T: Cesarstwo i papiestwo w XIIIw.

Po okresie Wielkiego bezkrólewia w Niemczech dochodzi do osłabienia pozycji cesarzy i wykorzystuje to krol Francji Filip IV Piekny, który rozpoczyna konflikt z papiezem Bonifacym VIII.

Ten krol doprowadza w 1308r do opodatkowania duchowieństwa a nastepnie „ Niewoli awinianskiej” papiezy. Chcac zagarnąć skarby templariuszy oskarza Wielkiego mistrza tego zakonu Jakuba de Molay o herezje i doprowadza do jego spalenia na stosie 18 marca 1314r.

Krol Francji doprowadza do niewoli awinianskiej która będzie trwala do 1377r ( siedziaba papiestwa był Awinion)

W 1377r wrócił do Rzymu papiez Grzegorz XI ale jednoczesnie po jego śmierci i wyborze Urbana VI kardynałowie francuscy ogłosili papiezem Klemensa VII którego poparla Hiszpania. Przy okazji zaczeli glosic koncyliaryzm ( wyższość soboru nad papiestwem).

Rozpoczyna się wówczas Wielka Schizma Zachodnia. Urzeduje dwoch papiezy w Rzymie ( Urban VI) i w Awinionie Klemens VII. Proba przelamania schizmy będzie Sobor w Piziew 1409r na którym nie tylko ze nie dojdzie do zakończenia sporu ale ma miejsce dalsze podzielenie kościoła: po tym Synodzie rezyduje 3 papiez: w Rzymie Bnonifacy IX, w Awinionie Benedykt XIII, a w Pizie Aleksander V a pozniej Jand XXIII.

W związku z tym podjeto jeszcze raz probe zakończenia schizmy i nastapi to na Soborze w Konstancji który rozpocznie się 28 pazdziernika 1414 i w wyniku tego soboru papiezem zostanie Marcin V a jego siedziba Rzym. W owym soborze dojdzie do rozpatrzenia konfliktu polsko-krzyzackiego a także prezentacji Pawla Wlodkowica „ o władzy papieza i cesarza nad niewiernymi”. Na soborze zostanie spalony na stosie jeden z glownych reformatorow Jan Hus. Wplynie to na herezje husytow i wojne w latach 1420- 1436.

Po tym soborze który zakonczy się w 1418r nie dojdzie do wzmocnienia pozycji kościoła i ma to związek z istnieniem ruchow reformatorskich i heretyckich w owczesnej Europie, które rpzygotowoja podstawy pod reformacje.

Reformatorzy i heretycy w XIII i XIVw.

Po okresie herezji Waldensow i Albigensow doszlo do wystąpień również filozofow i myślicieli.

ZYjacy od 1275r Marsyliusz z Padwy napisal dzielo obraonca pokoju u schylku XIIIw i sformuowal w nim zasady koncyliaryzmu, które mialy doprowadzic do zniesienia rządów monarchicznych w kosciele ( koncyliaryzm wpłynął na schizme a ostatnim papiezem konceliarystow był Feliks V).

W 1360r rozpoczyna działalność filozoficzna i naukowa John Wickliew który jest profesorem filozofii w Oxfordzie .

Wickliew w dzielach „ o kosiciele” i „ o wladzy papieza „ protestowal roli politycznej kościoła a nawet postulowal likwidacje duchowieństwa i kościoła jako godności duchowieństwa. Przyczynil się on do powstania ruchow lolardow ( ksiezy ubogich).

Koncepcja Wickliewa zwiazana z : ubogim kościołem” o ponad 100 lat wyprzedzila reformacje. Za uczniow Wieckliwa uwazali się Jan Hus a także Marcin Luter.

Do reformatorow zaliczano tez Polaka Pawla Wlodkowica który w swoim dziele potępiał idee krucjat.

Najwieksze znaczenie miał system poglądów i działalność Jana Husa.

Ruch husycki w Czechach i w Polsce, znaczenie husytyzmu w okresie konfliktu miedzy cesarstwem a papiestwem.

W okresie gdy trwal sobor w Konstancji przybywa na jego obrady prof. Teologii z Pragi Jan Hus który był zwolennikiem poglądów Wickliewa i ruchu lolardow. Domoagla się rezygnacji kościoła z ambicji politycznych i występował przeciwko swieckiej władzy kościoła. Potepial sprzedarz odpustow a jednoczesnie był zwolennikiem predestynacji. Uznawal Biblie za jedyne źródło wiary.

Hus domagal się liturgii w jezyku narodowym. Hus przybyl na sobor W Konstancji zaopatrzony w żelazny list przez cesarza i krola Wegier Zygmunta Luksemburga: cesarz wyparl się go jednak gdy zostal uwieziony i 6 lipca 1415r spalony na stosie w Konstancji. W Czechach pozostali jego uczniowie m.in.Hieronim z Pragi i zwolennicy którzy w 1417r ogłaszają „ Cztery Artykuly Praskie”: domagaja się prawa do liturgi w jezyku narodowym, komuni pod dwoma postaciami, sekularyzacji dobra koscielnych, karania grzechow śmiertelnych przez wladze swiecka.

