Źródła i działanie kadmu
na organizm dorosłego
człowieka
Szkolenie bhp
Kadm - pierwiastek o bardzo
wysokim stopniu
potencjalnego zagrożenia
Czy w minimalnych i lościach jest
niezbędny dla organizmu? -NIE
Dzienne pobranie bez uszczerbku
na zdrowiu [mg] : 0,018 - 0,2
Czy kumuluje się przez lata? -TAK
Kadm
48
Cd
pierwiastek chemiczny z bloku d, grupy 12
miękki niebiesko-biały toksyczny,
nieszlachetny metal,
na powietrzu pokrywający się warstewką
tlenku
w przyrodzie rzadko występuje odrębnie,
praktyczne znaczenie mają domieszki
związków kadmu towarzyszące rudom cynku
kadm otrzymuje się jako produkt uboczny w
hutach cynku, podczas redukcji prażonej rudy
i rozdzielania przez frakcyjną destylację
Źródła kadmu
kopalnie i huty cynku
odpady tworzyw sztucznych
zużyte baterie
ścieki bytowe i przemysłowe
nawozy sztuczne, np. superfosfaty
dym papierosowy
spalanie węgla kamiennego
Źródła kadmu –
procesy
powstawania
składowanie i przetwarzanie zużytych
ogniw akumulatorowych
procesy topienia i oczyszczania rud metali
spalanie węgla i innych paliw kopalnych
stosowanie nawozów fosfatowych
Źródła kadmu
1.
Naturalne występowanie kadmu:
najbogatszymi źródłami kadmu są
czarne łupki ilaste i inne skały
osadowe
występuje najczęściej w rudach
cynku, ołowiu i miedzi
Źródła kadmu
2. Występowanie kadmu w powietrzu:
naturalnym źródłem zawartości kadmu w
powietrzu są erupcje wulkanów i inne
procesy meteorologiczne
natomiast poważnym źródłem
zanieczyszczeń powietrza kadmem są
huty (wytapianie metali, piece hutnicze),
elektrownie, energociepłownie i spalarnie
Źródła kadmu
3. Występowanie kadmu w glebie i osadach:
gleba zanieczyszczona przez wysypiska śmieci
stosowanie szlamu ściekowego
nawozów fosfatowych
osadzanie się w glebie związków kadmu z powietrza ma
również istotne znaczenie w bezpośredniej bliskości hut
i miejsc o dużym nasileniu ruchu drogowego
Źródła kadmu
4. Występowanie kadmu w żywności:
żywność to główne źródło kadmu dla osób
niepalących i przebywających z dala od ośrodków
wzmożonej emisji tego pierwiastka
osoby palące, ponad połowę absorbowanej dawki
kadmu wchłaniają wskutek palenia
analiza żywności pod względem zawartości kadmu
wykazała jego największą zawartość w warzywach
liściastych, ziemniakach, zbożu i kaszy. Natomiast
owoce i napoje zawierają najmniej kadmu spośród
wszystkich grup żywności
Źródła kadmu
Telefony komórkowe,
radiotelefony, aparaty słuchowe,
walkmany, aparaty fotograficzne i
wiele innych urządzeń jest
zasilanych z przenośnych źródeł
zasilania - najczęściej
hermetycznych akumulatorów
niklowo-kadmowych
Zastosowanie
zabezpieczenie antykorozyjne
w produkcji baterii niklowo-kadmowych
elektrotechnicznych stopach z miedzią
w reaktorach jądrowych
chlorek kadmowy wykorzystuje się jako
pestycyd
do produkcji błon filmowych
barwienia tkanin
siarczan kadmu przy produkcji
pigmentów
jako stabilizator
w stomatologii wykorzystywany nadal jako
amalgamat kadmu do plombowania zębów
Losy w organizmie
w przypadku ekspozycji zawodowej, związki
kadmu wchłaniane są głównie inhalacyjnie
lotny kadm w postaci pary (aerozolu)
szybko się utlenia do tlenku kadmu
(pomarańczowo-żółty dym)
w zależności od wielkości cząstek kadm i
jego związki nieorganiczne tworzące aerozole
dzielimy na:
dymy
(same cząstki poniżej
1µm, łatwo
przedostające się do
pęcherzyków płucnych)
pyły
(do 50% masy pyłu
stanowi frakcję
wchłanialną)
Według badań Duńskiej Agencji Ochrony
Środowiska wynika, że głównym źródłem
(90%) narażenia zdrowotnego na kadm są
baterie Ni-Cd.
Przyjmuje się że do płuc wchłania się około
19% kadmu dostającego się tam z
powietrzem. 20 wypalonych papierosów
dziennie przyczynia się do wchłonięcia około
1 do 2 µg metalu, zaś przez układ
pokarmowy mniej niż 10%.
Działanie toksyczne kadmu
rakotwórcze
teratogenne
embriotoksyczne
Kadm jest pierwiastkiem podlegającym stałej
akumulacji w organizmie. Schorzenia, które
wywołuje są trudne do zdiagnozowania ze
względu na brak typowych objawów.
Zatrucia kadmem
przewlekłe zatrucie wywołane długotrwałym
jego oddziaływaniem na organizm.Skutki
zatruć przewlekłych:
uszkodzenie wątroby, jelit i nerek
niedokrwistość
choroba nadciśnieniowa i zmiany w układzie
krążenia
odwapnienia kości
powikłania ciąży
nowotwory (prostaty i nerek)
ostre zatrucie spowodowane jednorazową
wysoką dawką metalu występuje bardzo
rzadko
Stężenie kadmu w łożysku kobiet
ciężarnych jest wielokrotnie większe niż
we krwi matki i płodu, czego efektem są
nieprawidłowości w rozwoju
psychofizycznym potomstwa.
Wady wrodzone występują najczęściej w
obrębie głowy i kończyn (wodogłowie,
przepuklina mózgowa, brak niektórych
elementów układu kostnego lub
narządów wewnętrznych)
Szczególny przypadek stanowi choroba
"ITAI-ITAI" polegająca na uszkodzeniu
kręgosłupa i kości udowych oraz zaniku
mięśni w wyniku długotrwałego działania
kadmu.
Przy zatruciu najsilniejszemu uszkodzeniu
ulegają te narządy, które odznaczają się łatwym
akumulowaniem kadmu a więc: wątroba, nerki,
jądra, zarodek.
Rakotwórcze działanie kadmu było przedmiotem
szczegółowych badań, w wyniku których
wykazano, że wstrzyknięcie kadmu w postaci
metalicznej lub soli mineralnych do tkanek
powoduje nowotwory.
Kadm zaburza przemiany wapnia i fosforu w
tkance kostnej co przyczynia się do rozrzedzenia
struktury kości. Wypiera cynk ze ścian tętnic,
zmniejsza ich elastyczność przyspiesza rozwój
miażdżycy oraz prowadzi do nadciśnienia.
Śmiertelna dawka kadmu
zależy od:
rodzaju jego związku
wrażliwości organizmu
Kadm wchłaniany w postaci pyłu i par lub
wprowadzony bezpośrednio jest bardzo
szkodliwy.
Zwierzęta zatrute kadmem wykazują: zanik
jąder i jajników, przerosty nerek i śledziony,
obrzęki stawów, zaburzenia wzrokowe
łamliwość i wypadanie sierści, wysuszenie
skóry oraz całego organizmu i znaczną
podatność na infekcje.