Slajd 1

FUNKCJE BUDŻETU

Funkcje ogólne:

Polityczna - polega na kontroli społeczeństwa za

pośrednictwem wybranych przez siebie posłów i senatorów

działalności rządu

Ekonomiczna - polega na dokonaniu za pośrednictwem

budżetu podziału znacznej części dochodu narodowego oraz

oddziaływaniu poprzez budżet na procesy gospodarcze i

społeczne

Prawna oznacza, że budżet ma charakter ustawy

zatwierdzonej przez sejm i senat i podpisanej przez

prezydenta.

FUNKCJE BUDŻETU

• Funkcje finansowe:

Fiskalna (skarbowa) - realizowana jest poprzez pobór podatków, czyli

przyjmowanie części dochodów od podmiotów osiągających te dochody

Redystrybucyjna - polega na gromadzeniu zasobów pieniężnych, oraz

podziale zgromadzonych dochodów
Alokacyjna - budżet uczestniczy w rozmieszczeniu części zasobów w

gospodarce dotyczy to wytwarzania przez sektor publicznych dóbr ( w tym

głównie usług), z których na takich samych warunkach może korzystać całe

społeczeństwo, gromadzone przez budżet dochody służą np. finansowaniu

budowy dróg, czyli finansowaniu podmiotów świadczących nie odpłatnie

usługi społeczeństwu.

Stymulacyjna, czyli bodźcowa polega na wykorzystaniu budżetu do

oddziaływania na procesy gospodarcze w skali mikro i makroekonomicznej np.

na popyt i inflacje
Stabilizacyjna - polega na odpowiednim kształtowaniu dochodów i wydatków

budżetowych w celu osiągania systematycznego rozwoju gospodarczego,

przeciwdziałania zjawiska recesji.

Ewidencyjno-kontrolna - polega na tym, że uzyskiwane dochody budżetu

informują o procesie przebiegu gospodarczego w aspekcie rzeczowym, np.

podatek od towarów i usług.

ZASADY BUDŻETOWE

• zasada powszechności (zupełności,

budżetowania brutto)

– - wszystkie jednostki budżetowe wchodzą do

budżetu całością swoich dochodów i wydatków

• zasada jedności

– budżet państwa jest jednym całościowym aktem

prawny

• zasada jawności

– budżet powinien być podany do wiadomości

publicznej (zbiorcze dane, coroczne

udostępnianie sprawozdania, kwoty udzielonych

dotacji, kwoty państwowego długu publicznego)

KLASYFIKACJA BUDŻETOWA

Klasyfikacja budżetowa - jednolita klasyfikacja pogrupowania dochodów

jak i wydatków budżetowych, która umożliwia dogłębną analizę założeń

społeczno-gospodarczych państwa ze źródłami dochodów i wydatków

budżetowych.

Kryteria klasyfikacji

• podmiotowe (podział dochodów i wydatków budżetowych na

części,

gdzie

każda część odpowiada aktualnemu podziałowi resortowemu

administracji rządowej

, a każda z jednostek resortowych jest

dysponentem i odpowiada za wykonanie określonej części budżetu);

• przedmiotowo-funkcjonalne (podział dochodów wg

źródła ich

pochodzenia

, oraz podział wydatków wg

przeznaczenia tych środków

;

wg tego kryterium dochody i wydatki budżetowe dzielą się na

działy

rozdziały

; w klasyfikacji tej obowiązuje system dziesiętny numerowania

podziału przy zastosowaniu czterocyfrowej numeracji, gdzie dwie pierwsze

cyfry oznaczają dział, a dwie następne rozdział, np. działami klasyfikacji

budżetowej są);

• rodzajowe (uzupełnienie klasyfikacji przedmiotowo-funkcjonalnej o

paragrafy

pozycje

; zastosowanie tego kryterium pozwala określić

dokładnie, jakie kwoty wydatkowano na poszczególne, konkretne zadania)

