Budżet - jest planem gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych, przeznaczonych na finansowanie zadań publicznych, uchwalanym przez właściwy organ władzy publicznej

Do budżetów publicznych zalicza się:

• Budżet państwa

• Budżety samorządów terytorialnych: gmin, powiatów i województw (folia 1, rys.1)

Budżet państwa jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów:

• Organów władzy państwowej

• Administracji rządowej i podmiotów jej podporządkowanych (folia 1, rys.2)

Do budżetu zalicza się też środki pochodzące ze źródeł zagranicznych nie podlegające zwrotowi i wydatki z nich finansowane. Różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa stanowi nadwyżkę lub deficyt. Na różnicę tę nie wpływają przychody i rozchody budżetu państwa.

Budżet państwa jest uchwalany w formie ustawy budżetowej na okres roku budżetowego (który pokrywa się z rokiem kalendarzowym). Ma więc charakter dyrektywny, stanowiąc dla wykonawców obowiązek realizacji dochodów i przychodów określonych w planie oraz dokonywanie wydatków i rozchodów w zaplanowanych wysokościach.

Opracowując budżet państwa, określa się też podstawowe wskaźniki związane z rozwojem kraju. Na rok 2001 założono, że PKB wzrośnie o 5% a inflacja będzie wynosiła 7,2% (faktycznie PKB wzrósł o 1,1% a inflacja wyniosła 5,5%). W roku 2003……………..

Dochodami budżetu państwa są przede wszystkim podatki, a ponadto:

• Dywidendy z tytułu udziałów Skarbu Państwa w spółkach, wpłaty z zysków NBP, przedsiębiorstw państwowych i spółek Skarbu Państwa,

• Opłaty pobierane przez różne organy państwowe, z których najważniejsze to: opłaty celne, opłaty skarbowe oraz grzywny, kary i mandaty

• Wpływy za usługi świadczone przez podmioty objęte budżetem Państwa (tzw. Jednostki budżetowe)

• Wpływy pochodzące ze źródeł zagranicznych, nie podlegające zwrotowi, Np. z funduszy europejskich

Wydatki budżetu państwa związane są z realizacją zadań wykonywanych przez organy władzy państwowej oraz administrację rządową, a także z subwencjami i dotacjami dla samorządów terytorialnych.

Wydatki budżetowe, związane z realizacją zadań państwa przeznacza się na:

• Działalność niezbędną do funkcjonowania państwa jako całości - są to wydatki związane z tradycyjnym pełnieniem przez państwo takich funkcji jak: obrona narodowa, ochrona porządku publicznego, wymiar sprawiedliwości, administracja itp.

• Realizację zadań socjalno-kulturalnych - są to wydatki na oświatę, naukę i szkolnictwo wyższe, kulturę i sztukę, ochronę zdrowia i opiekę społeczną

• Interwencję państwa w gospodarkę narodową - są to dotacje dla jednostek gospodarczych, np. dotacje na inwestycje produkcyjne, dotacje dla rolnictwa, itp.

• Na obsługę państwowego długu publicznego

Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania wynikające z emisji obligacji skarbowych i bonów skarbowych, zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz zobowiązań jednostek budżetowych i Skarbu Państwa. Państwowy dług publiczny powstaje głównie z powodu deficytu budżetu państwa.

Ekonomiści uważają , że deficyt budżetu państwa nie zagrażający jego funkcjonowaniu i nie powodujący wzrostu inflacji nie powinien przekraczać 3% PKB.

W Polsce, w latach 1995-2000 zadłużenie Skarbu Państwa wzrosło o ponad 28%. Dług zaciągnięto, sprzedając obligacje i pożyczając pieniądze od państw należących do Klubu Paryskiego (17 wierzycieli Polski, w tym Niemcy, Francja, Austria, USA i Kanada), oraz z Banku Światowego.

Trzeba przy tym wiedzieć, że aby być członkiem UE należy dostosować naszą politykę finansową do norm ustalonych w Maastricht, m.in. deficyt budżetowy nie może przekroczyć 3% PKB, a dług publiczny - 60 % PKB.

Ustawa o finansach publicznych przewiduje utworzenie w budżecie państwa rezerwy budżetowej na wydatki nieprzewidziane i dodatkowe. W 2002 roku utworzono rezerwę budżetową na wydatki nieprzewidziane w wysokości 70 mln zł.

Na przychody i rozchody budżetu państwa duży wpływ ma finansowanie deficytu budżetowego. Nadwyżka przychodów nad rozchodami powinna być równa kwocie deficytu budżetowego.

