Budżet państwa (19 stron)


Budżet państwa

1. Wprowadzenie

1.1. Etymologia słowa ,,Budżet”

1.2. Rozwój budżetu państwa w Polsce i jego znaczenie na arenie międzynarodowej:

Pomimo znaczącego wkładu Polski w rozwój instytucji budżetu, nie znajduje odbicia w literaturze światowej.

Wynikiem nie tylko burzliwych dziejów w Polsce ale i na świecie jest obecny kształt budżetu oraz spełniane przez niego funkcje i zasady tworzenia oraz rozdysponowanie środków publicznych.

Do najważniejszych faktów ostatniego stulecia należą:

1.3. a. Regulacja prawna

Definicja budżetu państwa według ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. opracowanej na podstawie Dz. U. z 1998 r. Nr 155, poz. 1014, z 1999 r. poz. Nr 38, poz. 360, Nr 49, poz. 485, Nr 70, poz. 778, Nr 110 po. 1255, z 2000 r. Nr 6 poz. 69 Nr 12, poz. 136 Nr 48, poz.550, Nr 95 , poz. 1041, zgodnie z ustawą o finansach publicznych jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów :

-organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa,

-sądów i trybunałów,

-administracji rządowej,

W ustawie o finansach publicznych mieści się w dziale III pod nazwą ,,Budżet państwa” i określa w:

- rozdziale 1- Podstawowe definicje i zasady

- rozdziale 2- Opracowywanie i uchwalanie budżetu państwa

- rozdziale 3- Zasady i tryb wykonywania ustawy budżetowej

- rozdziale 4- Kasową obsługę budżetu.

Ustawą budżetową ustala się:

1.3.b. Klasyfikacja budżetowa

To sposób grupowania dochodów i wydatków budżetowych stosowanych w planowaniu i ewidencji wykonywania budżetu. Analizując wyniki budżet państwa obejmuje stosunkowo niewielką część dochodów i wydatków sektora publicznego. Podział dochodów publicznych pomiędzy poszczególne segmenty sektora publicznego(Skarb państwa, samorząd terytorialny, fundusze celowe, inne instytucje publiczne) został jednak dokonany w ten sposób, że budżet państwa pełni funkcję instrumentu kontroli niemal całego sektora publicznego. Stosuje się podział klasyfikacji budżetowej według trzech kryteriów:

a)Podmiotowe (części) przy pomocy tego kryterium wyodrębniamy części budżetu, jest to podział resortowy, który odpowiada aktualnej resortowej administracji. Ilość części odpowiada liczbie organów administracji rządowej i nazwy

Od strony podmiotowej budżet państwa obejmuje dochody i wydatki realizowane przez:

b)Przedmiotowe (działy, rozdziały, tytuły) część budżetu dzielimy według kryterium przedmiotowego wyodrębniamy źródła pochodzenia środków i kierunków dysponowania (np. przemysł, budownictwo, rolnictwo), w ramach działów może być potrzeba wyodrębnienia rozdziałów, a w tych mogą kryć się tytuły

Zakres przedmiotowy (rzeczowy) dochodów budżetu państwa obejmuje:

Rodzajowe (paragrafy, pozycje) jest uszczegółowieniem podziału przedmiotowego, wyodrębnia paragrafy, a w ramach paragrafów pozycje.

2. Znaczenie budżetu według Wiesławy Ziółkowskiej

2.1. Budżet a skarb państwa

Skarb państwa pojęcie szersze od budżetu, o ile budżet wiąże się z bieżącą gospodarką finansową, natomiast skarb państwa obejmuje także całą publiczną masę majątkową. Pojęcie skarbu państwa może być rozumiane jako:

2.2. Funkcje Skarbu Państwa

kasjera kontrola płynności, gromadzenie i wydatkowanie bankiera inwestowanie nadwyżki Z nadwyżki tej można udzielić kredytów lub zainwestować je. Udziały w innych jednostkach majątkowa:

-czynna dotyczy tej części majątku publicznego, która z założenia nie ma przynosić zysku, wówczas skarb państwa jest gospodarzem tego majątku (np. sierociniec)

-bierna dotyczy tej części majątku publicznego, która z założenia ma przynosić zysk. Tutaj gospodarz ma dążyć do maksymalnego zysku (są to z reguły monopole np. produkcja alkoholu, przemysł naftowy)