ZASADY BUDŻETOWE

• zasada przejrzystości

– jednolite kryteria kwalifikacji

– jasne i jednolite zasady rachunkowości i

sprawozdawczości

– czytelne i logiczne zasady konstrukcji budżetu

• zasada roczności budżetu

– co do zasady budżet obowiązuje tylko przez jeden rok

budżetowy

WYJĄTKI:

• prowizorium budżetowe

• cykl budżetowy uchwalony później obowiązuje przez cały

rok (możliwość późniejszego uchwalania budżetu)

• dopuszczenie przez ustawodawcę możliwości przedłużania

kredytów budżetowych na następny rok

• dopuszczenie instytucji planów wieloletnich

ZASADY BUDŻETOWE

• zasada uprzedniości budżetu

– budżet powinien być uchwalony przed końcem roku

budżetowego (przed rozpoczęciem nowego roku

budżetowego)

– WYJĄTKI:

• do czasu uchwalenia budżetu gospodarka finansowa

prowadzona jest na podstawie projektu ustawy budżetowej

• samorządy powinny uchwalać swój budżet przed

rozpoczęciem roku budżetowego

• zasada przemienności kompetencji

– podział kompetencji pomiędzy organ wykonawczy

(projekt, wykonanie, rozlicznie z budżetu) a organ

stanowiący (uchwalanie, kontrola rozliczenia budżetu)

ZAWARTOŚĆ USTAWY

BUDŻETOWEJ

• dochody budżetu państwa;

• wydatki budżetu państwa;

• deficyt budżetu państwa oraz źródła jego pokrycia;

• limity zatrudnienia osób objętych mnożnikowymi

systemami wynagrodzeń w państwowych

jednostkach budżetowych;

• przychody i rozchody budżetu państwa;

• rozchody obejmujące prefinansowanie zadań;

• zestawienie przychodów i wydatków państwowych

zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych i

środków specjalnych;

• plany finansowe państwowych funduszy celowych;

ZAWARTOŚĆ USTAWY

BUDŻETOWEJ

• wykaz programów wieloletnich;

• wykaz inwestycji wieloletnich;

• dotacje celowe dla jednostek samorządu

terytorialnego na realizację zadań z zakresu

administracji rządowej i zadań zleconych

ustawami;

• zakres i kwoty dotacji przedmiotowych;

• wykaz jednostek otrzymujących dotacje

podmiotowe i kwoty dotacji;

• dotacje celowe na wykonanie zadań objętych

programem wsparcia

DOCHODY BUDŻETU PAŃSTWA

• podatki i opłaty, które zgodnie z odrębnymi ustawami nie stanowią dochodów jednostek

samorządu terytorialnego, przychodów funduszów celowych oraz innych jednostek

sektora finansów publicznych;

• cła;

• wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu

Państwa;

• wpłaty z tytułu dywidendy;

• wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego;
• wpłaty nadwyżek dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych, nadwyżek

środków obrotowych państwowych zakładów budżetowych oraz części zysku

gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych;

• dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile odrębne przepisy nie

stanowią inaczej;

• dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze dotyczące

składników majątkowych Skarbu Państwa, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

• odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych, o

ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

• odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na

centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa;

• odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych;

• grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile zgodnie z odrębnymi przepisami nie

stanowią dochodów innych jednostek sektora finansów publicznych;

• spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa;

Klasyfikacja budżetowa dochodów

i wydatków państwa

– systematyka źródeł wydatków

według działów:

• rolnictwo

• nauka

• oświata i wychowanie

• szkolnictwo wyższe

• ochrona zdrowia

• opieka społeczna

• administracja publiczna

• wymiar sprawiedliwości

• urzędy naczelnych organów władzy

• ubezpieczenia społeczne

• obrona narodowa

• bezpieczeństwo publiczne

REZERWA

• Rezerwa ogólna

- nie wyższa

niż 0,2 % wydatków budżetu

• Rezerwy celowe

- mogą być tworzone rezerwy celowe:

 na wydatki, których szczegółowy podział na pozycje klasyfikacji budżetowej

nie może być dokonany w okresie opracowywania budżetu;

 na wydatki, których realizacja uwarunkowana jest zaciągnięciem kredytu w

międzynarodowej instytucji finansowej;

 na wydatki związane z realizacją Wspólnej Polityki Rolnej oraz programów i

projektów realizowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii

Europejskiej;

 gdy odrębne ustawy tak stanowią.