Kontrolę nad wydatkami z budżetu państwa sprawuje parlament. Doprowadziła ona do sformułowania następujących zasad budżetowych:

• Zasada rocznego okresu budżetowego - oznacza, że budżet jako plan gospodarki finansowej obejmuje okres 1 roku

• Zasada jedności i zupełności budżetu - oznacza, żer budżet jest jedynym planem obejmującym ogół wydatków i dochodów państwa - pozwala to na pełną orientację w całości gospodarki finansowej państwa; zasada ta często nie jest przestrzegana, w praktyce występuje wiele wydatków, funduszy i agencji pozabudżetowych ( 40 w roku 1999), co powoduje, że znaczna część pieniędzy jest przeznaczana na cele pozabudżetowe; oznacza to, że wydatki te są poza kontrolą parlamentu.

• Zasada jawności budżetu - ogranicza możliwość utajniania wydatków budżetowych (np. na uzbrojenie armii) dzięki niej wszystkie wydatki rządu mogą być kontrolowane i podawane do wiadomości publicznej

• Zasada szczególności budżetu - wymaga określenia źródła dochodów i celów wydatków; oznacza to że w trakcie roku budżetowego nie można zmieniać określonych wcześniej źródeł dochodów i wydatków; w praktyce dyscyplina budżetowa jest naruszana

• Zasada zrównoważenia budżetu - oznacza pełne sfinansowanie wydatków państwowych przez dochody (np. z podatków) bez wzrostu zadłużenia państwa; w Polsce od wielu lat zasada ta jest łamana - dochody państwa nie wystarczają na sfinansowanie wydatków i w celu łatania deficytu budżetowego rząd emituje i sprzedaje obligacje.

Dochody Wydatki Nadwyżka

i przychody i rozchody lub deficyt

BUDŻET PAŃSTWA

Budżety samorządów terytorialnych

Budżet państwa w 2004 roku:

Deficyt

Budżetowy

Dochody budżetu państwa na rok 2004

LP	Wyszczególnienie	Kwota
				w mln. zł
1.	Dochody podatkowe Podatki pośrednie Podatek dochodowy od osób prawnych Podatek dochodowy od osób fizycznych	135 553 103 677 9 586 22 059
2.	Dochody niepodatkowe Dywidendy Wpłaty z zysku NBP Cła Dochody jednostek budżetowych Wpłaty gmin Pozostałe dochody niepodatkowe	16 316 700 4 213 1 924 7 753 1 199 826
3.	Dochody zagraniczne	69
4.	Wpłaty do budżetu państwa z Unii Europejskiej	2 546
OGÓŁEM		154 553

Wydatki budżetu państwa w 2004 roku

Lp	Wyszczególnienie	kwota
				w mln. zł
1.	Rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo	2 567
2.	Górnictwo i kopalnictwo	912
3.	Przetwórstwo przemysłowe	125
4.	Handel, hotele i restauracje	926
5.	Transport i łączność	3 130
7.	Gospodarka mieszkaniowa	1 602
8.	Działalność usługowa, informatyka	519
9.	Nauka, szkolnictwo wyższe	10 738
10.	Oświata i wychowanie	795
11.	Ochrona zdrowia i opieka społeczna	11 914
12.	Kultura, kultura fizyczna, sport i turystyka	980
13.	Administracja publiczna, organy państwowe, bezpieczeństwo i wymiar sprawiedliwości	24 004
14.	Ubezpieczenia społeczne	47 011
15.	Obrona narodowa	10 994
16.	Obsługa długu publicznego	26 730
17.	Rozliczenia (dotacje i subwencje)	51 087
18,	Inne	14 398
OGÓŁEM:		199 852

Struktura dochodów budżetu paqństwa w okresie 2002 - 2004 ulega istotnym zmianom. Dochody podatkowe wzrastają w roku 2003 o……% w porównaniu z rokiem 2002 a od 2004 wykazują tendencję spadkową. Istotne zmiany zachodzą też w samej strukturze dochodów podatkowych, zmierzając w kierunku obniżenia samych podatków bezpośrednich na rzecz wzrostu udziału podatków pośrednich. W dochodach niepodatkowych natomiast dominującą rolę odgrywają nadal wpływy z ceł oraz dochody jednostek budżetowych.

Zmiany w strukturze dochodów budżetu państwa przedstawiają także wykresy

Podstawowe wielkości budżetu państwa w 2004 roku

W projekcie ustawy budżetowej na 2004 rok zaplanowano:

- dochody budżetu państwa na kwotę 152.750.084 tys. zł

- wydatki budżetu państwa na kwotę nie większą niż 198.250.084 tys. zł

- deficyt budżetu państwa na kwotę nie większą niż 45.500.000 tys. zł.

