OBLICZENIA ORAZ INTERPRETACJA WYNIKÓW WYDATKU ENERGETYCZNEGO NA STANOWISKACH PRACY

WYDATEK ENERGETYCZNY

1. Wydatek energetyczny jest podstawowym parametrem określającym ilość energii wydatkowanej przez człowieka podczas wykonywania pracy.

2. Pozwala ocenić ilość energii zużywanej na wykonanie pracy fizycznej, na stanowisku pracy, podczas całej zmiany roboczej.

3. Ocena ciężkości pracy jest jednym z elementów analizy ergonomicznej stanowiska pracy.

4. Wydatek energetyczny jest to ilość energii, (wyrażonej w kcal lub w kJ), potrzebna do:

• wykonania określonej pracy zewnętrznej przez mięśnie szkieletowe,

• podtrzymywania procesów życiowych i prawidłowego funkcjonowania organizmu (koszt utrzymania stałej temperatury ciała, krążenia krwi, oddychania itp.)

5. Wielkość wydatku energetycznego zależy od ilości zaangażowanych mięśni, od wielkości wykonywanej pracy zewnętrznej, od natężenia pracy oraz od pozycji ciała, w której jest wykonywana.

6. Energia zużywana na podstawową przemianę materii zależy od masy i wysokości ciała, wieku, płci, temperatury otoczenia, diety.

7. Obliczenie wydatku energetycznego służy do:

• ochrony pracowników młodocianych, kobiet, osób pracujących w bardzo trudnych warunkach (np. temperaturowych) przed nadmierną utratą zasobów energetycznych i przeciążeniem układu mięśniowo- szkieletowego

• obiektywnej oceny ciężkości pracy na stanowiskach pracy i w życiu codziennym.

Przedmiotem opracowania jest obliczenie wydatku energetycznego na stanowiskach pracy:

• Piekarz - dzialł ciastkarnia

• Pracownik fizyczny - przyjęcie towaru

• Rozbieracz- wykrawacz - dział mięsny

• Pracownik - dział nabiał (mężczyzna)

• Pracownik - dział nabiał (kobieta)

9. W celu ustalenia dokładnego rozkładu dnia wykorzystano:

• wymogi specyfiki pracy,

• informacje uzyskane od przedstawicieli zakładu

• fotografie dnia pracy na poszczególnych stanowiskach.

Na ww. stanowiskach pracę cechują duże skoki wydatku energetycznego w ciągu różnych dni, również w ciągu jednej zmiany roboczej występują obciążenia fizyczne charakteryzujące się dużymi wydatkami szczytowymi.

Przy ocenie wydatku energetycznego i kategorii ciężkości pracy posłużono się metodą chronometrażowo- tabelaryczną (wg wydawnictwa CIOP „Bezpieczeństwo pracy i ergonomia” pod red. prof. dr hab. med. Danuty Koradeckiej).

Wielkość wydatku energetycznego ustalona metodą tabelaryczną jest wielkością przybliżoną. Szacunkowa metoda oceny wydatku energetycznego wykorzystuje obserwację, że wydatek energetyczny na wykonywanie takich samych czynności roboczych przez różne osoby- mające odpowiednią wprawę w wykonywaniu tych czynności- jest podobny.

Do obliczeń przyjęto rozkład dnia taki, który można uznać za przeciętny, uwzględniono zróżnicowany czas dla poszczególnych stanowisk.

Po ustaleniu średniego czasu potrzebnego na wykonanie poszczególnych czynności, jednolitych pod względem energetycznym, pomnożono uzyskane wartości

przez liczbę kalorii zużytych na wykonanie tych prac.

Suma iloczynów stanowi wielkość wydatku energetycznego netto.

W oparciu o uzyskane wyniki można ocenić kategorię ciężkości wykonywanej pracy wg tabeli („Ocena wielkości obciążenia pracą fizyczną na stanowiskach roboczych” prof. dr hab. med. Danuta Koradecka, dr med. Joanna Bugajska ).

Energetyczne kryteria ciężkości pracy fizycznej

stopień ciężkości pracy	mężczyźni		kobiety
		kJ/zmianę roboczą	kcal/zmianę roboczą	kJ/zmianę roboczą	kcal/zmianę roboczą
lekka-średnio ciężka	do 6300	do 1500	do 3700	do 900
ciężka	6300-8400	1500-2000	3700-5000	900-1200
bardzo ciężka	ponad 8400	ponad 2000	ponad 5000	ponad 1200

Wg Rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 28 maja 1996r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. Nr 60, z dn. 30 maja 1996r., poz. 279)

Pracodawca zapewnia posiłki wykonującym prace:

1. Związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000kcal (8374kJ) u mężczyzn i powyżej 1100kcal (4187kJ) u kobiet.

2. Związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500kcal (8374kJ) u mężczyzn i powyżej 1000kcal (4187kJ) u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura 10⁰C lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25⁰C.

3. Związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500kcal (8374kJ) u mężczyzn i powyżej 1000kcal (4187kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym; za okres zimowy uważa się okres od dnia 1 listopada do dnia 31 marca.

ZESTAWIENIE WARTOŚCI WYDATKU ENERGETYCZNEGO W POSZCZEGÓLNYCH GRUPACH ZAWODOWYCH

Lp.	STANOWISKO	WYDATEK ENERGETYCZNY
				[kcal/ zm.rob]	[kJ/ zm.rob]
1.	PIEKARZ-
2.	PRACOWNIK PRZYJĘCIE TOWARU
3.	ROZBIERACZ - WYKRAWACZ-
4.	PRACOWNIK (MĘŻCZYZNA)- DZIAŁ NABIAŁ
5.	PRACOWNIK (KOBIETA)- DZIAŁ NABIAŁ




PIEKARZ

Czas pracy 8 godzin.

Prace wykonywane w ogrzewanych pomieszczeniach zamkniętych.

Lp.	Rodzaj wykonywanej czynności	Pozycja ciała, zakres obciążenia mięśni	Czas trwania czynności	Wydatek energetyczny
								[kcal/min]	Dla zmiany roboczej [kcal/min]	Dla zmiany roboczej [kJ/min]
1	Sterowanie przyciskami urządzeń nasypujących i ważących mąkę z silosu, ustawianie parametrów wypieku	chodzenie, lekka praca przedramienia	20	1,7	34,0	142,1
2	Przepychanie dzieży z surowcami lub z wyrobionym ciastem ok. 180 kg	praca całego ciała (mięśni, kończyn i tułowia), zmienne pozycje ciała	10	4,5	45,0	188,1
3	Porcjowanie zarobionego ciasta oraz wykładanie do dzielarki- kęsy ok. 12 kg	pozycje zmienne, praca obu przedramion	110	3,0	330,0	1379,4
4	Porcjowanie zarobionego ciasta, oraz obsługa bagieciarki- kęsy ok. 3 kg	jw.	180	2,6	468,0	1956,2
5	Pchanie wózka z pieczywem (do garownika, pieca, na halę sprzedaży)	praca całego ciała (mięśni, kończyn i tułowia), zmienne pozycje ciała	20	3,3	66,0	275,9
6	Obsługa pieca piekarniczego, wkładanie i wyjmowanie pieczywa	jw.	40	3,3	132,0	551,8
7	Chodzenie bez obciążenia	chodzenie,	40	1,7	68,0	284,2
8	Prace porządkowe	praca całego ciała, zmienne pozycje	30	2,0	60,0	250,8
9	Przerwy: śniadaniowa i fizjologiczne		30	1,0	30,0	125,4
Dzienny wydatek energetyczny kcal/zmianę roboczą kJ/zmianę roboczą

• PRACOWNIK - PRZYJĘCIE TOWARU

Zmiana robocza 8 godz. 12 min.

Prace wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych.

Lp.	Rodzaj wykonywanej czynności		Pozycja ciała, zakres obciążenia mięśni	Czas trwania czynności	Wydatek energetyczny
										[kcal/min]	Dla zmiany roboczej [kcal/min]	Dla zmiany roboczej [kJ/min]
1	Przyjęcie towarów, kontrola ilościowo- jakościowa, otwieranie i przekładanie kartonów, skanowanie kodów poszczególnych asortymentów		praca całego ciała (mięśni, kończyn i tułowia), zmienne pozycje ciała	270	2,5	675	2821,5
2	Transport przyjętego towaru na pole składowe w magazynie, gdzie towar pozostawiany jest na paletach	wózkiem ręcznym	praca całego ciała (mięśni, kończyn i tułowia)	45	6,8	306	1279,1
				wózkiem elektrycznym	jw.	90	2,0	180	752,4
4	Pchanie pustego wózka		praca całego ciała (mięśni, kończyn i tułowia)	15	3,0	45	188,1
5	Prace porządkowe na stanowisku		praca całego ciała, zmienne pozycje	42	2,0	84	351,1
6	Przerwy: śniadaniowa i fizjologiczne			30	1,0	30	125,4
Dzienny wydatek energetyczny kcal/zmianę roboczą kJ/zmianę roboczą

• ROZBIERACZ- WYKRAWACZ

Zmiana robocza 8 godz. 12 min.