Suma rezerw celowych nie może przekroczyć

5 % wydatków budżetu

W częściach budżetu państwa, których dysponentami są poszczególni
wojewodowie, może być tworzona rezerwa w wysokości do 1 %
planowanych wydatków, z wyłączeniem dotacji dla jednostek samorządu
terytorialnego.

Procedura opracowywania budżetu państwa

M.F. wydaje notę budżetową, która określa:
szczegółowe zasady, tryb i terminy opracowywania
materiałów do projektu budżetu

Rozporządzenie MF
z w sprawie
szczegółowych
zasad, trybu i
terminu
opracowywania
materiałów do
projektu ustawy
budżetowej
na .......

MF dokonuje weryfikacji zgodności przedstawionych
projektów z przepisami prawa, wytycznymi noty
budżetowej oraz limitami określonymi w założeniach
do projektu budżetu

Uwaga!

MF bez negocjacji

włącza do projektu budżetu państwa
dochody i wydatki podmiotów
wymienionych w art.121 ust. 2
FinPublU

Uwaga!

MF bez negocjacji

włącza do projektu budżetu państwa
dochody i wydatki podmiotów
wymienionych w art.121 ust. 2
FinPublU

Materiały przekazywane MF,mają charakter wyjściowy
i o ostatecznym kształcie projektowanych dochodów
i wydatków poszczególnych części decyduje MF

Projekt ustawy budżetowej jako jednolity dokument opracowany jest przez MF.
Minister Finansów ustala też proponowane subwencje dla j.s.t. i zbiorczą kwotę
tych subwencji włącza do projektu budżetu państwa. Wraz z uzasadnieniem
i wykazem spraw spornych projekt przedkładany jest Radzie Ministrów.

Weryfikacja analizy warunków
makroekonomicznych
(ustalonych przez resort finansów,
gospodarki, pracy i polityki
społecznej w porozumieniu z NBP)

Rada Ministrów rozstrzyga sprawy sporne, a następnie uchwala
projekt ustawy budżetowej (zawierający projekt budżetu państwa).
Zgodnie z art. 222 Konstytucji RP Rada Ministrów przedkłada Sejmowi
najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego (do 30
września),
a w wyjątkowych sytuacjach później projekt ustawy budżetowej na rok następny.
W przypadku późniejszego przedstawienia projektu RM musi przedstawić
prowizorium budżetowe, które jest podstawą działania gospodarki państwa.
Prowizorium budżetowe może być przedstawione tylko jeden raz
w poszczególnych latach budżetowych.

Rada Polityki Pieniężnej,
która ma wyłączne prawo
do ustalania założeń
polityki pieniężnej,
ustala je corocznie i
przedkłada do wiadomości
sejmowi równocześnie z
przedłożeniem przez Radę
Ministrów projektu ustawy
budżetowej.

Dysponenci części budżetowych przekazują do
25 października informacje:

-jednostkom podległym – o kwotach dochodów i wydatków
oraz limitach zatrudnienia
- jednostkom s.t. – o kwotach dotacji na zadania z zakresu
adm. rządowej

Do 1 grudnia jednostki te opracowują i
przekazują projekty planów finansowych
na następny rok budżetowy, zgodnie
z projektem ustawy budżetowej

PROCEDURA UCHWALANIA BUDŻETU PAŃSTWA

Marszałek Sejmu dokonuje wstępnej kontroli projektu oceniając,
czy odpowiada on wymogom konstytucyjnym i formalnym

Jeżeli przedłożony projekt nieodpowiada wymogom, Marszałek
może go zwrócić wnioskodawcy