Na planowaną wysokość dochodów budżetu państwa w 2004 roku mają wpływ:

1) oczekiwany rozwój sytuacji gospodarczej - przewidywane przyspieszenie tempa wzrostu gospodarczego wiązać się będzie ze zwiększeniem dynamiki cen towarów i usług konsumpcyjnych, co będzie miało również wpływ na nominalny poziom dochodów budżetu;

2) planowane zmiany systemowe w obszarze finansów publicznych, z których najważniejszą jest zmiana zasad zasilania jednostek samorządu terytorialnego w środki publiczne. Planowane jest zwiększenie udziału jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków bezpośrednich, co jest konsekwencją działań zmierzających do dalszej decentralizacji środków publicznych oraz do zwiększenia ekonomicznej samodzielności jednostek samorządowych w gospodarowaniu własnymi dochodami;

3) uwzględnienie skutków wejścia Polski do Unii Europejskiej w maju przyszłego roku - spowoduje to m.in. zmiany w systemie podatkowym, z których najważniejsze dotyczyć będą wprowadzenia nowych przepisów dotyczących podatku akcyzowego, w celu dostosowania obowiązujących rozwiązań systemowych do standardów Unii Europejskiej oraz wprowadzenia nowych przepisów dotyczących podatku od towarów i usług (nowa ustawa o VAT), które w całości objęte są dyrektywami Unii Europejskiej.

4) zmiany w systemie podatków dochodowych, z których najważniejsze to:

- obniżenie stawki podatku dochodowego od osób prawnych z 27% do 19%,

- wprowadzenie możliwości korzystania z 19% stawki podatku dochodowego dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, a rozliczających się wg zasad podatku dochodowego od osób fizycznych,

- likwidacja części ulg i zwolnień w podatkach dochodowych.

Strukturę dochodów budżetu państwa według źródeł przedstawia poniższy wykres:

Wpływ na wysokość planowanych w ustawie na 2004 rok wydatków budżetu państwa będą miały wprowadzone zmiany zakresu zadań finansowanych z budżetu państwa. Zgodnie z projektem ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego część zadań reali­zowanych przez j.s.t. a finansowanych dotychczas subwencjami lub dotacjami z budżetu państwa będzie przejęte przez te jednostki do finansowania z dochodów własnych. Oznacza to zmniejszenie wydatków państwa w tym zakresie.

Drugim ważnym czynnikiem mającym wpływ na wysokość wydatków w 2004 roku jest zmiana sposobu refundacji FUS ubytku dochodów z tytułu wprowadzenia reformy ubez­pieczeń społecznych (głównie składki do OFE). Ubytek ten będzie refundowany z wpływów z prywatyzacji lub emisji obligacji.

Wydatki na zadania finansowane z budżetu państwa w 2004 roku będą dodatkowo wspierane środkami bezzwrotnymi pochodzącymi z zagranicy w kwocie około 11,3 mld zł.

Struktura wydatków według podstawowych grup ekonomicznych przedstawia się następująco:

Na sfinansowanie planowanego w 2004 roku deficytu budżetowego, ujemnego salda przychodów z prywatyzacji i ich rozdysponowania oraz prefinansowania w kwocie netto 55.982,4 mln zł złożą się:

- dodatnie saldo finansowania ze źródeł krajowych w kwocie 53.723,1 mln zł

- dodatnie saldo finansowania zagranicznego w kwocie 2.259,3 mln zł.

Dobór instrumentów finansowania będzie dokonywany zgodnie ze „Strategią zarządzania długiem”, której jednym z podstawowych celów jest minimalizacja kosztów obsługi długu przy ograniczeniach dopuszczalnego poziomu ryzyka związanego ze strukturą długu. Założono poprawę obecnego stanu parametrów długu, której skala będzie uzależniona od bieżącej i prognozowanej sytuacji rynkowej.

Przewidywany rozwój sytuacji gospodarczej ma niewątpliwie wpływ na cały kształt budżetu państwa. Tak więc przy planowaniu budżetu państwa brane są pod uwagę wszystkie czynniki makroekonomiczne. Do podstawowych danych makroekonomicznych branych pod uwagę przy tworzeniu projektu ustawy budżetowej na 2004 rok należą:

- Produkt Krajowy Brutto - przewiduje się przyspieszenie tempa wzrostu gospodarczego do 3,5% w 2003 roku, natomiast w roku 2004 szacuje się, że PKB wzrośnie realnie o 5%.

- dynamika cen towarów i usług konsumpcyjnych - w 2004 roku poziom inflacji będzie się kształtował pod wpływem stopniowej odbudowy popytu krajowego oraz nadal niskich oczekiwań inflacyjnych. Średnioroczna inflacja wyniesie: 0,7% w 2003 roku oraz 2,0% w roku 2004.