W związku z tym iż umiera krol Czech Waclaw IV o korone 1429r wystepuje cesarz i krol Wegier Zygmunt Luksemburg. Popiera go czesc Rady miejskiej w Pradze, ale zwolennicy Husa nie mogą Lukzemburgowi przebaczyc zdrady w 1415r. 30 lipca 1419 dochodzi do pierwszej defenestracji Praskiej- zwollennikuw Zygmunta Luksemburga wyrzucano przez okna zamku Hradcany ( 9 raidsow).

Tworzy się ruch husycki, który będzie darzyl do reformy religijnej w Czechach i niedopuszczenia do wstapienia na tron Czech Zygmunta Luksemburga, husyci zaproponuja tron władcy Polskiemu Wladyslawowi Jagielle. O 1420 zaczyna się wojna husytow z Luksemburgiem o ich przywodctwo był Jan Zizko z Trnowa, w tym roku husyci rozbijaja wyprawe Zygmunta Luksemburga w bitwie pod Praga. Po zwycięstwie nad krucjata Z. Luksemburga dochodzi do rozłamu husytow wyodrębniają się Kalikstyni-

Rekrutowali się ze sredniej szlachty.

Taboryci – radykalny odlam husytyzmu który glosil m.in. iż Biblia jest jedynym źródłem wiary i należy dbac o stylowość obyczajow ( karac tancem na kare śmierci).

Glosili oni również zniesienie hierarchii politycznej i spolecznej uważając iż wszelkie dobra musza być wspolne m.in. kobieta.

Glosili oni również hasło rozszerzenia rewolucji husyckiej w Polsce, gdzie centrum polskiego husycyzmu stal się Nowe miasto Korczyn a przywodca polskich husytow zostal rycerz Spytek z Melsztyna.

W 1431r rycerstwo polskie i husyci zawarli nawet układ w Pabianicach.

W 1424 umiera Jan Zizka a na czele husytow staje Prokop Wielki.

W 1427 husyci rozgromili nastepna krucjate Zygmunta Luksemburga w bitwie pod Tachowem. Wówczas dochodzi także do powstania na Slasku i mieszkancy Głogowa prosza krola Wladyslawa Jagielle o obsadzenie polska zaloga miasta. Krol Polski odmawia utrzymując iż Glogow jest Czeski i pod wladza Zygmunta Luksemburga.

Upadek ruchu husyckiego wiaze się ze zdrada kalikstynow, którzy zawarli potajemny sojusz z Zygmuntem Luksemburgiem i opuścili taborytow podczas bitwy pod Lipanami w 1434r. Zginie w niej Prokop Wielki.

Po zwycięstwie Z.Luksemburg wydaje po 1436 kompakty Praskie – akty prawne które daja Czechom możliwość wprowadzenia w Zycie 4 artykolow praskich a w zamian zostaje on koronowany na krola Czech.

Upadek husytow w Czecchach wpłynął na husytyzm w Polsce: w maju 1439r husyci Polscy przegrywaja wojne pod Grotnikami z wojskiem biskupa Zbigniewa Olesniewickiego i ginie tam ich przywodca Spytek z Melsztyna.

Ostatnia twierdza polskiego husytyzmu Zbaszyn z zostanie zdobyta w 1442r przez wojska biskupa Poznanskiego.

Wniosek:

Husytyzm w Czechach osłabił mimo swojej kleski kościół i stworzyl podstawy pod dalsze ruchy heretyckie. M.in. z husytow wezma się pozniej wspólnoty braci Czeskich i braci Morawskich w Polsce.

m.in. Braci Czeskich których gmina powstanie w Lesznie a na ich czele stanie Jan Amos Komensky.

Głowne pojecia i nazwy:

Lolardowie-ruch ubogich ksiezy który domagal się rezygnacji kościoła z władzy politycznej i sekularyzacji dobr, a także zniesienie hierarchii politycznej i społecznej. Na ruch lolardow wpłynęła mysl Johna Wickliewa i przyczynili się oni do wielkiego powstania antyfeudalnego w Anglii w 1381r. pod wodza Watta Tylera.

Taboryci- nazwa nawiazuje do gory Tabor- radykalny odlam husytow który po 1424r był tez nazywany „Sierotkami”.

Kalikstyni- umiarkowany odlam husytow który grupowal przede wszystkim srednia szlachte. Ich przywodca był Jan Pribram z Pragi.

Ruch Savonaroli – ruch reformacyjny głoszący idee „ Nowej Jerozolimy” i odwołujący się do nauk Wickliewa i Husa w latach 1489-1498 we Florencji.

Radykalny ruch Savonaroli zostal zniszczony przez papieza Aleksandra VI w 1498. Savonarola wpłynął na poglady moralne. Na Poglady morlane Marcina Lutra.

Do polowy XV wieku papiestwo i cesarstwo podjęło walke z ruchami heretyckimi np. z ruchami husytow. Wplynelo to na osłabienie papiestwa jak i ponowny rozdzial kościoła po soborach w Bazylei i Florencji, gdy okazalo się iż rzadza kościołem papiez Eugeniusz IV i papiez koncyliarystow Feliks V.

Do polowy XV w. slabnie również znaczenie cesarstwa związku ze śmiercią Zygmunta Luksemburga w 1437r i stwarza to szanse przejecia władzy nad swiecka Europa Jagiellonow.

Przyczyny, przebieg i znaczenie krucjat.

Arabowie, Islam.