W razie wątpliwości co do zgodności przedłożonego projektu z
prawem
Marszałek, po zasięgnięciu opinii prezydium, może zwrócić się do
Komisji Ustawodawczej, celem uzyskania opinii co do jego
zgodności z prawem. Komisja większością 3/5 głosów może
zaopiniować projekt
jako niedopuszczalny

PIERWSZE CZYTANIE
Musi  się  odbyć  na  posiedzeniu  plenarnym  Sejmu.  Obejmuje  ono  uzasadnienie  projektu  przez
wnioskodawcę,  którym  jest  Minister  Finansów.  Kończy  się  ono  odesłaniem  projektu  do  komisji
sejmowych.  Prace  komisji  sejmowych  zakrojone  są  bardzo  szeroko  i  odbywają  się  we  wszystkich
komisjach problemowych Sejmu, a w ich pracach uczestniczą przedstawiciele Komisji F.P. Komisja
F.P.  gromadzi  stanowiska  poszczególnych  komisji  sejmowych  zawierające  wnioski,  opinie  oraz
propozycje poprawek wraz z uzasadnieniami. Na żądanie wnioskodawców dołącza się do stanowiska
komisji propozycje odrzucone (jako zdanie odrębne)

Komisje mogą zwracać
się
z pytaniami do autorów
poszczególnych części
ustawy oraz do MF w
celu uzyskania
dodatkowych informacji
potrzebnych do zajęcia
stanowiska w sprawie
projektu.

DRUGIE CZYTANIE
Nie może w zasadzie odbyć się wcześniej niż siódmego dnia od doręczenia posłom
sprawozdania komisji. Obok przedstawienia Sejmowi sprawozdania komisji z prac nad
projektem przez posła-sprawozdawcę, czytanie to obejmuje debatę nad projektemoraz
zgłaszanie poprawek i wniosków. Jeżeli zgłaszane są propozycje poprawek, Sejm może w celu
ich rozpatrzenia odesłać projekt ponownie do komisji.

Komisja informuje Sejm
także
o nieuwzględnionych
wnioskach poszczególnych
komisji sejmowych

TRZECIE CZYTANIE
projektu ustawy obejmuje przedstawienie przez posła-sprawozdawcę dodatkowego
sprawozdania komisji (jeżeli projekt był tam skierowany) lub też poprawek i
wniosków zgłoszonych w trakcie drugiego czytania. Głosowanie projektu ustawy
zamyka trzecie czytanie.

Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie Marszałkowi Senatu i Prezydentowi potwierdzony
swoim podpisem tekst ustawy uchwalony przez Sejm. W Senacie kierowana jest do komisji,
które po rozpatrzeniu ustawy przygotowują projekt uchwały Senatu ( w ciągu 20 dni od otrzymania
ustawy budżetowej

Ustawa budżetowa, jako ustawa zwykła,
uchwalana jest przez Sejm zwykłą
większością głosów, przy obecności co
najmniej połowy ogólnej liczby posłów.

Komisje senackie po rozpatrzeniu
poszczególnych części ustawy przekazują
swoje opinie do Komisji Gospodarki
Narodowej, która przygotowuje projekt
uchwały Senatu, w której proponuje
przyjęcie ustawy bez poprawek lub
wprowadzenie poprawek. Nie może
odrzucić w całości ustawy
budżetowej !!!

Zgłoszone propozycje Senatu Marszałek kieruje do Komisji F.P., która przedstawia sejmowi swoje
sprawozdanie. Uchwałę Senatu proponującą poprawkę uważa się za przyjęta, jeśli sejm nie odrzuci
jej bezwzględną większością głosów.

Przyjętą przez Sejm i Senat ustawę Marszałek Sejmu przedstawia Prezydentowi do podpisu. Prezydent podpisuje w ciągu 7 dni ustawę budżetową, albo ustawę o
prowizorium budżetowym przedstawioną przez Marszałka Sejmu. Prezydent nie ma uprawnienia do zawetowania ustawy budżetowej. Przed podpisaniem ustawy
budżetowej Prezydent może jednak zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją. TK orzeka w tej sprawie nie później
niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale. Prezydent nie może odmówić podpisania ustawy budżetowej, którą TK uznał za zgodną z Konstytucją.
Prezydent odmawia natomiast podpisania ustawy, którą Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodną z Konstytucją. Po podpisaniu ustawy budżetowej Prezydent
zarządza ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP.

