Pierwszym z ideałów średniowiecznych był ideał rycerski, który można przedstawić na przykładzie "Pieśni o Rolandzie". Jej powstanie datowane jest zazwyczaj na wiek XI. Bohaterem Pieśni jest hrabia Roland, siostrzeniec Karola Wielkiego, pod którego wodzą odbywa wyprawę wojenną do Hiszpanii w celach chrystianizacyjnych. W średniowiecznym eposie, którego przykładem jest właśnie "Pieśń o Rolandzie" oraz w ówczesnej Europie współistniały dwa przeciwstawne wzorce postawy rycerskiej. Pierwszym z nich był ideał postawy rycerskiej, zwany germańskim. Uosobieniem tej postawy był Roland, który honor i odwagę przedkładał nad strategię i chłodną kalkulację. Nie dbał o życie swoje, ani swoich poddanych, bezgranicznie wierząc w to, że wojna o słuszną chrześcijańską sprawę, nie tylko przyniesie mu sławę, ale również otworzy mu wrota Królestw Bożego. Ten ideał był uznawany w kręgach rycerskich Francji i całej Europy. Oprócz niego istniał drugi, zwany frankońskim, który to ideał uosabiał Oliwier - w "Pieśni o Rolandzie" serdeczny i całkowicie oddany przyjaciel głównego bohatera. Oliwier stanowił przeciwieństwo Rolanda. Pomimo tego, że również cenił honor i odwagę, na polu bitwy kierował się zdrowym rozsądkiem i żadnych decyzji nie podejmował pochopnie, mając na uwadze życie pozostałych rycerzy. Oba te ideały rycerskie, mimo, że przeciwstawne, oparte były na tym samym etosie, do którego najważniejszych wartości należały: honor, odwaga, sprawiedliwość i poświęcenie. Każdy średniowieczny rycerz starał się egzystować w oparciu o te wartości i ideały, a młodych chłopców - przyszłych rycerz, już od najmłodszych lat uczono żyć naśladując ideały rycerskie.
Drugim ideałem w średniowiecznej kulturze był ideał władcy. Dwunastowieczny kronikarz polski, nieznanego nazwiska, a pochodzący prawdopodobnie z Węgier, Gall Anonim, jako idealnego władcę przedstawił Bolesława. Król Bolesław, nazywany przez potomnych Chrobrym, był pierwszym koronowanym władcą Polski. Sam jego przydomek - Chrobry, w języku staropolskim oznaczający dzielny, mężny, waleczny i śmiały dowodzi o jego odwadze i wielkości. Gall Anonim w swojej kronice odnosi się subiektywnie do króla Bolesława, a środki językowe przez niego używane dają bardzo wyidealizowany obraz tego władcy. Kronikarz kształtuje wyobrażenie Bolesława jako nieomal świętego, przytaczając słowa, które król wypowiedział przed śmiercią, a w których, jak prorok przepowiada falę nieszczęść mających spłynąć na Polskę po jego śmierci. Gall Anonim przedstawia króla jako człowieka, który całą swoją postawą powinien stanowić budujący przykład dla przyszłych pokoleń. Po śmierci króla napisał: "Pieśń o śmierci Bolesława", którą przełamał strukturę narracyjną całej kroniki, tym samym dowodząc, że król Bolesław Chrobry wieloma sławnymi czynami zasłużył sobie na trwałą pamięć i powinien być porównywany z największymi władcami średniowiecznej Europy: Karolem Wielkim - królem Francji i Jarosławem Mądrym - panującym na Rusi.
Kolejnym ideałem uznawanym przez ludność średniowieczną był religijny ideał świętego. Uosobieniem tego ideału był Święty Aleksy - asceta. Średniowieczna asceza był to styl egzystencji, którego podstawą było zadawanie cierpienia własnemu ciału, czasem aż do samozniszczenia i wyrzeczenie się wartości doczesnych. Ludzie wierzyli, że dzięki ascezie mogą dojść do świętości. Święty Aleksy zrezygnował z życia w bogactwie, na rzecz nędzy, ubóstwa i sponiewierania. Jednym z ascetów średniowiecznych był również święty Szymon Słupnik, który na piętnastometrowym słupie, w małej celi spędził całe swoje życie, przeważnie w pozycji stojącej. Jednak współczesny poeta Stanisław Grochowiak wierszem "Święty Szymon Słupnik" zburzył średniowieczny ideał ascezy, dowodząc, że jest ona przewartościowana, a przede wszystkim przeciwna poglądom ludzi naszego wieku, dla których ciało jest bardzo ważne i szanują je, dlatego, iż uważają je za miejsce, gdzie znajduje się nieśmiertelna dusza oraz gdzie Bóg ma swoje "mieszkanie". Dlatego asceza jest przeciwna ich religijnym poglądom i uważają, że nie trzeba być ascetą, żeby zostać świętym, w przeciwieństwie do ludzi żyjących w średniowieczu. Średniowieczni ludzie mogli egzystować w altruizmie, który stanowił przeciwieństwo dla ascezy. Wiara altruistów oparta była na miłości do całego świata, wszystkich ludzi i wszystkich istot żyjących na ziemi, a jednocześnie na ubóstwie i miłosierdziu. Altruistą był święty Franciszek z Asyżu, który jednak w pewien sposób nie odstąpił od ascezy, nosząc ubiór raniący jego ciało. Ludzie tamtych czasów realizowali etos chrześcijański dzięki takim wartościom jak właśnie asceza, altruizm oraz bezgraniczna wiara w Boga i życie oparte na myśli o śmierci i dążeniu do życia wiecznego.
Ostatnim ze średniowiecznych ideałów, który opisany zostanie tutaj jest ideał miłości dworskiej, który można przedstawić na przykładzie "Dziejów Tristiana i Izoldy". Miłość tych dwojga młodych ludzi, bohaterów utworu, aż do śmierci pozostała niespełniona i mimo, że oboje byli tego świadomi, pozostali sobie wierni. Ideał miłości dworskiej nie był oparty na namiętności zmysłowej, ale uczucie te było czyste i nabierało wartości estetycznej.