Text & Images - Copyright © 2009 Kevin Hulsey

Chado (Chanoyu, Sadô lub Chaji) Japońska Ceremonia Parzenia Herbaty

Chanoyu ( „Herbata na gorąco”), Chado lub Sadô („Droga Herbaty”) ceremonia parzenia herbaty, łączy w sobie dyscyplinę, skupienie oraz spokój Japońskiej kultury. Kyoto jest epicentrum historii parzenia herbaty oraz kultury, która jest dla niej otoczką.

Ceremonia swoje korzenie ma w rozwoju kultury Higashiyama; Japończycy na początku byli zapoznani z konceptem picia herbaty przez chińskiego autora Lu Yu, oraz z jego traktowaniem, udoskonalaniem oraz przygotowaniami herbaty zwanej Ch'a Ching, lub „Klasycyzm Herbaty”.

Ceremonia Parzenia Herbaty Chado

Wartości oraz estetyka “Kultury Higashiyama” miały niewyobrażalny wpływ na ceremonię parzenia herbaty sado, tak bardzo jak inne estetyczne dyscypliny np. ikebana (sztuka układania kwiatów), drama noh oraz malowanie tuszem sumi-e. Ceremonia Sado była sposobem wyrażania „wakeiseijaku” czyli inaczej troskliwość i wzajemny respekt.

Sen No Rikyu & Furuta Oribe

Ceremonia parzenia herbaty została zalegalizowana i udoskonalona przez Japońskiego mistrza herbaty Sen No Rikyu (1522-1591), również znanego jako Sen Soeki, który wyniósł parzenie herbaty do poziomu narodowej formy sztuki. Oryginalnie, Sado było odprawiane przez mężczyzn, natomiast elementy związane z Gejszami były dodawane dużo później.

Ceremonia Parzenia Herbaty przez Gejsze, przed Miyako Odori w Rogu Gion.

Po wymuszonym “samobójstwie” Rikyu podczas rządów Toyotomi Hideyoshi w 1591, Furuta Oribe (lub Furuta Shigenari) został przodującym mistrzem ceremonii w całej Japonii. Furuta Oribe (1544-1615) był panem feudalnym w Kyoto'wskim Zamku Fushimi, oraz był ulubionym pupilem Sen Rikyu. Oriba miał największy wpływ na parzenie herbaty, na architekturę domów, w których się taką herbatę parzyło oraz na wystrój ogrodów otaczające owe domy.

Ceremonia Parzenia Herbaty była później udoskonalona dzięki Kobori Enshu (1579-1647), który był uczniem Furuty Oribe. Enshu rozwinął styl chado znany jako „udoskonalona prostota”, która łączyła w sobie style pochodzące z klasycznego, królewskiego dworu.

Urasenke Konnichi-an

Nawet teraz, studiowanie i udoskonalanie się w Ceremonii Sado może zabrać wiele lat, a uczenie się jej najmniejszych niuansów trwa czasami całe życie. Mistrz Ceremonii Sado musi być również obeznany z innymi dyscyplinami powiązanymi, jak kaligrafia, układanie kwiatów oraz sztuka związana z kimonami.

“Urasenke Konnichi-an“ oraz Omotesenke Fushin'an są dwiema głównymi szkołami parzenia herbaty w Kyoto. Szesnasta generacja Grand Tea Master Zabosai Genmoku jest głową Urasenke.

Ceremonia Chado, krok po kroku

Gospodarz, lub temae odprawia ceremonię siedząc w pozycji seiza, lub kucając na kolanach. Każdy ruch, gest jest bardzo uważnie wystudiowany. Woda jest podgrzewana przez żelazny garneczek, umiejscowiony na „piecyku” który wbudowany jest w podłogę, w owym domku do parzenia herbaty.

Mokry popiół jest rozsypany dookoła węgla drzewnego, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się żaru na zewnątrz do sali. Po uprzątnięciu, garnek jest umieszczony w „piecyku”

Odpowiednia temperatura wody to około 80º C. Jest to ekwiwalent zdejmowania z ognia zagotowanego garnku z herbatą i odczekania około minuty by się trochę ochłodził.

Jest uświęconym zwyczajem dla gościa, by ukłonić się kiedy wchodzi do domu w którym zaparza się herbatę lub pokoju. Kłonienie się jest również kultywowane przez praktykujących lub temae przed rozpoczęciem ceremonii.

Matcha powinna być przesiana przez sitko aby zapobiec powstawaniu grudek, które mogły by się uformowac. Po odcedzaniu, matcha jest umieszczona w małym, emaliowanym kubeczku znanym jako chaki.

Później kładzie się sproszkowaną herbacianą matcha do pustej miseczki, następnie używa się bambusowego czerpaka by dodać wodę. Dla gęstej, mocnej w smaku herbaty znanej jako „Koicha”, używa się dwóch pełnych dolań z bambusowej łyżki matcha, lub w przybliżeniu jedna łyżka matcha dla 60 ml wody. Dla słabszego smaku herbaty, która nazywana jest „Usucha”, używa się połowy sproszkowanej matcha. Herbata powinna wypełniać kubet tylko w 1/3.

Używając mocnej pracy nadgarstka (w kształcie „M”), herbata jest ubijana na pianę przy użyciu bambusowej trzepaczki „Chasen”. Powinna tam być piana, bez widocznych bąbli powietrza. Kiedy imbryk z herbatą jest prezentowany gościom, wszystko zmienia się o 180 stopni, tak by zaprezentować bardziej ciekawszą, widowiskową stronę przygotowywania herbaty.

Wagashi

Słodkie ryżowe ciasteczka, znane jako “wagashi” były tradycyjnymi podarunkami pomiędzy samurajami, oraz były serwowane podczas rytuału parzenia herbaty Chado, by zmniejszyć gorzki smak herbaty Matcha.

---