Prace wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, gdzie technologicznie wymagana i utrzymywana jest temperatura ok. 10 ^o C.

W związku z powyższym, ruchy często krępowane są przez odzież roboczą i ochronną. .

Lp.	Rodzaj wykonywanej czynności		Pozycja ciała, zakres obciążenia mięśni	Czas trwania czynności	Wydatek energetyczny
										[kcal/min]	Dla zmiany roboczej [kcal/min]	Dla zmiany roboczej [kJ/min]
1	Przygotowanie stanowiska pracy, ostrzenie noży		chodzenie, praca obu ramion	15	2,0	30,0	125,4
2	Odcinanie większych elementów mięs i przekładanie na stół roboczy (półtusze wieprzowe i ćwierćtusze wołowe zawieszone są na hakach)		praca całego ciała (mięśni, kończyn i tułowia), zmienne pozycje ciała	60	3,8	228,0	953,0
3	Rozbiór i klasyfikacja mięsa	piła elektryczna	jw.	60	3,0	180,0	752,4
				nożem ręcznym	jw.	190	3,3	627,0	2620,9
4	Porcjowanie mięsa na tacki		pozycja stojąca, praca obu ramion	90	2,0	180,0	752,4
5	Obsługa maszyny do cięcia kości, mielenia mięsa		zmienne pozycje ciała, praca obu ramion	20	2,7	54,0	225,7
6	Przenoszenie pojemników z mięsem (odległość ok. 10m, waga ok. 20 kg)		praca całego ciała (mięśni, kończyn i tułowia), zmienne pozycje ciała	5	3,6	18,0	75,2
7	Prace porządkowe na stanowisku		praca całego ciała, zmienne pozycje	22	2,0	44,0	183,9
8	Przerwy: śniadaniowa i fizjologiczne			30	1,0	30,0	125,4
Dzienny wydatek energetyczny kcal/zmianę roboczą kJ/zmianę roboczą

PRACOWNIK (MĘŻCZYZNA)- DZIAŁ NABIAŁ

Zmiana robocza 8 godz. 12 min.

Prace wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w magazynie i na hali sprzedaży, gdzie technologicznie wymagana i utrzymywana jest temperatura ok. 10 ^o C. W związku z powyższym, ruchy często krępowane są przez odzież roboczą i ochronną.

Lp.	Rodzaj wykonywanej czynności	Pozycja ciała, zakres obciążenia mięśni	Czas trwania czynności	Wydatek energetyczny
								[kcal/min]	Dla zmiany roboczej [kcal/min]	Dla zmiany roboczej [kJ/min]
1	Sprawdzanie dat przydatności do spożycia towarów szybkiej rotacji	chodzenie, zmienne pozycja ciała	60	2,0	120,0	501,5
2	Pchanie (i ciągnięcie) wózka ręcznego z towarem z magazynu-chłodni na halę sprzedaży	praca całego ciała (mięśni, kończyn i tułowia), zmienne pozycje ciała	15	4,5	67,5	282,2
3	Wykładanie towarów na regały wg asortymentów (także w opakowaniach zbiorczych)	jw.	247	2,7	666,9	2787,6
4	Pchanie pustego wózka	praca całego ciała (mięśni, kończyn i tułowia)	5	3,0	15,0	62,7
5	Zbieranie i wywóz opakowań do kompaktora, opróżnianie wózka	praca całego ciała (mięśni, kończyn i tułowia), zmienne pozycje ciała	15	2,8	42,0	175,6
6	Kontrola cen, dorabianie etykiet cenowych, chodzenie bez obciążenia	chodzenie, lekka praca ramion	60	1,7	102,0	426,4
7	Prace porządkowe w magazynie, segregacja dostaw wg rodzin towarów i dostawców	praca całego ciała, zmienne pozycje	60	2,3	138,0	576,8
8	Przerwy: śniadaniowa i fizjologiczne		30	1,0	30,0	125,4
Dzienny wydatek energetyczny kcal/zmianę roboczą kJ/zmianę roboczą

PRACOWNIK (KOBIETA)- DZIAŁ NABIAŁ

Zmiana robocza 8 godz. 12 min.