2.3. Budżet a jednostki budżetowe

Jednostki budżetowe, forma w ramach której jednostka rozlicza się metodą brutto. Dla podmiotów świadczących usługi w sposób nieodpłatny lub odpłatny w małym zakresie. Środki te wygasają po roku. Zakłady te nie płacą podatków, nie mogą korzystać z kredytów. W zakresie gospodarki finansowej są pozbawione samodzielności. Są to formy nieefektywne, często się je modyfikuje w oparciu o np. premię zakłady budżetowe, rozliczają się metodą netto. Dotyczą podmiotów o całkowitej lub częściowej odpłatności. Nie posiadają osobowości prawnej, budują swój plan finansowy. Mogą zaciągać kredyty, środki nie wydane w danym roku mogą przenieść na rok następny. Nie płacą podatków, są zbliżone do przedsiębiorstw, wynagrodzenia nie zależą od efektów gospodarstwa pomocnicze, działalność uboczna jednostek budżetowych, która może przynosić korzyści. Wyodrębnia się przychody i wydatki z macierzystej jednostki, koszty pokrywa się z przychodów. Rozlicza się za pośrednictwem jednostki macierzystej. W przypadku zysku połowę zabiera budżet a połowa pozostaje w jednostce macierzystej środki specjalne, wyodrębnienie o charakterze finansowym. Prawo wykorzystywania na własne wydatki pewnych określonych dochodów, które pobiera jednostka budżetowa (np. dochody z tytułu najmu pomieszczeń) z tych środków specjalnych pokrywa się koszty realizacji dochodów. Są gromadzone na odrębnym rachunku.

(dopuszczalne są również łączenie tych form)

3. Procedura budżetowa

Wyodrębniamy cztery etapy: przygotowanie projektu budżetu utrwalanie budżetu wykonanie budżetu kontrola budżetu

Przygotowanie projektu budżetu poprzedza przyjęcie przez senat rocznych założeń polityki społeczno- gospodarczej państwa - to założenia w oparciu, o które opracowuje się wstępny projekt budżetu (Ministerstwo Finansów), który ma następnie zaakceptować Rada Ministrów. Następnie ministerstwo rozpoczyna organizację prac nad właściwym projektem budżetu. Nota - wytyczne i wskazówki dla poszczególnych resortów, co do opracowania budżetu w wycinku działalności resortów. Ministerstwa opracowują swoje małe budżety, angażując podległe sobie podmioty. Następnie minister w oparciu o odcinkowe budżety tworzy całość i przedstawia ją Radzie Ministrów, z uzasadnieniem i wskazaniem kwestii spornych. Projekt zostaje poddany pod obrady Rady Ministrów. Uchwalony projekt budżetu z uzasadnieniem kierowany jest do Sejmu.

Prace nad projektem budżetu często rozpoczynają się o wiele wcześniej przed przedstawieniem go Parlamentowi, co umożliwia jego dogłębną analizę. Należy pamiętać jednak, że nadmierne wydłużenie tego okresu rodzi ryzyko ograniczonej aktualności prognoz ekonomicznych. Założenia projektu budżetu państwa na dany rok obejmują prognozy dotyczące podstawowych wskaźników makroekonomicznych, takich jak: szacunki produkcji sprzedanej i produktu krajowego brutto, prognozę cen, kursu walutowego, bezrobocia i płac, dochodów przedsiębiorstw prognozę handlu zagranicznego i bilansu płatniczego, prognozę dochodów budżetowych i możliwości sfinansowania deficytu budżetowego Na ich podstawie i na podstawie materiałów sporządzonych przez poszczególnych dysponentów części budżetowych Minister opracowuje wstępny projekt budżetu państwa i po zatwierdzeniu przez kierownictwo Ministerstwa Finansów przedstawia go Radzie Ministrów.

Projekt ten musi zawierać w szczególności:

- główne cele polityki społecznej i gospodarczej

- założenia makroekonomiczne na rok budżetowy i dwa następne lata

- kierunki prywatyzacji majątku Skarbu Państwa

- przewidywane wykonanie budżetu państwa za rok poprzedzający rok, którego projekt dotyczy

- omówienie projektowanych przychodów i rozchodów oraz dochodów i wydatków państwowych funduszy celowych

- informacje o przewidywanej na koniec roku wysokości długu skarbu państwa

- protokół rozbieżności dotyczący poszczególnych pozycji budżetowych, których nie usunięto w fazie konsultacji

międzyresortowych

W trakcie pierwszego czytania Rząd prezentuje i uzasadnia projekt budżetu, który jest przedmiotem debaty sejmowej. Przedstawiciele klubów ustosunkowują się wtedy do prognoz makroekonomicznych oraz głównych założeń polityki budżetowej. W tym etapie pojawia się ocena przez Komisję Finansów Publicznych po zapoznaniu się z opiniami ekspertów oraz wyjaśnieniami przedstawicieli rządu, prognoz makroekonomicznych oraz założeń polityki budżetowej. Debata ta pozwala na ujawnienie różnic występujących w diagnozowaniu stanu gospodarki oraz ocenie proponowanej przez Rząd polityki społeczno- gospodarczej a co za tym idzie całościowej oceny działalności Rządu dotyczące inflacji, bilansu handlu zagranicznego, wzrostu PKB, dynamiki dochodów budżetowych, a także struktury wydatków. Poprawki, które uzyskują akceptację są rekomendowane do przyjęcia przez Sejm. Ograniczenie dotyczy konstytucyjnego zakazu zmiany przez władzę ustawodawczą wysokości deficytu proponowanego przez Radę Ministrów. Sejm może dokonać zmiany w strukturze i wysokości wydatków pod warunkiem, że znajdzie źródło ich pokrycia.

