19. POLSKA WOBEC WALKI CESARSTWA Z PAPIESTWEM (XI w.)
Reakcja pogańska w Polsce (1037 - 1038) oraz najazd czeskiego Brzetysława (1038) spowodowały upadek arcybiskupstwa w Gnieźnie. Ratowania niezawiałości polskiej prowincji kościelnej podjął się Kazimierz Odnowiciel. Odnowienie zniszczonych biskupstw przypadło w udziale w przeważnej mierze Bolesławowi II Szczodremu, który też dzieło reorganizacji Kościoła polskiego doprowadził do końca. W sporze cesarstwa z papiestwem którego kulminacja przypadła na pontyfikat Grzegorza VII, opowiedział się Szczodry po stronie papiestwa. Dzięki temu swoje plany odnowy Kościoła mógł przeprowadzić bez specjalnych trudności.
Po śmierci biskupa Arona w 1059 r. zwyciężyła myśl utrzymania arcybiskupstwa w dawnej siedzibie, tj. w Gnieźnie (Odnowiciel arcybiskupstwo reaktywował w Krakowie). W 1074 zwrócił się Bolesław II wprost do Grzegorza VII z prośbą o przysłanie legatów, którzy by sprawę Kościoła w Polsce uregulowali na miejscu. Chodziło głównie o ustalenie siedziby metropolitarnej i zwiększenie ilości biskupstw. Legaci przybyli prawdopodobnie z wiosną 1075, lecz szczegóły ich działalności nie są znane. Roerganizacja Kościoła pol. przez nich przeprowadzona (w tym założenie nowych biskupstw, w tym misyjnego na Rusi) miała jak w najszerszej mierze czynić zadość reformistycznym postulatom, o które właśnie papież zaczynał spór z cesarstwem.
List Grzegorza VII do Bolesława dotyczy swą treścią tych spraw kościelnych (oraz interwencji na rzecz księcia ruskiego Izasława - 1069, który zmierzał do uni Kościoła wschodniego z Rzymem). Prawdopodobnie porozumienie między papieżem i Bolesławem nie ograniczało się tylko do tego. Wzmianka wspomnianej bulli o instrukcji danej legatom co do ustnego porozumienia się z bolesławem upoważnia do do domysłu, że chodziło o sprawy poufne, które celowo w piśmie przemilczano.
Bolesław Szczodry prowadził zdecydowanie antycesarski kierunek polityki. Zaprzestał on płacenie trybutu ze Śląska na rzecz Czech, które były lennem cesarstwa. Ponadto prowadził z władcą czeskim wiele wojen ( w 1072 złamał układ z 1071 o nieprowadzeniu wojny z Czechami, co było jawnym nieposłuszeństwem wobec cesarza). Na Węgrzech skutecznie poparł kandydata do tronu przeciwko Salomonowi (kandydat niemiecki)w osobie jego stryja Belli (1060), później syna tego ostatniego Gejzę (1074), a wreszcie brata Gejzy, Władysława (1077). Nadto Bolesław wspierał antycesarską opozycję w Niemczech na czele której stali Sasi.
Dzięki opowiedzeniu się za papieżem, uzyskał Bolesław II możliwość odnowienia królestwa w Polsce, co też się stało. Szczodry uzyskał papieskie pozwolenie na koronację, która odbyła się w 1076 w Gnieźnie.