Wykonanie budżetu

• Układ wykonawczy budżetu - ustawowe

przekazanie uprawnień do bardziej szczegółowego

podziału dochodów i wydatków w budżecie już po

jego uchwaleniu, według obowiązujących

podziałek klasyfikacji budżetowej,

nieuwzględnionych w ustawie budżetowej

– dysponenci części budżetu w terminie 21 dni od

ogłoszenia ustawy budżetowej zobowiązani są ustalić i

przedstawić MF układ wykonawczy swoich części budżetu

– układy wykonawcze sporządza się z podziałem na działy,

rozdziały i paragrafy klasyfikacji budżetowej

– dysponenci części budżetu zobowiązani są w terminie 21

dni od ogłoszenia ustawy budżetowej przekazać

dysponentom niższych szczebli informację o wysokości

ostatecznych kwot dochodów i wydatków

Wykonanie budżetu

Zasady wykonywania budżetu państwa (zasady gospodarki finansowej)

• pełna realizacja zadań następuje w terminach określonych przepisami i

harmonogramem,

• ustalanie, pobieranie i odprowadzanie dochodów budżetu państwa następuje

na zasadach i w terminach wynikających z obowiązujących przepisów;

• dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot określonych w planie

finansowym, z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i

zgodnie z planowanym przeznaczeniem, w sposób celowy i oszczędny;

• wydatki na współfinansowanie programów i projektów realizowanych ze

środków ze źródeł zagranicznych, mogą być dokonywane po podpisaniu

umów finansowych z dawcą środków, a dla projektów realizowanych ze

środków pochodzących z Funduszu Spójności - od dnia otrzymania przez

Komisję Europejską wniosku o dofinansowanie projektu spełniającego

wymogi określone w odrębnych przepisach;

• zlecanie zadań powinno następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej

oferty z uwzględnieniem przepisów o zamówieniach publicznych, a w

odniesieniu do podmiotów niedziałających w celu osiągnięcia zysku w trybie

jawnego wyboru najkorzystniejszej oferty w rozumieniu przepisów o

zamówieniach publicznych

• wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa są dokonywane przed innymi

wydatkami budżetu państwa;

Wykonanie budżetu

• wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa są dokonywane

przed innymi wydatkami budżetu państwa;

• wydatki nieprzewidziane, których obowiązkowe płatności

wynikają z tytułów egzekucyjnych lub wyroków sądowych,

mogą być dokonywane bez względu na poziom środków

finansowych zaplanowanych na ten cel; powinny one być

zrefundowane w trybie przeniesień wydatków;

• przeniesienia wydatków w budżecie państwa mogą być

dokonywane na zasadach i w zakresie określonych w

FinPublU

• dotacje celowe przyznane jednostkom samorządu

terytorialnego na realizację zadań z zakresu administracji

rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami,

niewykorzystane w danym roku, podlegają zwrotowi do

budżetu państwa w części, w jakiej zadanie nie zostało

wykonane.

Blokowanie wydatków

budżetowych

UWAGA !!!

W przypadku zagrożenia realizacji ustawy

budżetowej może nastąpić blokowanie na czas

oznaczony planowanych wydatków budżetu

państwa; blokowanie to oznacza okresowy lub

obowiązujący do końca roku zakaz dysponowania

części lub całości planowanych wydatków albo

wstrzymanie przekazywania środków na realizacje

zadań finansowanych z budżetu państwa. Decyzje

o blokowaniu wydatków podejmuje RM, w drodze

rozporządzenia, po uzyskaniu w tej sprawie

pozytywnej opinii Komisji Finansów Publicznych

Document Outline