PROGRAM SZKOLENIA WSTĘPNEGO NA STANOWISKU PRACY

Instruktaż stanowiskowy

Dokumentacja szkolenia wstępnego na stanowisku pracy składa się z programu instruktażu stanowiskowego zawierającego wskazówki metodyczne prowadzenia instruktażu stanowiskowego, sposobu wykonywanej pracy oraz występujących na stanowisku zagrożeń.

Spis treści

1. Cel szkolenia.

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:

1. informacji o czynnikach środowiska pracy występujących na danym stanowisku pracy i w jego bezpośrednim otoczeniu oraz o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą,

2. wiedzy i umiejętności dotyczących sposobów ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi i zagrożeniami dla zdrowia w warunkach normalnej pracy i w warunkach awaryjnych,

3. wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania powierzonej pracy.

2. Uczestnicy szkolenia

Szkolenie jest przeznaczone dla pracowników:

• nowo zatrudnianych na stanowiskach robotniczych i innych, na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych,

• przenoszonych na stanowiska na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych,

• w przypadku zmiany warunków techniczno-organizacyjnych, tj. w razie zmiany procesu technologicznego, zmiany organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń

Szkolenie jest przeznaczone również dla studentów odbywających praktyki studenckie oraz uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu, a także osób świadczących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy (umowy cywilnoprawne).

3. Sposób organizacji

1. Szkolenie powinno być prowadzone w formie instruktażu - na stanowisku, na którym będzie zatrudniony instruowany pracownik.

2. Szkolenie - instruktaż stanowiskowy przeprowadza bezpośredni przełożony.

3. Szkolenie powinno uwzględniać następujące etapy:

1. rozmowę wstępną instruktora z instruowanym pracownikiem,

2. pokaz i objaśnienie przez instruktora całego procesu pracy, który ma być realizowany przez pracownika,

3. próbne wykonywanie procesu pracy przez pracownika przy korygowaniu przez instruktora sposobów wykonywania pracy,

4. samodzielną pracę instruowanego pracownika pod nadzorem instruktora,

5. sprawdzenie i ocenę przez instruktora sposobu wykonywania pracy przez pracownika.

4. Jeżeli pracownik wykonuje prace na różnych stanowiskach, szkolenie powinno uwzględniać wszystkie rodzaje prac, które będą należały do zakresu obowiązków pracownika.

5. Czas trwania instruktażu na stanowisku pracy wynosi minimum 8 godzin.

6. Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części powinny być dostosowane do przygotowania zawodowego i dotychczasowego stażu pracy pracownika oraz zagrożeń występujących przy przewidzianej do wykonywania przez niego pracy.

7. Instruktaż stanowiskowy powinien być zakończony praktycznym sprawdzianem wiadomości i umiejętności wykonywania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowisku.

8. Przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego winno być potwierdzone przez pracownika własnoręcznym podpisem na druku „Karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy” Podpis prowadzącego instruktaż, świadczy o pozytywnym wyniku sprawdzianu praktycznego i dopuszczeniu pracownika do pracy na wymienionym w zaświadczeniu stanowisku.

4. Ramowy program instruktażu stanowiskowego

Lp.	Temat szkolenia	liczba godzin^*)
1.	Przygotowanie pracownika do wykonywania określonej pracy, w tym w szczególności: omówienie warunków pracy z uwzględnieniem: elementów pomieszczenia pracy, w którym ma pracować pracownik, mających wpływ na warunki pracy pracownika (np. oświetlenie ogólne, ogrzewanie, wentylacja, urządzenia techniczne, urządzenia ochronne), elementów stanowiska roboczego mających wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy (np. pozycja przy pracy, oświetlenie miejscowe, wentylacja miejscowa, urządzenia zabezpieczające, ostrzegawcze i sygnalizacyjne, narzędzia, surowce i produkty), przebiegu procesu pracy na stanowisku pracy w nawiązaniu do procesu produkcyjnego (działalności) w całej komórce organizacyjnej i zakładzie pracy, omówienie zagrożeń występujących przy określonych czynnościach na stanowisku pracy, wyników oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą i sposobów ochrony przed zagrożeniami oraz zasad postępowania w razie wypadku lub awarii, przygotowanie wyposażenia stanowiska roboczego do wykonywania określonego zadania	2
2.	Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem metod bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne i niebezpieczne	0,5
3.	Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą instruktora	0,5
4.	Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora.	4
5.	Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika.	1
Razem:		8

^*) W godzinach lekcyjnych trwających 45 minut.