- stopa bezrobocia - szacuje się, że stopa bezrobocia w 2004 roku będzie niższa o 0,6 punktu procentowego w stosunku do roku 2003 i wyniesie 17,8%, a przeciętne za­trudnienie w gospodarce narodowej w 2004 roku będzie o 1,0% wyższe niż w roku 2003.

- stopy procentowe - utrzymują się oczekiwania rynkowe dalszej obniżki podstawowych stóp procentowych NBP. Oczekuje się również, że obniżki te nie będą powodować przyspieszenia inflacji i jednocześnie będą oznaczać korzystniejsze warunki pieniężne dla sektora niefinansowego.

- kurs walutowy - szacuje się, że w 2004 roku średnioroczny kurs złotego wzrośnie w porównaniu z rokiem 2003 i ukształtuje się w relacji do euro na poziomie 4,25 PLN/EUR (w 2003 r. - 4,31 PLN/EUR), a w relacji do dolara na poziomie 3,78 PLN/USD (w 2003 r. - 3,84 PLN/USD).

- wynagrodzenie w państwowej sferze budżetowej - w roku 2004 przewidywany jest średnio 3% wzrost tych wynagrodzeń.

- wynagrodzenia w gospodarcze narodowej - przewiduje się, że przeciętne wynagro­dzenie brutto w gospodarce narodowej w 2004 roku wyniesie 2.290 zł.

W 2004 r. zmiany w systemie podatkowym podporządkowane będą przyszłorocznej akcesji naszego kraju do Unii Europejskiej, jak również konieczności stworzenia dogodnych warunków do szybkiego rozwoju gospodarczego.

Do najważniejszych zmian w systemie podatkowym w 2004 r., związanych z wejściem do Unii Europejskiej, należy zaliczyć:

- wprowadzenie nowych przepisów dotyczących podatku akcyzowego (nowa ustawa o akcyzie), co ma między innymi na celu dostosowanie obowiązujących rozwiązań systemowych w obszarze tego podatku do standardów Unii Europejskiej. Związane z tym jest między innymi wprowadzenie tzw. składów podatkowych, wprowadzenie systemu zawieszenia poboru podatku akcyzowego oraz wprowadzenie procedur obrotu wyrobami akcyzowymi z podatkiem zawieszonym oraz podatkiem zapłaconym,

- wprowadzenie nowych przepisów dotyczących podatku od towarów i usług (nowa ustawa o VAT). Przepisy dotyczące tego podatku są w całości objęte dyrektywami Unii Europejskiej. Wydanie nowej ustawy w tym zakresie jest konieczne, gdyż strona polska w swoim stanowisku negocjacyjnym zadeklarowała pełne dostosowanie polskich przepisów do przepisów unijnych. Obowiązujące do tej pory przepisy były wielokrotnie zmieniane, w związku z czym istnieje także konieczność ich uporządkowania. Nowa ustawa ureguluje w sposób całościowy rozliczanie podatku VAT, w tym rozliczanie podatku w handlu wewnątrzwspólnotowym (np. import z krajów UE). Nastąpi także ostateczne rozdzielenie prawodawstwa dotyczącego VAT i akcyzy jak ma to miejsce w krajach Unii.

Do najważniejszych zmian mających na celu zdynamizowanie wzrostu gospodarczego należy zaliczyć:

- obniżenie stawki podatku CIT z 27% do 19% połączone z likwidacją ulg i zwolnień; obniżenie stawki w tak znacznym wymiarze, tzn. o 8 pkt proc., było w latach poprzednich rozłożone na okres 3 lat (stopniowe obniżanie stawki CIT, łącznie o 8 pkt proc., miało miejsce w latach 1999-2001),

- wprowadzenie 19% stawki podatku PIT dla osób prowadzących działalność gospodarczą, rozliczających się dotychczas według progresywnej stawki podatkowej.

Wysoki poziom obciążeń fiskalnych, którym obarczeni są przedsiębiorcy w niekorzystny sposób wpływa na proces wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy. Zmniejszenie stawek podatkowych dla przedsiębiorstw płacących CIT powiększa kwoty dochodu do dyspozycji tych podatników, które przeznaczane na rozwój, stworzą korzystne warunki dla wzrostu inwestycji i ograniczania bezrobocia. Mając na uwadze, że znaczna grupa przedsiębiorców tzw. małego i średniego biznesu rozlicza się z podatku wg PIT, oraz że jest to grupa dysponująca dużym potencjałem rozwoju (a więc i potencjałem tworzenia miejsc pracy), zasadnym jest także w ich przypadku obniżenie stawki podatku dochodowego do poziomu 19%.