Zakres ten jednak jest symboliczny w stosunku do wydatków ogółem budżetu państwa lecz znaczący dla społeczeństwa polskiego.

Najwyższa Izba Kontroli na bieżąco dokonuje kontroli: - legalności - celowości - gospodarności Do 31 maja Rada Ministrów składa sprawozdanie z wykonania budżetu Sejmowi i NIK- owi. Przyjęcie oznacza udzielenie absolutorium.

Od początku transformacji w Polsce budżet państwa stanowi jeden z najważniejszych i zarazem najtrudniejszych punktów makroekonomicznej stabilizacji gospodarki. Mimo sukcesów osiągniętych w pierwszym okresie, do chwili obecnej nie udało się doprowadzić do trwałego zrównoważenia budżetu państwa, a nierównowaga budżetowa nadal oddziaływuje na najważniejsze zmienne makroekonomiczne: tempo wzrostu gospodarczego, inflację, bezrobocie (,,stopa bezrobocia w kwietniu 2003 wyniosła 18,4 % i lekko spadła” podaje GUS) oraz na stan bilansu płatniczego.

Polska boryka się z poważnym kryzysem budżetowym. Wiadomo, że wykonanie budżetu państwa w 2004 r. będzie wyraźnie (i negatywnie) odbiegać od przyjętych założeń. Poważniejsze problemy czekają jeszcze na nas w roku 2004 i być może w latach następnych.

Obecny kryzys nie spowodowały wydarzenia, które miały miejsce w bieżącym roku. Za bezpośrednią przyczynę obecnych trudności uważa się na ogół niekorzystne skutki finansowe reform ustroju finansów publicznych wdrożonych w 1999 roku, a mówiąc dokładniej braku reakcji na znane od początku problemy i zagrożenia związane z tymi reformami. Diagnoza taka jest w znacznym stopniu trafna. Źródeł obecnych problemów należy szukać jeszcze wcześniej, we wcześniejszych latach procesu transformacji.

Pozytywny na pewno jest fakt, iż po raz pierwszy w dziejach III Rzeczypospolitej budżet na kolejny rok został podpisany pod koniec starego roku. Można go traktować jako istotny prezent dla polskiego systemu demokratycznego - powiedział Kwaśniewski w czasie uroczystości podpisania budżetu w Pałacu Prezydenckim. Premier Leszek Miller stwierdził, że ma nadzieję, iż budżet "będzie zapowiedzią pozytywnych zmian w gospodarce", a wicepremier Grzegorz Kołodko po raz kolejny zapewnił, że jest to "budżet stabilizacji i rozwoju".

W 2003 r. dochody budżetu mają wynieść 155,677 mld zł, wydatki 194,411 mld zł, a deficyt budżetowy 38,7 mld zł. Ubytek dochodów (abolicja, którą zakwestionował Trybunał Konstytucyjny, miała przynieść 600 mln zł, a restrukturyzacja przedsiębiorstw zamiast 1,3 mld zł dała nieco ponad 600 mln zł) udało się uzupełnić m.in. wyższą o 1,113 mld zł wpłatą z zysku NBP. Wiele wydatków zapisano warunkowo. I tak np. jeśli wyższe będą wpływy z akcyzy, to znajdą się dodatkowe pieniądze m.in. na dopłaty do mleka. Jeśli zaś mniejsze będą koszta obsługi długu, to będzie dodatkowe 100 tys. zł na zasiłki z opieki społecznej.

Budżet opiera się na 3,5-proc. prognozie wzrostu PKB i 2,3-proc. inflacji.

4. Zmiany struktury dochodów i wydatków budżetu państwa

4.1. Klasyfikacje dochodów budżetowych w znaczeniu:

podmiot władczy - dochody gromadzone w sposób przymusowy, (cła, podatki, opłaty).

podmiot prywatny - dochody gromadzone dobrowolnie, bez środków przymusu (pożyczki u obywateli, kredyty w bankach komercyjnych, z majątku publicznego).

dochody definitywne - definitywna cząstka majątku (podatki, cła)

dochody czasowe - zwrotne. Z punktu widzenia dysponowania nie ma między nimi różnicy, ale lepiej mieć środki z podatków.