5. Szczegółowy program instruktażu

1. Przygotowanie pracownika do wykonywania określonej pracy - 2 godz.

1. omówienie warunków pracy (około 0,5 godz.):

• zapoznanie z pomieszczeniem / pomieszczeniami, w których będzie wykonywana praca,

• środowisko pracy /czynniki szkodliwe, mikroklimat, oświetlenie/ elementy sterujące,

• usytuowanie podręcznego sprzętu gaśniczego /najbliższego stanowiska pracy/ oraz jego charakterystyka,

• usytuowanie apteczki pierwszej pomocy,

• drogi i „Wyjścia ewakuacyjne” oraz czynności jakie pracownik powinien wykonać w przypadku ogłoszenia alarmu,

• instrukcje bhp na stanowisku pracy - zapoznanie pracownika z instrukcjami bhp dotyczącymi danego stanowiska pracy,

• przestrzeganie przez pracownika podstawowego obowiązku dokładnego sprawdzenia przed rozpoczęciem pracy stanu technicznego i sprawności urządzeń i ich zabezpieczeń,

• stosowanie przydzielonej odzieży roboczej i ochronnej,

• w przypadku używania na stanowisku środków chemicznych należy zapoznać pracownika z właściwościami środków (kartami charakterystyki) i zastosowaniem,

1. omówienie zagrożeń występujących przy określonych czynnościach na stanowisku pracy, wyników oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą i sposobów ochrony przed zagrożeniami oraz zasad postępowania w razie wypadku lub awarii (około 1,3 godz.):

• zapoznanie pracownika z oceną ryzyka zawodowego na stanowisku pracy,

• metody redukcji ryzyka zawodowego,

• maszyny i urządzenia, które pracownik będzie obsługiwał - instruktor omawia ryzyko zawodowe związane z ich obsługą oraz usytuowanie i działanie urządzeń wyłączenia awaryjnego,

• urządzenia elektryczne instruktor omawia zagrożenie porażenia prądem, urazu mechanicznego podczas demonstracji działania i urządzeń,

• konsekwencje postępowania niezgodnie z zaleceniami producenta przy obsłudze maszyn i stosowaniu środków chemicznych,

• przestrzeganie przez pracownika podstawowego obowiązku dokładnego sprawdzenia przed rozpoczęciem pracy stanu technicznego i sprawności urządzeń i ich zabezpieczeń,

• praca zespołowa - koordynacja pracy,

• zagrożenia powodowane przez przemieszczające się środki transportu,

• stosowanie środków ochrony indywidualnej przy niektórych pracach. Instruktor omawia rodzaje prac wymagających stosowania środków ochrony indywidualnej (np. stosowanie odpowiednich rękawic, okularów, fartuchów),

• urządzenia ochrony zbiorowej /np. działanie wentylacji w pomieszczeniu pracy/,

1. przygotowanie wyposażenia stanowiska roboczego do wykonywania określonego zadania (około 0,2 godz.).

• wykaz czynności przed rozpoczęciem wykonywania zadania,

• niezbędne narzędzia, surowce - sposób przygotowania, usytuowania.

• Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem metod bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne i niebezpieczne (około 0,5 godz.)

• czas trwania pokazu powinien być ściśle uzależniony od stopnia złożoności zadania, a także występujących zagrożeń przy jego wykonywaniu,

• pokaz powinien dotyczyć w szczególności prac związanych ze stosowaniem środków ochrony indywidualnej obejmujący sposób prawidłowego korzystanie z tych środków,

• podczas pokazu instruktor ściśle stosuje się do postanowień instrukcji bezpieczeństwa dla określonego rodzaju prac.

3. Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą instruktora (0,5 godz.),

Czas trwania tego elementu może być przedłużony, aż do uzyskania przez prowadzącego instruktaż pewności, że pracownik jest w stanie wykonać daną czynność w sposób bezpieczny dla siebie i innych pracowników.

4. Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora (4 godz.),

Instruktor powinien zdecydowanie wkraczać w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w wykonywaniu pracy stwarzającej zagrożenie.

5. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika (1 godz.).

Po zakończeniu tego elementu szkolenia instruktor musi być pewien, że pracownik jest w stanie samodzielnie wykonywać pracę na stanowisku bez narażania na niebezpieczeństwo siebie i innych osób.

6. Metodyka instruktażu stanowiskowego.

Etap 1 - wstępny.

Osoba prowadząca instruktaż stanowiskowy powinna być przeszkolona w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego

Każde szkolenie zaczyna się od wstępnej rozmowy, która umożliwia prowadzącemu instruktaż zorientowanie się , co do poziomu wiadomości i umiejętności uczestników w zakresie pracy stanowiącej przedmiot nauczania.

Ważnym jest by w tej fazie szkolenia przekazywane informacje były połączone z demonstracją pracy. Należy, więc mówić, pokazywać i dawać przykłady pracy.

Należy również pytać:

• o przebieg dotychczasowej pracy, zdobyte w niej osiągnięcia i porażki oraz o stosunek do pracy w ogóle i do wykonywanego zawodu,

• zainteresowania,

• o szkołę, jej profil i ważne dla pracy wiadomości,

W tej fazie szkolenia prowadzący instruktaż przekazuje informacje o:

• spółce, działach, gospodarce magazynowej, transportowej, ogólnych warunkach pracy,

• stanowisku pracy (warunków na stanowisku pracy, wyposażenia, metod zaopatrzenia i obsługi stanowiska pracy, kontroli, odzieży ochronnej, metod pracy).

