Bronisław Samujło

Katedra Procesów Polimerowych

Politechnika Lubelska

ul. Nadbystrzycka 36

20-618 Lublin

[e-mail]

Charakterystyka procesu wytłaczania polietylenu

modyfikowanego antypirenami bezhalogenowymi

i środkami pomocniczymi^∗

Mechanizm działania takich środków opóźniających palenie tworzyw (antypirenów), jak mające obecnie największe znaczenie przemysłowe uwodnione tlenki i wodorotlenki metali, powoduje konieczność wprowadzania ich do tworzywa w stosunkowo dużych ilościach, najczęściej od 50 do 70%. Powoduje to, oprócz zmniejszenia palności tworzywa, także oddziaływanie niekorzystne na proces wytłaczania [1-6]. Z jednej strony zostaje ograniczone rozszerzenie strumienia tworzywa wypływającego z dyszy głowicy wytłaczarskiej, zmniejszenie skurczu oraz ułatwienie odprowadzania ciepła, z drugiej strony - powstanie specyficznych trudności podczas wprowadzania ich do tworzywa, wzrost lepkich oporów przepływu, wzrost temperatury w układzie uplastyczniającym oraz trudności z otrzymaniem wytworów o zadowalających właściwościach mechanicznych [1, 2, 6-11].

Niekorzystne zjawiska związane ze stosowaniem antypirenów bezhalogenowych, takich jak wodorotlenek glinu, wodorotlenek magnezu, zasadowy węglan magnezu, środki oparte na fosforanie amonu, organiczne związki azotu, związki cynku oraz inne [2, 12-16], rekompensuje brak toksycznych i korozyjnie oddziaływujących produktów rozkładu i spalania oraz zmniejszanie wydzielania dymów podczas spalania tworzyw nimi modyfikowanych. Wymienionymi wadami są obarczone, dotychczas stosowane powszechnie [1, 7, 12, 17-19], chlorowcowe i fosforowe środki opóźniające palenie oraz synergetyczne związki antymonu. Stwarza to zagrożenie zdrowia i życia ludzi, zwłaszcza w miejscach ich gromadzenia się (metro, pociągi, samoloty, kopalnie, hale widowiskowe, szkoły, biurowce i tym podobne) [1, 2, 20].

Ze względu na swą złożoność, duże znaczenie poznawcze oraz utylitarne, problem ten był tematem naszych wcześniejszych badań [2, 7, 21-26]. Między innymi podjęto badania przebiegu oraz efektywności procesu wytłaczania polietylenu modyfikowanego wybranymi bezhalogenowymi środkami opóźniającymi palenie, którymi były wodorotlenek glinu oraz wodorotlenek magnezu.

CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA

Tworzywo i składniki dodatkowe

Do badań zastosowano polietylen średniej gęstości Daplen DE 3964, o gęstości wynoszącej 940 kg/m³ i wartości wskaźnika szybkości płynięcia wynoszącej 0,8 g/10 min (190°C, 49N), którego producentem jest firma PCD Polymere GmbH. Zastosowano bezhalogenowe opóźniacze palenia w postaci wodorotlenków glinu JHK-M10 (ZSMP, Žiar nad Hronom, Závod Kysličnikáreň, Słowacja), Martinal OL-107c (Martinswerk GmbH, Niemcy) oraz wodorotlenku magnezu FR 20 (Dead Sea Periclase LTD), których charakterystykę zamieszczono w tabeli 1. Pozostałymi składnikami dodatkowymi tworzywa były: krzemionka bezpostaciowa (amorficzna), amid kwasu erukowego, amidy nienasyconych kwasów karboksylowych, glicerylooleinian (ester gliceryny i kwasu oleinowego), amid kwasu oleinowego działające głownie jako środki ślizgowe. Środkami pomocniczymi, w których skład wchodziły wymienione związki chemiczne i środek dyspergujący (nośnik, czynnik rozprowadzający, rozpraszający) - polietylen małej gęstości, były środki produkcji Zakładów Chemicznych „Blachownia” S.A. oznaczone jako 020-04 i 020-15, różniące się zawartością substancji czynnych (odpowiednio 4 i 10% krzemionki bezpostaciowej oraz 1,2 i 5% amidu kwasu oleinowego) oraz środek produkcji firmy Lifocolor Farben GmbH (Niemcy) oznaczony jako Lifoslip 220 PE (20% koncentracja mydeł i kwasów tłuszczowych) [2, 21-25]. W celu otrzymania tworzyw polimerowych do badań opracowano recepturę (Tabela 2), według której przeprowadzono proces mieszania.