4.1.a. Rodzaje wpływów do budżetu

podatek - to pieniężne świadczenie o charakterze przymusowym, bezzwrotnym, ogólnym i nieodpłatnym pobierane przez państwo lub inny związek publiczno prawny na podstawie przepisów prawa określających warunki , wysokość i termin dokonywania tych opłat. Jest podstawowym źródłem dochodów budżetowych państwa, średnio około 80%. Opłata ma charakter przymusowy, bezzwrotny, odpłatny za określone świadczenie (opłata paszportowa, skarbowa). Opłata towarzyszy świadczeniu, natomiast cena jest celem świadczenia.

Jednolitość prawna- jeżeli buduje się sankcję za przestępstwa podatkowe i jeżeli są określone w sposób ogólny, to nie mogą pojawić się regulacje szczegółowe.

Jednolitość ekonomiczna chodzi o logiczne związki pomiędzy poszczególnymi podatkami a przedmiotem opodatkowania. A szczególnie o to aby: wielokrotnie nie obciążać tego samego przedmiotu, nie pozostawiać obszarów niepodatkowych.

Systemy podatkowe:

Rodzaje podatków:

Podatek rzeczowy to taki, który dotyczy bogactwa (podatek od gruntu). Prosty utrudniający oszustwa, nie dopuszcza ulg, wydajny. Jest to podatek niesprawiedliwy, ślepy .

Podatek osobisty także dotyczy elementu bogactwa ale uwzględnia też indywidualną sytuację podatnika. Podatek osobisty dopuszcza ulgi, staje się bardzo skomplikowany, ułatwia oszustwa. Honoruje w większym stopniu zasadę sprawiedliwości.

Podatki pośrednie to takie, których zdolność podatkowa wiąże się z określonymi działaniami, faktami, operacjami. Głównie są to podatki od wydatków, koszty są wliczone w ceny towarów. Posiadają dosyć prostą konstrukcję, są wydajne, waloryzują wpływy budżetowe w razie inflacji. Są niesprawiedliwe, zbyt duże podatki hamują działalność gospodarczą.

Podatki bezpośrednie to takie, których zdolność podatkowa wiąże się bezpośrednio z sytuacją podatnika (głównie od dochodów i majątku). Są to podatki sprawiedliwe, bardzo skomplikowane, ułatwiają oszustwa. Z punktu widzenia technik fiskalnych wadą jest ostentacyjność poboru.

  Przyczyny ucieczki przed podatkiem:

o charakterze politycznym, brak identyfikacji z władzą. Ten kto nie płaci podatków twierdzi, że on nie wybierał tej władzy więc dlaczego ma płacić. Niegospodarne wydatkowanie środków przez władzę publiczną budzi również opór podatników.

o charakterze ekonomicznym, jakie korzyści może przynieść podatnikom nie zapłacenie podatków. Wysokie obciążenia skłaniają w większym stopniu do ucieczki przed podatkiem. Nadmierny fiskalizm systemu podatkowego powoduje, że podatnik sam broni się przed systemem

o charakterze moralnym, gdy okradanie fiskusa w ocenie moralnej nie jest traktowane nagannie (jak np. okradanie sąsiada). Wynika to ze sposobu traktowania obywatela przez państwo, powodując brak poczucia winy

o charakterze technicznym, nadmiernie skomplikowany system podatkowy nie ułatwia płacenia podatków a także utrudnia kontrolę skarbową. Niesprawny aparat skarbowy sprzyja ucieczce przed płaceniem. Ponadto niepłaceniu sprzyjają także słabo rozwinięta gospodarka, stagnacja gospodarcza itp.

W minionym dziesięcioleciu struktura dochodów i wydatków uległa zasadniczym zmianom w pozytywnym tego słowa znaczeniu. Przy dochodach budżetowych oznacza to przede wszystkim zwiększenie roli podatków pośrednich, w strukturze wydatków przesunięcia z wydatków na wspieranie nieefektywnych segmentów gospodarki na wydatki związane z finansowaniem zasadniczych zadań sektora publicznego. Pozytywna ocena zmian w strukturze budżetu nie oznacza przyjęcia ówczesnego stanu za idealny. Ostatnie lata pokazały że Polska przede wszystkim posiada słabą zdolność przy egzekwowaniu podatków oraz szeroką tzw. ,,szarą strefę”. Zagrożeniem dla budżetu są też bardzo rozbudowane zobowiązania socjalne państwa, hamujące możliwość wykorzystania budżetu jako instrumentu dynamizującego procesy rozwojowe w gospodarce.