Do jednej z najważniejszych zmian systemowych w obszarze finansów publicznych należy zaliczyć zmianę zasad zasilania jednostek samorządu terytorialnego w środki publiczne. Nowe rozwiązania zmierzają do dalszej decentralizacji środków publicznych oraz do zwiększenia ekonomicznej samodzielności jednostek samorządowych w gospodarowaniu własnymi dochodami. Cel ten ma zostać zrealizowany m.in. poprzez zwiększenie udziału jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków bezpośrednich. Takie rozwiązanie silniej zwiąże sytuację finansową jednostek samorządu terytorialnego ze stanem gospodarki kraju. Zwiększenie strumienia środków oraz uelastycznienie zasad gospodarki finansowej rozbuduje możliwość absorpcji środków unijnych przez samorządy.

Od 2004 r. nastąpi ujednolicenie opodatkowania zysków kapitałowych jednolitą stawką 19% i dodatkowo zwiększenie bazy podatkowej z uwagi na wygaśnięcie zwolnienia z końcem 2003 r. dotyczącego zbycia obligacji, papierów wartościowych w obrocie publicznym oraz dochodów z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych.

Istotne znaczenie dla poprawy funkcjonowania przedsiębiorstw będzie miał także proces porządkowania i zmian w regulacjach odnoszących się do działalności gospodarczej mający na celu zmniejszenie barier proceduralnych, skrócenie i uporządkowanie procedur, w tym przyspieszenie sądowego postępowania gospodarczego.

Przewidywane wykonanie dochodów podatkowych w 2003 r. wyniesie 134.730,0 mln zł. W porównaniu do ustawy budżetowej dochody te będą mniejsze o 3.881,6mlnzł, tj. o 2,8%.

W prognozie dochodów podatkowych budżetu na 2004 r. uwzględniono między innymi pozytywne założenia odnośnie procesu gromadzenia dochodów przez budżet państwa w 2004 r. wynikające po części z oczekiwanej poprawy działania służb skarbowych.

1. Podatek od towarów i usług

W 2003 r. dochody budżetu państwa z tytułu podatku od towarów i usług (VAT) zostaną zrealizowane w wysokości 60.200,0 mln zł, tj. na poziomie niższym od planowanego w ustawie budżetowej o 1.388,2mln zł, tj. o 2,3%. Na odmienny niż zakładano poziom dochodów wpłynęło przede wszystkim:

- niższe niż zakładano na etapie ustawy budżetowej przewidywane wykonanie inflacji w 2003 r. (wyniesie ona 0,7% wobec 2,3% zakładanych w ustawie),

- niższa realna dynamika spożycia ogółem, która w br. według aktualnych szacunków wyniesie 2,7% wobec 2,8% zakładanych w ustawie budżetowej.

Dochody budżetu państwa z podatku od towarów i usług w 2004 r. prognozowane są w wysokości 67.639,9 mln zł, tj. o 12,4% więcej niż w 2003 r. Relacja tych dochodów do produktu krajowego brutto zwiększy się z 7,5% w 2003 r. do 7,9% w 2004 r.

Prognozę dochodów z tytułu podatku od towarów i usług na 2004 r. sporządzono zakładając m.in. następujące wielkości makroekonomiczne:

- realna dynamika spożycia 103,3%,

- średnioroczna dynamika cen towarów i usług konsumpcyjnych 102,0%.

Prognoza na 2004 r. uwzględnia również zmiany systemowe, do których należy zaliczyć:

- wzrost stawki podatku z 7% do 22% na artykuły dziecięce (ubrania dziecięce, ubrania niemowlęce, obuwie dziecięce, przybory szkolne) i instrumenty muzyczne,

- dostosowania stawek VAT w budownictwie (wzrost do 22% stawki na materiały budowlane),

- wypłatę należnych zwrotów podatku VAT dla zakładów pracy chronionej i zakładów aktywności zawodowej wynikających z wyroku Trybunału Konstytucyjnego oraz zastąpienie ulg podatkowych dla zakładów pracy chronionej i zakładów aktywności zawodowej systemem dotacji,

- wprowadzenie obowiązku posiadania kas fiskalnych przez taksówkarzy.

Ponadto na wysokość dochodów z tytułu podatku od towarów i usług w 2004 r. wpłynie przystąpienie Polski do wspólnego rynku Unii Europejskiej. Konsekwencją przystąpienia Polski do wewnętrznego rynku Wspólnoty (zniesienie granic celnych) będzie zmiana zasad rozliczeń podatku VAT w obrocie pomiędzy Polską a pozostałymi krajami członkowskimi. Zdecydowaną korzyścią dla przedsiębiorstw będzie tu zmiana sposobu opłacania podatku od importu. Zmiana ta będzie skutkować istotną poprawą płynności finansowej importerów. Dotychczas płacony podatek w terminach związanych z odprawą celną będzie bowiem rozliczany w momencie składania deklaracji podatku VAT.