Metodyka badań

Składniki dodatkowe tworzywa, zostały wprowadzone do polietylenu w procesie mieszania walcowego, przy wykorzystaniu stanowiska w skład którego wchodziła dwuwalcowa walcarka laboratoryjna, charakteryzująca się długością części mieszającej walców wynoszącą 420 mm przy średnicy wynoszącej 150 mm. Temperatura nastawiana w układzie grzejnym walców walcarki została ustalona nieco poniżej temperatury początku rozkładu zastosowanych antypirenów i wynosiła 170°C.

Badania procesu wytłaczania przeprowadzono na laboratoryjnej linii wytłaczania, w skład której wchodziła wtłaczarka laboratoryjna Brabender, typ Plasti-corder PLV 151, głowica prosta szczelinowa do wytłaczania taśmy oraz taśmowe urządzenie odbierające typu Brabender GNM M-3250. Podczas próby wytłaczania wyznaczano między innymi ciśnienie p tworzywa w głowicy wytłaczarskiej oraz moment obrotowy M ślimaka wytłaczarki. Na podstawie pomiaru masy oraz czasu wytłaczania odcinków pomiarowych wytłoczyny obliczono wartość masowego natężenia przepływu tworzywa
(wydajności masowej procesu wytłaczania), jak również objętościowego natężenia przepływu tworzywa
(wydajności objętościowej procesu wytłaczania). Uwzględniono gęstość tworzywa w temperaturze wytłaczania, ustalając jej wartość na podstawie charakterystyk p-v-T, wyznaczonych na urządzeniu pvT 100 produkcji firmy SWO Polymertechnik GmbH. Szczegółowe charakterystyki techniczne wymienionych stanowisk i urządzeń jak również metodyki postępowania opisano we wcześniejszych publikacjach [2, 21-27].

Wyniki badań

Jako rezultat przeprowadzonych badań wpływu składników dodatkowych tworzywa na przebieg i efektywność procesu wytłaczania otrzymano zależności wiążące takie wielkości charakteryzujące proces wytłaczania jak, ciśnienie tworzywa w głowicy wytłaczarskiej, moment obrotowy ślimaka wytłaczarki oraz natężenie przepływu tworzywa - wydajność procesu wytłaczania, ze stężeniem c zastosowanych opóźniaczy palenia oraz rodzajem środków pomocniczych w tworzywie.

Na rysunku 1 przedstawiono zależność ciśnienia tworzywa w głowicy natomiast na rysunku 2 zależność momentu ślimaka wytłaczarki od czynników zmiennych. We wszystkich badanych przypadkach wraz ze zwiększaniem stężenia antypirenu zwiększają się wartości ciśnienia tworzywa w głowicy wytłaczarskiej oraz momentu obrotowego ślimaka wytłaczarki. W badanym zakresie zmiany stężenia antypirenu w tworzywie najwyższe średnie wartości ciśnienia zanotowano podczas wytłaczania polietylenu modyfikowanego wodorotlenkiem glinu JHK-M10 (A), niższe - wodorotlenkiem magnezu FR-20 (C), natomiast najniższe przy zastosowanym wodorotlenku glinu Martinal OL-107c (B). Wartości najniższe momentu ślimaka wytłaczarki, w zakresie zmiany c, we wszystkich badanych przypadkach otrzymano przy zastosowanym wodorotlenku glinu Martinal OL-107c, natomiast najwyższe - wodorotlenku magnezu FR-20. Krzywe opisujące zależności otrzymane podczas badań polietylenu modyfikowanego wodorotlenkiem glinu JHK-M10 we wszystkich przypadkach zajmują położenie pośrednie w układzie zastosowanych współrzędnych p-c. Wartości najwyższe ciśnienia tworzywa w głowicy wytłaczarskiej oraz momentu ślimaka wytłaczarki zaobserwowano podczas wytłaczania tworzywa zawierającego krzemionkę bezpostaciową (0,6%) i amid kwasu oleinowego (0,3%) (2), a najniższe w przypadku wprowadzonych do tworzywa mydeł i kwasów tłuszczowych (0,8%) (3). Zastosowanie krzemionki bezpostaciowej oraz kwasu oleinowego w ilościach mniejszych, odpowiednio w stężeniach wynoszących 0,32% oraz 0,096% (1), skutkuje przyjmowaniem przez wielkości badane wartości mieszczących się pomiędzy wartościami uzyskanymi w pozostałych przypadkach.