Prace wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w magazynie i na hali sprzedaży, gdzie technologicznie wymagana i utrzymywana jest temperatura ok. 10 ^o C. W związku z powyższym, ruchy często krępowane są przez odzież roboczą i ochronną.

Lp.	Rodzaj wykonywanej czynności	Pozycja ciała, zakres obciążenia mięśni	Czas trwania czynności	Wydatek energetyczny
								[kcal/min]	Dla zmiany roboczej [kcal/min]	Dla zmiany roboczej [kJ/min]
1	Sprawdzanie dat przydatności do spożycia towarów szybkiej rotacji	chodzenie, zmienne pozycja ciała	60	2,0	120,0	501,5
2	Pchanie (i ciągnięcie) wózka ręcznego z towarem z magazynu-chłodni na halę sprzedaży- obciążenie wózka do 80 kg	praca całego ciała (mięśni, kończyn i tułowia), zmienne pozycje ciała	15	3,6	54,0	225,7
3	Wykładanie towarów na regały wg asortymentów	jw.	247	2,5	617,5	2581,1
4	Pchanie pustego wózka	praca całego ciała (mięśni, kończyn i tułowia)	5	3,0	15,0	62,7
5	Zbieranie i wywóz opakowań do kompaktora	praca całego ciała (mięśni, kończyn i tułowia), zmienne pozycje ciała	15	2,5	37,5	156,8
6	Kontrola cen, dorabianie etykiet cenowych, chodzenie bez obciążenia	chodzenie, lekka praca ramion	60	1,7	102,0	426,4
7	Prace porządkowe na stoisku i w magazynie	praca całego ciała, zmienne pozycje	60	2,0	120,0	501,6
8	Przerwy: śniadaniowa i fizjologiczne		30	1,0	30,0	125,4
Dzienny wydatek energetyczny kcal/zmianę roboczą kJ/zmianę roboczą




ZESTAWIENIE WARTOŚCI UDZIAŁÓW PROCENTOWYCH CZASU I WYDATKU NA WYKONYWANIE POSZCZEGÓLNYCH CZYNNOŚCI

PIEKARZ

Lp.	Rodzaj wykonywanej czynności	Udział procentowy wydatku	Udział procentowy czasu
1	Sterowanie przyciskami urządzeń nasypujących i ważących mąkę z silosu, ustawianie parametrów wypieku	4,1	2,7
2	Przepychanie dzieży z surowcami lub z wyrobionym ciastem ok. 180 kg	2,1	3,6
3	Porcjowanie zarobionego ciasta oraz wykładanie do dzielarki- kęsy ok. 12 kg	22,9	26,8
4	Porcjowanie zarobionego ciasta, oraz obsługa bagieciarki- kęsy ok. 3 kg	37,5	38,0
5	Pchanie wózka z pieczywem (do garownika, pieca, na halę sprzedaży)	4,2	5,4
6	Obsługa pieca piekarniczego, wkładanie i wyjmowanie pieczywa	8,4	10,7
7	Chodzenie bez obciążenia	8,4	5,5
8	Prace porządkowe	6,2	4,9
9	Przerwy: śniadaniowa i fizjologiczne	6,2	2,4
RAZEM		100 %	100 %

• PRACOWNIK - PRZYJĘCIE TOWARU

Lp.	Rodzaj wykonywanej czynności		Udział procentowy wydatku	Udział procentowy czasu
1	Przyjęcie towarów, kontrola ilościowo- jakościowa, otwieranie i przekładanie kartonów, skanowanie kodów poszczególnych asortymentów		54,9	51,1
2	Transport przyjętego towaru na pole składowe w magazynie, gdzie towar pozostawiany jest na paletach	wózkiem ręcznym	9,1	23,2
				wózkiem elektrycznym	18,3	13,6
3	Pchanie pustego wózka		3,1	3,4
4	Prace porządkowe na stanowisku		8,5	6,4
5	Przerwy: śniadaniowa i fizjologiczne		6,1	2,3
RAZEM			100 %	100 %