Szacuje się, że w 2004 r. dochody budżetu państwa z podatku akcyzowego wyniosą 34.614,7 mln zł, tj. o 614,7 mln zł więcej niż przewidywane wykonanie w 2003 r. Oznacza to nominalny wzrost dochodów z akcyzy o 1,8%. Relacja dochodów budżetu państwa z podatku akcyzowego do produktu krajowego brutto zmniejszy się z 4,2% w 2003 r. do 4,0% w 2004 r.

Prognoza dochodów z tytułu podatku akcyzowego na 2004 r. została opracowana z uwzględnieniem prognozy zmiany wolumenu sprzedaży głównych wyrobów akcyzowych. Ponadto uwzględniono uwarunkowania systemowe, do których należą:

- wprowadzenie podwyżki stawek podatku akcyzowego dla wyrobów spirytusowych, która wyniesie średniorocznie 1,1%,

- wprowadzenie podwyżki stawek podatku akcyzowego na paliwa silnikowe, która średniorocznie wyniesie 1,1%,

- w przypadku stawki podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe, zakłada się wzrost średnioroczny na poziomie 9,1%,

- wprowadzenie podwyżki stawek podatku akcyzowego na wino i piwo, która wyniesie średniorocznie 1,1%,

- wejście w życie nowej ustawy o akcyzie, która w sposób całościowy reguluje kwestie dotyczące tego podatku. Jedną ze zmian systemowych będzie wprowadzenie tzw. składów podatkowych i związanej z tym możliwości obrotu towarami akcyzowymi w systemie zawieszenia podatku. Wprowadzenie tego typu rozwiązania jest podyktowane koniecznością dostosowania naszego prawodawstwa do przepisów i procedur wspólnotowych. Wywoła to jednorazowy negatywny skutek dla dochodów budżetu państwa w 2004 r., polegający na jednorazowym przesunięciu czasowym dochodów z akcyzy. Skutek finansowy oszacowano na około 0,6 mld zł (skutek oszacowany łącznie dla wszystkich dochodów z akcyzy). Skutek ten nie będzie miał wpływu na dochody budżetu państwa z akcyzy w latach późniejszych.

W prognozie dochodów z podatku akcyzowego na 2004 r. uwzględniono także efekt otwarcia granicy z krajami Unii Europejskiej. Założono, że stosunkowo wysokie limity dotyczące wwozu towarów akcyzowych przez osoby fizyczne wywołają ujemny skutek dla dochodów budżetu państwa z podatku akcyzowego.

Największe znaczenie dla podatku dochodowego od osób prawnych w 2004 r. będzie miało obniżenie stawki podatku o 8 pkt proc. do poziomu 19%.

Ponadto proces obniżania stawek podatku CIT jest zbieżny z obserwowanym w krajach Unii Europejskiej i krajach kandydackich i jest przejawem dbałości o konkurencyjność polskich przedsiębiorstw.

Ponadto w prognozie dochodów budżetu państwa w przyszłym roku założono (zgodnie z propozycjami projektu ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego) wzrost udziału jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych.

Dochody budżetu państwa z podatku dochodowego od osób fizycznych w 2004 r. prognozowane są w wysokości 21.541,3 mln zł, tj. o 17,1% mniej niż kwota prognozowanego wykonania w 2003 r. Relacja dochodów budżetu państwa z podatku dochodowego od osób fizycznych do produktu krajowego brutto spadnie z 3,2% w 2003r. do poziomu 2,5% w przyszłym roku.

W podatku dochodowym od osób fizycznych istotne znaczenie ma wprowadzenie dla podatników prowadzących pozarolnicza działalność gospodarczą możliwości opodatkowania dochodów stawką 19% w miejsce obecnych stawek progresywnych, co ujednolica opodatkowanie firm niezależnie od formy organizacyjnej i prawnej.

Prognoza wpływów z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych na 2004 r. uwzględnia także skutki proponowanych na ten rok zmian systemowych oraz projekcje dotyczące wykorzystania ulg od dochodu i podatku m.in.:

w tym zwiększające kwotę prognozowanych wpływów:

- likwidacja ulg za wyszkolenie uczniów,

- podwyższenie stawki podatku od dywidendy z 15% do 19%,

- likwidacja możliwości odliczania darowizn na obecnych zasadach,

- likwidacja możliwości odliczania składek na rzecz organizacji, do których przynależność podatnika jest obowiązkowa,

- likwidacja niektórych zwolnień przedmiotowych,

- likwidacja ulg i zwolnień w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych,

w tym zmniejszające kwotę prognozowanych wpływów:

- wprowadzenie możliwość odliczania kwot przekazywanych na rzecz organizacji prowadzących działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych,

- wprowadzenie dla podatników prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą możliwości opodatkowania dochodów 19% podatkiem liniowym.