Masowe natężenie przepływu tworzywa (Tabela 3) - wydajność masowa procesu rośnie wraz ze zwiększeniem stężenia antypirenu podczas wytłaczania każdej z badanych próbek tworzywa. Jednocześnie przy zastosowaniu wszystkich środków pomocniczych wartości największe badanej wielkości zanotowano w przypadku wprowadzenia do polietylenu wodorotlenku magnezu FR-20, natomiast najmniejsze - wodorotlenku glinu Martinal OL-107c. Wpływ środków pomocniczych na masowe natężenie przepływu tworzywa zaznaczył się tylko w przypadku wprowadzenia krzemionki bezpostaciowej (0,6%) oraz amidu kwasu oleinowego (0,3%) - środek pomocniczy oznaczony jako 2, które wprowadzone do tworzyw polimerowych zawierających wodorotlenki glinu, obniżały otrzymane wartości wielkości badanej. Przebieg i charakter otrzymanych zależności objętościowego natężenia przepływu tworzywa - wydajności objętościowej procesu wytłaczania od wielkości zmiennych ogólnie korespondują z wynikami badań masowego natężenia przepływu tworzywa w strefie dozowania układu uplastyczniającego wytłaczarki. Wynika to z zastosowanych przeliczeń, w których uwzględniono wzrastającą, wraz ze zwiększeniem stężenia antypirenów, gęstość tworzywa w temperaturze przetwórstwa.

Przedstawione zależności ciśnienia tworzywa wytłaczanego w głowicy wytłaczarskiej oraz momentu ślimaka wytłaczarki w badanym zakresie zmiany stężenia antypirenów są rosnące i przybliżono je na zamieszczonych wykresach wielomianem stopnia drugiego {wartości współczynnika korelacji wynosiły powyżej 0,99 w przypadku zależności p(c), 0,97 dla zależnosci M(c), odpowiednio powyżej 0,97 oraz 0,92 przy zależnościch
(c) i
(c)}. Należy przy tym zauważyć, że zależności te można również z powodzeniem przybliżyć za pomocą funkcji liniowej, dla której wyznaczone wartości współczynnika korelacji były nieznacznie niższe. Jest to zgodne z oczekiwaniami, ponieważ wraz ze wzrostem stężenia specyficznego napełniacza proszkowego, jaki stanowi każdy z zastosowanych antypirenów bezhalogenowych, w wytłaczanym tworzywie polimerowym rosną lepkie opory przepływu, natomiast zależność lepkości od stężenia napełniacza ma postać zarówno funkcji liniowej, wielomianu oraz innych złożonych funkcji matematycznych [1, 2, 28]. Charakter otrzymanych zależności znajduje pewne potwierdzenie we fragmentarycznych danych z literatury, dotyczących badań polietylenu małej gęstości modyfikowanego wodorotlenkiem magnezu [29, 30].

Wpływ środków pomocniczych na proces wytłaczania należy uznać za istotny, gdyż mimo znacznych wartości stężenia antypirenu w tworzywie polimerowym, wartość momentu ślimaka wytłaczarki była niższa lub porównywalna do wyników uzyskanych podczas wytłaczania w tych samych warunkach polietylenu niemodyfikowanego (30,9 Nm), przekraczając ją podczas wytłaczania próbek polietylenu modyfikowanego 55 ÷ 60% wodorotlenku magnezu. Odpowiednio ciśnienie tworzywa w głowicy wytłaczarskiej przybierało wartość od porównywalnej do wyników otrzymanych dla polietylenu niemodyfikowanego (6,98 MPa), przy pięćdziesięcioprocentowym stężeniu antypirenu w wytłaczanym tworzywie, do 30 ÷ 60% wyższej przy stężeniu sześćdziesięcioprocentowym.