Zestawienie wydatków i dochodów do porównania w latach według prognoz Rządu:

Tabela 7: Finanse publiczne w latach 2000-2004 (% PKB)

 

2000

2001

2002

2003

2004

1. Dochody bieżące

39,2

39,4

39,8

37,5

35,8

2. Wydatki bieżące

37,1

38,3

38,2

35,5

33,5

3. Nadwyżka bieżąca

2,1

1,1

1,6

2,0

2,3

4. Dochody kapitałowe

0,4

0,5

0,4

0,4

0,4

5. Wydatki kapitałowe

2,9

2,8

3,2

3,3

3,2

6. Nadwyżka części kapitałowej (4-5)

-2,5

-2,3

-2,8

-2,9

-2,8

7. Nadwyżka pierwotna (3+6)

-0,4

-1,2

-1,2

-0,9

-0,5

8. Obsługa długu publicznego

2,7

3,1

3,4

3,4

3,2

9. Przyrost zobowiązań jednostek budżetowych

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

10. Wydatki z pozycji pozabudżetowych

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

11. Rekompensaty

0,5

0,3

0,4

0,4

0,2

12. Potrzeby pożyczkowe (8+9+10+11-7)

3,6

4,6

5,0

4,7

3,9

Prawo Wagnera mówi, że wydatki stale wzrastają. Wzrost ten ma charakter ekstensywny - coraz nowsze obszary objęte kasą publiczną; bądź intensywny - większe nakłady na dane obszary.

Warto byłoby zaznaczyć w tym momencie fakt, że dochody i wydatki budżetu państwa ewidencjonowane są w układzie kasowym. Do dochodów w danym roku zalicza się tylko faktycznie dokonane wpłaty (niezależnie od roku, za które były one zależne), natomiast za wydatki uważa się tylko dokonane w danym roku wypłaty. W takim ujęciu budżetu nie znajduje odbicia np. przyrost zobowiązań Skarbu Państwa wynikających z zaległości płatniczych instytucji finansowych z budżetu, ani dotacje udzielane przez bezpośrednie wypłaty z budżetu, lecz przez nieodpłatne przekazanie dodatkowym instytucjom skarbowym papierów wartościowych.

Przeciwdziałanie ucieczce przed podatkami

Działalność represyjne, karanie za przestępstwa i wykroczenia podatkowe jest problemem dyskusyjnym.

Przerzucalność podatkowa czyli przesuwanie ciężaru podatku przez podatnika na inne podmioty. Może być różna w zależności od wielkości przerzuconego ciężaru: częściowa, całkowita i nadmierna

Przerzucalność ma miejsce gdy ustawa podnosi stawki podatkowe lub ustala nowy (podatnik może przerzucić podatek i jeszcze na tym zarobić). Procedury przerzucania nie są korzystne m in. z punktu zasady sprawiedliwości podatkowej.

Przerzucalność można podzielić ze względu na kogo zostaną przerzucane na przerzucalność:

Kanibalizm podatkowy oznacza, że nadmierne obciążenia podatkowe wyniszczają źródło podatku, w przypadku działalności gospodarczej dochodzi nawet do jej likwidowania.

  Akcyzę Uzasadnienie do stosowania akcyzy:

Podatek akcyzowy jest uregulowany w ustawie razem z VATem. W Polsce obejmuje szeroki wachlarz wyrobów: karty do gry samochody do określonej ceny sprzęt radiowo telewizyjny wysokiej klasy kamery guma do żucia broń gazowa opakowania z tworzyw sztucznych

       podatki wielofazowe dotyczą różnych faz obrotu gospodarczego

       podatki jednofazowe są pobierane w jednej wybranej fazie obrotu (najczęściej w ostatniej). Podatek jest nakładany na producentów wyrobów finalnych (przeznaczonych dla konsumentów). Podmiotem wybranym może być także szczebel handlu albo hurt, detal.

Wielofazowy, kaskadowy, piramidalny, gdy cena zakupu w każdej fazie obrotu (produkcja, hurt, detal) jest skorygowana o wielkość podatku. Podatek ten jest obciążony ekonomiczną wadliwością:

       dochodzi do wielokrotnego obciążenia tej samej podstawy

       pojawia się zjawisko wielokrotnego pobierania podatku od podatku

Ponadto konstrukcja tego podatku sprzyja monopolizacji pionowej procesów gospodarczych, powoduje zakłócenia w konkurencji, w sposób restrykcyjny uderza w mniejsze podmioty.

Wady te są omijane w innej konstrukcji jaką jest podatek jednofazowy, w ramach którego produkty, surowce podlegające dalszemu przetwarzaniu nie są obciążane podatkiem obrotowym. Podatek jest pobierany w momencie, gdy trafia do konsumenta finalnego. Ma tu miejsce przesuwania podstawy opodatkowania z miejsca, gdzie ona powstaje do miejsca, kiedy podatek jest pobierany.

