad austrowęgier
-zmiany polityczne w Niemczech
- odrodzenie lub powstanie nowych państw w Europie
- powstanie Ligi narodów