Odrębnym i nie rozpatrywanym w nieniejszej pracy zagadnieniem jest zmiana temperatury tworzywa wytłaczanego w strefie dozowania wraz ze zmianą stężenia antypirenów, która może wpływać na przebieg i efektywność procesu. W przypadku zastosowanej głowicy, w kanale o przekroju prostokątnym, występuje także większy udział zjawisk adhezyjnych pomiędzy tworzywem, a ścianką kanału głowicy. Możliwy jest także pewien udział efektów brzegowych na narożach, zakłócających przepływ strumienia tworzywa. Nie zbadanym zagadnieniem jest trudna do oceny zmiana spadku ciśnienia w strefie dozowania, spowodowana zwiększeniem współczynnika tarcia pomiędzy powierzchnią roboczą elementów układu uplastyczniającego i głowicy, a wytłaczanym tworzywem przy zmiennym stężeniu w nim wodorotlenków.

Podsumowanie

Na podstawie przeprowadzonych badań procesu wytłaczania polietylenu modyfikowanego wodorotlenkami glinu i wodorotlenkiem magnezu oraz środkami pomocniczymi, ustalono że przy wzrastającej zawartości antypirenu w tworzywie rośnie wartość momentu obrotowego ślimaka, wartość ciśnienia tworzywa w głowicy wytłaczarskiej oraz natężenie przepływu tworzywa - wydajność procesu wytłaczania. Występuje zauważalny, korzystny wpływ na przebieg procesu wytłaczania tworzywa, zastosowanych środków ślizgowych i antyblokingowych Środki te ułatwiają przepływ tworzywa w układzie uplastyczniającym wytłaczarki, jak i przez kanały dyszy głowicy wytłaczarskiej, poprawiając wytłaczalność stosowanego tworzywa. Najkorzystniej wypłynęło na proces wytłaczania wprowadzenie mydeł i kwasów tłuszczowych (amidów kwasu erukowego, kwasu oleinowego, nienasyconych kwasów karboksylowych oraz glicerylooleinianu).

Biorąc pod uwagę efektywność procesu wytłaczania otrzymanych tworzyw polimerowych, można przyjąć że stężenie zastosowanych w badaniach związków chemicznych, pełniących funkcję środka ślizgowego, powinno nie przekraczać 0,8%. Jednocześnie biorąc pod uwagę względy ekonomiczne oraz wyniki innych badań własnych, można przyjąć że 60% stężenie bezhalogenowego opóźniacza palenia, takiego jak zastosowany w badaniach wodorotlenek glinu, spełnia wymagania zmniejszonej podatności na zapłon oraz spalanie stawiane elementom konstrukcyjnym przystosowanych do użytkowania w specyficznych, wyszczególnionych we wstępie pracy zastosowaniach.

Literatura

1. Sikora R.: „Tworzywa wielkocząsteczkowe - Rodzaje, właściwości i struktura”, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Lubelskiej, Lublin 1991.

2. Samujło B.: Modyfikacja antypirenami bezhalogenowymi próbek polietylenu wytłaczanego. Rozprawa doktorska. Akademia Techniczno-Rolnicza w Bydgoszczy. Lublin-Bydgoszcz 2001.

3. Pat. pol. 165980 (1992).

4. Anonim. Mod. Plast. Int. 1992, 4, 75.

5. Horn W.E., Smith D.R., Stinson J.M.: 50th Annual Technical Conference ANTEC, Detroit 1992, 2020.

6. Szabłowska B., Pełka J.: Polimery 1991, 36, 294.

7. Samujło B.: Polimery i kompozyty konstrukcyjne, Politechnika Śląska, Gliwice 1996, 63.

8. ******** *.*., ­****­****** *.*.,******* *.*., *********** *.*.: *****. ***** 1984, 9, 62.

