Państwo Wielkomorawskie
VIII i IX w. ziemie Czech zamieszkiwał zlepek mniej lub bardziej zorganizowanych plemion-księstw, z których najpotężniejsze były księstwa morawskie i nitrzańskie. W 822 roku Morawianie złożyli hołd wschodnio-frankońskiemu królowi Ludwikowi I. W 845 r. 14 magnatów czeskich przyjęło w Niemczech chrześcijaństwo. Szło za tym zainteresowanie ekspansją na ziemie czeskie, co powodowało konieczność stworzenia dobrze zorganizowanego organizmu państwowego, zdołającego odeprzeć najazdy. W latach trzydziestych IX w. Mojmir I, książę morawski wypędził Pribinę z Nitry, dając podwaliny pod nowe państwo.
Wyzwalanie się państwa spod wpływów frankijskich miało miejsce w okresie rządów Rościsława. Władca ten zasłynął ze zwrócenia się do Bizancjum o przysłanie na Morawy chrześcijańskich misjonarzy znających język słowiański. Był to zręczny krok, bowiem pogaństwo stanowiło pretekst do najazdów wschodnio-frankijskich, a z kolei przyjęcie chrześcijaństwa stamtąd spowodowałoby uzależnienie się państwa od nich we wszystkich ważniejszych sprawach. Mimo początkowych wahań zwrócił się właśnie do Bizancjum. Mimo, że nie było jeszcze podziału Kościoła na wschodni i zachodni istniały wewnątrzkościelne walki o wpływy.
Cesarz bizantyjski Michał III wysłał na Morawy dwóch greckich uczonych Konstantyna-Cyryla i Metodego. Bracia pochodzili z Sołunia, wychowywali się w domu, gdzie było siedmioro dzieci. Misjonarze znali język słowiański, ponieważ wokół Sołunia osiedlali się Słowianie, metodą rozmnażania przenikający swoimi wpływami do miasta. Bracia dostosowali alfabet grecki do języka słowiańskiego umożliwiając tym samym tłumaczenie Biblii i całych tekstów liturgicznych. Konstantyn i Metody objęli misję w 863 r. Jednak już cztery lata później musieli udać się do Rzymu celem wyjaśnienia swojego stanowiska. Konstantyn wstąpił tam jako Cyryl do klasztoru, Metody zaś uzyskał od Hadriana II zgodę na prowadzenie dalszej działalności.
Kler niemiecki, widząc zagrożenie dla swej pozycji oskarżał braci o herezję, ich sytuację pogarszał też fakt zapoczątkowanego przez Focjusza podziału Kościoła na wschodni i zachodni. Kolejny najazd Franków w 869 r. zakończył się upadkiem rządów Rościsława, wziętego do niewoli i oślepionego. Rok później do niewoli trafił również Metody uwięziony dopiero dzięki interwencji papieża.
Nowy władca - Świętopełk osiągnął władzę dzięki Niemcom, był więc niechętny nowemu obrządkowi. Zawdzięczając Niemcom dojście do władzy starał się umocnić niezależność państwa i roszerzyć jego wpływy. Podjął w tym celu szereg wypraw wojennych. Około 875 r. Morawianie podbijają państwo Wiślan i Lędzian, skrawek Śląska a w latach 877-879 również Słowian Panońskich. Ok. 883 r. zajmują Czechy i Dolny Śląsk oraz tereny Serbów Łużyckich. W 885 r, umiera Metody. Po jego śmierci uczniowie misjonarza zostają wygnani z Moraw, na ich miejsce wchodzi kler niemiecki. Część uczniów zostaje sprzedana do niewoli, część osiedla się w Ochrydzie. W tym czasie dochodzi do ekspansji koczowniczego ugrofińskiego plemienia - Madziarów. Legendy o nich przedostawały się daleko na zachód i południe Europy, zwłaszcza kiedy pokonali dagestańskich Chazarów. W 892 r. król niemiecki Arnulf zawarł z nimi sojusz przeciwko państwu Świętopełka. Po śmierci władcy (894) nastąpił jego powolny upadek spowodowany serią najazdów z obu stron.
W 907 roku Państwo Wielkomorawskie ulega likwidacji. Węgrzy podporządkowują sobie Słowian, stopniowo asymilują się z nimi, z tym, że język koczowników ma mocniejszą pozycję niż jezyk Słowian.
INNE ŹRÓDŁO
Około roku 820 powstało silne państwo wielkomorawskie, które obejmowało obszar Moraw, później także Czech właściwych, Słowacji i Panonii (tereny nad Balatonem). Państwem tym rządziła lokalna dynastia. Pierwszym znanym z imienia władcą był Mojmir I. W latach 833-836 Mojmir przyłączył Księstwo Nitrzańskie oraz stopniowo wyzwalał Morawy spod wpływów władców wschodniofrankijskich. W tym samym czasie w Nitrze panował książę Pribina, który około 833 przyjął chrzest, a około 847 otrzymał w lenno tereny Panonii od Ludwika Niemieckiego. W 874 w granicach państwa znalazło się również Księstwo Błatneńskie. Wcześniej, bo w 863, książę wielkomorawski Rościsław zwrócił się do cesarza bizantyjskiego z prośbą o przysłanie misjonarzy. Władca ten nie chciał przyjmować chrztu od Franków, gdyż mogli oni wykorzystać to do podporządkowania politycznego Wielkich Moraw. Z Bizancjum przybyło 2 braci - (mnichów) - Cyryl i Metody, którzy rozpoczęli chrystianizację kraju. Cyryl przetłumaczył Biblię na staro-cerkiewno-słowiański, tworząc w ten sposób głagolicę. Około 869 Cyryl zmarł, a w tym samym roku papież utworzył nową prowincję kościelną dla Wielkich Moraw. Od imienia Cyryla, w kręgu jego uczniów w ciągu IX i X wieku powstał udoskonalony alfabet słowiański oparty na majuskule cyrylicy, w niektórych krajach, z modyfikacjami używana do dzisiaj. Arcybiskupem Moraw został Metody, który mimo trudności prowadził dalszą owocną chrystianizację. Po raz pierwszy wprowadził on słowiański język do liturgii. Biskupstwo było ulokowane w Nitrze. Nowy władca Świętopełk był mniej przychylny Metodemu, jednak to on całkowicie uniezależnił księstwo wielkomorawskie od wpływów niemieckich. Około 880 podporządkował sobie Czechy, Panonię i prawdopodobnie państwo Wiślan, które według niektórych źródeł przyjęło chrzest już około roku 866. Ponadto kler bawarski, uważając Morawy za swoją strefę wpływów, oskarżył Metodego o herezję. W tych okolicznościach jego działalność zanikła, jednakże 20 lat jego pracy spowodowało, że mieszkańcy Wielkich Moraw oswoili się z nową religią. Metody zmarł w 885 roku jako męczennik za wiarę. W 907 Wielkie Morawy dotknął niszczący najazd Madziarów (plemię węgierskie, które od 895 również tworzyło zręby własnej państwowości, na południe od Moraw). Osłabione państwo wielkomorawskie, rozdarte wewnętrznymi walkami wkrótce rozpadło się. Na gruzach Wielkich Moraw około roku 895 powstało pierwsze państwo czeskie, rządzone przez dynastię Przemyślidów.