Inny sposobem uniknięcia wad podatków wielofazowych jest podatek od wartości dodanej VAT. Podatek płaca wszyscy uczestnicy obrotu gospodarczego ale tylko od tej części, którą same wypracowały (nowowytworzonej).

Walory podatku Vat

VAT jest podatkiem sprawiedliwym bo obciąża podstawę tam gdzie ona powstała, nie daje nieuzasadnionej karty przetargowej podmiotom finalnym, które płacą wysokie podatki

- jednofazowy, przyczynia się do zróżnicowania cen, surowce pozostają raczej tanie, a wyroby finalne raczej drogie co powoduje, że kształtowanie cen nie jest prawidłowe.

-z punktu widzenia fiskalnego jako podatek jednofazowy oznacza mniejszą systematyczność wpływów do budżetu

- kwestia oszustw podatkowych: podmioty ponosząc mniejsze obciążenia nie są zachęcane do oszustw. Ze względu na ilość obciążonych podmiotów wszyscy podatnicy musieliby być nieuczciwi aby budżet stracił. W przypadku podatku jednofazowego wystarczy jeden nieuczciwy detalista

- podatek VAT ma wbudowaną konstrukcję, która chroni przed ucieczką przed podatkiem: podatek należny jest naliczonym w następnej fazie, więc sprzedawca chce podatek należny a nabywca nie (on go odejmuje).

- VAT jest tak skonstruowany, żeby był neutralny względem konkurencji międzynarodowej, obciąża się wyroby w tym kraju gdzie są one nabywane (charakter terytorialny). Wyroby w kraju sprzedawcy są oczyszczane z podatku, natomiast w kraju importera (nabywcy) są obciążone obowiązującą stawką

Został wprowadzony 5 lipca 1993 roku, zastąpił podatek obrotowy jednofazowy pobierany na szczeblu producenta (wtedy też istniał 1% podatek na każdym szczeblu). Jest to podatek o charakterze cenotwórczym i przedmiotowym.

- Przedmiot podatku: podatkiem tym obciąża się odpłatne świadczenia, usługi oraz sprzedaż towarów. W Polsce stosuje się zasadę terytorialności. Podatkiem objęty jest również eksport, import towarów i usług. darowizny towarów bezpłatne świadczenie usług przekazywanie towarów i świadczenie usług na rzecz właścicieli, pracowników, udziałowców, byłych pracowników i innych zamiana towaru na towar, towaru na usługę, usługi na towar, usługi na usługę

-Cel obciążenie nabywcy określonego wyrobu lub usługi.

Pojęcie towarów i usług odwołuje się do klasyfikacji GUS, która zawiera: wykaz w odniesieniu do towarów klasyfikację wyrobów i usług w odniesieniu do usług klasyfikację obiektów budowlanych w odniesieniu do obiektów budowlanych Przez pojęcie towaru nie rozumie się pieniądza, gruntu oraz wartości niematerialnych i prawnych. Nie wchodzi w to również sprzedaż gier losowych, czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy np. sprzedaż kradzionych samochodów.

-Podmiot VAT są to osoby fizyczne, prawne, jednostki organizacyjne nie posiadając osobowości prawnej, które wykonują wymienione czynności. Nie ma znaczenia czy są to osoby krajowe czy zagraniczne. Podatek nie powinien zawierać ulg.

-Wyjątki: zwolnienie na wielkość obrotów (w 1996 poniżej 80 tys. złotych można zdecydować się na płacenie) karta podatkowa, osoby posiadające nie muszą płacić VAT, chyba, że chcą zakłady pracy chronionej bez względu na wielkość obrotu mogą wybrać zwolnienie podmioty zaczynające działalność i przewidujące obroty poniżej 80 tys. złotych mogą wybrać zwolnieni, lecz fakt ten musi zostać zgłoszony wcześniej.

Uprzywilejowane są podmioty drobne, aby nie obciążać ich skomplikowaną ewidencją i jednocześnie uniknąć ciągłego kontrolowania. VAT zniósł wszelkie zwolnienia nabyte podczas funkcjonowania podatku obrotowego. Zmieniono zwolnienia, aby zapewnić równość podmiotów. Stawki: 22% stawka standardowa 7% stawka zarezerwowana dla towarów objętych pewnymi względami społecznymi: towary spożywcze towary gospodarki rolnej i leśnej towary związane z ochroną zdrowia towary dla dzieci (dziecko do lat 11, np. narty do 120cm, meble dla dzieci do lat 6) usługi transportowe, telekomunikacyjne usługi hotelowe i restauracyjne Ponadto preferencyjna stawka 7% obejmuje materiały i usługi budowlane. 0% służy do całkowitego wyeliminowania podatku z ceny określonego towaru, zarezerwowana dla eksportu, w sposób przejściowy stosowana wobec niektórych wyrobów (leki, książki, wydawnictwa) Zwolnienia dotyczą nieprzetworzonych produktów gospodarki leśnej, rolnej i łowieckiej. Zakres ten jest niewielki. Wykaz usług zwolnionych obejmuje: usługi w zakresie służby zdrowia usługi w zakresie edukacji usługi w zakresie administracji publicznej usługi w zakresie opieki socjalnej usługi cmentarne, pogrzebowe, kremacyjne usługi obrony narodowej usługi w zakresie rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa, pośrednictwa ubezpieczeniowego