9. ********** *.*., ****** *.*., ********* *.*.: *****. ***** 1988, 4, 50.

10. Brzozowski Z.K.: Postępy w technologii tworzyw sztucznych. Stowarzyszenie Polskich Wynalazców i Racjonalizatorów, Warszawa 1999, 23.

11. Sikora J.W.: Polym. Deg.& Stab. 2001, 41, 1636.

12. Boryniec S., Przygocki W.: Polimery 1999, 44, 656.

13. Pat. pol. 176789 (1994).

14. Costes B., Henry Y., Muller G. i in.: Polymer Degrad. A. Stability 1996, 54, 305.

15. Kulawski J.: Rynek Chemiczny 1997, 7-8, 19.

16. Troitzsch J.: Kunststoffe 1996, 86, 960.

17. Zajkov G.E.: “Flammability of polymeric materials”, Nova Scientific Publishers, Commarck, Nowy Jork 1996.

18. Pat. pol. 139410 (1982).

19. Pat. pol. 166760 (1992).

20. Kolbrecki A.: Mater. Budowl. 1997, 11, 66.

21. Sikora R., Samujło B.: The Polymer Processing Society, North American Meeting, Toronto, Canada 1998, 183.

22. Samujło B.: Stosowanie i przetwórstwo materiałów polimerowych. Politechnika Częstochowska, Częstochowa 1998, 59.

23. Samujło B., Sikora R.: The Polymer Processing Society, Fifteenenth Annual Meeting, Hartogenbosch, Holandia 1999, 87.

24. Samujło B., Sikora R.: Polimery 2000, 45, 52.

25. Samujło B.: VII Profesorskie Warsztaty Naukowe. Przetwórstwo tworzyw polimerowych. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2002, 59.

26. Samujło B.: The Polymer Processing Society, Asia/Australia Meeting, Taipei, Taiwan 2002, 129.

27. Kowalska B., Samujło B., Jachowicz T: The Polymer Processing Society, Fifteenenth Annual Meeting, Hartogenbosch, Holandia 1999, 89.

28. Beluch W., Jaworski J., Stabik J.: Polimery 1994, 39, 698.

29. Coates P.D., Rose R.M., Woodhead M., Kelly A.L.: Int. Polym. Process. 1998, 13, 172.

30. Kelly A.L., Woodhead M., Coates P.D. i in.: Int. Polym. Process. 2000, 15, 355.

Podpisy rysunków

Rys. 1. Zależność ciśnienia p tworzywa w głowicy wytłaczarskiej od stężenia c antypirenów: A - JHK-M10, B - Martinal OL-107c, C - FR-20; 1, 2, 3 - kolejno oznaczone środki pomocnicze

Fig. 1. Dependence of pressure p of plastics in extruder head from concentration c of antypirenes: A - JHK-M10, B - Martinal OL-107c, C - FR-20; 1, 2, 3 - marked auxiliary agents in succession

Rys. 2. Zależność momentu obrotowego M ślimaka wytłaczarki od stężenia c antypirenów: A - JHK-M10, B - Martinal OL-107c, C - FR-20; 1, 2, 3 - kolejno oznaczone środki pomocnicze

Fig. 1. Dependence ofturning moment M of extruder screw from concentration c of antypirenes: A - JHK-M10, B - Martinal OL-107c, C - FR-20; 1, 2, 3 - marked auxiliary agents in succession

Nagłówki tabel

Tabela 1. Podstawowa charakterystyka środków opóźniających palenie

Table 1. Basic characteristic of flame retardants

Tabela 2. Receptura otrzymania próbek tworzywa polimerowego

Table 2. Recipe for receiving samples of polymer

Tabela 3. Natężenie przepływu tworzywa - wydajność proces wytłaczania

Table 3. Polymer flow rate - efficiency of extrusion process

Streszczenie

Mechanizm działania uwodnionych tlenków i wodorotlenków metali, zastosowanych jako środki opóźniające palenie tworzyw, powoduje konieczność wprowadzania ich do tworzywa w stosunkowo dużych ilościach, najczęściej od 50 do 70% co powoduje, oprócz zmniejszenia palności tworzywa, także oddziaływanie niekorzystne na procesy przetwórstwa. Jedyną racjonalną metodą wytwarzania elementów konstrukcyjnych z tak zmodyfikowanych tworzyw jest wytłaczanie, przy czym i ten proces technologiczny jest w znacznej mierze utrudniony.