Dalsze informacje dotyczą zespołu pracowniczego, czasu pracy, przerw w pracy, warunków.

Etap II - pokaz i objaśnienie całego procesu technologicznego.

Prawidłowo prowadzony pokaz realizowany jest w pięciu kolejnych stadiach:

• prowadzący pokazuje cały układ czynności w normalnym tempie. W trakcie pokazu w całości przedstawia także, wraz z objaśnieniami, cały proces pracy. Jeśli dla pracownika jest on skomplikowany, dzieli się go na poszczególne fazy i dokładnie wyjaśnia,

• prowadzący stosuje pokaz częściowy - elementowy, który wynika z analizy układu czynności,

Powtarzalny pokaz fragmentu pracy staje się źródłem:

• nabycia określonej umiejętności,

• uzyskania wiadomości o charakterze wykonywanych czynności, sposobie ich wykonywania,

• dokonywania spostrzeżeń o stopniu trudności i niebezpieczeństwie tkwiącym w pracy.

Pokaz powinien przebiegać według następującego porządku:

• pokazanie i określenie wszystkich elementów potrzebnych do wykonania danej operacji,

• pokazanie sposobu przeprowadzenia operacji,

• pokazanie sposobu posługiwania się urządzeniami, narzędziami itp.

• prowadzący zwraca uwagę na węzłowe ogniwa, mające duże znaczenie dla prawidłowego wykonania czynności. Te węzłowe ogniwa prowadzący demonstruje w zwolnionym tempie, aby umożliwić zaobserwowania na czym polega trudność,

• po pokazie całościowym i fragmentarycznym w celu lepszego utrwalenia przez uczestników szkolenia, prowadzący ponownie pokazuje cały układ czynności. Pierwszy raz w tempie zwolnionym. Po raz drugi i ewentualnie trzeci, cały układ jest pokazywany w tempie rzeczywistym,

• prowadzący sprawdza efekt pokazu poprzez polecenie uczestnikom powtórzenia demonstrowanych czynności. Prawidłowe wykonanie ich przez szkolonego stanowi zakończenie pokazu.

Jeśli uczestnik szkolenia popełnia błędy, analizujemy prawidłowe wykonanie. Powtarzanie czynności trwa do czasu osiągnięcia prawidłowego powtórzenia.

Etap III - Próbne wykonanie zadania przez szkolonego pod kontrolą instruktora.

Najbardziej skuteczna metodą próbnego wykonania pracy pod nadzorem instruktora jest zachowanie kolejności wykonywania poniższych faz :

• wstępna, samodzielna próba wykonania pracy, wykonanie w zwolnionym tempie poszczególnych fragmentów pracy z jednoczesnym głośnym objaśnieniem wykonywania poszczególnych czynności,

• wykonywanie poszczególnych fragmentów pracy z jednoczesnym objaśnieniem sposobu wykonania tych czynności,

• wykonywanie poszczególnych fragmentów pracy wraz z jej uzasadnieniem,

• ogólny, ponowny pokaz pracy całościowy wraz ze stopniowym przyspieszeniem tempa wykonywanych czynności (od powolnego do rzeczywistego).

Etap IV - Samodzielna praca pod nadzorem instruktora.

Jeżeli szkolony pracownik poczynił wystarczające postępy i potrafi już pod nadzorem zadawalająco wykonywać nową czynność, to należy powierzyć mu samodzielną pracę do wykonania.

Instruktor nie powinien w żadnym wypadku stać obok szkolonego i cały czas obserwować jego pracy. Powinien ograniczyć interwencje do najbardziej niezbędnych.

Taktowne i przyjazne odnoszenie się do szkolonego stanowi podstawową zasadę postępowania w trakcie szkolenia. Trzeba jednak pamiętać, że uczący się musi mieć możliwość zwrócenia się do instruktora z prośbą o wyjaśnienie nasuwających się wątpliwości.

Etap V - Omówienie i ocena przebiegu szkolenia.

Szkolenie pracowników zakłada pełną aktywizację jego uczestników w poznaniu zasad bezpiecznej pracy i nabywaniu umiejętności usprawnienia stanowiska pracy przez dokonywanie prób działań zmniejszających uciążliwość pracy.

Celowi temu mają służyć różnorodne metody organizowania szkolenia, ale przede wszystkim sprawdzanie wiedzy i umiejętności.

1/6

Pion personalny/bhp		Obowiązuje od 01.02.2007	strona: 1/7
nr procedury: 1.2.2	opracował:	zatwierdził:
Szkolenie w dziedzinie bhp Instruktaż stanowiskowy	Stanisław Kaniorski Zygmunt Tekliński	Magdalena Stalpińska Dyrektor Pionu Personalnego

---