ROZBIERACZ- WYKRAWACZ

Lp.	Rodzaj wykonywanej czynności		Udział procentowy wydatku	Udział procentowy czasu
1	Przygotowanie stanowiska pracy, ostrzenie noży		3,0	2,2
2	Odcinanie większych elementów mięs i przekładanie na stół roboczy (półtusze wieprzowe i ćwierćtusze wołowe zawieszone są na hakach)		12,2	16,4
3	Rozbiór i klasyfikacja mięsa	piłą elektryczną	12,2	13,0
				nożem ręcznym	38,6	45,1
4	Porcjowanie mięsa na tacki		18,3	12,9
5	Obsługa maszyny do cięcia kości, mielenia mięsa		4,1	3,9
6	Przenoszenie pojemników z mięsem (odległość ok. 10m, waga ok. 20 kg)		1,0	1,3
7	Prace porządkowe na stanowisku		4,5	3,1
8	Przerwy: śniadaniowa i fizjologiczne		6,1	2,1
RAZEM			100 %	100 %

• PRACOWNIK (MĘŻCZYZNA)- DZIAŁ NABIAŁ

Lp.	Rodzaj wykonywanej czynności	Udział procentowy wydatku	Udział procentowy czasu
1	Sprawdzanie dat przydatności do spożycia towarów szybkiej rotacji	10,2	12,2
2	Pchanie (i ciągnięcie) wózka ręcznego z towarem z magazynu-chłodni na halę sprzedaży	5,7	3,1
3	Wykładanie towarów na regały wg asortymentów (także w opakowaniach zbiorczych)	56,4	50,2
4	Pchanie pustego wózka	1,3	1,0
5	Zbieranie i wywóz opakowań do kompaktora, opróżnianie wózka	3,6	3,1
6	Kontrola cen, dorabianie etykiet cenowych, chodzenie bez obciążenia	8,6	12,2
7	Prace porządkowe w magazynie, segregacja dostaw wg rodzin towarów i dostawców	11,7	12,2
8	Przerwy: śniadaniowa i fizjologiczne	2,5	6,0
RAZEM		%	%

• PRACOWNIK (KOBIETA)- DZIAŁ NABIAŁ

Lp.	Rodzaj wykonywanej czynności	Udział procentowy wydatku	Udział procentowy czasu
1	Sprawdzanie dat przydatności do spożycia towarów szybkiej rotacji	10,9	12,2
2	Pchanie (i ciągnięcie) wózka ręcznego z towarem z magazynu-chłodni na halę sprzedaży- prace wykonują 2 osoby, obciążenie wózka do 80 kg	4,9	3,1
3	Wykładanie towarów na regały wg asortymentów	56,4	50,2
4	Pchanie pustego wózka	1,4	1,0
5	Zbieranie i wywóz opakowań do kompaktora	3,4	3,1
6	Kontrola cen, dorabianie etykiet cenowych, chodzenie bez obciążenia	9,3	12,2
7	Prace porządkowe na stoisku i w magazynie	10,9	12,2
8	Przerwy: śniadaniowa i fizjologiczne	2,8	6,0
RAZEM		%	%

NA PODSTAWIE OBLICZEŃ STWIERDZONO, ŻE NA PRZEDMIOTOWYCH STANOWISKACH PRACY NIE WYSTĘPUJE OBOWIĄZEK WYDAWANIA POSIŁKÓW PROFILAKTYCZNYCH.

Podstawę prawną obliczeń wydatku energetycznego stanowią

następujące akty prawne:

1. Rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 28 maja 1996r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów Dz. U. Nr 60 z dn. 30 maja 1996 r., poz. 279)

2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 14 marca 2000r. w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26 z dn. 10 kwietnia 2000 r., poz. 313).

3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 10 września 1996r. w sprawie prac wzbronionych kobietom (Dz. U. Nr 114 z 27 września 1996 r. poz. 545, zmiany Dz. U. Nr 127 z dn. 30 lipca 2002 r., poz. 1092).

LITERATURA:

1. D. Koradecka, J. Bugajska Ocena Wielkości Obciążenia Pracą Fizyczną Na Stanowiskach Robotniczych. Warszawa, CIOP 1998r.

2. G. Lehmann PRAKTYCZNA FIZJOLOGIA PRACY.Warszawa, PZWL 1966r.

3. Alfa- Weka sp. z o.o. Wydawnictwo Informacji Zawodowej Praktyczny Poradnik Dla Specjalisty Bhp

Niniejsze sprawozdanie stanowi całość i zawiera 10stron.

Zostaje przekazane Zleceniodawcy w dn. ........................................................

...................................................

(podpis wykonawcy)

Strona 1 z 10

Strona 3 z 10

Strona 8 z 10

---