W prowadzonych badaniach wykorzystano polietylen średniej gęstości, antypireny bezhalogenowe oraz środki pomocnicze dla procesu wytłaczania scharakteryzowane w tabeli 1 oraz 2.

Jako rezultat przeprowadzonych badań wpływu składników dodatkowych tworzywa na przebieg i efektywność procesu wytłaczania otrzymano zależności wiążące takie wielkości charakteryzujące proces wytłaczania jak, ciśnienie tworzywa w głowicy wytłaczarskiej, moment obrotowy ślimaka wytłaczarki oraz natężenie przepływu tworzywa - wydajność procesu wytłaczania, ze stężeniem c zastosowanych opóźniaczy palenia oraz rodzajem środków pomocniczych w tworzywie (rysunki 1 oraz 2; tabela 3).

Ustalono że przy wzrastającej zawartości antypirenu w tworzywie rośnie wartość momentu obrotowego ślimaka, wartość ciśnienia tworzywa w głowicy wytłaczarskiej oraz natężenie przepływu tworzywa - wydajność procesu wytłaczania. Występuje zauważalny, korzystny wpływ na przebieg procesu wytłaczania tworzywa, zastosowanych środków ślizgowych i antyblokingowych. Biorąc pod uwagę efektywność procesu wytłaczania otrzymanych tworzyw polimerowych, można przyjąć że stężenie zastosowanych w badaniach związków chemicznych, pełniących funkcję środka ślizgowego, powinno nie przekraczać 0,8%.

Summary

Mechanism of action of hydrated oxides and hydroxides of metals used as flame retardants to plastics makes necessary to introduce them to polymer in quite large quantities, often from 50 to 70%, which apart from lessening flammability of plastics cause also disadvantageous influence on processing. The only rational method of producing constructional elements of plastics modified this way is extrusion, however also this technological process is quite impeded.

In conducted research medium density polyethylene was used, as well as halogen-free reducing flammability agents and auxiliary agents for extrusion process, characterised in table 1 and 2.

As a result of conducted research on the influence of additional agents of polymer on the course and efficiency of the extrusion process were received dependencies connecting such qualities characterising extrusion process as polymer pressure in extruder head, turning moment of extruder screw and polymer flow rate - efficiency of the extrusion process with concentration c of used flame retardants and the kind of auxiliary agents in polymer (figure 1 and 2; table 3).

It was established that at increasing content of antypirene in polymer grow the value of turning moment of the screw, the value of polymer pressure in extruder head and polymer flow rate - efficiency of the extrusion process. Noticeable advantageous influence on the course of extrusion process of polymer, used lubricant and antiblocking agents occurs. Taking into consideration effectiveness of the extrusion process of received polymer plastics, it can be assumed that concentration of compounds used in research as lubricants should not exceed 0,8%.

Rysunek 1

Skala 1:1

B. Samujło

Rysunek 2

Skala 1:1

B. Samujło

Wielkość		Oznaczenie antypirenu
				JHK - M10 A	Martinal OL-107c B	FR-20 C
Średni rozmiar ziarna, μm
50%		9,3	2,0	1,5
90%		21,1	2,5	2,5
100%		30,6	4,5	10,0
Powierzchnia właściwa (BET), m^2/g		1,2	6,0 ÷ 8,0	3,5
Gęstość, kg/m^3	normalna	2400	2400	2360
		nasypowa	781	300	500
Liczba olejowa, cm^3/100g		22,5	30,0 ÷ 39,0	-
Ilość wody związanej, %		34,5	34,6	31,0
Wilgotność, %		0,10	0,30	0,10
Temperatura rozkładu (przybliżona), °C		-	230	340