Podatek dochodowy

Podmiot: osoby fizyczne (także małoletnich) o miejscu zamieszkania na terytorium RP (w tym wieże wiertnicze, platformy) lub z pobytem czasowym w danym roku podatkowym przekraczającym183 dni (wyjątkiem są służby dyplomatyczne i ich rodziny). Nieograniczony obowiązek podatkowy oznacza, że podatkowi podlegają wszystkie dochody bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Ograniczony obowiązek podatkowy -podatkowi podlegają tylko dochody uzyskane z pracy wykonywanej na terenie RP oraz inne dochody osiągane na terenie RP. Skala podatku dochodowego od osób fizycznych ma charakter progresywny co oznacza że w miarę wzrostu dochodu płaci się coraz większą część dochodu w formie podatku.

Osoby prawne.

Do wpływów podatkowych zaliczamy również podatek akcyzowy, importowy, od gier itp.

Dochody niepodatkowe to: cło, wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego, dochody z prywatyzacji, dochody z jednostek budżetowych, dywidenda, opłaty wyrównawcze.

4.1.b.Rodzaje wydatków budżetowych w Polsce i ich znaczenie:

- Dotacje i subwencje w tym:

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych

Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

Fundusz Pracy, pozostałe fundusze

- Wydatki bieżące jednostek budżetowych głównie wynagrodzenia

- Obsługa długu publicznego (krajowego i zagranicznego)

- Świadczenia na rzecz osób fizycznych (głównie świadczenia emerytalno- rentowe dla funkcjonariuszy policji, UOP, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej.

- Wydatki majątkowe (wydatki inwestycyjne)

- Wydatki z tytułu rozliczeń z bankami w tym:

-wykup odsetek od kredytów mieszkaniowych

-premie gwarancyjne od wkładów mieszkaniowych

Wyższe wydatki rządowe to :

-wyższy popyt zagregowany

-wyższe zatrudnienie

-więcej tzw. Dóbr publicznych

-wzrost gospodarczy a posiadane przez społeczeństwo obligacje stają się źródłem dochodów następnych pokoleń.

Należy jednak zwrócić uwagę, iż:

-finansowanie wydatków z deficytu może prowadzić do inflacji

-deficyt w budżecie prowadzi do zwiększenia długu publicznego i w konsekwencji do wzrostu kosztów obsługi długu (wyższe wydatki budżetu na ten cel)

-efekt wypierania/ wypychania

-nadmierna ingerencja państwa w gospodarkę

-wszelkie długi będą spłacać przyszłe pokolenia

4.1.c. Źródła i instrumentu finansowania deficytu

Źródła finansowania deficytu to: pożyczka wewnętrzna, kredyt bankowy, pożyczki zagraniczne

Instrumenty finansowania deficytu: bony skarbowe, certyfikaty, obligacje

Dług publiczny jest całkowitym pozostającym do spłaty zadłużeniem państwa.

5. Podsumowanie

Kryzys finansów publicznych przenosi się na gospodarkę. Ponieważ konieczna jest kompleksowa reforma finansów publicznych a nie doraźny plan wsparcia Rząd powinien zaproponować plan z cięciami w wydatkach budżetowych i oszczędności a także krótkookresowo wzrost dochodów budżetowych. Obecnie Polsce potrzebna jest gospodarka, w której niski stopień fiskalizmu pobudzi przedsiębiorczość, a nie gospodarka, w które obywatele mają dostarczać pieniądze państwu kreującemu popyt.

Budżet powinien być jak najmniejszy a co za tym idzie niskie podatki i wysokie tempo wzrostu gospodarczego oraz niskie bezrobocie. Powinien włączać spore fragmenty gospodarki do strefy rynku i poddawać ich ekonomicznemu przymusowi obniżania kosztów działalności.

Budżet powinien być przejrzysty, ponieważ państwo wydaje pieniądze podatników, którzy chcą wiedzieć na co je wydają. Nie dzieje się tak w przypadku kas chorych (obecnie Narodowego Funduszu Zdrowia), samorządów funduszy i agencji. Bardziej ukrytą formą wydatków publicznych są odroczenia ulgi i zwolnienia z podatków i składek na świadczenia społeczne, wydawane przez władze.