Od 2004r. zwiększony zostanie udział samorządów we wpływach z podatku PIT.

W 2004 r. dochody z dywidend i wpłat z zysku prognozowane są w kwocie 700,0 mln zł, tj. nominalnie o 12,5% poniżej poziomu z 2003 r. Relacja tych dochodów do produktu krajowego brutto w 2004 r. wyniesie 0,1%.

Prognozę dochodów na 2004 r. opracowano z uwzględnieniem następujących założeń:

- zmniejszenia liczby podmiotów zobowiązanych do dokonania wpłat z zysku w wyniku planowanej prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych i jednooso­bowych spółek Skarbu Państwa,

- utrzymania stawki wpłat z zysku od przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa na niezmienionym poziomie, tj. 15%.

Prognozowany na 2004 r. spadek wpłaty z zysku NBP związany jest z przewidywanym niewielkim pogorszeniem wyniku finansowego NBP w 2003 r. w porównaniu z 2002 r. Obniżenie wyniku finansowego NBP związane jest z większą skalą spadku przychodów niż kosztów ponoszonych przez bank centralny.

Prognozuje się, że wpłaty jednostek samorządu terytorialnego w 2004 r. wyniosą 1.166,9 mln zł, co oznacza w porównaniu z 2003 r. wzrost o 323,7%. Wysoki wzrost dochodów jest konsekwencją wprowadzenia w projekcie ustawy o dochodach jednostek samorządu obowiązku dokonywania wpłat nie tylko przez gminy ale również przez powiaty i województwa, jak też zwiększenia udziałów JST w podatkach dochodowych.

Relacja tych dochodów do produktu krajowego brutto zwiększy się z 0,03% w 2003 r. do 0,14% w 2004 r.

Wpłat będą dokonywać:

- gminy, w których dochód na 1 mieszkańca jest wyższy od 140% średniego dochodu na 1 mieszkańca w kraju,

- powiaty, w których dochód na 1 mieszkańca jest wyższy od 110% średniego dochodu na 1 mieszkańca w kraju

- województwa, w których dochód na 1 mieszkańca jest wyższy od średniego dochodu na 1 mieszkańca w kraju.

Polsce zostały przyznane dodatkowe środki w ramach dwóch instrumentów finansowych:

- środki na finansowanie dostosowania granicy zewnętrznej oraz polskich lotnisk międzynarodowych do wymogów traktatu z Schengen. Dochody budżetu z tego tytułu wyniosą w 2004 r. 439,2 mln zł,

- środki z tytułu kompensat budżetowych; instrument ten ma na celu niwelowanie negatywnych skutków dla budżetu państwa związanych z niedopasowaniem czasowym i strukturalnym przepływów kasowych między budżetem Polski i budżetem UE. Część środków będzie pochodzić ze specjalnego instrumentu - ryczałtu na zniwelowanie problemu luki kasowej, a pozostałe z przesunięcia ok. 12% środków na zobowiązania przewidzianych na fundusze strukturalne dla Polski w latach 2004-2006. Pozwolą one na stopniowe przeprowadzenie koniecznych adaptacji w strukturze finansów publicznych, co wymagać będzie utrzymania odpowiedniej płynności budżetowej, w szczególności w pierwszych latach po uzyskaniu członkostwa. Dochody budżetu z tego tytułu wyniosą 2.107,0 mln zł w 2004 r.

Uzyskane warunki udziału Polski w tworzeniu i wykorzystaniu budżetu UE oznaczają, że od momentu akcesji Polska będzie z niego więcej otrzymywała niż wpłacała. Wysokości wynegocjowanych kwot determinowane były ramami finansowymi UE na lata 2000 - 2006, które określone zostały przez Radę Europejską w Berlinie w 1999 r.

Struktura wydatków budżetu państwa w 2004 r. w stosunku do 2003 r. ulegnie pewnym zmianom. Wzrasta udział wydatków na wydatki bieżące jednostek budżetowych (o 2,5%), świadczenia na rzecz osób fizycznych (o 0,4%), na wydatki majątkowe (o 0,2%) oraz na obsługę długu publicznego (o 0,1%), natomiast spada udział wydatków na dotacje i sub­wencje (o 5,9%) i na rozliczenia z bankami (o 0,2%).

Obniżenie udziału dotacji i subwencji wynika przede wszystkim ze zmiany zasad:

- finansowania niektórych zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego (zgodnie z projektem ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego),

- refundowania FUS ubytku składki w wyniku reformy ubezpieczeń społecznych.