Tabela 1

B. Samujło

Lp.	Substancja	Stężenie w tworzywie polimerowym c, %
1	Antypiren (A, B, C)	50,00	52,50	55,00	57,50	60,00
2	Środek 020-04 (1)	8,0	8,0	8,0	8,0	8,0
3	krzemionka bezpostaciowa	0,32	0,32	0,32	0,32	0,32
4	amid kwasu oleinowego	0,096	0,096	0,096	0,096	0,096
5	polietylen	42,0	39,5	37,0	34,5	32,0
6	polietylen w tworzywie polimerowym	49,584	47,084	44,584	42,084	39,584
7	Środek 020-15 (2)	6,0	6,0	6,0	6,0	6,0
8	krzemionka bezpostaciowa	0,6	0,6	0,6	0,6	0,6
9	amid kwasu oleinowego	0,3	0,3	0,3	0,3	0,3
10	polietylen	44,0	41,5	39,0	36,5	34,0
11	polietylen w tworzywie polimerowym	49,1	46,6	44,1	41,6	39,1
12	Środek Lifoslip 220 PE (3)	4,0	4,0	4,0	4,0	4,0
13	mydła i kwasy tłuszczowe	0,8	0,8	0,8	0,8	0,8
14	polietylen	46,0	43,5	41,0	38,5	36,0
15	polietylen w tworzywie polimerowym	49,2	47,452	44,2	42,452	39,2

Tabela 2

B. Samujło

Oznaczenie próby	Gęstość t =170^oC	Natężenie przepływu tworzywa		Oznaczenie próby	Gęstość t =170^oC	Natężenie przepływu tworzywa		Oznaczenie próby	Gęstość t =170^oC	Natężenie przepływu tworzywa
		ρt kg/m^3	kg/h		10^-3 m^3/h		ρt kg/m^3		kg/h	10^-3 m^3/h		ρt kg/m^3	kg/h	10^-3 m^3/h
A I 1	1110	1,711	1,541	B I 1	1092	1,283	1,175	C I 1	1157	1,975	1,707
A II 1	1131	1,785	1,578	B II 1	1116	1,317	1,180	C II 1	1182	2,079	1,759
A III 1	1159	1,850	1,596	B III 1	1128	1,333	1,182	C III 1	1200	2,161	1,801
A IV 1	1181	1,967	1,665	B IV 1	1140	1,355	1,188	C IV 1	1246	2,344	1,881
A V 1	1209	2,090	1,729	B V 1	1170	1,394	1,191	C V 1	1301	2,438	1,874
A I 2	1183	1,652	1,396	B I 2	1085	1,109	1,022	C I 2	1169	2,040	1,745
A II 2	1186	1,669	1,407	B II 2	1114	1,164	1,045	C II 2	1179	2,130	1,807
A III 2	1160	1,690	1,457	B III 2	1142	1,250	1,094	C III 2	1187	2,205	1,858
A IV 2	1186	1,719	1,449	B IV 2	1176	1,317	1,120	C IV 2	1204	2,247	1,866
A V 2	1217	1,769	1,453	B V 2	1217	1,388	1,140	C V 2	1280	2,397	1,873
A I 3	1105	1,689	1,528	B I 3	1107	1,302	1,176	C I 3	1242	2,051	1,651
A II 3	1137	1,764	1,551	B II 3	1136	1,341	1,180	C II 3	1248	2,151	1,723
A III 3	1162	1,836	1,580	B III 3	1154	1,363	1,181	C III 3	1303	2,215	1,700
A IV 3	1178	1,931	1,639	B IV 3	1160	1,373	1,184	C IV 3	1346	2,374	1,764
A V 3	1202	2,014	1,675	B V 3	1206	1,423	1,180	C V 3	1301	2,512	1,931

Tabela 3

B. Samujło

^∗ Zagadnienia zawarte w artykule były w części prezentowane podczas VII Profesorskich Warsztatów Naukowych „Przetwórstwo tworzyw polimerowych”, Puszczykowo 2-5 czerwca 2002 r.

Tab. 1

Tab. 2

Rys. 1

Rys. 2

Tab. 3

---