Budżet państwa powinien zredukować liczbę stanowisk pracy w administracji publicznej i zreformować system podatkowy. Powinien również ograniczyć dotowania i subwencjonowania strefy gospodarczej oraz systemu ulg i zwolnień, sprywatyzować strefę usług publicznych zlikwidować Narodowy Fundusz Zdrowia, wycofać projekty ustaw zwiększające wydatki socjalne a przez to zmniejszyć deficyt budżetowy.

Do osiągnięć możemy zaliczyć szybkie zrównoważenie budżetu państwa na początku transformacji, korzystne zmiany w strukturze dochodów budżetu państwa, odejście od finansowania deficytu budżetu państwa przez bank centralny. Przed na mi jeszcze zmiany systemowe w państwowym sektorze publiczny, ścisła kontrola wydatków budżetowych, zlikwidowanie przerostu sektora pozabudżetowego, zespolenie nowych ustaw z realną oceną możliwości budżetu i uwalnianie z nadmiernego obciążenia budżetu funkcjami redystrybucyjnymi

Politykę budżetową ocenić można jako bierną. Budżet państwa nadal pozostaje instrumentem finansowania przeważającej części zadań publicznych, a funkcjonowanie instytucji samorządowych i pozabudżetowych agend rządowych jest prawie całkowicie uzależnione od transferów finansowych z budżetu państwa.

Literatura:

1.W. Ziółkowska ,,Finanse Publiczne Teoria i zastosowania", wyd. W.S.B. Poznań 2002 wydanie 2zmienione i uzupełnione

2. Z. Fedorowicz, ,,Finanse i kredyt w krajach kapitalistycznych", wyd. 2, PWE, Warszawa 1970.

3. S. Owsiak, Finanse Publiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.

4. S. Owsiak, ,,Podstawy nauki finansów"Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002.

5. E. Malinowska, W. Misiąg, A. Niedzielska, J. Pancewicz., ,,Zakres Sektora publicznego w Polsce", Instytut Badań

nad Gospodarką Rynkową, Warszawa 1999.

6. M. Mackiewicz, E. Malinowska, W. Misiąg, A. Niedzielski, M. Tomalak, ,,Finanse Publiczne w Polsce 1989- 2001 Studium transformacji" Redakcja W. Misiąg, Instytut Badań Nad Gospodarką Rynkową, Warszawa 2001 r.

7.E. Kwella ,,Teoria makroekonomii', wydanie IV poprawione i uzupełnione. Wydawnictwo Uniwesytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002

8. M. Szczepaniec ,,Makroekonomia”, wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002

9. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

10 Ustawa o Finansach Publicznych z dnia, 26 listopada 1998 z późniejszymi zmianami

11Ustawa o Zamówieniach Publicznych z dnia, 10 czerwca 1994 roku Ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w Państwowej sferze budżetowej

12. Dane statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego, ,,Rocznik Statystyczny" 1998, 2000, 2001

13. Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne gospodarki polskiej w latach 1989- 2002.

14.Dochody i wydatki i wynik sektora publicznego w latach1990- 2000

15.Budżet panstwa w latach 1989- 2004

16Państwowe jednostki budżetowe i pozabudżetowe 1989- 2000

17 1. Bednarski L., Analiza ekonomiczna przedsiębiorstwa, Wydawnictwo im. Oskara Langego we Wrocławiu, 1996;

18 Borodo A., Finanse publiczne RP” - zagadnienia prawne, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2000;

19. Denek E., Sobiech J., Wolniak J.,, Finanse publiczne”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001;

20. Zysnarska A., Rachunkowość finansowa sektora budżetowego, ODDK, Gdańsk 1999 r.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Budżet państwa (20 stron)
Finanse publiczne, Budżet państwa (6 stron), W systemie finansów publicznych centralne miejsce zajmu
polityka budżetowa państwa (5 stron) ZGKQBFUU5DJXKWC6TSS2V55EZR3EWORSEYZC6MY
Finanse publiczne Budżet państwa (6 stron)
budżet państwa (5 stron) 5nsj7htfl7zus4sxk5rdrc26bbettdqijgbwlja 5NSJ7HTFL7ZUS4SXK5RDRC26BBETTDQIJGB
wydatki z budzetu panstwa
budzet panstwa
ćwiczenia 3 Budżet Państwa
Budżet państwa 2
FP 8 Wydatki budzetu panstwa ma Nieznany
Budżet państwa
Budżet państwa, Prawo UwB
Co to jest budzet panstwa, prawo, Finanse
Dochody i wydatki panstwa-struktura budzetu panstwa, Cosinus org reklamy I
Budzet państwa, Finanse i rachunkowość
WYDATKI BUDŻETU PAŃSTWA NA ROK 13

więcej podobnych podstron