Ponadto, należy zauważyć, że przy opracowywaniu projektu budżetu na rok 2004 po raz pierwszy występuje grupa wydatków na „Środki własne Unii Europejskiej”, do której zalicza się wydatki na wpłatę obliczoną na podstawie Produktu Narodowego Brutto, wpłatę obliczoną zgodnie z metodologią wynikającą z przepisów Unii Europejskiej, na podstawie podatku od towarów i usług, wpłatę z tytułu udziału w opłatach celnych i opłatach rolnych oraz wpłatę z tytułu udziału w opłatach cukrowych. Planuje się, że w 2004 r. udział tej grupy wydatków w wydatkach ogółem budżetu państwa wyniesie 2,9%.

Największy udział w wydatkach budżetu państwa w 2004 r. stanowią nadal dotacje i subwencje (48,7%), tj. grupa wydatków, w której 42,9% stanowią dotacje dla funduszy celowych, a 38,1% to dotacje i subwencje dla jednostek samorządu terytorialnego. Na pozo­stałe dotacje pozostaje więc 19,0% zaplanowanych wydatków w tej grupie, w tym 13,2% na dotacje podmiotowe i 4,3% na dotacje zaplanowane w rezerwach.

W 2004 roku ulegnie zmianie zakres zadań finansowanych z budżetu państwa. Zgodnie z projektem ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego część zadań realizowanych przez j.s.t. a finansowanych dotychczas subwencjami lub dotacjami z budżetu państwa będzie przejęte przez te jednostki do finansowania z dochodów własnych. Oznacza to zmniejszenie wydatków, ale i dochodów budżetu państwa.

Wydatki na zadania finansowane z budżetu państwa w 2004 r. będą dodatkowo wspierane środkami bezzwrotnymi pochodzącymi z zagranicy o kwotę 11.319.108 tys. zł.

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej powoduje istotne zmiany dla finansów publicznych, które znajdują odzwierciedlenie w projekcie ustawy budżetowej na 2004 r. Polska gospodarka z jednej strony otrzyma z Unii Europejskiej środki w ramach rekompensat dla budżetu, projektów PHARE, ISPA, SAPARD oraz innych programów realizowanych z udziałem funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności oraz zadań wynikających ze Wspólnej Polityki Rolnej. Z drugiej strony w ustawie budżetowej ujęto płatności na rzecz Unii Europejskiej (środki własne Unii Europejskiej).

Od 2004 r. Polska, podobnie jak i inne Państwa Członkowskie, odprowadzać będzie do budżetu ogólnego Unii Europejskiej, w ramach tzw. „systemu środków własnych UE”, składkę obliczoną zgodnie z metodologią Unii Europejskiej. Pierwsza polska wpłata na konto środków własnych UE nastąpi pierwszego roboczego dnia maja 2004 r. Ze względu na fakt, iż członkostwo Polski w Unii Europejskiej w 2004 r. nie obejmuje pełnego roku budżetowego, polska składka została proporcjonalnie pomniejszona w stosunku do wpłat obecnych państw członkowskich.

	2002	2003	2004
			Prognoza
DOCHODY OGÓŁEM	143 519 844	152 009 937	152 750 084
1. Dochody podatkowe	128 750 913	134 730 000	135 011 620
1.1. Podatki pośrednie	89 603 910	94 930 000	103 176 718
a) podatek od towarów i usług	57 441 660	60 200 000	67 639 906
b) podatek akcyzowy	31 489 765	34 000 000	34 614 712
c) od gier	672 485	730 000	922 100
1.2. Podatek dochodowy od osób prawnych	15 008 405	13 800 000	10 293 621
1.3. Podatek dochodowy od osób fizycznych	24 139 015	26 000 000	21 541 281
2. Dochody niepodatkowe	14 271 207	17 141 267	15 123 672
2.1. Dywidenda	637 056	800 000	700 000
2.2. Wpłaty z zysku NBP	2 582 184	4 680 863	4 212 700
2.3. Cło	3 805 803	3 700 000	1 924 000
2.4. Dochody jednostek budżetowych	6 637 701	7 095 000	6 293 919
2.5. Pozostałe dochody niepodatkowe	361 755	305 000	826 188
2.6. Wpłaty gmin	246 708	275 404	1 166 865
2.7. Opłata restrukturyzacyjna	-	285 000	-
3. Dochody zagraniczne	497 724	138 670	68 639
4. Kompensaty do budżetu państwa z Unii Europejskiej	-	-	2 546 153

Dochody

i przychody

Wydatki

i rozchody

Nadwyżki

lub deficyty

Gmin

Powiatów

Województw

Wydatki budżetowe

199,9 mld zł

45,3 mld zł

Dochody budżetowe

154,6 mld zł

---